با کلیساهای سراسر ایران آشنا شویم

[Almas Parsi]

با کلیساهای سراسر ایران آشنا شویم


در این روزهای آغاز سال نوی مسیحی ها، جالب دانستیم در مورد کلیساهای شهرهای ایران تحقیق کنیم و بدانیم در هر شهر یا استانی کدام کلیساها جنبه گردشگری دارند و می توان از آنها بازدید کرد.

بدون شک همه می دانیم، کلیسا محل عبادت مسیحیان است.

مورخان، تاریخ آغاز مسیحیت در ایران را به دوره اشکانیان و قرن اول میلادی نسبت می دهند.
موافقت پادشاهان اشکانی با آزادی دین و عقیده مردم سرزمین های تحت حاکمیت، باعث شد تا تعدادی زیادی از مسیحیان و مبلغان مسیحی که مورد آزار و اذیت امپراطوری روم قرار می گرفتند وارد خاک ایران شوند و در این کشور در امنیت کامل به تبلیغ و انجام مراسم مذهبی خود بپردازند.

مسلما مسیحیان برای انجام فعالیت های مذهبی خود نیاز به مکان های مذهبی چون کلیسا داشتند و همین احساس نیاز باعث احداث کلیسا در نقاط مختلف ایران شد.

ساخت کلیسا در ایران بیشتر مربوط به سده هشتم هجری قمری و در زمان حکومت شاه عباس اول است. ساختار کلیساهای ایران ترکیبی از معماری ایرانی و غیر ایرانی است.

کلیسای سنت استپانوس - جلفا




کلیسای سنت استپانوس در نزدیکی رود ارس و در 26 کیلومتری غرب جلفا در محلی به نام قریه قزل وانگ (صومعه قرمز) واقع شده است. یکی از زیباترین و مشهورترین کلیساهای ارمنیان در جهانٰ، کلیسای استپانوس مقدس با ویژگی های معماری و تزیینی بسیار است.

همه دیوارهای خارجی، بام، ساق گنبد، گنبد، ستون ها و برج ناقوس کلیسا را با سنگ های سفید و صورتی تراشیده شده ساخته اند.

گنبد عظیم 16 ضلعی مرتفع کلیسا را روی 4 ستون سنگی قطور که با سنگ های تراشیده ساخته شده است، استوار کرده اند.






کلیه بخش های داخلی کلیسا، اطراف پنجره ها، ساق گنبد، دیوارها و ستون ها با گل و بته و پرندگان نقاشی و تزیین شده اند.

سرتاسر دیوارهای خارجی کلیسا پوشیده از حجاری ها، طاقنماها، نیم ستون ها و مقرنس کاری های بسیار زیباست که مجموعه را به صورت یکی از شاهکارهای بسیار نفیس معماری ایران زمین درآورده است.

کلیسای سنت استپانوس در سال 2008 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

کلیسای تاتائوس یا قره کلیسا - ماکو





کلیسای تاتاووس یا قره کلیسا از معتبرترین و پر نقش و نگارترین کلیساهای ارمنیان در ایران است که در جنوب ماکو و 20 کیلومتری شمال شرقی چالداران در روستای قره کلیسا در استان آذربایجان غربی واقع شده است.

بنای این کلیسا توسط تعدادی از مسیحیان ارمنی در سال 302 میلادی به منظور یادبود یکی از حواریون حضرت مسیح به نام تاتائوس ساخته شد.

تاتائوس نخستین کلیسایی است که توسط مبشرین مسیح در دنیا ساخته شده است. وجه تسمیه نام قره کلیسا به خاطر استفاده سنگ های سیاه در این بنا است.

قره در زبان ترکی به معنی سیاه است. کلیسای تاتائوس یا قره کلیسا دو گنبد بزرگ و کوچک هرمی شکل و 12 ترک دارد.

بخش قدیمی با سنگ های سیاه رنگ و بخش جدید آن با سنگ های سفید ساخته شده اند. در بخش خارجی کلیسای سیاه، طرح های زیبایی مانند گردونه خورشید و بقایای حجاری ها از بنای اولیه کلیسا دیده می شود و در بخش کلیسای سفید حجاری های از تصاویر انسانف نقوش گل و بوته و اشکال حیوانات وجود دارد.

