یازدهمین سالروز زلزله بم و خاطرات تلخ آن روزها

**روابط عمومی سایت** · 26th December 2014 02:07 AM

به نام خداوند هستی بخش

با سلام و درود بی پایان خدمت تمامی کاربران

به مناسبت یازدهمین سالروز حادثه دلخراش زلزله بم در تاریخ 5 دیماه 1382 که بر اثر وقوع زلزله هولناک 6.6 ریشتری که شهر بم و حومه آن را به ویرانه هایی تبدیل کرد و تعداد کثیری
از هموطنانمان را داغدار و بی خانمان کرد و خاطرات تلخی را در تاریخ ایران زمین به جای گذاشت

این روز را از طرف کادر مدیران انجمن و کلیه اعضا سایت علمی نخبگان جوان گرامی داشته
و برای درگذشتگان این حادثه طلب مغفرت و برای تمامی بازماندگان آن حادثه سلامتی و
بهروزی از درگاه ایزد منان خواستاریم .

بزرگترین سازه خشتی جهان را زلزله 5دی ماه سال 82 ویران کرد.

بعد از 11 سال هنوز ضربه های ویرانی با وجود مرمت های متعدد بر ارگ بم باقی است.

ارگ بم

در تاریخ ۵ دی ۱۳۸۲بر اثر وقوع زلزله 6.6 ریشتری که شهر بم و حومه آن را تحت تاثیر قرار داد،
ارگ بم تقریباً به طور کامل از بین رفت

شهر بم از تهران 1283 کیلومتر فاصله دارد و در دشت وسیعی بین دو رشته جبال بارز و کبودی قرار گرفته است . آب و هوای آن در قسمت جلگه ای گرم و در نواحی کوهستانی معتدل است .

تاریخ قدیمی این شهر با تاریخ شهر قدیمی ارک بم که بزرگترین شهر خشتی جهان است، درآمیخته است.بم زخم خورده ترین منطقه ی ایران در سال های اخیر است.

منطقه ی زیبای بم با زلزله ای فرو ریخت و میلیون ها ایرانی را داغ دار کرد. با این همه بم هنوز هست.

بم آن قدر اصالت دارد که حتی با خشم طبیعت و با زلزله ای مهیب به تاریخ نپیوندد.

بم؛ ۱۱ سال پس از زلزله، ویرانی و مرگ

یازده سال از وقوع زلزله 6.6 ریشتری که در ساعت 5:26 بامداد پنجم دی 1382 شهر بم و مناطق اطراف آن در شرق استان کرمان را لرزاند، می گذرد و مردم این شهر همچنان از مشکلات زیادی رنج می برند.

روح تمامی درگذشتگان این حادثه شاد و یادشان گرامی باد

**Almas Parsi** · 26th December 2014 11:29 AM

جنبه‌های زلزله شناسی زمین لرزه 5 دی ماه 1382 بم،
با بزرگای گشتاوری5/6 Mw=

گزارش مقدماتی شناسائی مناطق زلزله زده
دکتر مهدی زارع
استادیار زلزله شناسی مهندسی ، پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، تهران، یران

@
زمین لرزه 5 دیماه 1382 بم در ساعت5:26:26 به وقت محلی (ساعت 1:26:26 روز 26 دسامبر 2003به وقت بین‌المللی GMT)در شهر تاریخی بم در جنوب شرقی کشور و در جنوب شرقی کرمان رخ داد (شکل-1).

این زلزله در ساعات آغازین بامداد که اکثر ساکنان بم خواب بودند اتفاق افتاد، که این مساله را می توان به عنوان یکی از عوامل تشدید تلفات جانی در نظر گرفت.

آمار تلفات رسمی بیش از 25000 نفر و مجروحان حدود 50000 نفر اعلام گردید. بیش از 100000 نفر نیز بی خانمان شدند.

کانون زمین لرزه - بر اساس اطلاعات کسب شده از لرزه اصلی و پسلرزه‌ها توسط لرزه نگارها و شتابنگارهای مستقر در بم - در محدوده شهر بم واقع بوده است.

بر اساس بررسی های انجام شده بخشی از گسل بم که از کنار شهر بم عبور می کند در این زلزله فعال شده است.

شهر بم در استان کرمان - یکی از بزرگترین استانهای کشور با مساحت 186422 کیلومتر مربع – واقع است. جمعیت بم هنگام زلزله 1382 حدود 100000 نفر تخمین زده می شود.

شهر بم با ارگ تاریخی بم با بیش از 2000 سال قدمت شناخته می شود. ارگ بم بزرگترین مجموعه خشتی - گلی در جهان است (شکل -2) .

