غیبت

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

غیبت كردن منحصر به زبان نیست

---

غیبت آن است كه چیزى نسبت به شخصی ذكر كنى كه اگر به گوش او برسد او را ناخوش آید .

---

حقیقت غیبت

بدان كه حقیقت غیبت آن است كه چیزى نسبت به شخصی كه شیعه باشد ذكر كنى كه اگر به گوش او برسد او را ناخوش آید و به آن راضى نباشد، خواه آن نقص، در بدن او باشد، مثل این كه بگویى: فلانى كور، یا كر، یا گنگ، یا نیم مرده، یا كوتاه، یا بلند، یا سیاه، یا زرد و امثال اینها است، یا در نسب او باشد مثل این كه بگویى: پسر فلان، فاسق، یا ظالم، یا حمال زاده، یا نانجیب و نحو اینها است.
یا در صفات و افعال و اقوال او باشد مثل این كه بگویى: بد خلق، یا بخیل، یا متكبّر، یا ترسو، یا ریا كار، یا دروغ‏گو، یا دزد، یا ظالم، یا پرگو، یا پرخور، یا بى‏وقت به خانه مردم مى‏رود، و نحو اینها است، یا در چیزى باشد كه متعلق به او باشد از: لباس، یا خانه، یا مركب. چنان كه بگویى: جامه فلان كس چركین است. یا خانه او چون خانه یهودیان است. یا عمامه او مثل گنبدى است، یا بقدر گردویى است. یا كلاه او دراز است. یا مركب او (جلف) است و امثال اینها.
و همچنین در سایر امورى كه منسوب به او باشد و به بدى یاد شود كه اگر آن را بشنود ناخوشش آید.
همچنان كه حدیث نبوى به آن دلالت مى‏كند، فرمود: آیا مى‏دانید كه غیبت چه چیز است؟ عرض كردند: خدا و رسول او داناتر است. فرمود: آن است كه یاد كنى برادر خود را به چیزى كه او را ناخوش آید. شخصى عرض كرد كه اگر آن صفت با او باشد باز بد است؟
فرمود: اگر باشد غیبت است و الا بهتان است.
و نام مردى در خدمت آن حضرت برده شد، شخصى عرض كرد: كه چه عاجز است. حضرت فرمود: غیبت رفیق خود را كردى).
و روزى اسم زنى مذكور شد ،عایشه گفت: كوتاه قد است. جناب رسول - صلّى اللّه علیه و آله - فرمود: او را غیبت كردى.

غیبت به غیر زبان

مخفى نماند كه غیبت كردن منحصر به زبان نیست، بلكه هر نوعى كه نقصى از غیر را بفهماند غیبت است، خواه به قول باشد، یا فعل، یا اشاره، یا ایماء، یا رمز، یا نوشتن.


آن كه غیبت را مى‏شنود نیز حكم غیبت كننده را دارد، همچنان كه در احادیث وارد شده است. و همچنان كه غیبت كنندگان، افساد دارند، غیبت شنوندگان نیز چنین‏اند، زیرا آن كسى كه در حضور او غیبت مسلمانى مى‏شود یا به آن خوشحال نمى‏شود و بدش هم نمى‏آید و به این جهت منع نمى‏كند ، یا خوشحال مى‏شود ولى از راه ریا و اظهار زهد تصدیق نمى‏كند، بلكه گاه است منع مى‏كند اما در قلب طالب آن است كه منع او را نشنوند



مروى است كه : «زنى بر عایشه وارد شد چون بیرون رفت عایشه با دست خود اشاره كرد كه این كوتاه است. حضرت فرمود كه غیبت او را كردى.»
و فرقى نیست در حرمت غیبت، میان كنایه و تصریح. بلكه بسا باشد كه كنایه بدتر باشد. و غیبت به كنایه، مثل این كه گویى: الحمد للّه كه خدا ما را مبتلا نكرد به همنشینى ظلمه. یا به حب ریاست. یا سعى در تحصیل مال. یا بگویى: نعوذ بالله از بى‏شرمى. یا خدا ما را محافظت كند از بى‏شرمى. و غرض از اینها كنایه به شخصى باشد كه مرتكب این اعمال باشد.

شنونده غیبت نیز حكم غیبت كننده را دارد

بدان كه آن كه غیبت را مى‏شنود نیز حكم غیبت كننده را دارد، همچنان كه در احادیث وارد شده است. و همچنان كه غیبت كنندگان، افساد دارند، غیبت شنوندگان نیز چنین‏اند، زیرا آن كسى كه در حضور او غیبت مسلمانى مى‏شود یا به آن خوشحال نمى‏شود و بدش هم نمى‏آید و به این جهت منع نمى‏كند ، یا خوشحال مى‏شود ولى از راه ریا و اظهار زهد تصدیق نمى‏كند، بلكه گاه است منع مى‏كند اما در قلب طالب آن است كه منع او را نشنوند.
و بسا باشد حیله‏ها برانگیزد كه آن غیبت قطع نشود، مثل این كه اظهار تعجب كند یا بگوید كه من چنین نمى‏دانستم و او را نوع دیگر شناخته بودم، كه آن غیبت كننده بیشتر میل در غیبت كند. و به این سخنها او را به غیبت وا مى‏دارد. و اینها همه در گناه و حكم با غیبت كننده شریك‏اند.

فرقى نیست در حرمت غیبت، میان كنایه و تصریح. بلكه بسا باشد كه كنایه بدتر باشد. و غیبت به كنایه، مثل این كه گویى: الحمد للّه كه خدا ما را مبتلا نكرد به همنشینى ظلمه. یا به حب ریاست. یا سعى در تحصیل مال. یا بگویى: نعوذ بالله از بى‏شرمى. یا خدا ما را محافظت كند از بى‏شرمى. و غرض از اینها كنایه به شخصى باشد كه مرتكب این اعمال باشد

