آشنایی با جشن آبانگان و روز جشن آب

[روابط عمومی سایت]

به نام زیبا پروردگاری که ایران را آفرید

با سلام و درود فراوان خدمت کاربران عزیز

پیشاپیش فرارسیدن جشن آب و جشن ملی و باستانی آبانگان را خدمت تمامی ایرانیان در این کره خاکی
بویژه کاربران سایت علمی نخبگان جوان تبریک و تهنیت عرض مینماییم

آشنایی با جشن آبانگان

در فرهنگ ايرانيان قديم و زرتشتيان امروز روز دهم آبان، آبان روز نام دارد وقتى نام روز و ماه در فرهنگ زرتشتى يکى شد، جشن برپا مى شود. دهم آبان نيز به جشن آبانگان اختصاص دارد.

آبان به نام آب و فرشته آب است. اين فرشته به نام «برزيزد» نيز خوانده مى شود. در اوستا «اپم نپات» و در پهلوى «آبان» گفته مى شود. آب جمع باران است. در اوستا و پهلوى «آپ» و در سانسکريت «آپه» و در فرس هخامنشى «آپى» است. اين عنصر مانند عناصر اصلى (آتش، خاک، هوا) در آيين مقدس است و آلودن آن گناه است و براى هر يک از آنها فرشته مخصوصى تعيين شده است.

جشن و يسنه

واژه جشن از کلمه «يسنه» اوستايى آمده و اين کلمه نيز از ريشه اوستايى مشتق شده که به معناى ستايش کردن است. بنابراين معنى واژه جشن، ستايش و پرستش است.در جشن هاى ايران باستان هميشه شادى و تفريح، با ستايش اهورا مزدا و آفرين و نيايش همراه بود. به اين معنى که پيش از آغاز برنامه اصلى جشن، با حضور شرکت کنندگان سرودهايى از اوستا و دعاى آفرينامه خوانده مى شده، سپس برنامه اصلى جشن آغاز مى گرديده.

جشن هاى ايران باستان به سه دسته تقسيم مى شوند:
جشن هاى ساليانه يا گهنبارها،
جشن هاى ماهيانه و
جشن هاى متفرقه.

جشن ها يادگارهاى درخشان پدران بيدار دل ما هستند که متاسفانه در طول تاريخ بسيارى از آنها به علت جبر زمان و تعصبات بسيار، از بين رفته و هم اکنون از آنها نمونه هايى بسيار اندک در جامعه ايرانى به چشم مى خورند. ولى اين نمونه اندک، نشانه هايى بس بزرگ هستند از انديشه بلند و طبع ظريف ايرانى، طبعى که خداوند به اين قوم ارزانى داشته است.
هدف از برگزارى جشن ها در ايران باستان ستايش پروردگار، گردهمايى مردم، سرور و شادمانى، داد و دهش و بخشش به بينوايان و زيردستان بوده است.

• آب مقدس

روز دهم آبان در تقويم زرتشتى به نام «آبان» است و اکنون در گاهشمارى جديد اين روز، ۶ روز به عقب آمده و ۴ آبان شده است. دليل اين تفاوت اين است که در گاهشمارى قديم، همه ماه هاى سال ۳۰ روز بودند و حالا که شش ماه نخست سال ۳۱ روزه است، اين روزها تغيير مى کنند.

هرودوت مى گويد: «ايرانيان در آب ادرار نمى کنند، آب دهان نمى اندازند و در آب روان دست نمى شويند.»
استرابون مى گويد: «ايرانيان در آب جارى خود را شست وشو نمى دهند، زمانى که ايرانيان به درياچه يا رود يا چشمه اى مى رسند، گودال هاى بزرگ کنده و قربانى در کنار آن مى کشند و سخت پرواى آن دارند که هرگز خون به آب نياميزد، چون اين کار سبب آلودگى آب خواهد شد.» و در جايى ديگر مى گويد: «در آن (آب) لاشه و مردار نمى اندازند و عموماً آنچه ناپاکى است در آن نمى ريزند.» کريستين سن نيز مى گويد: «ايرانيان احترام آب را بيش از هر چيز واجب مى شمرند.»

