چارطاقي جره که به دستور مهرنارسه وزير معروف و خوش نام دوره ساساني ساخته شده است با طول اضلاع 14.30، يکي از بزرگترين و سالم ترين چارطاقي هاي به جا مانده دوران ساسانيان است. اين چارطاقي در شمال شرقي شهر باستاني مربع مستطيل شکلي بنا شده است.
بر اساس نوشته هاي دکتر رضا مرادي غياث آبادي در کتاب "بناهاي تقويمي و نجومي ايران" آتشکده ها و همينطور اتشکده جره صرفنظر از کاربرد چهارطاقي به عنوان آتشکده يا هر مورد ديگر، سازوکار خاص تقويمي و گاهشماري داشتهاند.
علاوه بر برخي آثار سنگي به جا مانده در اين محوطه باستاني، قسمتي از پايه ديواره بناهاي شهر و همچنين تکه هاي فراوان سفال در گوشه کنار ان به وفور ديده مي شود.
اين محوطه باستاني بر فراز تپه اي واقع شده است و به جز ضلع شرقي که توسط رودخانه کاملاً مشخص و مجزا شده، در سه ضلع ديگر به اراضي مسطح و تپه هاي مجاور منتهي مي شود. چارطاقي جره که نزد بوميان به چارطاقي بالاده معروف است در چهارکيلومتري شمال بالاده و در 50کيلومتري شرق کازرون قرار دارد.
آتشکده يا چارطاقي جره سالهاست بدون هرگونه حصار و حفاظت فيزيکي در بلنداي تپه اي که بر فراز آن ساخته شده است رها شده، با اين همه معماري اين بنا چنان است که در طول اين همه ساليان خود را از گزند بلايا سالم و سلامت گذرانده است، اين چارطاقي داراي ابعادي به طول14.30 متر است و با سنگهاي تراش خورده و با نمايي محدب بنا نهاده شده است. وجود درگاههاي وسيع و شکل خاص سقف آن نيز از ديگر ويژگيهاي خاص معماري آن محسوب ميشود.
ابعاد بزرگ اين چارطاقي موجب آن شده است که هر بيننده اي بتواند هيبت آن را از فاصله چندکيلومتري بر فراز تپهاي که بر آن بنا شده و در مجاورت رودخانهي جره به تماشا بنشيند.
سه چیز را با احتیاط بردار: قدم، قلم ، قسم!
از سه چیز کمک بگیر: عقل ، همت، صبر!
اما سه چیز را هیچ گاه فراموش نکن: خدا، مرگ و دوست!
سه چیز را با احتیاط بردار: قدم، قلم ، قسم!
از سه چیز کمک بگیر: عقل ، همت، صبر!
اما سه چیز را هیچ گاه فراموش نکن: خدا، مرگ و دوست!
من هنوزم عکسه برام باز نمیشه
وگرنه من 2بار اینجا رفته بودم!
آتشکده گره (جره)، کازرون
در كنار آبي رودخانه و بر بلنداي تپهاي در نزديكي روستاي بالاده در شهرستان كازرون، آتشكدهاي به نام آتشكدهي جره، هنوز هم سرپاست. بيگمان نميتوان از كنار برخيچيزها، ساده، گذشت، يكي از آنها، بناهايي تاريخي همچون آتشكدهي جره، است كه به گواهي تاريخ، پيرامون آن، شهري بودهاست، اما ديگر از آن شهر خبري نيست اما آتشكده هنوز هم برجاي است و پا در ركاب تاريخ كرده و ستون به خاك تفديدهي تپه سپرده است.آتشكدهي جره را از سنگ و ملات گچ ساختهاند و ميگويند كه اين آتشكده يكي از ده آتشكدهاي است كه به دستور «مهرنرسي»، وزير بهرام پنجم، ساخته شده است.البته يكي از چيزهاي ديگري كه بايد دربارهي اين آتشكده دانست اين است كه آتشكدهي جره در جايي و در مكاني بنا شده كه از نگاه تاريخي پيشينهاي بسيار دارد بهويژه در زمان ساسانيان.اين آتشكده ميان شاپور تا فيروزآباد بنا شدهاست، در گسترهاي كه آن را ميتوان پايتخت ساسانيان و يا سرآغاز شكلگيري ساسانيان به شمار آورد.آتشکدهي جره را با سنگهای تراشخورده و با نمایی محدب به بلنداي(:ارتفاع) ١٤ متر، بنا گذاشتهاند. درگاههایي گسترده و سقفي با معماري ويژه دارد كه بيگمان از برجستگيهاي اين آتشکده است هرچند كه سالهاست آتشي در آن، زبانه نميكشد اما شكوهش را بايد ديد.