رد غیبت

خلاصه آن كه گناه شنونده غیبت، مثل غیبت كننده است، مگر این كه در مقام انكار برآید و سخن آن شخص را قطع كند. یا از مجلس برخیزد. و اگر قدرت بر اینها نداشته باشد در دل غضبناك گردد. و اگر به زبان گوید: ساكت شو، اما در دل، مایل و طالب باشد، این از اهل نفاق است.
پس بر اهل دین لازم است كه چنانچه غیبت مسلمانى را بشنوند در مقام انكار برآیند و آن را رد كنند و الا مستوجب نكال مى‏گردند.
حضرت رسول - صلّى اللّه علیه و آله - فرمود :هر كه مۆمنى را در نزد او ذلیل كنند و او بتواند یارى او را بكند و نكند خدا در روز قیامت او را ذلیل مى‏سازد.
و فرمود: هر كه ردّ كند از غیبت، برادر خود را و آبروى او را محافظت كند، حق است بر خدا كه در روز قیامت آبروى او را نگاهدارد .
و فرمود كه ؛ هیچ مردى نیست كه بدى برادر مسلم او در نزد او مذكور شود و او بتواند او را جانب دارى و حمایت كند - اگر چه به یك كلمه باشد - و نكند مگر این كه خداى - تعالى - او را در دنیا و آخرت ذلیل مى‏كند و هر كه بدى برادر مسلمش را در نزد او ذكر كنند و او یارى او كند خدا یارى او كند در دنیا و آخرت.
درجای دیگر حضرت می فرماید: هر كه حمایت كند آبروى مسلمانى را، خدا در روز قیامت ملكى را مى‏فرستد كه او را حمایت كند.

---

منابع :
معراج السعاده- ملا احمد نراقی
اخلاق شبر - عبدالله شبر

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

ولی حضرت سعدی هم در موردش شعری داره:

سه کس را شنیدم که غیبت رواست .......... وز این درگذشتی چهارم خطاست
یکی پادشاهی ملامت پسند .......... کز او بر دل خلق بینی گزند
حلال است از او نقل کردن خبر .......... مگر خلق باشند از او بر حذر
دوم پرده بر بی حیائی متن .......... که خود می‌درد پرده بر خویشتن
ز حوضش مدار ای برادر نگاه .......... که او می‌درافتد به گردن به چاه
سوم کژ ترازوی ناراست خوی .......... ز فعل بدش هرچه دانی بگوی

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

پيامبر صلى الله عليه و آله:




أَتَدرونَ مَا الغيبَةُ؟ قالوا: اَللّه وَرَسولُهُ أَعلَمُ، قالَ: ذِكرُكَ أَخاكَ بِما يَكرَهُ قيلَ: أَرَأَيتَ إِن كانَ فى أَخى ما أَقولُ؟ قالَ: إِن كانَ فيهِ ما تَقولُ فَقَدِ اغتَبتُهُ وَإِن لَم يَكُن فيهِ ما تَقولُ فَقَد بَهَتَّهُ؛



آيا مى دانيد غيبت چيست؟ عرض كردند: خدا و پيامبر او بهتر مى دانند. فرمودند: اين كه از برادرت چيزى بگويى كه دوست ندارد. عرض شد: اگر آنچه مى گويم در برادرم بود چه؟ فرمودند: اگر آنچه مى گويى در او باشد، غيبتش كرده اى و اگر آنچه مى گويى در او نباشد، به او تهمت زده اى.

(الترغيب و الترهيب، ج3، ص515، ح31)


@ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @




- پيامبر صلى الله عليه و آله:


مَنِ اغتابَ مُسلِما أَو مُسلِمَةً لَم يَقبَلِ اللّه صَلاتَهُ وَ لا صيامَهُ أَربَعينَ يَوما وَ لَيلَةً إِلاّ أَن يَغفِرَ لَهُ صاحِبُهُ؛


هر كس از مرد يا زن مسلمانى غيبت كند، خداوند تا چهل شبانه روز نماز و روزه او را نپذيرد مگر اين كه غيبت شونده او را ببخشد.

(بحارالأنوار، ج75، ص 258، ح53)




(الترغيب و الترهيب، ج3، ص515، ح31)



@ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @

امام صادق عليه السلام:


اَلغيبَةُ أَن تَقولَ فى أَخيكَ ما سَتَرَهُ اللّه عَلَيهِ وَ أَمَّا المرُ الظّاهِرُ فيهِ مِثلُ الحِدَّةِ وَ العَجَلَةِ فَلا؛


غيبت آن است كه درباره برادرت چيزى بگويى كه خداوند آن را پوشيده نگه داشته است، اما (گفتن) خصلتهاى آشكارى چون تندخويى و شتابزدگى غيبت نيست.

(بحارالأنوار، ج75، ص246، ح7)



(الترغيب و الترهيب، ج3، ص515، ح31)



@ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @




- امام على عليه السلام :



اَلسامِعُ لِلغيبَةِ كَالمُغتابِ؛



شنونده غيبت، مانند غيبت كننده است.



(غررالحكم، ج1، ص 307، ح1171)




(الترغيب و الترهيب، ج3، ص515، ح31)




@ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @





پيامبر صلى الله عليه و آله:




اَلغيبَةُ اَسرَعُ فى دينِ الرَّجُلِ المُسلِمِ مِنَ الكِلَةِ فى جَوفِهِ؛




غيبت كردن در (نابودى) دين مسلمان مؤثرتر از خوره در درون اوست.




(كافى، ج2، ص357، ح1)





(الترغيب و الترهيب، ج3، ص515، ح31)





@ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @






پيامبر صلى الله عليه و آله:






اَلغيبَةُ اَسرَعُ فى دينِ الرَّجُلِ المُسلِمِ مِنَ الكِلَةِ فى جَوفِهِ؛





غيبت كردن در (نابودى) دين مسلمان مؤثرتر از خوره در درون اوست.





(كافى، ج2، ص357، ح1)





(الترغيب و الترهيب، ج3، ص515، ح31)





@ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @






امام باقر عليه السلام:





مَنِ اغتيبَ عِندَهُ أَخوهُ المُؤمِنُ فَنَصَرَهُ و َأَعانَهُ نَصَرَهُ اللّه فِى الدُّنيا و آلخِرَةِ وَ مَنِ اغتيبَ عِندَهُ أَخوهُ المُؤمِنُ فَلَم يَنصُرهُ (وَلَم يُعِنهُ) و َلَم يَدفَع عَنهُ و َهُوَ يَقدِرُ عَلى نُصرَتِهِ وَ عَونِهِ إِلاّخَفَضَهُ اللّه فِى الدُّنيا و آخِرَةِ؛





كسى كه در حضور او از برادر مؤمنش غيبت شود و او به ياريش برخيزد، خداوند در دنيا و آخرت او را يارى دهد و كسى كه در حضور او از برادر مؤمنش غيبت شود و او ـ با آن كه مى تواند ياريش كند ـ به يارى او برنخيزد و از وى دفاع نكند، خداوند او را در دنيا و آخرت پَست گرداند.