در جشن آبانگان، پارسيان به ويژه زنان در کنار رود، دريا و يا چشمه، فرشته آب را نيايش مى کنند. آبى را که اوصاف سه گانه اش (رنگ، بو و مزه) تغيير مى يافت، براى آشاميدن و شست وشو به کار نمى بردند.

بيرونى در آثار الباقيه در مورد جشن آبانگان چنين مى نويسد: «آبان روز، روز دهم آبان است و آن عيدى است که به واسطه توافق دو اسم، آبانگان مى گويند. در اين روز «زو» پسر تهماسب از سلسله پيشداديان به پادشاهى رسيد و مردم را به کندن نهرها و تعمير آنها امر کرد و در اين روز به کشورهاى هفتگانه خبر رسيد که فريدون، بيوراسب (ضحاک) را اسير کرد و خود به پادشاهى رسيده و به مردم دستور داده است که خانه و زندگى خود را مالک شوند.»

همچنين درباره پيدايش جشن آبانگان روايت است که در پى جنگ هاى طولانى بين ايران و توران، افراسياب تورانى دستور داد تا کاريزها و نهرها را ويران کنند. پس از پايان جنگ پسر تهماسب که «زو» نام داشت دستور داد تا کاريزها و نهرها را لايروبى کنند و پس از لايروبى، آب در کاريزها روان گرديد. ايرانيان آمدن آب را جشن گرفتند. در روايت ديگرى آمده است که پس از هشت سال خشکسالى، در ماه آبان باران آغاز به باريدن کرد و از آن زمان جشن آبانگان پديد آمد.

زرتشتيان در اين روز همانند ساير جشن ها به آدريان ها مى روند و پس از آن به کنار جوى ها و نهرها مى روند و با خواندن اوستاى آبزور (بخشى از اوستا) که توسط موبد خوانده مى شود، اهورا مزدا را ستايش کرده و درخواست فراوانى آب و نگهدارى آن را مى نمايند و پس از آن به شادى مى پردازند.

در اوستا «آبان» فرشته اى است که به عنوان فرزند آب ها معرفى شده است. اين اوست که آب ها را پخش مى کند (يشت ،۸ بند ۳۴) او نيرومند و بلند قامت است و داراى اسب تندرو. او مانند هرمزد مهر، لقب اهوره (= سرور) دارد و مانند امشاسپندان درخشان است. در وداها نام او به صورت «اپام نپات» ظاهر مى شود که خداى آب ها است.

در فقره يک و دو، گرده ،۸ هفتمين يشت بزرگ مى گويد: «به سرچشمه آب درود مى فرستيم، به گذرهاى آب درود مى فرستيم، به کوه هايى که از بالاى آنها آب جارى است درود مى فرستيم، به درياچه ها و استخرها درود مى فرستيم.»

در يسنا ۶۵ فقره ،۱۰ اهورا مزدا به پيامبرش مى گويد: «نخست به آب روى آور و حاجت خويش را از آن بخواه.» احترام به آب امروز نيز در کشور کم آب ما مشهود است.

در ميان مردم مايع روشنى است و اگر ناخواسته آبى به روى کسى پاشيده شود، مى گويند آب روشنايى است يا اين که پشت سر مسافر آب مى پاشند تا سفرش بى خطر انجام گيرد و زود بازگردد و اين اعتقاد که آب ناخواسته و يا نطلبيده، مراد است همه نشان از احترام و ارزشى است که مردم ايران نسبت به اين مايع حيات بخش قائل هستند.

در اينجا، چون صحبت از آب و عظمت آن آمد، بهتر است اناهيتا ايزدبانوى آب ها نيز معرفى شود.