آتشکده جره را با سنگهای تراش خورده و با نمایی محدب بنا نهادهاند. وجود درگاههای وسیع و شکل خاص سقف آن نیز از دیگر ویژگیهای خاص معماری آن محسوب میشود. بسیاری بر این عقیده اند که آتشکده جره یکی از چارطاقهای اربعهی معروف است که توسط »مهرنارسه« (یکی از قدرتمندترین و متنفذترین شخصیتها در میان بزرگان عصر ساسانی) بنا نهاده شده است.طبق مستندات تاریخی مهرنارسه در جره و دشت بارین (برخی معتقدند همان دشتبرم) بناهای متعدد و باشکوهی را برپا کرد و آتشکدهای را نیز در »آبروان« که تا چند قرن پس از انقراض ساسانیان هنوز برپا بود، ساخت. همچنین وی در نزدیکی همان منطقه چهار ده دیگر را آباد کرد و در هر کدام از آنها آتشکدهای را بنا نهاد و یکی را به نام خود (»فرامرزاورخذایا« (خداوندا مرا بالا ببر)) نامید و سه آتشکدهی دیگر را به نام سه تن از فرزندانش نامگذاری نمود.کارداران« واقع در منطقهی فراشبند، »ماگشنسپان« واقع در نزدیکی کازرون و »زروانداذان« در منطقهی جره، آتشکدههایی هستند که مهرنارسه بنا نهاد و بنا بر اعتقاد بسیاری از باستانشناسان چهارطاقیهای موجود در فراشبند و کازرون و جره همان آتشکدههای این شخص متنفقذ دوران ساسانی هستند.آتشکده جره صرفنظر از کاربرد چهارطاقی به عنوان آتشکده یا هر نام دیگر، سازوکار خاص تقویمی و گاهشماری جالب توجهی دارد. با بررسی و شناخت بهتر این سازوکار به وضوح درمییابیم که ساخت چنین بناهایی نشانهای است از دانش و علوم دقیق در ایرانباستان، دانشی که در طی هزاران سال به جای آنکه بر آن افزوده شود، از یادها رفته و به فراموشی سپرده شده است.
برای معرفی و شناخت سازوکار ذکر شده در آتشکده جره کازرون ابتدا بایستی مقدمهای در خصوص گردش ظاهری خورشید و کاربرد آن برای سنجش زمان و تنظیم تقویم خورشیدی را مرور نمود.برای سنجش آغاز سال و آغاز فصل با استفاده از آتشکده جره بایستی از گوشهها و زوایای داخل آن استفاده کنیم. رصد و سنجش سایهها در حدود 20دقیقه پس از طلوع خورشید انجام میشود. چرا 20دقیقه پس از طلوع خورشید و نه دقیقاً بلافاصله پس از طلوع خورشید؟ به این خاطر که هنگام طلوع خورشید، پرتوهای آن بیشترین مسافت را در جو طی میکند و احتمال اینکه گرد و غبار موجود در جو و در افق و نیز مه صبحگاهی مانع از رسیدن پرتوهای خورشید به آفتابسنجها شود، بسیار زیاد است. در نتیجه رصد سایهها را دقایقی پس از طلوع خورشید انجام میدادند.پرتوهای خورشید بامدادی در نخستین روز از هر فصل در امتداد خطوط مشخص شده در نقشه میتابند. (خطها مرز میان آفتاب و سایه را نشان میهند.) بنابراین مطابق نقشه مربوط به پلان آتشکده جره هنگامی که پرتوهای بامدادی خورشید در مسیر AB واقع شوند و شخص ناظر به گونهای بایستد که در فاصله چندمتری از آتشکده و در امتداد خط مذکور بتواند طلوع آفتاب را دقیقاً در فاصلهی اندک میان زوایای داخلی دو پایهی آتشکده مشاهده نماید، شب یلدا پایان یافته و فصل زمستان آغاز میشود.همچنین اگر پرتوهای بامدادی خورشید در مسیر CD واقع شوند و شخص ناظر به همان شیوهی مذکور طلوع آفتاب را این بار از زوایای داخلی دو پایهی دیگر مشاهده نماید، میتواند دریابد که فصل تابستان آغاز شده است.اما نکتهی حائز اهمیت و حساس دیگر مربوط به رصد کردن طلوع خورشید صبحگاه پاییز و بهار است که به خصوص در ایران باستان اهمیت ویژهای داشته است. چراکه جشن نوروز از برجستهترین جشنهای ایرانیان به شمار میآمده و تعیین زمان دقیق آن حساسیتهای خاص خود را داشته است.
منبع
بررسی تاریخی : نام این مکان چیست و در کجا قرار دارد ؟
در حال حاضر 1 کاربر در حال مشاهده این موضوع است. (0 کاربران و 1 مهمان ها)
علاقه مندی ها (Bookmarks)