عاشیق ها، شور موسیقی آذری
آشنایی: تاسوعا و عاشورا اگر سمت بازار تهران رفته باشید، دسته آذر ها را دیده اید که با چه شور و حالی از رشادت حسین (ع) و یارانش می گویند. محال است نوای سوزناک و شورانگیز آذری ها را بشنوید و اشک از چشمان تان جاری نشود. این شور تنها منحصر به موسیقی آیینی آذری ها نیست.



موسیقی آذری همان موسیقی سنتی مردم آذربایجان است. بین موسیقی مردم آذربایجان ایران و جمهوری آذربایجان نقاط مشترک فراوانی وجود دارد. عاشیق ها خوانندگان سنتی موسیقی آذربایجانایران و جمهوری آذربایجان هستند. این گروه خوانندگان از دوران قبل از اسلام شکل گرفته و از همان دوران سرودهایی را در وصف آذربایجان و دلاوری های بزرگان آن می خواندند. آنها در مراسم مختلف به ویژه عروسی و عزا حضور دارند. بسیاری از موسیقیدانان آذری تبار آثار ماندگاری در حوزه های مختلف دارند که از آن جمله می توان به اپرا، آثاری برای باله و ارکستر سمفونیک اشاره کرد. این نواها هر یک طرفداران خاص خودش را دارد.
چه می نوازند؟
از سازهای شاخص نوازندگان آذری زبان می توان به تار، قارمان، بالابان، ناقارا و باغلاما اشاره کرد.
تار: این نوع تار بیشتر ساخته دست هنرمندان جمهوری آذربایجان است، اما در ایران نیز از این تار استفاده می شود. تار را ساز اصلی موسیقی آذری می دانند، به ویژه اینکه نوازندگان اصلی آن عاشیق ها هستند. در نیمه دوم قرن نوزدهم، صادق جان یکی از نوازندگان جمهوری آذربایجان تغییراتی در تار ایجاد کرد و تارهای آن را به 11 سیم رساند.
قارمان: این ساز که هارمونیکا یا قارمونیکا نیز نامیده می شود، یکی از سازهای هم خانواده با آکاردئون است. قارمان بین مردم چند ملیت شامل آذربایجان، روسیه، تاتارها، چرکس ها و مردم چچن مشترک است. این ساز بیشتر در مراسم شادی مانند عروسی نواخته می شود. در بین عشایر و روستاهای آذری زبان کشورمان نوای این ساز بیشتر شنیده می شود.
بالابان: نام دیگر این ساز بالامان یا دودوک است. این ساز نوعی ساز بادی دو نی به طول 35 سانتی متر با هفت سوراخ انگشت بین مردم آذربایجان شرقی رایج است. استادان این ساز در بین مردم جمهوری آذربایجان، علیجان صمدوف است. این ساز از آلت های موسیقی مورد استفاده مردم شمال استان همدان مانند شهرهای کبودرآهنگ، رزن و فامنین است. البته لحن و پرده های موسیقی ناحیه با مردم آذربایجان به ویژه عاشیق ها تفاوت ها و البته شباهت هایی دارد.



ناقارا: این ساز بین مردم آذربایجان شرقی، ارمنستان و جمهوری آذربایجان مشترک است. البته اکنون مردم حوزه قفقاز و ترکیه نیز از این ساز استفاده می کنند. ناقارا استوانه چوبی یا پلاستیکی است که دوسوی آن با پوست پوشش داده شده است. دهلی است که در قدیم آن را با چوب و ترکه می نواختند. این ساز بیشتر در ارکسترها و مراسم عروسی نواخته می شود. آذری ها حتی برای آن ضرب المثلی هم دارند و می گویند: توی دان سونرا، ناقارا؟ یعنی ناقاره زدن بعد از عروسی؟
این ضرب المثل زمانی استفاده می شود که کاری در زمان مناسبش انجام نشود.

باغلاما: این ساز بیشتر توسط مهاجران کرد عراق به کردستان و آذربایجان غربی آورده شد. باغلاما هفت سیم دارد که به سه بخش سه سیم، دو سیم و دو سیم تقسیم می شود. نوع دیگر این ساز با دسته بلندتر به نام دیوان در کشور ما بیشتر رایج است. باغلاما در موسیقی کلاسیک مردم عثمانی، موسیقی آذری، محلی کردی و ارمنی و در بخش هایی از کشور بالکان، سوریه و عراق استفاده می شود.

گونه شناسی
موسیقی آذری را می توان به موسیقی موغام و موسیقی فولکلوریک تقسیم بندی کرد. در نوع اول دستگاه های آن با موسیقی آذری خودمان نزدیک و در بسیاری موارد اصلا یکی است. این موسیقی دارای مقام های حزین، عارفانه و غمگین است، اما در هر سه نوع آن شور و حسی خاص وجود دارد. موسیقی فولکلوریک همان موسیقی عاشیق هاست که به دو نوع بزمی و ایلی تقسیم بندی می شود.
http://parsinews.ir/news/page/82b69e...ef0415723c4488