• آناهيتا

ناهيد، اناهيد (اردويسور اناهيتا) ايزدبانوى با شخصيتى بسيار برجسته است که قدمت ستايش او به قبل از زرتشت مى رسد. «اردوى» به معناى رطوبت که در دو بخش «آن» که حرف نفى است و «هيت» به معناى آلوده و ناپاک، به مفهوم آب هاى پاک و نيرومند معرفى مى شود. اين ايزدبانو در کتيبه اردشير دوم هخامنشى و در بسيارى از سنت ها، به صورت خلاصه شده «آناهيتا» در مى آيد و در اواخر دوره هخامنشى در کتيبه هاى پادشاهان اردشير دوم و سوم در کنار هرمزد و مهر، ذکر مى شود. بنابراين پدر و مادر آب ها مى شود و از اپم پنات پيشى مى گيرد.

اناهيتا در آبان شيت اوستا، زنى است جوان، خوش اندام، بلند بالا، زيبا چهره با بازوانى سپيد و اندامى برازنده، کمربند تنگ به ميان بسته، به جواهر آراسته با طوقى زرين برگردن و گوشواره چهارگوش در گوش، کفش هايى درخشان به پا، با بالا پوشى زرين و پرچين. اين ايزدبانو با صفات نيرومندى، زيبايى و خردمندى به صورت الهه عشق و بارورى در مى آيد، زيرا چشمه حيات از وجود او مى جوشد و بدين گونه «مادر خدا» نيز مى شود و همتاى ايرانى آفروديت (الهه عشق و زيبايى در يونان) و ايشتر (الهه بابلى) به شمار مى آيد. اناهيتا گردونه اى دارد با ۴ اسب سفيد. اسب هاى گردونه او ايزد ابر، باران، برف و تگرگ هستند. او در بلندترين طبقه آسمان جاى گزيده است. او نطفه مردان را پاک مى کند و زهدان زنان را براى زايش آماده مى کند. او خداى محبوبى بود که بسيارى را به خود جلب کرد و امروز هم در هندوستان پيروانى دارد.

• قسمت هايى از اردويسور نيايش يا آبزور

درود و ستايش و توانايى و زور و آفرين باد به اهورا مزداى فروغمند با شکوه و به امشاسپندان، به آب هاى خوب مزدا داده، به آب اردويسور اناهيتاى پاک، به همه آب هاى مزدا داده، به همه گياهان مزدا داده، به همه ستودگان مادى و مينوى و به فروهرهاى پاکان و راستان که پيروز و پرتوان هستند.

مى ستايم آب اردويسور اناهيتا را که در همه جا گسترده است و تندرستى بخش است و بدانديشان را دشمن است و اهورايى کيش است و در خور ستايش و نيايش در جهان مادى. آن پاکى که جان افزاست، پاکى که فزاينده گله و رمه است، پاکى که گيتى افزاست، پاکى که خواسته افزاست.
اردويسور اناهيتا که داراى هزارها درياچه و هزارها نهر است که هر يک از اين درياچه و نهرها به اندازه چهل روز راه هست براى کسى که با اسب راهوارى براند.

آب ما، از آن بدانديش نيست، از آن بدگو نيست، از آن بدکردار نيست، از آن بدبين نيست، از آن کسى که دوست را بيازارد نيست، از آن کسى که همراهان را بيازارد نيست، از آن کسى که کارکن را بيازارد نيست، از آن کسى که خويشان را بيازارد نيست.

اى آب ستوده، به من بزرگ ترين دارش ها (نعمت ها)، تن درست و اندام درست ارزانى دار. اى آب ستوده، به من خواسته فراوان ببخش، گله و رمه گوناگون و فرزندان دلير همان گونه که پيش از من به کسانى که از تو خواستند، بخشيدى.

با آرزوى اين که تمامى ما ايرانيان، گذشته خود را بشناسيم و تا جايى که توان داريم جشن هاى کهن خود را زنده کنيم و به احترام آب هاى تمام دنيا که پاک است و پاک کننده، به آن ارج نهيم و در حفاظت و پاک نگه داشتن آن بکوشيم.

پیشاپیش جشن آبانگان و روز جشن آب را به تمامی شما سروران
و بزرگوارن تبریک و تهنیت عرض مینماییم


زنده باد ایران و ایرانی

[Capitan Totti]

این جشن های ملی رو

باید پاس بداریم

ممنون

[نو آور]

تاریخ فرهنگ در هر تمدنی؛ نمایانگر بخشی از هویت آن است. سپاس از ایجاد کننده محترم این جستار ارزشمند.