(ثواب الاعمال، ص 148)







(الترغيب و الترهيب، ج3، ص515، ح31)





@ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

موارد جواز غیبت عبارت است از:
1- دادخواهی: اگر انسان براى دادخواهى نزد کسى که مى تواند حق او را بگیرد از دیگرى که بر او ظلم نموده،‌ تظلّم و دادخواهى کند به گونه اى که مستلزم ذکر نام او باشد اشکال ندارد.قرآن مجید به کسانی که مظلوم واقع شده اند اجازه داده است که فریاد بکشند و حق خود را بگیرند.(3)
بنابراین اگرغیبت ظالم ، باعث رفع ظلم شود (شنونده ، قاضی یا شخصی باشد که بتواند مثلا با نصیحت ظالم رفع ظلم کند) اشکال ندارد.
2- غیبت کردن از کسى که فسقش آشکار باشد نه پنهانی، مثل این که ظرف شراب را آشکارا در خیابان و بازار به دست گرفته، بیاشامد،‌ همچنین کسى که پرده حیا را انداخته، در حضور مردم از گناه کردن حیا نمى کند، مثلاً کسى که ریش تراش است بگوییم ریش تراش است. قدر مسلّم جواز غیبت، گناهى است که آشکارا به جا مى آورد. امام صادق (ع)می فرماید: هرگاه فاسق به فسق خود تظاهر نماید احترامی ندارد وغیبت او جایز است. (4)
3- جرح شاهد یا راوی: هنگامى که انسان ببیند شخص فاسقى در دادگاه بر امرى شهادت مى دهد یا روایتى نقل مى کند، براى حفظ حقوق مسلمانان و احکام شرع باید هر چه درباره او مى داند، بیان کند.(5)
4- غیبت در مقام مشورت: هرگاه مسلمانى با کسى در خصوص معامله اى یا شناخت شخص دیگرى مشورت نمود، و طرف مشورت، عیبى از شخص مى داند که اگر نگوید معامله صورت مى گیرد و مسلمان به ضرر مى افتد یا این که امرى تحقق مى شود که مشورت کننده لطمه جبران ناپذیرى مى بیند، ذکر عیب مانعى ندارد.(6)
5- غیبت کردن به قصد نهى از منکر، با شرایط آن مانعى ندارد؛ به این معنا که هر گاه منکرى را از مسلمانى ببیند و بداند اگر غیبتش را بکند، آن را ترک مى کند جایز است، ولى اگر احتمال بدهد آن را ترک کرده، ذکر آن جایز نیست.
اگر مفسده هتک آبروى مسلمان، بیشتر از مفسده منکرى که مشغول آن است باشد، غیبت کردنش جایز نیست، هر چند یقین داشته باشد که به واسطه غیبت کردن، آن گناه را ترک خواهد کرد.
6- ذکر کردن کسى به عیب و نقصى که به آن مشهور و نشانه اش شده است مانند احول (چشم چپ) و اعرج (شل)، لیکن در صورتى که قصد عیب جویى نداشته و فقط به منظور معرفى و شناساندن شخص باشد و طرف از ذکر این القاب ناراحت نباشد. در غیر این صورت باید از این القاب استفاده نکند چون موجب رنجش و آزار برادر دینى مى شود.(7)
7- ردّ ادعاى کسى که به دروغ به خود نسبتى مى دهد: رد کردن کسى که به دروغ ادعاى نسبتى کند، زیرا مصلحت حفظ انساب و خانواده ها، مقدّم بر مفسده هتک ادعا کننده است.(8)
8- به طور کلى هر موردى که مصلحت غیبت کردن،‌ از مفسده هتک احترام مؤمن بیشتر باشد، مانند شهادت دادن در مواردى که لازم است

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

ملاك وحرمت غـيبت


قالَ الصادِقُ عليه السلامعليهم السلام ألغَيبَةُ حَرامٌ عَلى كُلِّ مُسلِمٍ، مَأثُومٌ صاحِبُها فى كُلِّ حالٍ، وَ صِفَةُ الغَيبَةِ أنْ تَذكُرَ أَحَداً بَما لَيسَ هُوَ عِندَاللّه ِ عَيبٌ وَ تَذُمُّ ما يَحمِدُهُ أهلُ العِلمِ فيهِ.


امام صادق عليه السلام فرمود: غيبت كردن بر هر مسلمانى حرام است. غيبت كننده هميشه گنهكار است، غيبت آن است كه كسى را با آنچه پيش خدا عيب نيست ياد كنى و مذّمت كنى آنچه را كه اهل علم و دانش ستايش مى كنند.

ارزش ترك غيبت

8 عَنِ النَّبِىِّ عليه السلام قالَ: تَركُ الغَيبَةِ أَحَبُّ إلَى اللّه ِ عَزَّ وَجَلَّ مِن عَشرَةِ آلاف رَكعَةٍ تَطَوُّعاً.


پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: ترك غيبت از ده هزار ركعت نماز مستحبى پيش خدا محبوبتر است.

اشاعه گناه

عَن أبى عَبدِاللّه عليه السلام قالَ: مَن قالَ فى مُؤمِنٍ مارَأَتهُ عَيناهُ وَ سَمِعَتهُ اُذُناهُ فَهُوَ مِن الّذينَ قالَ اللّه ُ عَزَّ وَ جَلَّ: إنَّ الّذينَ يُحِبُّونَ أنْ تَشيعَ الفاحِشَةُ فِى الَّذينَ آمَنُوا لَهُم عَذابٌ أليمٌ.

امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه آنچه را از مؤمنى ديده يا شنيده بگويد، او از كسانى است كه خدا درباره آنان فرمود: كسانى كه دوست دارند گناه و فساد در بين مؤمنان پخش شود عذاب دردناكى براى آنان خواهد بود.



