اشکال دارویی4


15)Draughts
اين مايعات خوراكي امروزه كمتر استفاده مي شوند. حجم دوز معمول آنها 50ml مي باشد كه هر دوز در يك ظرف جداگانه بسته بندي مي شود.

16)پودرهاي پوشاننده (Dusting Powders)
اينها شامل پودرهاي بسيار ريز و با جريان آزاد (Free-flouing) مي باشند كه كاربرد خارجي دارند. براي استفاده اين پودرها در زخم هاي باز، استريل بودن ضروري است.

17)قطره هاي گوشي (Ear Drops)
قطره هاي گوشي، محلول ها، امولسيون ها و يا سوسپانسيون هاي دارويي مي باشند كه توسط قطره چكان در گوش چكانيده مي شوند. 18)Elixirs
الگزيرها فرآورده هاي مايع خوراكي و شفافي از داروهاي قوي يا تهوع آور مي باشند كه به نحو مناسبي خوش طعم گشته اند. حامل ممكن است حاوي نسبت هاي بالايي از اتانول يا سوكروز به همراه مواد ضد ميكروبي (پرزرواتيو) باشد. اين محافظ ها باعث پايداري محلول مي‌شوند. الگزيرها از داروهايي تهيه مي شوند كه در محلول هاي آبي ناپايدارند (مثل آنتي‌بيوتيك‌ها)، بنابراين ممكن است به صورت گرانولهاي خشك تهيه شوند و اين گرانولها بلافاصله قبل از تجويز به بيمار به صورت محلول در آيند.

19)انما (Enemas) انما، محلول ها، سوسپانسيون ها و يا امولسيون هايي هستند كه از طريق مقعد تجويز مي‌شوند.

20)قطره هاي چشمي (Eye Drops)
قطره هاي چشمي شامل سوسپانسيون ها يا محلول هاي استريل از يك يا چند دارو مي باشند كه در فضاي ملتحمه چكانيده مي شوند. اين فرآورده ها ممكن است به صورت تك دوز يا چند دوزي بسته بندي شوند. (Single /multiple)

21)لوسيونهاي چشمي (Eye lotions)
لوسيونهاي چشمي، محلول هاي مايي و استريل مي باشند كه بدون رقيق شدن جهت شستشوي چشم استفاده مي شوند. محلول هاي استريل كه عاري از مواد ضد ميكروبي مي باشند، ممكن است براي كمك هاي اوليه استفاده شوند ولي طي 24 ساعت از باز كردن ظرف، بايد دور انداخته شوند.

22)پمادهاي چشمي (Eye ointments)
پمادهاي چشمي محصولات نيمه جامد و استريل مي باشند كه در ملتحمه يا حاشيه چشم (eyelid margin) استفاده مي شوند. اين پمادها شامل يك يا چند دارو مي باشند كه در يك پايه غير محرك مناسب، محلول يا پراكنده شده اند. (Dissolved/ Dispersed)

23)غرغره ها(Gargles)
غرغره ها محلول هايي آبي هستند كه به منظور پيشگيري يا درمان عفونت هاي گلو استفاده مي شوند. اين فرآورده ها معمولا به صورت فرم هاي غليظ تهيه و عرضه مي گردند. بنابراين بايد قبل از استفاده توسط آب گرم رقيق شوند.

24)ژل ها (Gels)
ژل ها محصولات نيمه جامد، غير روغني و شفافي هستند كه اساسا استفاده خارجي دارند. عامل ژله كننده ممكن است ژلاتين، كربوهيدرات (مثل نشاسته، تراگاكانت، سديم آلژينات) و يا يك مشتق سلولزي باشد. ژل هايي كه براي زخم هاي باز و بزرگ بكار مي روند بايد استريل باشند.
كلمه "gel" به سوسپانسيون منيزيم يا آلومينيوم هيدروكسايد كه به عنوان آنتي اسيد استفاده مي شوند، نيز اطلاق مي شود.