قره کلیسا در تاریخ 18 خرداد 1387 به عنوان نهمین اثر ملی ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده است.

کلیسای کانتور یا برج ناقوس - قزوین





کلیسای کانتور در قزوین واقع شده و کلیسای کوچکی است اما همانند دیگر کلیساها طرح چلیپایی دارد و محراب آن رو به شرق است. این کلیسا در زمان اشغال ایران در جنگ جهانی دوم توسط روس ها ساخته شده است.

ورودی کلیسا در ضلع غربی آن قرار دارد و شامل فضای ورودی با سقف شیب دار و درب ورودی است. پس از ورودی، پیش فضای هال قرار دارد که بالای آن برج ناقوس کلیسا با ارتفاع حدود 11 متر به چشم می خورد. نمازخانه و محراب در هال قرار دارند و فضای محراب نیز به شکل نیم دایره است و سقف بالای آن نیز گنبدی است.

این کلیسا، پلان چند ضلعی نامنظم، نمای آجری قرمز و آجر لعابدار دارد و در فرم های تزئینی هندسی معماری آن نوآوری دیده می شود.

در محوطه این کلیسا دو مقبره قرار دارد که یکی متعلق به یک خلبان روسی است که بر اثر سقوط هواپیمایش در طول جنگ جهانی اول کشته شد و دیگری متعلق به یک مهندس راه سازی روسی است.



کلیسای مریم مقدس یا ننه مریم - ارومیه






کلیسای مریم مقدس در ارومیه واقع شده است و برخی از تاریخ شناسان این کلیسا را دومین کلیسای بزرگ جهان پس از کلیسای بیت لحم فلسطین می دانند. معماری این کلیسا با بقیه کلیساها فرق دارد.

در آن اثری از نیمکت و جایگاه اعتراف دیده نمی شود و هر آنچه هست، دالان های تودرتویی است که با سنگ و ملات درست شده اند.

محراب کلیسا اتاقکی گنبدی شکل و تو در تو است که فقط کشیش ها حق ورود به آن را دارند.

روی پله و طاقچه کوچک جلوی محراب تصویرمسیح در حالت های مختلف و به شیوه های متفاوت به چشم می خورد.






کلیسای ننه مریم صحن نسبتا بزرگی دارد که از سال 1342 شمسی برجی جدید نیز به عنوان سالن برگزاری مراسم رسمی به آن اضافه شده است.

این کلیسا بیشتر به عنوان محلی برای دعا ونیایش و یک بنای تاریخی حفظ شده است. کلیسای ننه مریم، کلیسای شرق آشور هم نامیده می شود و از قدیمی ترین کلیساهای ایران و جهان به شمار می آید.



کلیسای مریم مقدس یا دزور دزور - ماکو





کلیسای مریم مقدس در استان آذربایجان غربی واقع شده و به نام کلیسای دزور دزور نیز معروف است و محل دقیق آن، ماکو و 12 کیلومتری شمال غرب قره کلیسا است. این کلیسا با سنگ های تراشیده شده در حجم های مختلف ساخته شده است.

نمای کلیسا بسیار ساده است و فقط اطراف پنجره ها و نورگیری ها با ستون های کاذبی که به قوسی جناغی منتهی می شوند تزیین شده است.

سازندگان کلیسا، سنگ ها را طوری تراشیده بودند که هر دو سنگ به صورت چفت و بست به یکدیگر متصل شده اند.

پلان کلیسای مریم مقدس هم از داخل و هم از خارج صلیبی شکل بوده و دارای گنبدی 16 ضلعی با 4 نورگیر است.





این کلیسا در سال 2008 میلادی به عنوان میراث جهانی در فهرست یونسکو به ثبت رسید.


کلیسای وانک یا آمنا پرکیچ - اصفهان





کلیسای وانک در محله جلفای اصفهان قرار دارد و در زمان شاه عباس دوم ساخته شده است. وانک در زبان ارمنی به معنی جامع است. کلیسا وانک به نام های سن سور و آمنا پرکیچ نیز نامیده می شود و در سال 1605 میلادی در اراضی باغ زرشک احداث شد و پس از 50 سال توسعه یافت و به صورت امروز درآمد. این کلیسا دارای گنبدی عظیم و دیوارهای رفیع و طاق های بلند و زیباست.

