وقتي زندگي بيش از حد شيرين مي شود!

[Non-Existent]

وقتي زندگي بيش از حد شيرين مي شود!

اشاره

جهان درحالي وارد قرن 21 شد كه بيش از 140 ميليون نفر مبتلا به بيماري ديابت بودند. در اين ميان، سهم كشور ما حدود 5/3 تا 4 ميليون نفر ديابتي است. روز جهاني ديابت - 21 آبان ماه - درحالي به پايان رسيد كه فدراسيون جهاني ديابت اعلام كرد هزينه هاي كنترل و درمان ديابت 10 درصد بودجهِ ملي بهداشت جوامع را به خود اختصاص مي دهد و نيمي از آن صرف درمان عوارض مزمن ديابت مي شود.
دكتر اسدالله رجب، رئيس انجمن ديابت ايران نيز اعلام كرد سالانه 900 ميليون دلار (بيش از 700 ميليارد تومان) صرف هزينه هاي درماني ديابت در كشور مي شود.
اين درحالي است كه متخصصان و كارشناسان پيوسته از روند رو به رشد بيماري ديابت در كشورمان به عنوان شايع ترين بيماري غدد درون ريز در دهه هاي اخير هشدار مي دهند.
با اين همه گزارش هاي رسمي از شيوع 5 درصدي بيماري ديابت در ايران خبر مي دهد. افزون بر اين، بيماري ديابت در رديف سه عامل اول مرگ و مير در دنيا است. بيماري زايي اين عارضه چه از نظر هزينه هاي درماني و چه از جهت ازكارافتادگي، بسيار بالاست و يكي از عمده ترين مسايل بهداشتي - درماني در جوامع به شمار مي رود.
از سويي ديگر، همراهي آن با چاقي و افزايش چربي خون، احتمال ايجاد بيماري قلبي - عروقي را به عنوان اولين عامل مرگ و مير در انسان به شدت افزايش مي دهد. ازاين رو تا كيد وزارت بهداشت و سازمان هاي مسئول كشور تنها بر توجه به مقولهِ بيماري ديابت معطوف نبوده و در زيرمجموعهِ اين توجه بر اهميت كنترل و پيشگيري از چاقي و آموزش مهارت هاي زندگي نيز تصريح شده است.

بيماري ديابت از تعريف تا واقعيت

در دهه هاي اخير براي شناخت عوامل خطر بيماري هاي مهم غيرواگير، مطالعات متعددي انجام شده است. از جمله اين بيماري ها ديابت قندي به عنوان شايع ترين بيماري غدد درون ريز است.
متخصصان گروه بيماري هاي غدد درون ريز، ديابت را يكي از شايع ترين بيماري هاي متابوليك در قرن حاضر مي دانند كه منجر به ناتواني و مرگ زودرس مي شود و عوارض حاد و ديررس آن تهديدهاي عمده اي براي سلامتي فرد به شمار مي رود. در تعريف اين بيماري مي گويند: ديابت بيماري مزمني است كه در اثر كمبود يا كاهش اثر انسولين در بدن ايجاد مي شود.
بر همين اساس ديابت چهارنوع مختلف دارد كه شايع ترين نوع آن، ديابت نوع يك و دو است.
به گفتهِ متخصصان اين رشته، ديابت مليتوس نوع يك، بيماري خودايمني است كه به علت تخريب پيشرونده سلول هاي بتاي جزاير لانگرهانس به وجود مي آيد.
اين بيماري بيشتر در ميان كودكان، نوجوانان و افراد زير 30 سال مشاهده شده و به ندرت افراد بالاي 30 سال به آن مبتلا مي شوند.
در اين نوع ديابت، بدن افراد به اندازهِ كافي انسولين ترشح يا توليد نمي كند و درنتيجه فرد ديابتي از همان ابتداي شروع ديابت نياز به تزريق انسولين دارد.
مطالعات اپيدميولوژيك نشان داده كه حدود 10 درصد از ديابتي ها را مبتلايان به بيماري ديابت نوع يك تشكيل مي دهد و ديابت نوع دو كه شايع ترين نوع ديابت است 80 درصد بيماران ديابتي را تشكيل مي دهد.
بيماري ديابت نوع دو بيشتر افراد بالاي 25 سال را مبتلا مي سازد. پزشكان علت اصلي ابتلا به آن را كم تحركي و تغذيه نادرست مي دانند.
به واقع چاقي يك ريسك فاكتور مسلم براي بيماري هاي قلبي - عروقي، ابتلا به ديابت نوع دو و سكته و مرگ و مير افراد است.
ازاين رو درمان اين نوع ديابت در آغاز با فعاليت جسمي و تغذيه صحيح كنترل شده و درصورت كنترل نشدن از داروهاي خوراكي پايين آورندهِ قندخون استفاده مي شود.
پزشكان و متخصصان شايع ترين علايم ديابت را پرادراري، پرنوشي، كاهش وزن، بي حوصلگي، خستگي، سستي، ديرخوب شدن زخم ها، تاري ديد و گرسنگي كاذب عنوان مي كنند.
به اعتقاد آنان درصورتي كه قندخون كنترل نشود، فرد ديابتي دچار بيماري هاي قلبي و عروقي، بيماري هاي كليوي، بيماري هاي اعصاب يا نوروپاتي ديابتي مي شود. افزون بر اين، بيماري هاي چشمي و حتي كوري هم از جمله شايع ترين عوارض بيماري ديابت است.