[Almas Parsi]

چهارم آبان جشن آبان گان پیشاپیش خجسته باد





آبانگان یا آبان گان، همچون دیگر جشن‌های سالانه به یادگار مانده از پیشینیان مان است که در آبان روز از آبان ماه (دهمین روز آبان باستانی) برابر با چهارم آبان در گاهشماری خورشیدی امروزین به جشن اش می‌نشسته‌اند.

آبان (نام ِ دیگر ِ ارِدْوی سورَ اَنَهیتَه/اَناهیتا) ایزدْبانوی ِ آبهای روی زمین و نگاهبان ِ پاکی و بی آلایشی در جهان ِهستی است.

اناهیتا در اسطوره‌های ایرانی، یکی از تابناک‌ترین چهره‌ها و یکی از کارآمدترین نقشْ وَرزان است و در اوستا،
سرود بلند و زیبایی به نام آبانْ یَشت با خیالْ نقش‌هایی دل پذیر، ویژهٔ نیایش و ستایش اوست:






... اوست بَرومندی که در همه جا بلندْ آوازه‌است.

اوست که در بسیار فَرّه مَندی، همچند ِ همهٔ ِ آبهای روی زمین است.


اوست زورمندی که از کوه ِ هُکَر به دریای ِ فراخْ کرت ریزد.

من -- اهوره مَزدا -- او را به نیروی خویش، هستی بخشیدم تا خانه و روستا و شهر و کشور را بپرورم و پشتیبان و پناه بخش و نگاهبان باشم ...



جشن آب مبارک باد

[Almas Parsi]

واژه ی آبان در فرهنگ ایران ، آب، نماد آبهای پاک و هنگام آب معنی میدهد و

جشن آبان گان ارج گذاشتن و پاسداری از آب های پاک روی زمین است.

درباره ی پیدایش جشن آبان گان ، گروهی از پژوهشگران بر این باورند که در پی

جنگ هایی دراز که بین ایران و توران روی داد، افراسیاب تورانی دستور داد تا

کاریزها و نهرها را در ایران ، ویران کنند.

پس از پایان جنگ ، پسر تهماسب که "زو" نام

داشت پیشنهاد کرد تا کاریزها و نهرهای خراب شده را لایروبی کنند.پس از این اقدام و مرمت

آب راهه ها ، بار دیگر آب در کاریزها روان گردید و مردم بالندگی آبها را جشن گرفتند.

در روایت دیگری آمده است که پس از هشت سال خشکسالی که در ایران روی داد در ماه

آبان سال بعد، باران شروع به باریدن کرد ، آن گاه خرمی و سرسبزی باز آمد ، بیماری

و فقر مردم تمام شد و از آن زمان جشن آبان گان با شادی بیشتری بر پا گردید.

به هر حال اکنون زرتشتیان مانند بقیه جشن های ماهیانه ، جشن آبان گان را گرامی میدارند

و به کنش خیر و ارزنده پاک نگهداشتن آب ها در زندگی انسان و پاسداری از

محیط زیست سالم ،گواهی میدهند.

در برخی از روستاها که هنوز آب روان در جوی قناعت وجود دارد ، اهالی آن محل

به کنار آب روان می روند. آبان یشت یا آبزو را که در احترام به آب سروده شده میخوانند

و با نیایش خود ، اهورامزدا را مورد ستایش قرار می دهند.

در شهرهای بزرگ ،

زرتشتیان به تالار آدریان می روند درباره ی فلسفه ی جشنها به ویژه نقش آب در زندگی

انسان سخن می گویند و جشن آبانگان را با برنامه های شاد بر پا می دارند.

