____ ورزش کودکان ____

[M@hdi42]

ورزش کودکان

از آن جا که اغلب کودکان، بخش عمده اي از عمر خود را در آغوش مادران يا در کنار آن ها و تحت نظارت ايشان سپري مي کنند، دانستن مطالبي درباره ي ورزش کودکان، براي بانوان، ضروري به نظر مي رسد. از اين رو، پاره اي از مسايل را در اين خصوص مطرح مي نماييم.

اهميت ورزش و بازي کودکان

ورزش براي کودکان فوق العاده ضروري و لازم است. کودکان به طور طبيعي و فطري به ورزش، بازي و تحّرک، علاقه نشان مي دهند و اين بازي و تحرّک، براي رشد و نموّ نسوج بدنشان لازم است. البته ضرورت تحرّک و بازي - که چيزي جز ورزش نيست - اختصاصي به انسان ندارد، بلکه در ساير حيوانات نيز محسوس است. شهيد دکتر پاک نژاد در کتاب اولين دانشگاه و آخرين پيامبر به همين نکته اشاره کرده و مي نويسد:
بچه گربه، بازي مي کند، بزغاله، جست و خيز دارد، بچه شير به سر و کول مادرش مي پرد، کرّه الاغ به مادرش لگد مي زند و... واخيرا کشف شده، نشخوار کردن نشخوار کنندگان و خواب ديدن حيوانات مغزدار، مخصوصا در گوشت خواران، از گربه گرفته تا جنين انسان، همه براي تکامل مغزشان بوده و لازم است.1
حال که ورزش، بازي و تحرّک براي کودکان لازم و ضروري است، والدين و مربيان موظف اند کودکان را به سوي ورزش ها و بازي هايي هدايت کنند که فکر، روح، جسم و شخصيت آن ها را ساخته و آن ها را براي زندگي اجتماعي سالم و مفيد آماده سازد. يکي از نويسندگان در اين باره مي نويسد:
ورزش هايي که به کودکان داده مي شود، بايد چنان باشند که به تربيت قواي فکري و نظم روحيِ آن ها منتهي گردد؛ بدين معنا که تکوين اخلاق کنند؛ ايجاد منش نمايند، عادت هاي مطلوب را (نظير نظم و انضباط و اطاعت از قانون و جوان مردي و همکاري) مايه گذارند و يا حس ابتکار را بيدار کنند و بپرورند. اين ها همه را ضمن بازي ها، بهتر از هر گونه درس مي توان ياد داد، زيرا اثر چنين آموزشِ ضمن بازي ها، تا پايات عمر، باقي مي ماند.2
از ورزش ها و بازي هاي کودکان، استفاده هاي ديگري نيز مي توان نمود. مربّيان دل سوز و زيرک، با توجه به نوع بازي ها و ورزش هاي مورد علاقه ي کودکان مي توانند شخصيت واقعي و حقيقي و نيز استعدادهاي نهفته ي کودکان و حساسيت هاي روحي آنان را کشف نموده و در برنامه ريزي هاي تربيتي به آن ها توجه کنند. دکتر مظلومي در اين باره مي نويسد:
بازي هاي مورد علاقه ي کودک نيز مي توانند تا حد زيادي معرّف جهت عاطفي و نظري او باشند و قابل توجه براي کار مربّي قرار گيرند. آري بازي، واقعا بازي نيست، درس زندگي کودک است، و نمايشي از سير دروني و نفساني او، پس بايد که آن را نيکو ساخت و نيکو نظارت کرد.3

