مشارکت را به کودکان آموزش دهیم

[سمیه نجفی]

با قوانین کوچک شروع کنید
کودک تا 5 سالگی به درستی معنی مشارکت و تقسیم کردن را نمی فهمد. اما به هر حال کودک می تواند بعضی از قوانین پایه را درک کند. مثلا صبر کردن و رعایت برای نوبت ( زهرا می رود و بعد تو می روی ) یا اگر تو یک اسباب بازی را کنار بگذاری، هر کسی می تواند با آن بازی کند و اگر اسباب بازی ات را برای بازی به جایی می بری، پس همه کسانی که آنجا هستند می توانند با آن بازی کنند.

زمان مشخص کنید
دفعه بعدی که فرزندتان نمی خواهد چیزی را با دیگران تقسیم کند، از زمان سنج استفاده کنید. به کودک بگویید که برای مدتی محدود، مثلا 10 دقیقه می تواند با آن بازی کند و بعد با اتمام زمان، نوبت خواهرش است که 10 دقیقه با آن بازی کند. این شیوه به کودک نشان می دهد که چگونه نوبت را رعایت کند و او را متوجه این مسئله می کند که اسباب بازی اش را برای همیشه به کسی نمی دهد.

وسایل خاص را کنار بگذارید
حتما شما هم وسایلی دارید که برایتان بسیار با ارزش است و دوست ندارید که آنها را در اختیار دوستانتان قرار دهید، پس چرا از کودک توقع دارید اسباب بازی ها یا سایر وسایل مورد علاقه اش را با دیگران قسمت کند؟! اگر کودک به اسباب بازی یا کتاب خاصی علاقه زیادی دارد، او را مجبور نکنید که آن را به دیگران بدهد. اما در عین حال او را متوجه کنید که نباید وسایل مورد علاقه اش را در حضور دوستانش بیرون بیاورد. این وسایل تا زمان ترک مهمانانش داخل کمد باقی می مانند.

الگو باشید
کودکان به آنچه که والدین انجام می دهند، توجه ویژه ای دارند، پس اجازه بدهید کودک شما را در حال مشارکت ببیند. مثلا اگر در حال خوردن ساندویچ هستید، از کودک سوال کنید که آیا تکه ای از آن را می خواهد. شما و همسرتان حتی باید توجه کودک را به اینکه چگونه می توان با دیگران مشارکت کرد نیز جلب کنید. مثلا انتخاب نوبتی فیلمی که قرار است در سینما ببینید یا تقسیم فضا برای وسایل شخصی در حمام می تواند چگونگی مشارکت و تقسیم کردن را به کودک بیاموزد.

برای بازی ها یک موضوع انتخاب کنید
یک کودک نوپا، کودک دیگری را می بیند که در حال بازی با یک اسباب بازی است و ناگهان تصمیم می گیرد با همان وسیله بازی کند. با وجود اینکه این رفتار کاملا طبیعی است اما می تواند برای شما آزار دهنده باشد. برای آرام کردن این وضعیت می توانید یک موضوع خاص را برای بازی کودکان انتخاب کنید. ( ساحل، مزرعه، آشپزی و ...) تا همه بچه ها با اسباب بازی های مشابه بازی کنند. حتی می توانید رنگ بعضی از اسباب بازی ها را هم یکسان انتخاب کنید تا سر رنگ آن باهم دعوا نکنند.

به خیریه ها کمک کنید
مناسبت ها و تعطیلات فرصت مناسبی است تا با کودک در مورد قسمت کردن وسایل با کودکانی که ممکن است وضعیت مناسبی نداشته باشند، صحبت کنید. به همراه کودک در برنامه های خیریه که برای بچه های اسباب بازی جمع آوری می کنند، شرکت کنید تا کودک بتواند بعضی از اسباب بازی ها یا لباس هایی که دیگر از آنها استفاده نمی کند را به خیریه اهدا کند. یا می توانید کودک را به فروشگاه ببرید و از او بخواهید که چند اسباب بازی نو برای هدیه به خیریه انتخاب کند.

نقش بازی کنید
اگر پاسخ کودک شما به درخواست مشارکت و تقسیم کردن همیشه "نه" است، بد نیست کمی به تلافی فکر کنید! وقتی در حال بازی با کودک هستید و او از شما چیزی می خواهد - مثلا لگوی زرد رنگ - به سادگی به او "نه" بگویید و زمانی که کودک ناراحت و عصبانی می شود، با او در مورد اینکه چه احساسی دارد صحبت کنید و به او بگویید که مطمئنا نمی خواهد باعث به وجود آمدن این حس در دوستانش شود. با این شیوه می توانید هر بار که کودک برای مشارکت و تقسیم دچار دودلی شد، احساسش را به او یادآوری کنید.

به رفتارهای مثبت پاداش دهید
ما زمان زیادی را برای آموزش رفتارهای مناسب به کودک صرف می کنیم و به آسانی فراموش می کنیم به رفتارهای مناسب و درست کودک پاداش دهیم. وقتی کودک وسایلش را با دیگران تقسیم می کند، او را مورد تشویق قرار دهید. اجازه بدهید کودک متوجه شود که شما چقدر از دیدن مهربانی او با دوستان یا خواهر و برادرش خوشحال می شوید و به او بگویید که با این رفتارش بچه های دیگر را هم چقدر خوشحال کرده است.

تمرین کلید موفقیت است
در کنار کودکان بودن و تعامل با آنها در خلال بازی می تواند درسی برای مشارکت و تقسیم کردن باشد. پس سعی کنید هرچه زودتر کودک را به بودن در کنار همسالانش عادت دهید. شرکت در برنامه های گروهی بازی طی سال های می تواند اعتماد و اطمینان میان دوستان را تقویت کند و هر چه قدر این حس اعتماد بیشتر گسترش پیدا کند، کودک بیشتر به مشارکت و تقسیم کردن با دیگران تمایل نشان خواهد داد.