زشت‏تر از زنا


قالَ رَسُولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: يا أباذَرَ إيّاكَ وَ الغَيبَةَ فَإنَّ الغَيبَةَ أشَدُّ مِنَ الزِّنا قُلتُ: وَلِمَ ذلِكَ يا رَسُولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آله؟ قالَ: لاَِنَّ الرَّجُلَ يَزنى فَيَتُوبُ إلَى اللّه ِ فَيَتُوبُ اللّه ُ عَلَيهِ، وَالغَيبَةُ لاتُغفَرُ حَتّى يَغفِرُها صاحِبُها.


پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: اى اباذر! بپرهيز از غيبت، زيرا غيبت از زنا سخت تر وبدتر است. اباذر مى گويد گفتم: چرا يا رسول اللّه ؟ فرمود: چون مرد زنا مى كند و توبه مى كند، خدا هم مى پذيرد، ولى غيبت بخشوده نمى شود تا اينكه صاحبش ببخشيد


شريك شيطان


قالَ الصّادِقُ عليه السلام: مِنِ اغتابَ أخاهُ المُؤمِنَ مِن غَيرِ تِرَةٍ بَينَهُما فَهُوَ شَرَكَ الشَّيطانَ.


امام صادق عليه السلام فرمود: كسى بدون اينكه برادر مؤمنش به او ظلمى كرده باشد غيبت او را بكند شريك شيطان است.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

5 راه برای دوری از غیبت و سخن چینی

غیبت آسیب رسان و بسیار مخرب است. غیبت، چه عمدی و چه سهوی، آسیب های فراوانی به دنبال دارد. به جای اینکه درمورد آدمها و پشت سر آنها حرف بزنیم، باید با خود آنها حرف زده و مشوقشان باشیم. امروز ۵ راه برای ترک عادت غیبت کردن به شما پیشنهاد می کنیم. وقتی اول از مغزتان و بعد زبانتان استفاده کنید، از غیبت دور خواهید شد از آنجاکه غیبت کردن معمولاً از یک گپ کوتاه شروع می شود، قبل از اینکه بفهمیم داریم غیبت می کنیم در آن گرفتار خواهیم شد. خیلی از آدمها از اینکه بقیه بفهمند آنها پشت سر کسی غیبت می کنند، واهمه دارند. بیشتر اوقات واقعاً منظور نداریم که پشت کسی حرف بزنیم اما اینکار را می کنیم چون از فکرمان استفاده نمی کنیم. اولین قدم برای ترک یک عادت بد از زندگیتان آگاه شدن از آن است. همین امروز، آگاهانه و بادقت به کلمات خودتان دقت کنید. سعی کنید قبل از اینکه کلمه ای بد درمورد کسی به زبان آورید، فکر کنید. می توانید برای خودتان سیاست تحمل صفر اجرا کنید اگر در یک صنعت یا تجارتی هستید، در نظر داشته باشید که در جلسه بعدی کاری درمورد موضوع غیبت کردن بحث کنید. وقتی کارمندانتان را وادار کنید که در مورد آسیب ها و ضررهای ناشی از غیبت کردن فکر کنند، از مشکلات و مسائل آتی جلوگیری خواهید کرد. در غیبت شرکت نکنید «فقط بگویید نه!» شعاری بود که بانو نانسی ریگان برای کاهش مصرف موادمخدر درمیان جوانان پیشنهاد داد. درمورد غیبت هم کاربرد دارد: فقط انجامش ندهید! غیبت کردن به حداقل دو نفر نیاز دارد. یکی حرف می زند و دیگری تایید می کند. اگر قبول نکنید که یکی از طرفین این مکالمه باشید، این مکالمه انجام نخواهد شد. ماشین غیبت را روی دور کند بیندازید این ایده مطمئناً کار می کند. به سمت منبع بروید. مستقیماً با فرد موردنظر یا هدف غیبت حرف بزنید. وقتی کسی شروع به حرف زدن درمورد کسی دیگر می کند، پیشنهاد بدهید که با آن فرد تماس بگیرید و حرف هایتان را با او درمیان بگذارید. احتمالاً ۹۰ درصد کسانیکه قصد غیبت کردن از این پیشنهاد خواهند ترسید. کسانیکه درمورد دیگران حرف می زنند دوست دارند ناشناس بمانند. اینها کسانی هستند که یادداشت ها و نامه های ناشناس درمورد شکایت از یک همکار برای رئیس می فرستند. آنها نظراتشان را با «به کسی نگو من این را به تو گفتم» شروع می کنند و شدیداً انکار می کنند که منبع شایعه پراکنی هستند. تنها چیزی که نمی خواهند این است که شناخته شوند. شما باید پیشنهاد دهید که اسم آنها را بخاطر حرفی که می زنند پیش کسان دیگر به زبان آورید و مطمئن باشید که سریع دست می کشند. غیبت را با خوبی جایگزین کنید همانطور که غیبت کننده ها دوست دارند ناشناس بمانند، خیلی ها هم عاشق موج اخبار بد و وحشت آور هستند. خیلی از افراد پرمشغله به دلایلی با اخبار خوب به اندازه اخبار بد هیجان زده نمی شوند. شما می توانید از نظرات خوب، کلمات تشویق آمیز یا تحسین و تمجید برای خنثی کردن غیبت استفاده کنید. مثلاً وقتی مریم شروع به صحبت درمورد سارا می کند، شما بگویید، «میدونی واقعاً دوست ندارم این رو بشنوم. سارا واقعاً دختر خوبی است و دوست خیلی خوب من است.» یا غیبت را به طور کل نادیده بگیرید و بگویید، «میدونی چیه؟ من سارا رو دیدم، اون خیلی دختر خوب و مهربانیه!» از کلمات خوب بعنوان سپری درمقابل بدی استفاده کنید. این نیازمند این است که به دنبال چیزهای خوب برای حرف زدن باشید. می دانید که نقاط خوب و مثبت در همه آدمها وجود دارد. حتی هیتلر هم عاشق حیوانات و هنر بود! اینکار عوارض جانبی مثبت و خوبی هم به دنبال دارد. وقتی روزتان را با خوب به جای بد شروع می کنید، زندگیتان را روشن تر می کنید. خوبی های زیادی در دنیا وجود دارد، فقط باید به دنبال آن باشید و درمورد آن حرف بزنید. قانون طلایی را اعمال کنید بعضی از خوانندگان ما افراد مذهبی نیستند. و خیلی از کسانیکه این مطلب را برایشان بفرستید هم ممکن است مذهبی نباشید. درواقع این مقاله اصلاً مقاله مذهبی نیست که غیبت را از دید مذهب بررسی کنید. اما قوانین اسلام و ادیان دیگر هم در این زمینه قابل اجرا است. از دیدگاه دین، غیبت کردن گناهی مخرب است. درست مثل تاریکی که روشنی آن را از بین می برد، غیبت هم با مهربانی و ملاحظه از بین می رود.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

این متن را که بخوانید دیگر هرگز غیبت نمیکنید!!!