آية الله ابراهيم اميني نيز در کتاب بانوي نمونه ي اسلام چنين مي نگارد:
بعضي مردم از کودکان انتظار دارند که مانند بزرگ سالان زندگي کنند و بر خودشان لازم مي دانند که اطفال را از بازي و حرکات بچه گانه باز دارند، و اين عمل را تربيت مي شمارند. اگر کودک بازي گر بود، مي گويند: کودکِ بي ادبي است، ولي اگر خمود و سر به زير بود و از بازي کناره گيري کرد و در گوشه اي نشست، مي گويند: آفرين چه کودک باادبي است! امّا دانشمندان روان شناس اين عقيده را خطا و غلط مي دانند و عقيده دارند که بچه بايد بازي کند. اگر بچه، بازي نمي کند، علامت کسالت جسماني و ضعف روحي اوست. البته پدر و مادر بايد اين جهت را مراعات کنند که بازي کردن کودک به حال خودش زيان بخش نباشد و اسباب مزاحمت ديگران را نيز فراهم نسازد.
پدر و مادر نه تنها بايد کودک را در بازي آزاد بگذارند، بلکه خودشان نيز بايد در مواقع بي کاري با آنان بازي کنند، زيرا بازي کردن با پدر و مادر براي اطفال، بسي لذّت بخش است و آن را از علايم محبّت مي شمارند.4
هم چنين از طريق ورزش مي توان کودک را تربيت نمود و بسياري از ياد گرفتني ها را به او آموخت. در کتاب کودک و ورزش چنين آمده است:
قدرت آموختن در تمام کودکان وجود دارد. کودک مي تواند از ديگران و با ديگران، بر اثر نگاه کردن، مقايسه کردن و تقليد کردن، بياموزد. مقايسه ي قدرت کودک با ديگران، نشانه ي اعتماد به قدرت خود مي باشد و رقابت نيز مي تواند در آموزش مؤثّر باشد. هم سالان کودک در آموزش تربيت و آموختن کودک مؤثرند. بزرگان نيز مي توانند سرمشق آموزش براي خردسالان باشند... (جهت آموزش نظم و تربيت در ضمن بازي) مي توانند به کودک بياموزند که:
1- به نوبت از اسباب استفاده نمايند؛
2- ممانعت براي کودکان ديگر فراهم نکنند؛
3- پس از استفاده از اسباب بازي، آن را به کودکان واگذار نمايند؛
4- اسباب بازي را خراب نکنند.
کودک مي تواند قواعد اجتماعي و زندگي را فقط در جمع کودکان بياموزد. براي اين منظور، سعي کنيد که فرزند شما با ديگران آميزش و رفت و آمد داشته باشد و تمرينات مثبت و منفي را بياموزد.

منبع

[M@hdi42]

نظر دانشمندان متقدّم

نه تنها دانشمندان و انديشمندان معاصر، ورزش، بازي و تحرّک را براي کودکان لازم مي دانند، بلکه بسياري از فلاسفه و صاحب نظران گذشته نيز اين ضرورت را دريافته و بدان سفارش کرده اند. به عنوان نمونه، غزالي مي گويد:
و هر روز يک ساعت وي را از بازي باز ندارند تا فرهيخته شود {يعني تربيت گردد و ادب آموزد} و تنگ دلي نشود که از آن بد خوي گردد و کوردل.6
ارسطو نيز ورزش و بازي را براي کودکان لازم دانسته، ولي آن ها را از پرداختن به ورزش هاي سنگين منع نموده و اعتقاد داشته است:
کودکان بايد به طور معتدل ورزش نمايند و نه تا آن حد که مهارتِ حرفه اي به دست آورند. جواناني که براي شرکت در مسابقه هاي المپيک ورزش مي کنند، تندرستي شان آسيب مي بيند، و اين نکته، آشکار است که کساني که در خردسالي قهرمان مي شوند، در سال خوردگي به ندرت باز به چنين مقامي مي رسند.

[M@hdi42]

ورزش کودکان در قرآن

اسلام نيز نه تنها بر بازي کودکان خرده نگرفته بلکه آن را لازم مي داند. در سوره ي يوسف مي خوانيم: وقتي برادران يوسف مي خواهند او را از پدر دور سازند، به انديشه فرو مي برند که چه موضوعي را براي اين امر، بهانه قرار مي دهند تا پدرشان، حضرت يعقوب عليه السلام، که پيامبر خدا بود و بينش وسيع الهي داشت، بر آنان خرده نگرفته و از درِ مخالفت در نيايد، مسئله ي لزوم بازي و تحرک در فضاي باز و سرسبز را مطرح مي کنند، زيرا مي دانند بازي، ورزش و تحرک براي کودک، يک ضرورت فطري است و هيچ گاه پيامبر خدا با يک خواسته ي فطري مخالفت نمي کند؛ از اين رو مي گويند:
اَرسِلهُ مَعَنا غداً يَرتَع وَ يَلعَب8؛ {اي پدر} فردا او را با ما به صحرا فرست تا در چمن و مراتع بگردد و بازي کند.
و از آن جا که بايد، بازي و ورزش کودک، تحت مراقبت و کنترل بزرگ ترها باشد، اضافه مي کنند:

وَ اِنّا لَهُ لَحافِظُونَ9؛ و البته ما مراقب او خواهيم بود.
حضرت يعقوب عليه السلام نيز، از اين جهت به آنان ايرادي نگرفته و موافقت مي کند يوسف با آن ها به صحرا برود.