چاقي؛ اپيدمي پنهان

بررسي هاي اخير حاكي از افزايش هشداردهنده شيوع چاقي در سراسر جهان است. چاقي از جمله بيماري هاي مزمن مرتبط با اختلال در متابوليسم چربي است كه شيوع آن از نيمه اول قرن بيستم بيشتر شده است.
در سال هاي اخير، هم در كشورهاي توسعه يافته و هم در كشورهاي درحال توسعه شيوع چاقي به طور فزاينده اي رو به افزايش گذاشته است. به گونه اي كه برخي صاحبنظران از مشكل شيوع چاقي به عنوان يك اپيدمي پنهان ياد كرده اند.
امروزه چاقي فقط از جنبه ارتباط با بيماري هاي مزمن مانند بيماري هاي قلبي و عروقي، ديابت، فشارخون، هيپرلپيدمي و سرطان مورد توجه قرار نمي گيرد. بلكه به عنوان يك عامل عمده خطر ياmajor riskfactor مطرح است.
نتايج حاصل از بررسي ها و مطالعات انجام شده در ايران حاكي از افزايش شيوع چاقي در ميان جوانان، نوجوانان و بزرگسالان كشورمان است.
براساس برآوردهاي انجام شده بيش از 24 ميليون نفر از جمعيت كشورمان داراي افزايش وزن بوده و يا چاق هستند.
برهمين اساس پزشكان و متخصان، از افزايش شيوع چاقي در ايران به عنوان زنگ خطري براي ابتلاي به بيماري ديابت و عوارض ناشي از آن ياد مي كنند.
شعار امسال روز جهاني ديابت نيز <مبارزه با چاقي براي پيشگيري از ديابت> تعيين شده است.