احادیثی درباره غیبت

حضرت محمد (ص) : هرکه مرد یا زن مسلمانی را غیبت کند ، خداوند تعالی چهل روز و شب نماز و روزه او را قبول نکند ، مگر اینکه کسی که غیبتش را نموده از وی در گذرد. جامع الاخبار صفحه ۱۰۹
----------------------------------------
امام صادق (ع) : غیبت ،حسنات ( خوبی ها و نیکی ها ) را از بین می برد همانطور که آتش هیزم را از بین می برد. خداوند بزرگ به موسی وحی می فرمود : غیبت کننده اگر توبه کند آخرین کسی است که وارد بهشت میشود و اگر توبه نکند نخستین کسی است که وارد آتش می گردد. بحارالانوار جلد ۷۵ صفحه ۲۵۷ حدیث ۴۸

----------------------------------------
امام صادق (ع) : غیبت نکن که غیبتت می کنند ( غیبت کسی را نکن که غیبتت می کنند ) برای برادرت چاه مکن که در آن می افتی چون همانطور که برخورد می کنی با تو برخورد میشود. ( هر جوری رفتار کنی همانطور باخودت رفتار می کنند ) بحارالانوار جلد ۷۵ صفحه ۲۴۸ حدیث ۱۶
----------------------------------------
ابوذر می گوید به رسول خدا گفتم : غیبت چیست ؟ فرمود : برادرت را به آنچه دوست ندارد یاد کنی.گفتم ای رسول خدا اگر آنچه ( خصلتی ) که می گوییم در او باشد چه ؟ فرمود : بدان ، اگر آنچه را که در او هست یاد کنی ( بگویی ) غیبت او را کردی ، و اگر آنچه را که در او نباشد ( بگویی ) یاد کنی پس به او بهتان ( تهمت ) زدی. وسائل الشیعه جلد ۸ صفحه ۵۹۹ حدیث ۹



----------------------------------------
حضرت محمد (ص) : هرکه در ماه رمضان مسلمانی را غیبت کند به روزه اش پاداش داده نمیشود.جامع الاخبار صفحه ۱۰۹

----------------------------------------
حضرت محمد (ص) : روزه دار اگرچه در رختخوابش خوابیده باشد در حال عبادت است مادامی که مسلمانی را غیبت نکند. سفینة البحار جلد ۲ صفحه ۳۳۷

----------------------------------------
حضرت محمد (ص) : هرکه برادر مومن خود را در حضورش مدح گوید و در پشت سرش غیبت کند عصمت میان آن دو قطع میشود. امالی صدوق مجلس ۸۵ حدیث ۲۱

----------------------------------------
حضرت محمد (ص) : از غیبت و سخن چینی بر حذر باش زیرا غیبت روزه را میشکند و سخن چینی موجب عذاب قبر است.تحف العقول مواعظ النبی (ص)

----------------------------------------
حضرت محمد (ص) : از غیبت دوری کنید که غیبت سخت تر از زنا است زیرا مرد زنا میکند و توبه می نماید و خداوند توبه او را می پذیرد ولی غیبت کننده آمرزیده نشود مگر آنکسی که غیبت او را نموده وی را ببخشد.مجموعه ورام جلد ۱ صفحه ۱۱۵

----------------------------------------
حضرت محمد (ص) : هرکه از آبروی برادر ( دینی ) خود در موقع غیبت دیگران دفاع نماید بر خداوند حق است که او را از آتش دوزخ آزادش کند.مجموعه ورام جلد ۱ صفحه ۱۱۹

----------------------------------------
حضرت محمد (ص) : حد غیبت آنست که بگوئی درباره برادرت آن صفتی را که او دارد ( و او از شنیدنش بدش آید ) پس اگر آنچه را که او ندارد بگوئی بهتان و تهمت است.ارشاد القلوب دیلمی صفحه ۱۹۰

----------------------------------------
حضرت محمد (ص) : کفاره غیبت این است که برای کسی که غیبت او را نموده ای ( از خدا ) طلب آمرزش کنی. طرائف الحکم جلد ۲ صفحه ۳۵۵ نقل از امالی طوسی

----------------------------------------
حضرت محمد (ص) : زبانت را نگهدار زیرا نگهداری زبان صدقه ایست که به خودت می دهی سپس فرمود: هیچ بنده ای حقیقت ایمان را نشناسد تا مقداری از زبانش را نگهدارد ( هرچه خواست نگوید ) اصول کافی جلد ۳ باب الصمت و حفظ اللسان حدیث ۷

----------------------------------------
حضرت محمد (ص) : هرکه سخنش را از عملش نشمارد خطاهایش زیاد شود و عذابش فرا رسد. اصول کافی جلد ۳ باب الصمت و حفظ اللسان حدیث ۱۵



----------------------------------------
حضرت محمد (ص) : کسی که مردم از زبان او بترسند پس او از اهل دوزخ است.بحارالانوار جلد ۷۷ صفحه ۴۶
----------------------------------------
حضرت محمد (ص) : از فحش و بدگویی دوری گزینید زیرا که خداوند عزوجل بدگوی بد زبان را دوست ندارد. خصال صدوق باب الثلاثه حدیث ۲۰۳

----------------------------------------
حضرت علی (ع) : دردناکترین مردم ( در قیامت ) غیبت کننده است. غررالحکم جلد ۲ صفحه ۳۸۱ حدیث ۲۹۱۱
----------------------------------------
امام صادق (ع) : کسی که آنچه را از مومنی دیده یا شنیده بگوید ، او از کسانی است که خدا درباره آنان فرمود : کسانی که دوست دارند گناه و فساد در بین مومنان پخش شود عذاب دردناکی برای آنان خواهد بود. وسائل الشیعه جلد ۸ صفحه ۵۹۸ حدیث ۶

