مار گزیدگی

[JABR920]

مقدمه:

در جهان حدود 50000 نفر سالانه بخاطر مارگزیدگی جان خود را از دست می دهند البته باید یاداور شوم که در ایران آمار دقیقی از مار گزیدگی وجود ندارد ولی به طور کلی در ایران آمار فوت شدگان ( مار گزیدگی ) کمتر و جزئی است .دو نوع مار در جهان وجود دارد که به شرح زیر می باشد :1- مار سمی 2- مار غیر سمی

در دنیا نزدیک به 2000 نوع مار وجود دارد که فقط 400 نوع از آنها باعث مرگ می شود و مار های دیگر فقط گاز خواهند گرفت ولی به علت تصورات اشخاص از مار ها امکان ایجاد شوک به فردی که دچار مار گزیدگی شده وجود دارد حتی اگر مار سمی نباشد .

مشخصات مارهای سمی:

وجود دندان های نیش بلند ، مردمک باریک دراز ( همانند چشم گربه ) ، سر مثلثی شکل یا سر مسطح گردن پهن ، لکه رنگی میان چشم و دهان ، طول عمر کوتاه ، تنوع رنگی بالا ( همزمان در یک مار ) ، فرو رفتگی میان دو چشم ، مار های کوچک اغلب سمی هستند مار های سمی اغلب از دندان های نیش خود برای تزریق سم استفاده می کنند ، داخل این دندان ها مجرایی وجود دارد که به کیسه سم مار متصل می باشد و با تحریک دندان ها ماهیچه های این مجرا منقبض می گردد و به کیسه سم فشاری وارد می نماید که سبب ایجاد ترشح سم می شود . لازم بذکر است که کیسه ی سم در دو طرف سر مار و پشت گوش داخلی مار قرار گرفته است .


علائم مار گزیدگی:

1)درد شدید وسوزش که از 5 الی 15دقیقه نمایان می شود.

2) محل گزش متورم خواهد شد ( 5 دقیقه بعد از گزش )

3) ایجاد تاول های خونی ، رنگ پریدگی

4) ایجاد دو سوراخ در کنار هم ( جای دندان های نیش )

5) تهوع ، استفراغ ، ضعف

علایم مار گزیدگی با توجه به نوع مار مشخص می شود:

الف - گزش توسط مار آبی : ایجاد درد های عضلانی ، رنگ ادرار شخص قرمز یا قهوه ای رنگ ، خونریزی درون ماهیچه صورت می گیرد . ب - گزش توسط افعی ها : خونریزی موضعی ، ادرار خونی ، تورم شدید ، منعقد نشدن خون ( جاری شدن ) ، پیدا شدن دانه های قرمز ، چسبندگی خون در 2 ساعت اول ج - گزش توسط کبری ها و کفجه مار ها : اختلال در تنفس ، سستی ، خواب آلودگی ، شوک قلبی ، گاهی هم به علت اختلالات تنفسی بدن فرد آسیب دیده از کار خواهد افتاد و در نهایت منجر به مرگ می شود .

اقدامات اولیه در مار گزیدگی:

اولین اقدام یا شاید مهم ترین اقدام که گاهی افراد مبتدی به آن توجه زیادی نمی کنند گرفتن مار می باشد ( زنده یا مرده مار ) البته باید ذکر نمود که همه جا و همیشه نمیتوان مار را گرفت ، شاید این سوال برای شما ایجاد شود چرا و به چه درد می خورد ؟ باید متذکر شوم برای درمان شخص بیمار بسیار مفید خواهد بود زیرا بعد از شناسایی مار توسط پزشک ، متوجه خواهند شد علایم بیمار جنبه حقیقی دارد یا روانی ( روانی = ترس و شوک وارد شده به فرد ) در صورت حقیقی بودن پاد زهر مخصوص به فرد مذکوره تزریق خواهد شد . دومین اقدام ، به پشت خوابیدن مصدوم و استراحت کردن مسدوم می باشد ، سپس عضو آسیب دیده را با آتل بی حرکت کنید و پایین تر سطح قلب قرار دهید تا سرعت انتشار سم در بدن کاهش بیابد . سپس محل مورد گزش را با آب و صابون بشویید و 3 سانتی متر بالا تر از محل آسیب دیده را با باندی محکم ببندید بطوریکه انگشتان دست شما به راحتی زیر باند برود . حتما مکش دهانی هم شنیده اید ولی نباید در هر مار گزیدگی ای مکش دهانی انجام شود . 1) اگر در دهان امدادگر زخمی وجود داشته باشد باید از این کار پرهیز نمود . 2) فاصله ی مصدوم تا مرکز درمانی بیش از یک ساعت باشد . 3) بیش از 30 دقیقه از گزیدگی نگذشته باشد . 4) طول مکیدن نباید بیش از 30 دقیقه باشد . از نکات مهم مکش دهانی : برشی طولی ( امتداد شمالی - جنوبی ) ضربدری نه در محل گزیدگی ایجاد نماییم یا بطور ساده می توان گفت طوریکه رگ قطع نگردد . البته مراقب باشید حتی مار های مرده هم می توانند بعد از 20 دقیقه زهر خود را انتقال بدهند . نکته ی آخر : در صورتی كه شما به محلهايی می رويد كه احتمال وجود مار در آنجا می باشد چكمه بلند استفاده كنيد زيرا مارها از روی چكمه نمي توانند نيش خود را وارد پوست نمايند. همچنين آنها نمي توانند سر خود را بيش از 30 - 40 سانتی متر بالاتر بياورند بنابراين قادر نخواهند بود ساق پا را نيش بزنند.



باز نشر : سایت علمی کانون نخبگان جوان