25)Inhalations
اينها محصولات مايعي هستند كه يا از مواد فرار تشكيل شده اند يا حاوي آنها مي باشند. اين فرآورده ها براي بهبود احتقان و التهاب دستگاه تنفس به كار مي روند. برخي فرار هستند به نحوي كه مي توان آنها را در دماي اتاق از يك دستمال استنشاق نمود. محصولات اختصاصي ممكن است در كپسول هاي ژلاتيني نرم بسته بندي شوند كه قبل از استنشاق، مايع از آن خارج مي شود. انواع ديگر Inhalation را به آب داغ ولي نه در حال جوش اضافه مي كنند و بخار حاصله را به مدت 10 دقيقه استنشاق مي نمايند. اين نوع Inhalation شامل مواد زير مي باشد:
محلول هاي ساده دارويي كه در الكل يا فرآورده هاي الكلي حل شده اند و توزيع هاي مايي كه به منظور جذب و توزيع اجزاء فرار حاوي كربنات منيزيم سبك (light) مي باشند.
26)Implant
Implant ديسك ها يا سيلندرهاي استريل مي باشند كه توسط جراحي وارد بافت هاي بدن مي شوند و براي رهاسازي يك يا تعداد بيشتري دارو در طي مدت زمان طولاني طراحي
مي شده اند
27)Insufflations
اينها پودرهاي دارويي هستند كه توسط وسيله اي بنام insufflator به داخل گوش، بيني،گلو يا حفرات بدن پاشيده مي شوند. امروزه اين فرآورده ها ديگر استفاده نمي شوند و تك دوز پودرهاي دارويي در كپسول هاي سخت، جايگزين آنها شده اند. اين كپسول ها توسط دستگاهي مي شكنند و پودر دارويي را بيمار استنشاق مي كند. اين شيوه بيشتر براي دارورساني به دستگاه تنفس از طريق استنشاق بكار مي رود.
28)محلول هاي شستشو (Irrigation Solution )
اينها محلول هاي عاري از پيروژن و استريل مي باشند كه براي شستشوي حفرات بدن، محلول‌هاي جراحي، زخم ها و يا سيستم ادراري تناسلي به كار مي روند.
29)Linctuses
لينكتوس ها محصولات مايع و ويسكوز خوراكي هستند كه معمولا براي تسكين سرفه تجويز مي شوند.
اين فرآورده ها معمولا حاوي نسبت بالايي از شربت و گليسرول مي باشند كه اثر بهبود دهنده (demulcent) روي غشاء گلو دارد. حجم دوز معمول كم (حدودا 5ml) است و به منظور طولاني كردن اثر بهبوددهنده فرآورده، بايد از رقيق كردن آن خودداري كرد.
30)Linements
لينمانها فرآورده هاي مايع، نيمه مايع و گاها نيمه جامدي هستند كه بر روي پوست كاربرد دارند. لينمانها ممكن است محلول هاي الكلي، روغني يا امولسيون باشند. انواع ضد التهابو تحريك كننده (Stimulating) روي پوست ماساژ داده مي شوند در حالي كه برخي انواع ديگر توسط يك پانسمان گرم يا يك برس استفاده مي گردد. مثال نوع دوم شامل انواع بي حسي و Smoothing مي باشد. لينمانها را نبايد روي پوست آسيب ديده به كار برد.
31)Lotions
لوسيون ها فرآورده هاي مايعي هستند كه كاربرد خارجي دارند و استفاده از اين فرآورده ها نياز به مالش دادن ندارد. اين محصولات يا به صورت آهسته روي پوست ماليده مي شوند (dabbed) يا اينكه با يك پانسمان مناسب روي پوست قرار مي گيرند. به منظور كاهش تبخير، اين پانسمان توسط پوشش ضد آب پوشيده مي شود.
32)Mixtures
ميكسچرها فرآورده هاي خوراكي مايعي هستند كه شامل يك يا چند دارو به صورت محلول يا سوسپانسيون در يك حامل مايي مي باشند. official mixtures معمولا براي نگهداري طولاني مدت فرموله نمي شوند.
33)دهانشويه ها(Mouth washes)
دهانشويه ها مشابه غرغره ها مي باشند اما براي بهداشت دهان و درمان عفونت هاي دهاني استفاده مي شوند.
34)قطره ها و اسپري هاي بيني(Nasal Drops and Sprays)
محلول هاي دارو ممكن است از يك قطره چكان يا يك بطري فشاري (Squeeze bottle) داخل بيني چكانيده شوند. دارو مي تواند اثرات موضعي از جمله اثرات آنتي هيستاميني، منقبض كننده عروق و ضد احتقان داشته باشد. به موازات اين اثرات ممكن است دارو از طريق غشاء موكوسي جذب سيستميك شود كه هورمون پپتيدي اكسي توسين و وازوپرسين از اين جمله مي‌باشند.