[M@hdi42]

ورزش کودکان در نظر رهبران اسلام

رهبران دينيِ ما نيز به گونه هاي مختلفي، ضرورت بازي و تحرّک براي کودکان را مورد اشاره قرار داده اند. حضرت علي عليه السلام مي فرمايد:
مَن کان لَهُ وَلَدٌ صَبا10؛ هر کس کودکي دارد، خود نيز بايد کودک شود.
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم نيز در اين مورد مي فرمايد:
مَن کانَ عِندَهُ صَبِيٌّ فَليَتَصابّ لَهُ11؛ هر کس کودکي دارد، خود نيز بايد براي او تظاهر به کودکي نمايد.
همان گونه که ملاحظه مي شود، رهبران ديني ما، نه تنها کودکان را به واسطه ي کارها و بازي هاي کودکانه سرزنش نمي کنند، بلکه به والدين آن ها نيز توصيه مي نمايند که خود نيز کودک شده و با کودکانشان به بازي هاي کودکانه بپردازند. خود آن بزرگواران نيز با کودکان، اين چنين رفتاري داشته اند.
در سيره ي پيامبر بزرگ اسلام صلي الله عليه و آله و سلم مي خوانيم: آن بزرگوار با نوه هاي خردسال خود بازي مي کرد و حتي مرکب آنان مي شد و آنان را به دوش مي گرفت، چنان که اَسلَم مي گويد: من حسن و حسين عليهما السلام را ديدم که بر شانه هاي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم سوار شده اند. به آن دو رو کرده گفتم: چه مرکب راهواري داريد! در اين لحظه، پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم مرا مخاطب ساخته فرمود: "و چه سواران نيکويي!"12
هم چنين در سيره ي آن حضرت مي خوانيم: گاه اتّفاق مي افتاد که آن حضرت در حال نماز بود و همين که سر بر سجده مي گذاشت، دو نوه ي بزرگوارش، حسن و حسين عليهما السلام بر پشت او سوار مي شدند و به بازي و شوخي مي پرداختند و آن حضرت نه تنها آن ها را منع نمي فرمود، بلکه آن قدر سجده را طولاني مي کرد تا خودشان به ميل خود پايين بيايند. جالب تر اين که، گاه خود آن حضرت دو نوه ي خردسال خويش را به کُشتي گرفتن وا داشته و سپس به تشويق آنان مي پرداخت.

[M@hdi42]

نکات عمومي براي فعاليت جسماني کودکان و نوجوانان14

1- امکانات لازم براي فعاليت جسماني کودکان فراهم شود؛
2- کودکان در حدّ خود فعاليت کنند و از بزرگسالان تقليد نکنند؛
3- در شرايط نامناسب محيطي ورزش نکنند؛
4- بايد مرقب رژيم غذايي کودکان بود؛
5- تغييرات هورموني در کودکان مهم است؛
6- فعاليتي انجام شود که کودک احساس لذت و شادي کند؛
7- کودکان را نبايد براي کسب مهارت در فعاليت هاي جسماني که نيازمند آماده سازي در طول سال هاست، مجبور کرد؛
8- توانايي پياده روي و دويدن در کودکان کمتر از بزرگ سالان است و از 8 تا 18 سالگي، تقريبا سالي يک درصد افزايش مي يابد؛
9- سنّ شروع فعاليت هاي ورزشي کودکان با توجه به ميزان بلوغ جسماني و رواني متفاوت است؛
10- در برنامه هاي فعاليت جسماني براي کودکان بايد بر شرکت آنان در فعاليت تاکيد شود و نه بر رقابت يا نتيجه.

[M@hdi42]