بيمه شدگان و عوارض ناشي از بيماري ديابت

پزشكان بر اين باورند اقدامات مراقبتي پيگير و مداوم در پيشگيري از عوارض ديابت، كنترل قندخون و قندادرار و عوارض ديابت مي تواند نقش به سزايي در امر درمان بيماران مبتلا به ديابت و بروز كمتر عوارض ناشي از اين بيماري داشته باشد.
با اين وجود اغلب مبتلايان به ديابت، درمان ديابت را تنها منحصر به مصرف دارو يا تزريق انسولين مي دانند.
يكي از بيماران بيمه شده مبتلا به ديابت مي گويد: متا سفانه با وجودي كه در مراكز درماني تامين اجتماعي كليه خدمات درماني و دارويي موردنياز بيماران ديابت به رايگان براي آنان ارايه مي شود، اما اگر يك بيمار ديابتي بخواهد همواره قندخون خود را درحد طبيعي و نرمال تنظيم كند بايد ماهانه چيزي حدود 50 هزار تومان بپردازد، چون هزينهِ وسايل كنترل هاي روزانه قندخون يا قند ادرار زياد است.
از سويي ديگر يكي از بازنشستگان مبتلا به بيماري ديابت هم تصريح مي كند: با وجودي كه اغلب سالمندان و بازنشستگان مبتلا به بيماري ديابت هستند اما متا سفانه مراكز دارويي تامين اجتماعي اين قبيل داروهاي موردنياز بازنشستگان را به ميزان محدودي در اختيار آنان قرار مي دهند و همين مسا له موجب شده است بيماران ديابتي كه اغلب بازنشسته و سالمند هستند براي دريافت دارو و سرنگ موردنياز خود به اجبار مراجعات مكرري به داروخانه هاي تامين اجتماعي داشته باشند.
با اين وجود دكتر علي اصغر كرباسي، مسئول و كارشناس متخصص امور دارويي سازمان تامين اجتماعي با اشاره به تخصيص كارت كامپيوتري دارويي به بيمه شدگان مبتلا به ديابت زيرپوشش اين سازمان خاطرنشان مي كند: از سه سال قبل، كارت دارويي بيماران بيمه شده مبتلا به ديابت كامپيوتري شده است، از طريق اين كارت، دارويي كه در كامپيوتر براي اين قبيل بيماران تعيين شده است و نيز چگونگي دريافت دارو و يا سرنگ بيماران، به طور مرتب كنترل مي شود.
دكتر كرباسي در عين حال تصريح مي كند: ميزان دارو و سرنگ موردنياز بيمه شدگان مبتلا به ديابت براساس ميزان مصرف يك تا 5/1 ماهه آنان در اختيارشان قرار مي گيرد.
با اين همه، دكتر اسدالله رجب، رئيس انجمن ديابت كشور معتقد است از آنجا كه اصول درمان ديابت در پنج پايه علمي آموزش، كنترل روزانه و منظم قندخون يا ادرار به وسيله دستگاه هاي اندازه گيري، تغذيه، فعاليت جسمي مناسب و سپس دارو استوار است، ازاين رو بايد به اصل آموزش و يا همان پيشگيري در امر درمان بيماران ديابتي توجه بيشتري شود.
وي تا كيد مي كند درحالي كه دارو آخرين مرحلهِ درماني بيماران ديابتي در تمام دنيا شناخته شده است، در مرحلهِ اول، آموزش بيماران اهميت زيادي دارد. درواقع بايد به بيماران ديابتي در كشور آموزش هاي لازم ارايه شود تا در امر درمانشان شريك و سهيم باشند.
پس از آن، آموزش كافي بيماران در زمينه كنترل به موقع روزانهِ قندخون و ميزان قند ادرار اهميت زيادي مي يابد. متا سفانه در كشور ما به نقش آموزش و كنترل روزانهِ قندخون يا قند ادرار توجه كافي نمي شود.
به گفته دكتر رجب اگرچه ارايه خدمات درماني و دارويي رايگان به بيمه شدگان تامين اجتماعي مبتلا به بيماري ديابت يك اقدام ارزشمند و قابل تحسين از سوي اين سازمان است، اما متا سفانه هزينه هاي آموزش و وسايل كنترل روزانه قندخون و قند ادرار از سوي سازمان هاي بيمه گر پرداخت نمي شود.
رئيس انجمن ديابت ايران با تا كيد بر امر پيشگيري از ديابت و عوارض ناشي از آن تصريح مي كند: بايد ابتدا پيشگيري كنيم تا افراد جامعه كمتر دچار ديابت شوند و درصورتي كه فردي مبتلا به ديابت شد، بايد از عوارض ناشي از ديابت پيشگيري كنيم. چون هزينه هاي درماني ناشي از عوارض بيماري ديابت بسيار سنگين است و درصورتي كه از اين عوارض پيشگيري شود به واقع از هزينه هاي درماني سرشار عوارض ديابت جلوگيري شده است.
وي اضافه مي كند: سازمان تامين اجتماعي نيز باتوجه به مقولهِ آموزش مناسب بيماران بيمه شده مبتلا به ديابت خود مي تواند به خوبي از تحميل هزينه هاي ناشي از عوارض بيماري ديابت جلوگيري كند.

راه گريزي جز افزايش سطح آگاهي عمومي نيست

به هرحال يكي از اصول اساسي در پيشگيري از برون عوارض در بيماران ديابتي، آگاهي اين قبيل بيماران در رابطه با چگونگي درمان، علايم، عوارض، چگونگي تغذيه و كنترل بيماري است. اين امر جز با برگزاري جلسات آموزش مستمر و افزايش سطح آگاهي عمومي از طريق جرايد و رسانه هاي عمومي ميسر نيست.
در اين راستا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي كشورمان هم طرح كشوري پيشگيري و كنترل بيماري ديابت را در دست اجرا دارد.
درحالي كه اين وزارتخانه اجراي آزمايشي طرح ديابت را از سال 1378 در 17 دانشگاه و دانشكده علوم پزشكي به صورت جسته، گريخته عهده دار شده است اما به نظر مي رسد شرط اساسي براي پيشگيري از عوارض در بيماران ديابتي، افزايش آگاهي بيماران و نيز مردم است و اين امر نيز تنها به پشتوانه يك عزم ملي امكان پذير است.