نمازخانه اصلی کلیسا که به شکل متوازی الاضلاع است شامل دو قسمت چهارگوش است که قسمت اول شبستان بنا و قسمت دوم که زیر گنبد خانه است، محل اجرای مراسم و سرودهای مذهبی است.


در گوشه حیاط کلیسا برج ناقوس زیبا و بزرگی ساخته شده که بر 4 ستون سنگی استوار است. دور تا دور گنبد داستان خلقت آدم و حوا است که بوسیله نقاشان ارمنی ترسیم شده اند.

کلیسای سرکیس مقدس - تهران




کلیسای سرکیس مقدس در خیابان کریمخان زند، ابتدای خیابان نجات الهی تهران واقع شده است. این کلیسا با هزینه شخصی فردی خیر از ارامنه تهران بنام مارگار سرکیسیان به یاد همسرش و طرح مهندس اوژن آفتاندیلیانس در سال 1349 خورشیدی بنا شد.

از این کلیسا با عنوان نماد مسیحیت در تهران نیز یاد می کنند. پلان بنا چه از داخل و چه از خارج شکل بازیلیک دارد. همچنین یک گنبد در بالای مرکز نمازخانه با نورگیرهای بزرگ و دو برج گنبدی برای ناقوسخانه کلیسا در قسمت غرب بنا و دو سمت ورودی اصلی کلیسا قرار دارند.

بنای یادبود کشتار ارامنه به دست حکومت عثمانی در سال 1915 میلادی نیز در محوطه کلیسا قرار دارد.


کلیسای قلب مقدس مسیح – کرمانشاه





این کلیسا در سال 1914 میلادی به دستور «اسقف یوحنانیان» در زمینی به مساحت 280 متر مربع بنا و توسط ایشان تقدس شد. زیر بنای این کلیسا با احتساب فضای سرایداری، اتاق ها و سایر تاسیسات یک صد و شصت متر مربع است.

مصالح به کار رفته در بنا، آجر و دارای مختصر تزیینات و آجرکاری است.نمای خارجی ضلع غربی کلیسا دارای سه طاق نما است. در طاق نمای میانی، ورودی کلیسا قرار دارد و در طاق نماهای طرفین دو پنجره دیده می شود. این در و پنجره ها با قالب های آجری که در بالا به قوسی زیبا ختم می شوند، تزیین شده اند. تزیین نمای خارجی اضلاع شمالی و جنوبی کلیسا نیز طاق نما و پنجره های قوس داراست.

با این تفاوت که در ضلع جنوبی پنجره ها مسدود شده و از آن ها به عنوان طاقچه استفاده می کنند. نمای اصلی کلیسا با سنتوری که در وسط یک نورگیر به شکل صلیب تعبیه شده، تزیین شده است.

بام بنا شیروانی و سقف آن از داخل با چوب کار شده است.


کلیسای حضرت مریم - تهران





کلیسای حضرت مریم مربوط به دوره پهلوی است و در تهران، خیابان میرزا کوچک خان واقع شده است. این اثر در تاریخ 12 بهمن 1381 با شمارهٔ ثبت 7237 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

کلیسای حضرت مریم در سال 1324 (1945) با هزینه شخصی خیر بنام رومان عیسی یان بنا گردیده و معمار آن نیکلای مارکف بوده است.

این بنا بین سال های 1324 تا 1349 دفتر اصلی و محل سکونت اسقف اعظم ارامنه بوده است که بعدها به کلیسای سرکیس مقدس انتقال یافت.


کلیسای مریم و هاکوپ یا یعقوب مقدس- اصفهان





مجموعه کلیسای مریم و هاکوپ مربوط به دوره صفوی است و در اصفهان، محله جلفا، خیابان نظر شرقی، میدان بزرگ واقع شده است.

این اثر در تاریخ 17 اسفند 1381 با شماره ثبت 7647 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.






کلیسای هاکوپ، یا کلیسای یعقوب مقدس، قدیمی ترین کلیسای شهر اصفهان است. سال ساخت این کلیسا 1606 میلادی است.