----------------------------------------
حضرت محمد (ص):از بدترین بندگان خدا کسی است که مجالست او برای بدگوئیش ناخوشایند باشد ( مردم از همنشینی او بیزار باشند ). طرائف الحکم جلد ۲ صفحه ۱۵۷

----------------------------------------
حضرت محمد (ص) : خداوند زبان را طوری عذاب فرماید که هیچ یک از اعضاء را آنچنان عذاب نکند ، زبان گوید پروردگارا مرا عذابی نمودی که چیز دیگر را عذاب نکردی ، پس به آن گفته میشود از تو کلمه ای خارج شد که به مشارق و مغارب زمین رسید و به وسیله آن سخن ، خون محترم ریخته شد و مال محترم غارت گردید و ناموس محترم دریده شد،به عزت و جلالم سوگند تو را عذابی کنم که هیچ یک از اعضاء دیگرت را آنچنان عذاب نکرده باشم.اصول کافی جلد ۳ باب الصمت و حفظ اللسان حدیث ۱۶ و ۱۷



----------------------------------------
حضرت محمد (ص) فرمود: وقتی در انجمنی که تو هستی درباره مردی بد می گویند آن مرد را یاری کن و آن گروه را از بد گویی باز دار و از آنجا برخیز. نهج الفصاحه حدیث ۲۴۷

----------------------------------------
حضرت محمد (ص) فرمود : زبان خود را از بدگویی مسلمانان باز دارید ، اگر کسی مُرد درباره او به نیکی سخن گویید. نهج الفصاحه حدیث ۲۶۴

----------------------------------------
حضرت محمد (ص) فرمود : از غیبت بپرهیزید که غیبت از زنا سخت تر است ، کسی که زنا میکند و توبه میکند خدا توبه او را می پذیرد ، ولی آنکه غیبت میکند گناهش آمرزیده نمیشود تا آنکه غیبت او را کرده است از گناهش بگذرد. نهج الفصاحه حدیث ۹۹۶

----------------------------------------
حضرت محمد (ص) فرمود : روزه دار از آن هنگام که صبح میکند تا به شب در رود مادام که غیبت نکند در عبادت است و همین که غیبت کرد روزه او پاره شود. نهج الفصاحه حدیث ۱۸۵۵

----------------------------------------

حضرت محمد (ص) فرمود : غیبت آن است که برادر خود را به چیزی که دوست نداری یاد کنی. نهج الفصاحه حدیث ۲۰۴۴

----------------------------------------
حضرت محمد (ص) فرمود : کفاره کسی که عیب وی کرده ای این است که برای او آمرزش بخواهی. نهج الفصاحه حدیث ۲۱۴۳

----------------------------------------
حضرت محمد (ص) فرمود: هر چیزی که دوست نداری رو بروی برادر خویش کنی غیبت است. نهج الفصاحه حدیث ۲۶۵۵
----------------------------------------
حضرت حضرت محمد (ص) فرمود : هرکه برادر مسلمانش را در حضور او غیبت کنند و تواند یاریش کند یاری وی نکند خدا او را در دنیا و آخرت خوار کند. نهج الفصاحه حدیث ۲۹۴۹
hadithe.ir

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

عوامل اجتماعی غیبت

عواملی که زمینه
‎ساز رواج و شیوع غیبت می‎شود، شامل زمینه‎های فردی و زمینه‎های اجتماعی می‎شود. زمینه‎های فردی از قبیل حسادت، غرور، عادت و غیره از حوزه این نوشتار خارج است، از این جهت صرفاً به عوامل اجتماعی پرداخته می شود. امام صادق (ع)، علل و زمینه
‎های غیبت را ده چیز شمرده شده است که بعضی از آنها جنبه روان شناختی و بعضی دیگر جنبه جامعه شناختی دارد: «اصل الغیبة تتنوع بعشرة انواع: شفاء غیظ و مساعدة قوم و تهمة و تصدیق خبرٍ بلا کشف و سوء ظن و حسد و سخریة و تعجب و تبرّم و تزیّن، فأن اردت السلامة فاذکر الخالق لا المخلوق فیصیر لک مکان العیبه عبرة». این عوامل دریک «وضعیت اجتماعی» بروز می کنند. وضعیت اجتماعی وضعیتی است که کنشگران با هم تعامل دارند و به کل مجموعه شناسه
‎هایی که کنشگر به آن پاسخ می‎دهد، (خواه اشخاص، جمعیت ها و موضوع‎های فرهنگی و خواه خویشتن خویش) بکار برده می‎شود. وضعیت اجتماعی معطوف به موضوعات اجتماعی استو برحسب گروه های اولیه و ثانویه، متغیر می شود. هر فردی از افراد جامعه به وسیله تماس اجتماعی در ابتدا به یکی از گروه های اولیه، مانند خانواده و در مرحله بعدی در گروه های ثانویه، تماس
‎های مستقیم و غیرمستقیم پیدا می‎کند. در همین گروه ها شخصیت و شالوده فردی و جمعی پی‎ریزی می‎شود. ارزش‎ها و هنجارها از طریق فراگیر و اجتماعی شدن (جامعه‎پذیری) اندوخته می‎شود. این گروه ها از دو طریق بستر و زمینه غیبت را در جامعه فراهم می آورند: 1) عرفی شدن غیبت

