سامانه پدافندی اس-500

["مهدی"]

سامانه پدافندی اس-۵۰۰:
پیش درآمد:
با پیشرفت روز افزون صنایع موشکی, خطر موشک های بالستیک همواره برای هر کشوری دغدغه ای مهم بوده است. ولی پس از جنگ خلیج فارس و مواجهه شدن کشورهایی نظیر اسرائیل و عربستان با موشک های بالستیک رژیم صدام, همه به خوبی دریافتند که این موشک ها اگر به خوبی به کار گرفته شوند می توانند بسیار دردسر آفرین باشند. هر چند در آن هنگام سامانه های پاتریوت در برابر موشک های صدام مقاومت کردند ولی با این وجود این موشک ها باز هم خرابی های قابلی توجهی را به بار آوردند. همواره کشورهای در حال توسعه به خصوص در خاورمیانه و خاور دور به دنبال توسعه موشک های بالستیک جهت رسیدن به یک موقعیت استراتژیک می باشند. در این زمینه می توان ایران و کره شمالی و کشورهای دیگری نظیری هند و پاکستان را مثال زد.

نمایش تعدادی از موشک های بالستیک DF-21C چینی در رژه

بنابرین صنایع پدافندی جهان نیز گام به گام با توسعه این موشک ها به دنبال توسعه سامانه های ضد بالستیک بوده اند. پیش از آن در طی جنگ سرد دو ابرقدرت جهان یعنی شوروی و ایالت متحده دارای این سیستم بوده اند. شوروی با داشتن سامانه پدافندی اس-۳۰۰ و آمریکا با داشتن سامانه پدافندی پاتریوت که بعدها در مقابل موشک های بالستیک صدام در سال ۱۹۹۱ میلادی به کار گرفته شد. هر دو این سامانه ها برای مقابله با هواپیماهایی با ارتفاع و برد پروازی زیاد و یا موشک های بالستیک توسعه یافته بودند. اگر گام به گام با تاریخ پیش برویم می توانیم پس از این دو سامانه سامانه ضد بالستیک “آرو”اسرائیل را مشاهده کنیم. به جز این سامانه می توان به توسعه سامانه های گلادیاتور و مدل های گوناگون اس-۳۰۰ نظیر ارتقاهای PMU-1 و PMU-2 اشاره کرد. نکته قابلی توجه در رابطه با این سامانه ها این است که اکثر آنان موشک بالستیک مذکور را پس از در جو منهدم می کنند. این بدین معنی است پس از بازگشت موشک بالستیک به درون جو این موشک ها آنان را منهدم می سازند.

تصویری از یک موشک بالستیک SS-20 این موشک می تواند پس از ورود دوباره به جو در محدوده مشخصی منفجر شده و محدوده عظیم تری را منفجر کند

روسیه با توجه به شرایط جغرافیایی و استراتژیکی که در حال حاضر دارد و با توجه به هم مرز بودن با کشورهایی نظیر چین (یکی از بزرگترین کشورهای استفاده کننده از موشک بالستیک) و با توجه به تهدیدات همیشگی غرب تصمیم به توسعه یک سامانه ضدبالستیک جدید تحت نام اس-۵۰۰ را گرفت.
طراحی:
اس-۵۰۰ در واقع از سیستم های سامانه سام-۲۰ (اس-۴۰۰) بهره می برد ولی فقط در نقش یک سامانه ضدبالستیک عمل خواهد کرد. این سامانه قرار است تا نسبت به سامانه اس-۴۰۰ در برابر تهدیدات بالستیک بهتر عمل کرده و در عین حال ارزان تر هم باشد. این سامانه قادر خواهد بود تا تهدیدات را تا ارتفاع ۳۰ کیلومتری (۹۰ هزار پایی) منهدم سازد و بر روی یک خودرو BAZ-6909 حمل شود. به گفته سازندگان این سامانه قرار است تا در میدان رزم قابلیت حمل و نقل سریعی را داشته باشد و به صورت “hide, shoot and scoot” عمل کند. این عبارت به این معنی است که سامانه می بایست پس از هر شلیک به سرعت به نقطه دیگر نقل مکان کند تا مبادا توسط ماهواره ها و یا به هر نحوی دیگر شناسایی شده و منهدم شود.
شوروی پیش تر نیز چنینی پروژه ای را در سال ۱۹۹۵ میلادی تحت نام سامانه ضد بالستیک A-135 را مد نظر داشت. این سامانه می توانست به سرعت در سیلوهای مخصوصی بارگیری موشک کند و بر روی یک حامل مخصوص ۸X8 تحت نام MAZ-7910 حمل می شد. سامانه مذکور از دو نوع موشک بهره می برد. موشک بزرگتر که SH-11 Gorgon نام داشت از سوخت مایع استفاده می کرد و موشک های بالستیک را قبل از ورود به جو نابود می کرد. و موشک کوچکتر که SH-08 Gazelle نام داشت از سوخت جامد بهره می برد و موشک های بالستیک را درون جو منهدم می ساخت. هر چند این موشک بسیار وزن بالایی هنگام پرتاب (حدود ۳۶۰۰ کیلوگرم) داشت و در نسخه SH-08 حداقل وزن آن در هنگام پرتاب به ۱۸۰۰ کیلوگرم می رسید, ولی این موشک الگوی خوبی برای طراحان کشورهای دیگر جهت ساخت موشک های کم وزن در هنگام پرتاب شد. از بین این طرح ها می توان به موشک RIM-161A و پروژه “آرو-۳″ اشاره کرد.

