سازمانهاي دولتي به دو شكل انتفاعي و غيرانتفاعي ايجاد و اداره مي شوند.

سازمانهاي دولتي انتفاعي معمولا هزنه ها را از حل درامدهاي خود كه با فروش كالا و خدمات تحصيل مي نمايند تامين مي كنند. بنابراين سيستم حسابداري اين نوع سازمانها بايد امكان شناسايي درامدها و هزينه هاي واقعي هر سال مالي و مقايسه آنها با يكديگر و تعيين ميزان دارائيها و بدهيها و ارزش ويژه را در پايان سال مالي فراهم نمايد.


سازمانهاي دولتي غيرانتفاعي هزينه هاي خود را از محل مالياتها، عوارض و ساير وجوه دريافتي از محل اعتبارات مصوب تامين مي كنند. اين نوع سازمانها بايد در پايان هر دوره مالي صورت درامدها، هزينه ها، داراييها، بدهيها و مازاد خود را تهيه كنند.


مقاصد و اهداف سازمان مالي دستگاه دولتي:

1- ايجاد مكانيسم و روشهاي مناسب براي كنترل درامدها و ساير دريافتها

2- برقراري روشهاي مناسب جهت كنترل وجوه نقد، اسناد و اوراق بهادار

3- اعمال كنترلهاي متمركز بر هزينه هاي جاري و هزينه هاي سرمايه اي

4- ايجد روشهاي مناسب جهت كنترل اموال، ماشين آلات و تجهيزات

5- فراهم نمودن امكان كنترل نحوه اجراي برنامه ها، طرحها و فعاليتها

6- كنترل عمليات و فعاليتهاي كاركنان سازمان دولتي در انجام وظايف مالي

7- فراهم نمودن امكان انتشار حقايق مربوط به عمليات مالي و وضع درامدها، هزينه ها، دريافتها، پرداختها و مازاد سازمان دولتي براي اطلاع دولت، قوه مقننه و مردم كشور




مقاصد اعمال كنترلهاي مالي در سازمانهاي دولتي:

1- حفاظت وجوه و اموال متعلق به سازمان دولتي در مقابل سرقت، مفقود شدن، خسارت، اختلاس و استفاده نامطلوب

2- قابل استناد و اعتماد بودن اطلاعات مندرج در اسناد و مدارك مالي

3- اتخاذ تصميمات مالي بعد از بررسيها و مطالعات كافي و دور از تمايلات شخصي و گروهي


4- انجام شدن اقدامات سريع و به موقع جهت اجراي برنامه هاي مصوب و تصميمات متخذه

5- كنترل سيستماتيك هر ثبت يا فعاليت مالي از طريق بررسي آن بوسيله فرد يا افرادي غير از انجام دهنده آن.

6- تبعيت از قوانين و مقررات مالي و بودجه اي و اصول و روشهاي متداول حسابداري در انجام و ثبت فعاليتهاي مالي مربوط




خصوصيات سيستم كنترلهاي مالي:

1- تشكيلات سازماني مناسب كه وظايف و مسئوليتهاي سازمان و واحدهاي تابعه آن و نيز پستهاي سازماني و شرح وظايف، اختيارات و مسئوليتهاي هريك از آنها را به نحو روشن و قبل درك نشان دهد.

2- وجود تشريفات، مراحل و روشهاي مربوط به پيشنهاد، تصويب، انجام، ثبت، طبقه بندي و تلخيص فعاليتهاي مالي و نگهداري و حفظ وجوه و اموال سازمان.

3- وجود سيستمي كه در آن براي برنامه ريزيها و تصميم گيريهاي مالي از دفاتر، حسابها و صورتهاي مالي استفاده صحيح و كامل به عمل آيد و تدوين و ارائه استانداردها، موازين و معيارهايي كه نتايج واقعي حاصل از اجراي برنامه ها و فعاليتها با آنها تطبيق و مقايسه گردد.



علل لزوم استناد به اسناد و مدارك كتبي براي تحقق و ثبت فعاليتهاي مالي در سازمانهاي دولتي:

1- اطمينان از ثبت كليه فعاليتهاي مالي سازمانهاي دولتي در حسابها و دفاتر

2- امكان تهيه اطلاعات، صورتحسابها و گزارشهاي مالي دقيق تر و صحيح تر

3- تسهيل حسابرسي





منبع: اصول و كاربرد حسابداري در سازمانهاي دولتي و غيرانتفاعي نوشته داود اقوامي و جعفر باباجان

مقالات حسابداری