مفهوم پایایی

[Ronia]

پايايي(reliability)
با اين امر سر و كار دارد كه ابزار اندازه‌گيري در شرايط يكسان تا چه اندازه نتايج يكساني به دست مي‌دهد. به عبارت ديگر، «همبستگي ميان يك مجموعه از نمرات و مجموعه ديگري از نمرات در يك آزمون معادل كه به صورت مستقل بر يك گروه آزمودني به دست آمده است» چقدر است.

به بيان ديگر اگر ابزار اندازه‌گيري را در يك فاصله زماني كوتاه چندين بار به يك گروه واحدي از افراد بدهيم نتايج حاصل نزديك به هم باشد. براي اندازه‌گيري پايايي شاخصي به نام ضريب پايايي استفاده مي شود. دامنه ضريب پايايي از صفر تا 1+ است. ضريب پايايي صفر معرف عدم پايايي و ضريب پايايي يك معرف پايايي كامل است. «پايايي كامل» واقعاً به ندرت ديده مي‌شود و در صورت مشاهده قبل از هر چيز بايد به نتايج شك كرد.

قبل از بكارگيري ابزارهاي اندازه‌گيري لازم است پژوهشگر از طريق علمي، نسبت به روا بودن ابزار اندازه‌گيري مورد نظر و پايايي آن (كه مكمل هم به حساب مي آيند) اطمينان نسبي پيدا كند.
براي محاسبه ضريب پايايي ابزار اندازه‌گيري، شيوه‌هاي مختلفي به كار برده مي‌شود. از جمله:
الف) اجراي دوباره آزمون يا روش بازآزمايي(Test – Retest)
ب) روش موازي يا روش آزمونهاي همتا(Equivalence)

ج) روش تصنيف يا دونيمه كردن آزمون(Split – half)
د) روش كودر _ ريچاردسون(Kuder – Richardson)
ه) روش آلفاي كرونباخ(Cronbach Alpha)
نرم افزار spss يكي از نرم افزارهاي متداول براي تعيين پايايي با يكي از روش‌هاي فوق (و معمولا روش آلفاي كرونباخ) مي‌باشد.

روایی(Validity)

مقصود اين است كه آيا ابزار اندازه‌گيري موردنظر مي‌تواند ويژگي و خصوصيتي كه ابزار براي آن طراحي شده است را اندازه‌گيري كند يا خير؟ به عبارت ديگر مفهوم روايي(validity) به اين سوال پاسخ مي‌دهد كه ابزار اندازه‌گيري تا چه حد خصيصه مورد نظر را مي‌سنجد. پرسشنامه‌اي (يا بطور كلي ابزار اندازه‌گيري) كه مثلا براي ارزيابي «تعهد سازماني كاركنان» طراحي شده ولي پرسش‌هايش به گونه‌اي طراحي شده‌اند كه «رضايت شغلي كاركنان» را ارزيابي مي‌كند روايي ندارد (هر چند ممكن است بررسي‌هاي آماري، پايايي مطلوب آن را نشان دهد). همين‌طور پرسشنامه‌اي كه همه وجوه موضوع مورد تحقيق را در بر نگيرد قطعا داراي روايي مطلوبي نيست. نظر كارشناسان و خبرگان مي‌تواند كمك خوبي براي بهبود روايي ابزار اندازه‌گيري باشد. موضوع روايي از آن جهت اهميت دارد كه اندازه گيري‌هاي نامتناسب مي‌تواند هر پژوهش علمي را بي ارزش سازد. قبل از بكارگيري ابزارهاي اندازه‌گيري لازم است پژوهشگر از طريق علمي، نسبت به روا بودن ابزار اندازه‌گيري مورد نظر و پايايي آن (كه مكمل هم به حساب مي آيند) اطمينان نسبي پيدا كند.

http://www.mgtsolution.com/olib/797856586.aspx#relative