این بنای تاریخی بر روی تپه ای از ماسه سنگی در کنار جاده ابریشم قرار گرفته است. مساحت ارگ بم 6 کیلومتر مربع است. این بنای تاریخی اطلاعات دقیقی از رمان ساخت ارگ بم در دسترس نیست ولی بر اساس متون تاریخی قدمت آن به بیش از 2000 سال قبل می رسد.

علی رغم اینکه این بنا چندین بار در طی تاریخ به صورت موضعی تعمییرات جزئی شده است، و لی این اولین بار بود که در اثر یک زمینلرزه به این صورت ویران گردید. ارگ تاریخی بم تا حدود 150 سال قبل مسکونی بوده است.

2- وضعیت لرزه زمینساختی پهنه زلزله زده بم
2-1- وضعیت عمومی

منطقه زلزله زده بم در جنوب شرقی ایران در یک پهنه فعال لرزه خیز واقع است (جدول -1 فهرست زمینلرزه‌های بم در شعاع 100 کیلومتر را نشان می دهد.) از خود شهر بم هیچ زمینلرزه تاریخی تا پیش از 5/10/1382 گزارش نشده است.

به سوی شمال غرب بم 4 زمینلرزه بزرگ با بزرگای بیش از 5/6 بین سالهای 1360 تا 1377 در ناحیه گلباف و سایرچ رخ داده است. روند عمومی گسلهای اصلی (از جمله گسل بم با طول کلی حدود 100 کیلومتر) شمالی – جنوبی با کمی تمیل به سوی غرب، و همچنین شمال غربی – جنوب شرقی است. (شکل -3). این دو سامانه گسله در ناحیه غربی دشت لوت با هم تلاقی می کنند.

گسلهای با روند شمالغربی جنوب شرقی (گسلهای کوهبنان و راور) با گسلهای با راستای شمالی – جنوبی (گسلهای گلباف ، نیبند، چهار فرسخ ، گوک، سروستان و بم) مرز غربی ناحیه لوت را مشخص می نمیند.

گسل گوک در همین ناحیه در رخداد زمینلرزه‌های 1360 گلباف و سایرچ فعال گردید. این گسل زلزه‌های دیگری را در سالهای 1368 و 1377 موجب شد. سامانه گسلهای غرب دشت لوت موجب یک اختلاف ارتفاع ساختاری قائم در حدود 4000 متر ایجاد نموده اند.

اکثر زمینلرزه‌های یاد شده در فوق با گسیختگی سطحی نیز همراه بوده اند. سازو کار ژرفی این زلزله‌ها به صورت راستالغز و فشاری گزارش شده است.

2-2- سازوکار زمینلرزه بم

بر اساس داده‌های سازو کار ژرفی ( وب سایت مرکز ملی اطلاعات زمینلرزه NEIC) سازوکار ژرفی این زلزله به صورت کاملا امتداد لغز بوده است (شکل-3). این سازوکار با سازوکار گسل بم در راستای شمالی – جنوبی به صورت راستالغز راستگرد منطبق است.

2-3- پارامترهای چشمه لرزه زا

بر اساس تخمین گشتاور لرزه ای، بزرگای زلزله بم Mw=6.5 براورد گردید. همچنین ژرفای کانونی زلزله بم بر اساس مشاهده نگاشت لرزه اصلی و پسلرزه‌ها 8 کیلومتر برآورد می شود.

2-4- گسیختگی سطحی

گسل بم با راستای عمومی شمالی – جنوبی از نزدیکی شهر بم (شکل های 1 و 4) عبور می کند. این گسل در شرق بم از کنار شهر بروات عبور می نمید. گسیختگی های سطحی ایجاد شده پس از زلزله بم در پیرامون شهر بم و بین شهرهای بم و بروات مشاهده شد (شکل 4) این گسیختگی های سطحی به صورت فروچاله نیز در شهر بروات قابل مشاهده است (شکل -5).

2-5- نبود لرزه ای

لرزه خیزی تاریخی بم نشان می دهد که هیچ زمینلرزه تاریخی از بم گزارش نشده است. به نظر می رسد که زمینلرزه بم در 5/10/1382 پایان این نبود لرزه ای در راستای گسل بم باشد. این نبود لرزه ای را می توان بر اساس سالم ماندن ارگ تاریخی بم در طول بیش از 2000 سال توجیه نمود.

3- جنبش شدید زمین

داده‌های شتابنگاری از زمینلرزه بم در 18 ایستگاه شبکه ملی شتابنگاری ایران ثبت شده است (وب سایت مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن). نگاشت بدست آمده در ایستگاه بم بیشینه شتاب تصحیح نشده افقی با ترتیب 0.8g و 0.7g بر روی مولفه‌های افقی شرقی – غربی و شمالی – جنوبی نشان می دهد. همچنین بیشینه شتاب تصحیح نشده 0.98g روی مولفه قائم نشان می دهد. مشاهدات اولیه جنبش زمین در ایستگاه بم و همچنین بررسی خرابی ها در بم نمیانگر اثر جهت پذیری قائم به دلیل قرار گیری در حوضه نزدیک گسل است.