تصویری از شلیک یک موشک SH-08 Gazelle

تصویری از شلیک یک موشک SH-08 Gazelle

تصویری از شلیک یک موشک SH-08 Gazelle

با توجه به تاریخچه ای که از موشک های مختلف ذکر شد. پیش بینی می شود که با توجه به گفته های آلماز-آنتی بنابر توسعه یک موشک سریع الحمل و سبک, توسعه یک موشک با توانایی انهدام موشک های بالستیک در درون جو بسیار محتمل تر از توسعه یک موشک برای انهدام موشک ها در خارج جو باشد. به هر حال با توجه به اینکه کارخانه سازنده اطلاعات بسیار محدودی از این سامانه در حال توسعه منتشر کرده است نمی توان در رابطه با اس-۵۰۰ نظر قطعی داد.
پیش بینی می شود که وظیفه شناسایی و مدیریت موشک های بالستیک بر عهده رادار (۹۱N6A(M گذارده شود. این رادار را می توان مدل بهینه شده سری رادارهای ۶۴N6E دانست که در سامانه های فعلی اس-۳۰۰ و اس-۴۰۰ در حال استفاده است. پس می توان اس-۵۰۰ را دارای رادار آرایه فازی غیر فعال جهت جستجوی اهداف بالستیک جهت انهدام دانست. پست فرماندهی این سامانه جدید نیز ۵۵K6MA نام دارد که نمونه ارتقا یافته پست فرماندهی سامانه اس-۴۰۰ یعنی ۵۵K6E دانست. این پست های فرماندهی جدید مجهز به نمونه های جدیدی از آنتن های انتقال اطلاعات تسلکوپی هستند. از دیگر رادارهای شناسایی این مجموعه می توان به ۹۶L6-TsP اشاره کرد که نمونه مستقیم مشتق شده از رادار ۹۶L6-1 است که در سامانه اس-۴۰۰ به کار می رود. رادار انهدام این سامانه هنوز فاش نشده است ولی حدس زده می شود که این سامانه از رادار انهدام NNT6 بهره ببرد.

تصویری از رادار شناسایی ۹۶L6 که توسط حامل MZKT-7930 حمل می شود

تصویری از رادار اکتساب هدف ۹۶L6-TsP که توسط حامل ۱۰X10 قدرتمند BAZ-69096 حمل می شود

موشکی که قرار است اس-۵۰۰ با خود حمل کند نیز هنوز ناشناخته باقی مانده است ولی حدس زده می شود که این موشک ویژگی هایی مشابه موشک ۹M96 را دارا باشد. همچنین گمان می رود این سامانه از لانچر مدل ۹A82MK بهره برده و بر روی حامل BZKT BAZ-6909 حمل شود. موتورهای پر توان اس-۵۰۰ به آن این توان را می دهند تا از سطوحی با شیب ۳۰ درجه و همچنین از موانع آب تا عمق ۱٫۷ متر عبور کند. وزن ناخالص این حامل حدود ۳۰ الی ۵۴ تن می باشد و بنابر مدل های مختلف به ۸۰ تن نیز می رسد. این حامل مخصوص حمل بسته های نظامی بسیار سنگین طراحی شده است.

پست فرماندهی ۵۵K6MA که می توان آنتن انتقال داده تلسکوپی را به صورت جمع شده در تصویر مشاهده کرد

رادار شناسایی (۹۱N6A(M اس-۵۰۰ که از رادار ۹۱N6 مشتق شده است

رادار اکتساب هدف ۹۶L6-TsP که بر روی حامل BAZ-69096 جابجا خواهد شد

رادار ۷۶T6 که نمونه مشتق شده ای از رادار ۶۴L6E می باشد. لازم به ذکر است که اتاق خدمه در این نمونه بسیار کوچکتر شده است

رادار انهدام ۷۷T6 که بر روی یک حامل BAZ-69096 حمل می شود

طرحی ذهنی از سامانه حامل موشک اس-۵۰۰

یک طرح ذهنی دیگر از حامل موشک اس-۵۰۰

گردآوری و تالیف: مهدی زمانی
منبع: http://jangaavaran.ir/