در سال 1613 میلادی در اطراف این کلیسا، ساختمان کلیسای مریم مقدس را ساخته اند و در حال حاضر کلیسای هاکوپ در داخل کلیسای مریم مقدس و در ضلع شمالی آن قرار دارد.


کلیسای مریم مقدس - تبریز




کلیسای مریم مقدس یکی از کلیساهای مسیحیان تبریز است. کلیسای مریم مقدس بزرگ ترین و قدیمی ترین کلیسای تبریز است و مراسم بزرگ ملی مذهبی مسیحیان در این کلیسا برگزار می شود.

این کلیسا در محله دیک باشی میدان نماز، کوروش کبیر سابق تبریز قرار دارد.

کلیسای هوانس مقدس- مراغه





این کلیسا یکی از کلیساهای ارامنه کاتولیک است و نام آن از اسم یکی از حواریون حضرت عیسی ( ع) به نام یوحنا که ارامنه به آن هوانس می گویند، گرفته شده است. این کلیسا روی تپه ای و در 40 کیلومتری شمال غربی تبریز قرار دارد.

هرچند قدمت بنای این کلیسا را به قرون پنج و شش میلادی نسبت داده اند ولی بنای اصلی بارها بر اثر ویرانی تجدید بنا شده است. قدمت بنای فعلی که توسط معماران روسی و فرانسوی ساخته شده است، به سال 1840 میلادی می رسد.

کلیسای هوانس در اثر زلزله ی 1936 میلادی آسیب جدی دید و بعد از آن درها و پنجره های بنا به تاراج رفت.بنا به صورت مستطیل در ابعاد 18.5 × 6.5 متر، با نمای آجری ساخته شده و شامل سه قسمت ورودی، تالار مرکزی و محراب است.

ایوان آجری بنا به وسیله ی دو راه پله به برج ناقوس کلیسا که به صورت ستاره ای 16 ضلعی است و 12 متر ارتفاع دارد، راه می یابد. پوشش طاق مرکزی به صورت استوانه ای و گنبد مخروطی است. محراب نیز در قسمت شرقی با گنبدی کوچک تر قرار دارد.
کلیسای سنندج




این بنا در ضلع غربی خیابان نمکی و در محله قدیمی آقازمان که محله ای مسیحی نشین است قرار دارد. اواخر صفویه در زمان حکومت شاه عباس دوم، هنگامی که ارامنه توسط دولت عثمانی به ایران تبعید شدند، گروهی از آنها در شهر سنندج ساکن و احتمالا در همان زمان به ساخت کلیسا اقدام کردند.

شیوه ساخت و نوع معماری کلیسای سنندج تحت تأثیر معماری سبک اصفهانی است و تلفیقی از نماسازی سبک بومی مانند طاق نما و ستون نمای آجری در آن به کار رفته که به فرم مشعل در بخش فوقانی به صورت سه ترکی آجر کاری شده است.

خطوط عمودی در نمای بیرونی ساختمان تاکید بر ارتفاع کلیسا است.در گل دسته ناقوس کلیسا کاشی ها و گره چینی قابل ملاحظه است. حجاری سنگ های سر در ورودی که دارای نقش گل لوتوس و ترنج است، کار استادان سنندجی است.

این کلیسا دارای قناتی فعال است و آب نمای زیبایی نیز در داخل حیاط آن در ضلع جنوبی دیده می شود.


کلیسای حضرت شمعون غیور





کلیسای حضرت شمعون غیور در خیابان زند، کوچه نوبهار واقع است. شمعون غیور حواری دهم بود و طبق یک روایت قدیمی در ایران کشته شد.

این کلیسای مسیحی، یکی از زیباترین کلیساهای کشور با رعایت جزئیات معماری ایرانی است. سقف نمازگاه، طاق ضربی آجری است و به جای دریچه در همه جا پنجره های رنگارنگ با نقشه های مهندسی ریز و بسیار ظریف، به کار رفته است.

چنین در و پنجره هایی در خانه های قدیمی شیراز مشاهده می شود. ساخت این کلیسا در سال 1317 پایان یافت.

بانی و نخستین کشیش این کلیسا «رالف نارمن شارپ» دانشمند و خاورشناس شهیر انگلیسی است.

منبع : برترین ها