عوامل و پدیده
‎های اجتماعی، به شکلی دو سویه، از هم دیگر تأثیر و تأثر می‎پذیرند. از این رو وقتی غیبت از طریق سرایت اجتماعی رواج پیدا کند و عرفی گردد، خود زمینه‎ساز غیبت کردن و افشای عیوب به همدیگر می شود که این امر به نوبه خود موجب بروز یک پدیده و ناهنجاری دیگری به نام «نفاق» می‎شود؛ یعنی افراد یکدیگر را قبول ندارند و در غیاب هم از یکدیگر غیبت می‎کنند، اما وقتی با هم مواجه می‎شوند، چنان با هم برخورد کنند که گویا صددرصد یکدیگر را قبول دارند و مشکلی بین آنها نیست، در حالی که واقع امر این چنین نیست. بعضی از افراد برای اینکه خود را از تهمت برهانند، حاضرند این ویروس اجتماعی (غیبت) فراگیر شود تا راه برای رفتار ناهنجار خودشان باز شود. چنانچه از معصوم روایت شده: «فی ودود لعیوب یحبّون اشاعة معائب الناس»، «صاحبان رفتار نابهنجار، دوست دارند مردم را افشا کنند، تا بدین وسیله عذری و توجیهی برای عیوب خود بیابند». برای مبارزه با عرفی شدن غیبت لازم است در ابتدا، در گروه‎های اولیه این امر نهادینه شود که غیبت یک رفتار نارواست و موجب می‎شود که دیگر کنشگران نیز به غیبت واداشته شوند و این عمل به نوبه خود موجب سرایت اجتماعی می‎شود. بنابراین اگر کنترلی هم لازم باشد، در همین مرحله بهترین وضعیت را ایجاب می‎کند. 2) بیرون کردن رقیب از صحنه اجتماعی

معمولاً در روابط اجتماعی نوعی رقابت جمعی هم شکل می
‎گیرد، این رقابت اگر براساس اصول و ارزش‎ها باشد، از منظر منابع دینی عملی ارزشی است: «فاستبقوا الخیرات»، اما اگر براساس منافع شخصی و هواهای نفسانی باشد، رفتاری نابهنجار و ضد ارزش است. بعضی از افراد که دارای منطق قوی و راه و رسم صحیحی نیستند، برای اینکه در صحنة رقابت اجتماعی رقیب خود را از صحنه بیرون کنند، با ذکر عیوب آنها و رواج دادن غیبت، این امر را ممکن می‎سازند. با نگاه آسیب‎شناختی به مسائل کنونی کشور مشخص می شود، یکی از مشکلات کنونی رقابت‎های اجتماعی در کشور ما، از همین نقطه سرچشمه می‎گیرد. موارد جواز غیبت

از آنجا که اسلام دین کامل و جامعی است، همه جوانب و اطراف مسائل به خوبی دیده شده و احکام اسلامی همگی بر طبق مصالح و مفاسد بنا نهاده شده است. زمانی مصلحت بیشتر اقتضا می
‎کند، مفسدة کمتر در نظر گرفته نشود و به اصطلاح علمی، مصلحت بیشتر بر مفسده حکومت می کند و دایرة آن را توسعه یا تضییق می‎نماید. یک مورد زمانی است که مصلحت جمعی لحاظ شود، زیرا مصلحت جمعی بر مصلحت فرد غالب است. موارد استثنای غیبت از همین نوع است، یعنی در بعضی موارد، بنابر مصلحت بیشتر، مفسدة غیبت در نظر گرفته نمی‎شود و مصلحت فرد، فدای مصلحت جمع می‎شود و در نتیجه غیبت جایز می‎گردد. موارد جواز غیبت به اختصار شامل موارد ذیل می شود. 1) نصیحت مشورت کننده

این موارد در جایی است که کسی با دیگری در موضوع خاصی مشورت نماید، فرد طرف مشورت می
‎تواند از شخص مورد نظر، در رابطه با موضوع مشورت حقایقی را بیان کند؛ گرچه این مطالب از مسائلی باشد که افشای آن در حالت عادی غیبت محسوب می‎گردد. به عنوان نمونه، مشورت در امر ازدواج چون از نظر اسلام امر مهمی است و می‎بایست بنیان خانواده بر پایه‎های محکم استوار گردد، می‎توان در حد ضرورت از معایب فرد مورد ازدواج بیان کرد تا کسی که قصد ازدواج دارد، اغوا به جهل نشود و با آگاهی کامل ازدواج نماید. 2) نهی از منکر

اگر انسان تشخیص دهد، با غیبت کردن، فردی از گناه خویش منصرف می
‎شود و پشیمان می‎گردد، غیبتش رواست. در این مواقع غیبت کردن یکی از راه های جلوگیری از منکرات و مصداق نهی از منکر است. البته این امر در زمانی است که سایر شرایط امر به معروف و نهی از منکر وجود داشته باشد، مثلاً بداند احتمال تأثیر دارد و آن فرد غیبت شده از گناه خویش توبه می‎کند. 3) شخص فاسد

غیبت از کسی که گمره است و گمراه کننده، جایز می
‎باشد کسی که با نشر عقاید باطل و ترویج مبانی باطل، سعی در تخریب معارف دینی و ایجاد بدعت در دین و گمراه کردن دیگران دارد، غیبتش جایز است؛ بدین معنی که می‎توان با ذکر نام و خصوصیات فرد، اعتقاد باطل، انحراف فکری و عقیدتی ضررهای گرویدن به او را آشکار کرد و به جامعه معرفی نمود. با نشر کتاب، مقاله و غیره، می توان مبانی افرادی را که با انواع تفکرات وارداتی و مخرّب، درصدد تضعیف مبانی دینی هستند، مورد نقد قرار داد و افکار آنها را مخرّب اعلان نمود که این امر نه تنها غیبت محسوب نمی‎گردد، بلکه چه بسا بر علما و اندیشمندان واجب و لازم باشد، زیرا یکی از وظایف علما و اندیشمندان جلوگیری از بدعت‎ها و شیوع افکار باطل و انحرافی است. 4) امنیت اجتماعی

در بعضی شرایط، مصلحت عمومی جامعه اقتضا می
‎نماید، افراد جامعه با هوشیاری و دقت، مراقب امنیت جامعه باشند و مواردی را که مخل به امنیت اجتماعی می باشد، با ذکر نام و خصوصیات در نزد کسانی که وظیفه آنها تأمین امنیت است، بیان کنند. زیرا نمی‎توان به خاطر حیثیت یک فرد، کل جامعه را در خطر انداخت و مصلحت یک فرد را فدای مصلحت جمع نمود، در حال حاضر این امر وضعیتی است که کشور ما نیز با آن روبروست و حتی شناساندن و معرفی این افراد به جامعه برای اینکه مردم دشمن را به خوبی تشخیص بدهند، بلامانع است. راهکارهای عملی رفع غیبت