[Almas Parsi]

جشن آبانگان بر همگان فرخنده باد

سخن از جشن آبانگان(دهمین روز از ماه آبان «روز آبان ایزد» گاهنمای زرتشتی – برابر چهارم آبان ماه گاهنمای رسمی کشور) است، جشنی که در آن شکوه آّب، این آفریده‌ی اهورایی ستایش می‌شود.سخن از ارزشمندی آب در ایران باستان است که چگونه نیاکان ما آن را سپند(:مقدس) دانسته و آلودن آن را روا نمی‌دانستند و در این سرزمین اهورایی با هر رنجی که بوده آب را از دل خاک بیرون کشیده و کشتزارها را سیراب می‌کردند و خرمی‌ و آبادانی را برای همگان، به ارمغان می‌آوردند.

از آنجا که اهورامزدا این جهان شادی آفرین را آفریده است و فرهنگ زرتشتی، فرهنگ شادی است، پس بر ماست که در نگهداری هر چه بهتر این جهان و این پدیده‌ی اهورایی یعنی آب کوشا باشیم.

در گاتها -این سرودهای انسان‌ساز اشوزرتشت- آمده است که آن اندیشه و گفتار و کرداری نیک است که از برای شادمانی مردمان و آبادانی جهان باشد.الفبای آبادانی جهان، آب است.

در فرهنگ زرتشتی، «آبِ پاک» نماد نیرومندی، زیبایی، بی آلایشی، زایندگی و بالندگی است. هنگامی ‌ارزشمندی آب را بیشتر درمی‌یابیم که می‌بینیم در جهان مادی «خورداد»، امشاسپند ویژه‌ی پرستاری از این آخشیج (آب) شده است.

ایران، سرزمین کشاورزی است و کشاورزی پایه‌ی پیشرفت ایران است. خشکاندن زمین‌های باتلاقی و روان کردن آب بر زمین‌های خشک و بی‌حاصل و نشاندن درخت و ساختن پل و سد در اوستا از کارهای نیک شمرده می‌شود.


ایرانیان، نخستین کسانی هستند که افتخار بوجود آوردن کاریز و قنات را در تاریخ بدست آورده‌اند.

فرمانروایان ایران باستان مانند فرمانروایان دیگر کشورها، اسیران جنگی را به ساختن کاخ‌ها و قبرهای باشکوه به کار نمی‌گماشتند، بلکه آنان را به ساختن سدها و کاریزها و… که سودی همگانی داشت، وامی‌داشتند.

بندِ میزان، سد شادُروان در شوشتر و کانال سوئز در مصر نمونه‌ای بر این گفته است.

[Almas Parsi]

جشن اهورایی آبانگان و جشن آب بر شما کاربران عزیز مبارک باد



داریوش بزرگ هخامنشی بر سنگ‌نبشه‌ای که بر دیوار جنوبی تخت جمشید نوشته شده است، می‌گوید:« اهورامزدا این کشور را بپاید از: دشمن، خشکسالی و دروغ.»وجود آب چه به گونه‌ی دریاچه و رودخانه و چه به گونه‌ی حوض در کنار آتشکده‌های زرتشتی، مانند آتشکده‌های خاموش شده‌ی آذرگشسب و فیروزآباد و آتشکده‌های روشنِ یزد و تهران، ارزش آب را در کنار نیایشگاه‌ها به خوبی نشان می‌دهد.


در نیایش«آبزور» در خرده اوستا می‌خوانیم: «می‌ستایم آب را که … شایسته‌ی نیایش در جهان مادی است، مقدسی که افزاینده جهان است، مقدسی که افزاینده‌ی گله و رمه است، مقدسی که افزاینده‌ی خواسته است، مقدسی که افزاینده مملکت است…».

در پرگرد ۴۱ «ارداویراف نامه» آمده است: «این روان آن دُروندان است که چرک و نسا(مردار وپلیدی) به آب، آتش و زمین بردند.


پاک بدان(به این جهان) اندر شدند و دُروند از آن بدر شدند(پاک به جهان آمدند و دروغگو از جهان رفتند).»در روزگار کنونی(هنگامی‌که هنوز آب لوله کشی نبود)، زرتشتیان برای شستشوی پوشاک و … آب را از جوی برداشته و به کناری می‌بردند و سپس از آن برای شستن استفاده می‌کردند و این، ارزش آب و آلوده نکردن آن را می‌رساند.