ورزش بزرگ سالان

درباره ي "ورزش کودکان" بحث کرديم، بد نيست در خصوص ورزش بزرگسالان و سال خوردگان نيز بحثي داشته باشيم.
توان بالاي جسماني رهبران ديني در بزرگ سالي
طبق منابع موجود، رهبران ديني ما، در سنين بالا به فعاليت هاي جسماني مي پرداخته و از توان جسماني بسيار عالي برخوردار بوده اند.
پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم در سنين بالا در مسابقاتي، هم چون شتردواني و اسب سواري شرکت مي کرد، گاه برنده مي شد16 و گاهي نيز مي باخت.17 در روايتي مي خوانيم که آن حضرت صلي الله عليه و آله و سلم در مسير بازگشت از جنگ تبوک، با اُسامه به مسابقه ي شتردواني پرداخت. اين رقابت، بسيار تنگاتنگ انجام شد و همه ي حاضران، رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم را برنده اعلام کردند، ولي آن حضرت، اُسامه را برنده ي مسابقه معرفي فرمود.18 شايان توجه است غزوه ي تبوک، آخرين غزوه ي پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم بود که در سال نهم هجرت رخ داد19 و رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم در آن زمان، 62سال سن داشت.
کُشتي گرفتن پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم با شخصي به نام رُکانه که کشتي گيري شکست ناپذير بود و شکست دادن وي - آن هم سه بار پياپي - به منظور اثبات ادّعاي پيامبري خويش نيز در تاريخ معروف است.20
از سوي ديگر، شرکت کردن آن حضرت در ده ها جنگ سنگين و نابرابر در ده سال آخر عمر بابرکت خود (63 - 53سالگي) از ديگر نشانه هاي توان بالاي پيامبر است.
حضرت علي عليه السلام تا آخر عمر پربرکت خود، يعني 63سالگي، قوي ترين مرد تاريخ جهان بود و احدي جرأت رويارويي با وي را در ميدان نبرد نداشت.21
در تاريخ زندگي امام باقر عليه السلام نيز مي خوانيم22 که هشام آن حضرت را به دمشق فرا مي خواند و در مجلسي که نظاميان و بزرگان قوم حضور داشتند و تيراندازان بزرگ و چيره دست به تيراندازي مشغول بودند، وارد مي کند، سپس از ايشان مي خواهد که تيراندازي کند. آن حضرت عذر مي آورد: "من پير شده ام و از من گذشته که بخواهم تيراندازي کنم، در صورت امکان، مرا از اين کار معاف داريد"، ولي هشام نمي پذيرد و به يکي از بزرگان اشاره مي نمايد که کمانش را به حضرت بدهد. امام باقر عليه السلام کمان را به همراه يک تير از وي گرفته، تير را در چلّه ي کمان نهاده، در مقابل سبيل ايستاده و پس از نشانه رَوي، تير را رها مي سازد. تير، درست در وسط خال مي نشيند و همه در شگفت مي شوند. آن گاه تير دوّم را به سوي هدف رها مي کند، تير دوّم به انتهاي تير اول اصابت نموده و آن را تا نوک شکافته و در وسط خال مي نشيند. تيرهاي سوم، چهارم پنجم تا نهم نيز هر کدام به انتهاي تير قبلي خورده آن را شکافته و در وسط خال جاي مي گيرند. اين مهارت بي نظير در تيراندازي، موجب تعجّب و نيز برانگيخته شدن حسّ حسادت در هشام و درباريان وي مي شود. هشام به ظاهر، امام عليه السلام را تشويق نموده، وي را در آغوش گرفته و در کنار خود مي نشاند.

[M@hdi42]

به تاخير انداختن عوارض نامطلوب پيري

پيري فرايندي است طبيعي که در تمام موجودات زنده رخ مي دهد، بنابراين نمي توان آن را متوقف کرد، اما مي توان آن را به تاخير انداخت يا از عوارض آن پيش گيري کرد. پيري معمولا با کاهش توانايي جسمي و سلامتي همراه است، امّا تحقيقات نشان داده است که فعاليت جسمانيِ منظم، ممکن است عوارض نامطلوب پيري را به پايين ترين حد برساند.24 بر اين اساس، اگر افراد ميان سال و سال مند ورزش کنند مي توانند بين 25- 10 سال به عمر خود بيفزايند.25
اما اين که برخي مي گويند "ورزش براي افراد سنين بالا ضرورتي ندارد و ممکن به قلب صدمه زده و ناراحتي هايي را براي آنان به وجود آورد" ناشي از دو اشتباه است:
اول: اين که عدّه اي از اين افراد فقط به جنبه ي قهرماني ورزش اهميت مي دهند و بزرگ سالان را در اين مورد به حساب نمي آوردند.
دوم: نداشتن اطلاع کافي يا بي توجهي گروهي ديگر در مورد تاثير ورزش در جلوگيري از بيماري ها و معالجه ي بسياري از آن ها

[M@hdi42]

