قسمت اول
وجه تسميه کاشان
دانستن وجه تسميه مکانها و نامها از گذشته در مورد توجه و علاقه ی مردم بوده است و در همين راستا کوشيده اند تا با حدس و گمان تکيه بر باورهای عامه به ريشه يابی بسياری از واژه ها بپردازد. واژه کاشان نيز همانند بسياری از واژه های کهن ديگر از اين اصل مستثنی نبوده اند و درباره وجه تسميه اين شهر اقوال گوناگونی به گوش می رسد نام شهر کاشان در ماخذ اسلامی قاشان يا قاسان ضبط شده و از شهرهای بسيار قديمی ايران است. به استناد تحقيقات باستان شناسان تپه های سيلک واقع در چهار کيلومتری غرب کاشان يکی از نخستين مراکز تمدن و محل سکونت بشر ماقبل تاريخ شناخته شده است. کاشان در زمان ساسانيان منطقه ای آباد بوده است و به استناد روايت جغرافيدانان اسلامی نام قديم کاشان چهل حصاران نيز بوده است. روزگاری تپه های باستانی سيلک ويران شد و در اطراف آن آبادی های کوچک و بزرگی به صورت قلعه و حصار پديد آمد که به چهل حصار شهرت يافت به قول ديگر اصل اين واژه کی آشيان بوده است گروهی از زبان شناسان معتقدند که نام کاشان برگرفته از واژه گاثه های کهن ترين اثر منظوم اوستا زرتشت است.
سرزمين گل کاشی کاشان
کاشان با طول و عرض جغرافيايی 59 و 33 درجه شمالی 27 و 51 درجه شرقی در منطقه جبال واقع شده است اين شهر در مجاورت دشت کوير در شمال شرقی و شرق در دامنه کوههای مرکزی ايران قرار دارد يکی از دلايل ديرينه شهرت اين شهر عقرب های خطرناکش است و ديگری اينکه از کم آبی رنج می برند البته اين کم آبی با بهار هميشگی فين و سيستم قنات ها و آب انبارها که در دوره شاه عباس ساخته شده اند جبران می شود علاوه بر صنايع دستی و کاشی گری اين منطقه به خاطر داشتن محصولات طبيعی همچون انجير، انار، گلاب و هندوانه، انگور بسيار مشهور است.
خانه عامری ها
اين خانه در خيابان علوی کاشان دوره زنديه احداث شد و در دوره قاجار توسط سهام السطنه عامری توسط يافته و مجموعه ای فاخر است.
کاشان شهر اصالتهای تاريخی
تپه ی سيلک
تپه های سيلک که آن را به صورت سيالک، سی ارگ، سپيد ارگ هم تلفظ کرده اند به نخستين خاستگاه مدنيت و شهر نشينی در دنيا مشهور است در ضلع جنوب شهر کاشان و در سمت راست جاده کاشان به فين قرار دارد اين تپه ها شامل دو تپه شمالی و جنوبی می شود که از يکديگر 200 متر فاصله دارند و به صورت دو گورستان الف و ب هستند. گورستان الف قدمتی 3500 سال دارد و در200 متری جنوب تپه ی جنوبی واقع شده است وگورستان ب نيز با قدمت 3000 ساله در زير باغ ها و زمين های کشاورزی ضلع عربی تپه قرار گرفته است. در سال 1933 چند ظرف زيبای سفالی که از همين تپه ها کشف شده بود در موزه ملی فرانسه به نمايش گذاشته شد و مشاور موزه را واداشت تا گروهی باستان شناس را به اين تپه ها بفرستد و به اين ترتيب يکی از مهم ترين آثار تاريخی جهان شناخته شد و اطلاعات مربوط به آن در اختيار جهانگردان قرار گرفت.
مسجد و مدرسه آقا
اين مسجد با گنبد عظيم آجری و دو مناره کاشی کاری اش يکی از باشکوه ترين بناهای اسلامی شهر کاشان است. حاج محمد تقی خانبان به منظور ادای نماز جماعت و محلی برای برگزاری جلسات درس و وعظ حاج ملا مهدی نراقی ملقب به آقا بزرگ اين مدرسه را در سال 1248 هجری ساخت.
بازار
از مهمترين آثار تاريخی و ديدنی شهر کهن و باستانی کاشان مجموعه با شکوه بازار است اين مجموعه شامل بازارها، تمچه ها، سراها ، مساجد و زيارتگاه ها می شود. آراستگی و ارزش و ارزش معماری بناهای متعلق به اين مجموعه ، اهميت بازار را دو چندان کرده است و موجبات شگفتی و تعجب بسياری از گردشگران داخلی و خارجی را فراهم آورده است. براساس مدارک و اسناد موجود قدمت اين بازار به دوران سلجوقی می رسد که از دوران های رونق شهر کاشان بوده است.
در مجموعه بازار کاشان مکان های ديدنی و تاريخی بسياری وجود دارد که ارزش فوق العاده ای به اين مجموعه بخشيده است که از جمله می توان به تيمچه امين الدوله، مسجد ميدان يا مير عماد، مسجد و مدرسه امام خمينی ، زيارت درب زنجر ، زيارت شاه يلان، زيارت پانخل ، تيمچه ملک التجار، تيمچه و آب انبار حاج حسين صباغ و سرای گمرک اشاره کرد.
خانه های قديمی کاشان
خانه های قديمی کاشان يکی از نمونه های بارز معماری سنتی و درون گرای کوير است با آن فضاهای موقر و پر رمز و راز مختص خانه های کويری، جلو خان هايی ساده ، سردرهايی نجيب و ديوارهايی بلند و اطمينان بخش، خانه های قديمی اين شهر هفت هزار ساله فضايی آرام و دلپذير را در ذهن بينندهبه تصوير می کشد.
خانه بروجردی
خانه بروجردی در محله سلطان مير احمد و در نيمه دوم قرن 13 هجری ساخته شده است. بانی ساخته شدن اين خانه حاج سيد حسين بروجردی از تجار نطنز بود که در کاشان زندگی می کرد و معمار آن استاد علی مريم کاشانی بوده است. در زمان ساخت خانه بروجردی، هنر نقاشی و معماری در اوج شکوفايی و پيشرفت در کاشان بود. بخشی از نقاشی های شاه نشين (تالار بزرگ) خانه به قلم استاد کمال الملک است، از آنجا که کمال الملک در سنين پانزده سالگی کاشان را ترک کرده لذا اين آثار قبل از رفتن او از کاشان است. شايد هيچ خانه ای در کاشان از نظر نقاشی همانند اين خانه نباشد.