آلودگی بیش از اندازه‌ی دریای مازندران در اثر پساب کارخانه‌هایی که به رودخانه‌ها می‌ریزند، دل هر ایرانی ایراندوست را به درد می‌آورد.

آلودگی به اندازه ای شده است که در برخی جاها، مردمان از شنا کردن هم خودداری می‌کنند، بماند که با این کار زندگی آبزیان این دریا در خطر می‌افتد و سبب نابودی آنان می‌شود.

برخی رودخانه‌های بزرگ که از درون شهرهای بزرگ کشورمان می‌گذرد، به اندازه‌ای ناپاک شده است که دیدن آن شادی را از چهره‌ی انسان می‌رباید. جوی‌های داخل شهرها، کانال‌های آب شهری و … نیز از این گفته جدا نیستند.


آوازه‌ی نیک کرداری ایرانیان نسبت به آب، تا آنجا گسترش یافته بود که «هرودت» می‌نویسد: «ایرانیان در آب روان تفو نمی‌اندازند، در آن دست نمی‌شویند و متحمل هم نمی‌شوند که دیگری آن را آلوده کند.» و یا «استرابونِ» جغرافیدان می‌نویسد: «ایرانیان در آب جاری تن نمی‌شویند، در آن لاشه و مردار نمی‌اندازند و آنچه ناپاک است در آن نمی‌ریزند.»حال چه شده است که مردمان این سرزمین نسبت به این مساله بی تفاوت شده‌اند.


چو نیکی کنی نیکی آید برت

بدی را بدی باشد اندر خورت

(فردوسی)


آلوده کردن، بدی کردن در حق همه‌ی آفریده‌های خداوند است، که بازتاب این بدی به شکل‌های گوناگون مانند بیماری، اندوه و … به خود ما بازمی‌گردد.


پس بهتر است در این زمینه بیشتر بیاندیشیم وآموزش دهیم که پاک نگاهداشتن چهار آخشیج(عنصر) آب، آتش، هوا و خاک تا چه اندازه در سلامت روان جهان و مردمان سودمند است.

[تووت فرنگی]

با سلام؛ من براى اولين بار واژه آبانگان را در فرهنگ لغت بصورتى اتفاقى ديدم و خيلى برايم جالب بود که چنين جشن هايى است ولى توجهى نمى شود..ولى توضيحاتى مبسوط در اين باب نخواندم.. خيلى سپاس از شما براى اطلاعات عالى.. من هم چنين جشن هايى را پاس مى دارم، باشد که شادى حاصل از چنين جشن هايى در خانه هاى مردمان وطن برقرار باشد.

[pedram91]

دوستای گلم ممنون که این جشن بزرگ پارسی رو به ما اطلاع دادید.
تا به حال نمیدونستم همچین جشنی تو فرهنگمون وجود داره...
متاسفانه ما هر روزه داریم از این جشن های ایرانی دور میشیم و به سمت سوگواری های عربی میریم

[Almas Parsi]

دوستای گلم ممنون که این جشن بزرگ پارسی رو به ما اطلاع دادید.
تا به حال نمیدونستم همچین جشنی تو فرهنگمون وجود داره...
متاسفانه ما هر روزه داریم از این جشن های ایرانی دور میشیم و به سمت سوگواری های عربی میریم

سلام دوست بزرگوار

ممنون از حضورتون در این تاپیک

گاهی سخن بزرگان رو بایستی در عمق وجودمون حک کنیم

پس در پاسخ به همه ایران دوستان سخن زیر رو هدیه میکنم

تا برای همیشه در قلب و یادمون ثبت کنیم تا همیشه




من هيچ گاه خودم را از اقليت‌ها نمي‌دانم، هر کس تعريف ايران را بداند بايد قبول کند که هيچ کس اقليت نيست.
نسل ما از کوروش بزرگ است و ايران هم اسم يک ملت نيست اسم يک سرزمين است.
در تاريخ گاهي جنگ مي‌شود و سرحدات مرزها تغيير مي‌کند
اما ......قرار نيست هويت ما از بين برود، ايران هميشه کشور من بوده است.


لوريس چکناواريان

زنده باد ایران و پاینده باد ایرانی