تعريف پيري و علّت آن

دقيق ترين تعريف پيري، تعريف فيزيولوژيک آن است که بر اساس آن، پيري عبارت است از دوره اي از زندگي که تعداد از بين رفتن سلول ها از تعداد تکثير آن ها بيشتر است، زيرا در اين دوره، عملکرد اکثر بافت ها و اندام هاي بدن در اثر گذشت سن و پيري دچار توقّف رشد يا پسرفت (کاهش عملکرد) تدريجي مي شود. البته ساز و کار آن به درستي شناخته نشده است، با اين حال، برخي فرضيه ها بيان مي کند که پيري به علّت خطا در تکثير سلولي و پس زدن بافت هاي پروتئيني به وسيله ي واکنش هاي ايمني خود فرد يا کاهش ترميم سلولي و بافتي است.27
نکته اي که توجه به آن ضروري است اين است که پيري، بيماري نيست تا از آن پيش گيري يا آن را درمان کنيم، بلکه فرآيندي طبيعي است که بايد براي سازگاري با آن آماده باشيم. بنابراين، هدف از توجه به دوره ي پيري و بهداشت عمومي سال مندان، فرار از مرگ نيست، حتي افزايش عمر نيز نبايد هدف باشد28، بلکه انداختن ناتواني و وابستگي، از اهداف عمده ي آن است

[M@hdi42]

دو معيار مهم انتخاب نوع ورزش کودکان










یک فوق تخصص ارتوپدی کودکان گفت: برای تعیین نوع ورزش باید به جثه و سن کودک توجه کرد مثلاً اگر کودک ضعیف باشد باید ورزش‌های پرشی را کمتر انجام دهد چون بر روی مفاصل تأثیر منفی می‌گذارد.

فرهنگ غنی‌پور در گفت‌وگو با فارس، اظهارداشت: سن و جثه، نوع ورزش مناسب کودکان را تعیین می‌کند. فوق تخصص ارتوپدی کودکان تصریح کرد: برای کودکان زیر 4 سال، ورزش‌هایی مانند شنا، دوچرخه و اسکیت که فعالیت بیشتری را می‌طلبند مناسب است.
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: در گروه سنی 4 تا 7 سال، دوچرخه، والیبال، بسکتبال و ورزش‌های رزمی کاربرد بیشتری دارند. غنی‌پور افزود: در محدوده سنی 7 تا 9 سال نیز ورزش‌های پرشی از جمله والیبال، بسکتبال و همچنین ژیمناستیک مناسب است.
فوق تخصص ارتوپدی کودکان تصریح کرد: برای تعیین نوع ورزش باید به جثه کودک نیز توجه کرد چرا که اگر کودک ضعیف باشد باید ورزش‌های پرشی را کمتر انجام دهد چون بر روی مفاصل تأثیر منفی می‌گذارد.
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران بیان داشت: در مواجهه با کودکان چاق که جثه سنگین دارند باید دقت کرد که از ورزش‌هایی استفاده کنند تا فشار کمتری بر مفاصلشان وارد سازد بنابراین انجام ورزش‌های سبک‌ برای این دسته از کودکان مفید است.


منبع

[M@hdi42]

این ورزش کودک شما را باهوش تر می کند

بر اساس مطالعات کودکانی که شنا می کنند، باهوش تر هستند.

برای انجام این پژوهش، محققان 7000 کودک زیر 5 سال از استرالیا، نیوزلند و ایالات متحده امریکا را که به طور منظم شنا می کردند، به مدت 3 سال مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد کودکانی که در سال های اولیه زندگی به ورزش شنا می پردازند، بسیاری از مهارت ها را زودتر از سایر کودکان می آموزند.


اغلب این مهارت ها به کودک کمک می کنند که از مرحله کودکی به مراحل رسمی آموزشی یعنی پیش دبستانی و دبستان منتقل شود.

در این مطالعه همچنین مشخص شد که در زمینه مهارت های اجتماعی و اقتصادی بین کودکانی که شنا می کنند و سایر کودکان تفاوت چشمگیری وجود دارد.

نکته جالب در این پژوهش این بود که هیچ تفاوت جنسیتی در نتایج این مطالعه مشاهده نشد.
نکته دیگر این که هر چه فعالیت فیزیکی کودکان بیشتر می شد، نتایج تست های مهارتی آنها از قبیل بریدن کاغذ، رنگ آمیزی، کشیدن خطوط و اشکال مختلف، آزمون های ریاضی، مهارت های شفاهی، خواندن، نوشتن و شمردن به طور قابل ملاحظه ای بهتر می گردید.

این مسئله به کودکان کمک می کند تا یادگیری آنها در مراحل بعدی آموزش از جمله پیش دبستانی و دبستان سریع تر و بهتر انجام شود.




تهیه و ترجمه: گروه سلامت سیمرغ