شیشهگرى بعد از اسلام
بعد از اسلام هنر و صنعت شیشهگرى بهتدریج سیر تکاملى داشته است و صاحبان این صنعت با استفاده از تجارب کیمیاگران توانستند انواع شیشههاى رنگین را عرضه نمایند. ظروف شیشهاى دورهء اسلامى تحت تأثیر طرحهاى قبل از اسلام است. در دورهء سلجوقى و تا زمان هجوم مغول، افزارها و ظروفهاى بسیار زیباى شیشهاى از کورههاى شیشهگرى گرگان بیرون مىآمد که به نازکى کاغذ و گاه مینایى و گاه تراشیده و کندهکارى شده است. روزگار سلجوقى اوج صنعت شیشهگرى در ایران محسوب مىشود. فرآوردههاى شیشهاى این دوران بیشتر شامل ظروف کوچک و بزرگ، عطردانهاى بسیار ظریف، جامها و گلدانهایى با فرمها و اندازههاى متنوع و اشیاء تزئینى کوچک بهشکل حیوانات و ... است.
در دورهء مغول رونق شیشهسازى از میان رفت و در عوض در این عهد سفالگرى و کاشىکارى رونق یافت.
در دورهء تیمور رواج شیشهگرى قابل توجه است. تعدادى از شیشهگران از مصر، سوریه به ایران آمدند و مشابه شیشههاى ایرانى به مصر و سوریه رفت. در این دوره دو شهر سمرقند و شیراز از مراکز عمده شیشهسازى در ایران بودند. از این زمان به بعد این هنر روى به انحطاط نهاد تا زمان شاهعباس که با ساختن چراغهاى مساجد و بطرىها این هنر دوباره زنده شد. شاهعباس شیشهگران ونیزى را براى احیاى این نصعت به ایران آورد. در نتیجه شیشهگرى در دوره صفوى رونق دوباره یافت. گاه شیشه را با دمیدن به درون قالب مىساختند و گاه شیشه را مىتراشیدند تا بهشکل جواهر در آید و یا نقوشى روى آن مىکندند. و گاهى نیز شیشه را با نقوش درخشان، مینایى و طلایى مىکردند. در این دوره کارگاههاى شیشهسازى در شهرهاى مختلف ایران از جمله اصفهان، شیراز و کاشان دایر شد.
در فاصلهء بین سلطنت سلسله صفویه و قاجاریه بهتدریج هنر و صنعت شیشهگرى در ایران از لحاظ سیر تکاملى پیشرفتى نداشته است و بهتدریج تا اواخر سلسله قاجاریه و بعد از آن بهتدریج ضعیفتر شده است. در واقع با ورود شیشه به قیمت ارزان و مرغوبتر به بازار ایران، کمکم این صنعت رو به انحطاط نهاد.
مواد و مصالح شیشه گری
1. عناصر پایه :
سیلیس یا اکسید سلیسیم ماده اصلی تمام تولیدات شیشه است که به صورت شن، سنگ چخماق یا سنگ چینی وجود دارد. اکسید بوریک به عنوان عنصر اصلی در ساخت شیشه استفاده می شود.
2. عناصر ذوب کننده :
این عناصر مانند سود به صورت کربنات سدیم، سولفات سدیم، استات سدیم نقطه ذوب سیلیس را پایین آورده، به ضمیر شیشه حالت قلیایی می دهند.
3. عناصر تثبیت کننده :
برای مخلوط شدن بهتر مواد اصلی و ذوب کننده و همچنین جلوگیری از حل شدن شیشه در مواد مختلف از این مواد استفاده می کنند. کربنات کلسیم از رایج ترین مواد تثبیت کننده است.
4. عناصر سفید کننده :
برای خنثی کردن یک رنگ در خمیر شیشه از رنگ دیگر استفاده می کنند؛ مثلاً برای خنثی کردن قرمز از سبز استفاده می کنند.
شیشه گری سنتی
وسایلی که در کارگاه شیشه گری مورد استفاده قرار می گیرد:
1. بوری (میله دم) :
لوله توخالی و فولادی به طول 120 تا 150 سانتی متر و قطر 5/1 تا 2 سانتی متر است که برای برداشتن شیشه مذاب از داخل کوره به کار می رود.
2. سنگ کار :
از جنس سنگ یا فلز بری گرم کردن مواد روی میله دم استفاده می شود.
3. قاشق چوبی :
به صورت ملاته گیر که همیشه خیس است و نقش قالب را دارد.
4. دستگاه آب :
حوضچه فلزی مکعب مستطیل که دارای آب است.
منبع:http://www.persianpersia.com/artandc...tid=1&catid=14
علاقه مندی ها (Bookmarks)