این اثر را می توان با مشاهده نگاشت مولفه قائم و تغییر مکانهای شدید به سمت بالا و پائین در هنگام لرزه اصلی بم و از سوی دیگر با تغییر مکانهای شدید در راستای عمود بر گسل (شرقی- غربی) توجیه نمود. خرابی ساختمانها و دطوار منازل در جهت های یاد شده و همچنین اظهارات اهالی از نوع جنبش و تکانهای احساس شده نمیانگر چنین اثری می باشد.

4- شدت رومرکزی و بررسی پهنه‌های هم لرز

شدت رومرکز مهلرزه ای زلزله مخرب 5/10/1382بم (شکل -6) در بم حد I=IX در مقیاس شدت مهلرزه ای EMS98 براورد می شود. شدت زلزله در براواتI=VIII و در محدود ارگ جدید و فرودگاه بم در حدI=VI-VII و در کرمان و ماهان حدود I=IV-V براورد گردید. در راستای عمود بر گسل کاهندگی سریع جنبش شدید زمین و شدت زمینلرزه نمیان است به نحوی که خرابی ها عمدتا به ناحیه شهری بم محدود می گردد.

5- جمع بندی از جنبه‌های زلزله شناسی زلزله بم

زلزله بم با بزرگای گشتاوری 6.5 (با محاسبه گشتاور لرزه ای) در اثر جنبائی مجدد گسل بم رخ داد و شهر بم را به دلیل اثر حوزه نزدیک گسل ویران نمود. گسیختگی های سطحی بین بم و بروات مشاهده شد. ژرفای کانونی 8 کیلومتر با در نظر گرفتن لرزه اصلی و پسلرزه‌ها برای این زلزله برآورد می شود.

بیشینه شدت در پهنه رومرکز مهلرزه ای (شهر بم) در حد 9 (در آستانه تخریب کامل) تخمین زده می شود. اثر حوزه نزدیک موجب جهت پذیری قائم و مشاهده جنبش های شدید در مولفه‌های قائم و عمو بر گسل (شرقی -غربی) شده است.

جدول-1 -فهرست زمین لرزه‌های گستره بم به شعاع 100 کیلومتر

Table-1 : Seismicity of the Bam region, whitin a 100km distance from the city of Bam:
Date Time Coordinates
Y M D HH MM SS Lat.N Lon.E FD mb Ms Mw Efa Ref Region
___________ ________ _______ ______ ___ ___ ___ ___ ___ ___ __________

1948 07 05 13 53 29.460 57.780 0 5.9 6.0 .0 Amb Gowk
1962 09 29 06 54 00 28.290 57.480 83 5.5 .0 .0 N.US
1964 05 11 06 07 38 28.220 57.390 73 5.3 .0 .0 N.IS
1964 08 27 11 58 39 28.160 58.830 50 5.1 .0 .0 N.IS
1976 11 13 10 12 36 28.250 57.340 62 5.0 .0 .0 ISC
1981 06 11 07 24 25 29.895 57.718 30 6.6 6.0 .0 * ISC Golbaf
1981 07 28 17 22 23 29.987 57.770 11 5.9 7.0 .0 * ISC Sirch
1981 10 14 09 12 39 29.900 57.758 43 5.2 .0 .0 ISC
1982 10 15 02 53 55 28.280 57.398 83 5.0 .0 .0 ISC
1983 01 31 18 56 53 28.919 57.318 133 5.0 .0 .0 ISC
1984 10 11 05 09 27 29.539 58.030 48 5.1 .0 .0 ISC
1986 07 25 10 08 09 28.068 57.303 69 5.2 .0 .0 ISC
1989 11 20 04 19 04 29.880 57.721 18 5.5 5.7 5.9 ISC South Golbaf
1998 06 10 08 30 16 28.227 58.507 113 5.0 .0 .0 ISC

Figures:

شکل-1: گستره زلزله زده بم .

شکل-2: ارگ تاریخی بم در قبل و پس از زلزله 5/10/1382.

شکل – 3 : نقشه گسلهای پهنه زلزله زده بم .

شکل -4: گسیختگی های سطحی در راستای گسل بم

شکل-5: فروچاله ایجاد شده در بروات در نزدیک گسل بم

شکل -6: نقشه هم شدت زلزله بم

شکل-7: نمونه خرابی در بم

شکل-8: نمونه خرابی در بروات

منبع