در راستای مبارزه با غیبت در صحنه اجتماع، باید از راهکارهای ویژه ای بهره جست تا در فضای رفتارها و ارزش
‎های جامعه جواب‎گو باشد. همه راهکارهای دفع غیبت، در این مسیر هستند که ضد ارزش و ضد اخلاقی بودن این پدیده نامطلوب را در سطح جامعه نهادینه کنند؛ زیرا در سیر فرایند تغییر ارزش‎ها، گاهی اوقات رفتار ضد ارزشی تبدیل به ارزش می‎گردد، در این مورد باید هنجار سازان جامعه تلاش کنند تا غیبت را امری مذموم، هنجارشکن و ضد ارزشی معرفی نمایند. 1) نظارت و کنترل اجتماعی

به نظر می
‎رسد در مورد غیبت بهترین نوع نظارت اجتماعی، از نوع «نظارت غیررسمی» است، در نظارت غیررسمی، کنترل آن پدیده به نهادها و تأسیسات غیررسمی مثل دادگاه و پلیس واگذار نمی باشد، بلکه خاستگاه نظارت آن معطوف به نظارت جمعی همه افراد جامعه، نسبت به رفتارهای یکدیگر است. کامل‎ترین مصداق این نظارت، همان است که قرآن کریم معرفی می‎کند: «و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر»،«مؤمنان یکدیگر را به صبر و حق سفارش می‎کنند». در واقع مؤمنان مواظب یکدیگر هستند و مردم همدیگر را به خیر و دوستی راهنمایی می‎کنند. یکی از ابزارها و مکانیسم
‎های مهم کنترل اجتماعی، «امر به معروف و نهی از منکر» است. امر به معروف و نهی از منکر دارای سه مرحله می باشد: قلبی، زبانی و یدی. گرچه مرحله سوم وظیفة حکومت اسلامی است، اما دو مرحله دیگر به تک تک اعضای جامعه واگذار شده، به این که فرد به هنگام دیدن نابهنجاری و تخریب ارزش‎ها، در ابتدا از درون ناراحت شود که ضد ارزش‎ها تبدیل به ارزش شدند و در مرحله بعدی به شخص متجاهر به گناه، به صورت شفاهی و لسانی تذکر دهد. امر به معروف نقش مهمی در تلطیف فضای معنوی جامعه ایفا می‎نماید. 2) روش تذکار

یکی از روش
‎ها و ابزارهای بسیار مناسب که قرآن معرفی می‎کند و در جلوگیری از انحرافات بسیار مؤثر است، روش «تذکر و یادآوری» است. مفهوم این راهکار عملی، به صورت فردی بدین معنی است که انسان مرتب به خودش یادآوری کند که این رفتار ارزشی یا آن رفتار ضد ارزشی است، زیرا با گذشت زمان، بسیاری از مسائل فراموش می
‎شود و قبح یک رفتار کمرنگ می گردد، دراین فضا بهترین راهکار توجه و یادآوری است. تفاوت این راهکار با قبلی آنجاست که در راهکار قبلی جرم یا ناهنجاری اتفاق می‎افتاد، آن گاه تحت نظارت و نهی از منکر واقع می‎شود، اما کارکرد این روش قبل از وقوع جرم و بروز ناهنجاری است و خاصیت پیشگیری را دارد. این روش قرآنی که متأسفانه مورد غفلت قرار گرفته، بسیار مؤثر است. در سطح کلان، این امر وظیفه هنجارسازان جامعه است. به عنوان نمونه، براساس روش تذکار قرآنی لازم است در رسانه ها، نمازهای جماعت و ...، هر روز یا هر هفته، یک روایت در مورد قبح غیبت خوانده شود، تا زشتی این عمل بیشتر از پیش آشکار گردد. 3) تشویق صالحان و تنبیه غافلان

این راهکار که مستفاد از قرآن می باشد، به معنای تنظیم روابط اجتماعی است تا کسانی که پایبند ارزش
‎ها هستند و رفتار آنها مطابق قاعده و قانون است، مورد تشویق همه افراد جامعه به ویژه هنجارسازان جامعه قرار گیرند و در طرف مقابل هنجارشکنان مورد تنبیه قرار بگیرند. بهترین تنبیه هنجارشکنان «بایکوت اجتماعی» است. کسانی که غیبت می‎کنند، هرزه‎گو و سخن چین هستند، آنها نمی‎بایست در شبکه روابط اجتماعی جایگاهی داشته باشند. نهادهای اجتماعی، نسبت به افرادی که با غیبت کردن نظم اجتماعی را به هم می زنند، به گونه ای برخورد کنند که آنها جایگاه خود را از دست بدهند. قطع ارتباط با آنها و ترتیب اثر ندادن به نتایج حرف هایشان، بهترین طریقه تنبیه می باشد. 4) مسئولیت اجتماعی برای حفظ حقوق دیگران

باید توجه داشت که غیبت کردن، حقی برای دیگران ایجاد می
‎کند، بدین معنی که شخص غیبت کننده موظف است، حقوق شخص غیبت شده را که ضایع کرده است، جبران نماید و به گونه‎ای شخصیت اجتماعی او را که با غیبت خدشه‎دار شده است، احیا و جبران نماید، همچنین شنونده غیبت موظف است، از حقوق فرد غیبت شده دفاع کند و او را تنها رها نکند، زیرا وی نیز مسئول حفظ حقوق دیگران است و نباید بگذارد در پیش روی خودش، این حق ضایع گردد. همة این راهکارهای عملی، در جهت فرهنگ پذیر کردن زشتی غیبت است و زمانی این راهکارها بیشترین نتیجه را خواهند داد که از نهاد خانواده شروع شود؛ زیرا همان طور که مطرح گردید، اعتقادات و باورهای هر فردی به وسیله تماس اجتماعی شکل می گیرد که بیشترین این تماس از سوی خانواده است. بنابراین خانواده در این فرهنگ پذیر کردن نقش مستقیمی دارد و سپس بر حسب اولویت تماس های اجتماعی، این امر مهم بر عهدة مدرسه، رسانه، نهادهای فرهنگی و به طور کلی همة متولیان فرهنگی است که آنها می توانند در ابتدا از طریق اصلاح خویش و سپس با بکارگیری راهکارهای مؤثر، گامی مهم در دفع این پدیدة نامطلوب بردارند.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

دوستان پیشنهاد مطالعه دارم