از به كار بردن قطره هاي روغني بيني بايد خودداري شود چرا كه ممكن است به مژك هايبيني (Ciuia) آسيب وارد شود. استفاده طولاني مدت از منقبض كننده هاي عروقي بيني ممكن است اثرات معكوس داشته باشد و منجر به گشادشدن عروق و احتقان بيشتر گردد.
35)پمادها (Ointments)
پمادها فرآورده هاي چرب و نيمه جامدي هستند كه بر روي پوست، موكوس ركتوم يا بيني استفاده مي شوند. پايه پمادها معمولا غيرآبكي و غيرقابل اختلاط با ترشحات پوست مي باشد. پمادها مي توانند به عنوان نرم كننده به كار روند يا اينكه حاوي داروهاي محلول يا سوسپانسيون شده در پايه خود باشند. پمادهايي كه براي زخم هاي بزرگ و باز بكار مي روند بايد استريل باشند.
36)امولسيون هاي خوراكي (Oral emulsions)
عبارت "امولسيون خوراكي" به عنوان يك شكل دارويي را مي توان به اين صورت تعريف كرد: توزيعي از قطره هاي ريز يك مايع روغني در يك فاز آبي كه تشكيل يك فاز پيوسته بدهند. داروها مي توانند در هر يك از فازها حل شوند يا اينكه در امولسيون پراكنده گردند.
37) مايعات خوراكي(Oral liquids)
مايعات خوراكي فرآورده هاي هموژني هستند كه حاوي يك يا تعداد بيشتري ماده موثره به صورت محلول يا سوسپانسيون شده در حامل مناسب مي باشند. الگزيرها، لينكتوس ها، ميكسچرها، قطره هاي خوراكي، امولسيون هاي خوراكي، محلول ها و سوسپانسيون هاي خوراكي در دسته كلي محلول هاي خوراكي قرار مي گيرند.
38)رنگ (Paints)
رنگ ها مايعاتي هستند كه بر روي پوست يا مخاط كاربرد دارند. حلال رنگ هاي پوستي اغلب فرار است و بلافاصله تبخير شده، فيلمي رزيني از دارو در محل باقي مي گذارند. رنگ هاي گلو ويسكوزيته بيشتري دارند. علت اين امر غلظت بالاي گليسرول آنها مي باشد. اين رنگ ها براي طولاني كردن مدت تماس دارو با ناحيه درگير طراحي شده اند.
39)فرآورده هاي تزريقي Parenteral Preparations
اينها اشكال دارويي استريل هستند كه حاوي يك يا تعداد بيشتري دارو بوده و براي تجويز تزريقي طراحي شده اند. فرآورده هاي تزريقي محلول ها، سوسپانسيون ها يا امولسيون هاي استريل در حامل مناسب آبي يا غير آبي مي باشند و معمولا وابسته به راه تجويز طبقه بندي مي‌شوند.
(Powders for injection) پودرهاي تزريقي مواد جامد استريل مي باشند كه با اضافه كردن حجم مناسب مايع استريل، به صورت محلول يا سوسپانسيون در مي آيند. محلول يا سوسپانسيون تزريقي معمولا بلافاصله قبل از استفاه تهيه مي شوند تا از تخريب طي نگهداري طولاني جلوگيري گردد.
انفوزيونهاي داخل وريدي، محلول هاي امولسيونه استريل آبي هستند كه عاري از پيروژن و ايزوتون با خون مي باشند. به اين فرآورده ها مواد ضد ميكروبي يا عوامل بافر كننده افزوده نمي‌شود و براي تجويز داخل وريدي با حجم هاي بالاتر از 15-10 ميلي ليتر طراحي شده اند.
40)خميرها Pastes
خميرها فرآورده هاي نيمه جامدي مي باشند كه كاربرد خارجي دارند. تفاوت خميرها با پمادها يا ژل ها در اين است كه خميرها حاوي درصد بالايي از پودر ريز دارويي مي باشند. پايه خميرها ممكن است غير آبكي (پارافين مايع يا نرم (Soft) ) يا محلول در آب (گليسرول يا يك موسيلاژ) باشد. قوام خميرها، استفاده از آنها را به عنوان پوشش محافظ مناسب مي سازد. خميرهايي كه روي زخم هاي بزرگ و باز استفاده مي شوند بايد استريل باشند.

41)Sprays: محلولهای آبی یا روغنی که به صورت قطره های بسیار کوچک در می آیند وبه صورت موضعی، بینی و دهانی مصرف می شوند.

42)شیاف ها: اشکال دارویی جامدی می باشند که توسط وارد کردن دارو در حفرات بدن (عموما مقعد و واژن) مورد استفاده قرار میگیرند.

43)آمپول: طروف شیشه ای می باشند که برای نگهداری ازداروی استریل و تجویز از راه تزریقی تهیه می شوند ووقتی که باز می شوند نمی توان دوباره آنها را همانند پیش از باز کردن با اطمینان به استریل ماندن، نگهداری کرد. سر آمپول به وسیله ی ذوب تحت شرایط آسپتیک بسته می شود.