محمد علي نيكخو

[Helena.M]

از زبان خودشان :
اينجانب دكتر محمدعلي نيكخو استاد باز نشسته گروه نفرولوژي دانشگاه علوم پزشكي تهران ،متولد 1307 درتهران. تحصيلات خودم را تماماً در شهر تهران گذراندم و پس از فارغ التحصيلي در سال 1332 از دانشكده پزشكي دانشگاه علوم پزشكي تهران، در سال 1334 در قالب دستيار به استخدام دانشكده درآمدم. پس از طي مدارج دانشگاهي در سال 1342 به مرتبه دانشياري در بخش داخلي طبي 1 در بيمارستان امام خميني(ره) نائل آمدم.


مطلع شديم اولين همودياليز و اولين دياليز صفاقي در ايران و اولين پيوند كليه در تهران توسط جنابعالي صورت گرفته، لطفاً در خصوص اين نوآوريها توضيح بفرماييد.


قبل از هر چيز لازم به ذكر است كه اولين كليه مصنوعي در دنيا در سال 1944 ميلادي يعني نزديك به 70 سال گذشته بوسيله يك پزشك هلندي به نام ويليام كلف طراحي و ساخته شد كه وي بوسيله اين دستگاه مقداري از اوره خون افراد مبتلا به نارسايي حاد كليوي را تصفيه مي‏كرد. در حدود 50 سال قبل اين كليه مصنوعي با تصميم دانشگاه و پيشنهاد آقاي دكتر عزيزي استاد كرسي باليني و رييس بخش داخلي بيمارستان امام خميني(ره) بكار گرفته شد. اين دستگاه، نسخه تكميل شده دستگاه ويليام كلف بود كه در فرانسه طراحي و ساخته شده بود. پس از دعوت از پزشكان كشور فرانسه براي راه‏اندازي اين خدمت در ايران و اجراي تمهيدات لازم و اعزام هيئتي از ايران براي آموزش كه عبارت بودند از اينجانب و دو پرستار و نهايتاً بازگشت ما از اين دوره، در بهمن ماه سال 1341 براي اولين بار كليه مصنوعي در ايران بكار گرفته شد. در ابتدا بيماراني كه مبتلا به نارسايي حاد كليه بودند مورد درمان واقع مي‏شدند تا در مدت كوتاهي كه كليه از كار مي‏افتاد دستگاه ، اين وظيفه را برعهده بگيرد و كليه بيمار دوباره به فعاليت ادامه دهد. اما بعدها با رشد تكنولوژي و كوچك‏تر شدن و افزايش تعداد اين دستگاه‏ها بيماراني بيشتري و با مشكلات بيشتري را تحت پوشش قرار مي‏داديم. و اما دياليز صفاقي كه در اين روش خون بيمار جهت تصفيه مورد استفاده قرار نمي‏ گيرد و بوسيله محلولي با املاحي شبيه به خون با فشار اسمزي مشابه از طريق پرده صفاق شكم خود بيمار(بعنوان صافي) تزريق مي‏شود، انجام مي‏پذيرد و در مواقعي است كه امكان استفاده از همودياليز نباشد. من در سال 1346 پس از مطالعه اين فرايند در مجله بريتيش مديكال ژورنال و تهيه محلول مخصوص با كمك سركار خانم لكستاني از اساتيدمحترم داروخانه بيمارستان امام خميني(ره) از فرمول درج شده در اين مجله و تزريق آن بوسيله كاتترهاي موجود در آن زمان براي اولين با در ايران موفق به انجام دياليز صفاقي شديم.سپس فرمول آنرا به انسيتو پاستور ارائه داديم كه انسيتو نيز در شيشه هاي يك ليتري تهيه و براي ما ارسال مي كرد

همچنين پيوند كليه براي اولين بار در كشور در شيراز انجام گرفت وما براي اولين بار در تهران آنرا انجام داديم

هدف از انجام اين نوآوريها چه بوده است و چطور شد كه به فكر انجام اين اقدامات افتاديد؟


درد و رنج ناشي از مسموميت و انتظار مرگ در بيماران كليوي، من و همكارانم را بر آن داشت تا براي درمان آلام آنان گامي برداريم. اغلب اين بيماران در انتظار مرگ بودند و تحمل درد و ديگر آثار بيماري بر احساس مسئوليت مــا مي‏افزود تا راه چاره‏اي بيانديشيم.


با انجام اين نوآوريها چه تأثيري در كيفيت درمان بيماران بوجود آمده است؟


با پيدايش همودياليز و دياليز صفاقي در غالب موارد بيماران عمر دوباره را تجربه كردند ودر بهبود بيماري آنها فوق العاده موثر بود.تأثير اين درمان بر بيماران آن زمان به قدري بود كه از سراسر ايران براي درمان به بيمارستان امام خميني(ره) سرازير مي‏شدند.


اين اقدامات و نوآوريها در چه سطحي انجام شده است؟


پيوند كليه براي اولين بار در كشور در شيراز انجام گرفت و ما براي اولين بار در تهران آنرا انجام داديم ولي همودياليز و دياليز صفاقي براي اولين بار در ايران توسط گروه داخلي بيمارستان امام خميني (ره) انجام شداين شروعي بود بر رشته نفرولوژي در كشور از بيمارستان امام خميني(ره) بايد ديد نهالي كه مـا و همكاران كاشتيم و اينك سرتاسر كشورمان در بر گرفته تا تمام بيماران دياليزي تحت مراقبت پزشكي قرار گيرند تا چه سطحي قابل ارزيابي است.


منبع