فرهنگستان آیین نامه راهنمایی و رانندگی سایت نخبگان جوان

[Almas Parsi]

آيين‏نامه راهنمايي و رانندگي

فصل اول ـ تعريف‏ها

ماده 1:
اصطلاحاتي كه در اين آيين‏نامه، دستورالعمل‏ها و پيوست‏هـاي مربوط به‏كار رفته‏اند، داراي معاني مشروح زير مي‏باشند:
1ـ آزادراه:
آزادراه به راهي گفته مي‏شود كه حداقل داراي دو خط اتومبيل‏رو و يك شانه حداقل به عرض سه متر براي هر طرف رفت و برگشت بوده و دو طرف آن به نحوي محصور بوده و در تمام طول آزادراه از هم كاملاً مجزا باشد و ارتباط آنها با هم تنها به‏وسيله راه‏هاي فرعي كه از زير يا بالاي آزادراه عبور كند تأمين شود و هيچ راه ديگري آن را قطع نكند.

2ـ ابطال گواهي‏نامه:
سلب اعتبار قانوني گواهي‏نامه رانندگي.

3ـ اتومبيل:
هر نوع خودرو كه لااقل داراي دو چرخ در جلو و دو چرخ ديگر در عقب بوده و براي حمل بار يا انسان به كار رود.

4ـ اتومبيل آموزشي:
خودرويي است كه براي آموزش رانندگي اختصاص داده شده و بايد داراي دو پدال كلاچ و دو پدال ترمز، دو آيينه، تابلوي ويژه روي سقف و علايم مشخص روي بدنه و متعلق و يا تحت پوشش يكي از آموزشگاه‏هاي مجاز آموزش رانندگي باشد.

5ـ اتومبيل مدارس:
خودرويي جمعي است كه براي رفت و آمد دانش‏ْآموزان مدارس اختصاص داده شده است و داراي رنگ و علايم مشخص‏كننده مي‏باشد.

6ـ ارتفاع چراغ:
فاصله مركز چراغ خودرو بدون بار يا مسافر تا كف راه.

7ـ اعتبار برگ معــاينه فني:
زمــان درج شده در متن برگ معـاينه فني وسيله‏نقليه است.

8ـ اوراق كردن وسيله‏نقليه:
عبارت است از جداكردن قطعات اصلي وسيله‏نقليه، امحاي شماره‏هاي شناسايي (در مورد شاسي به صورت برش) و بريدن سقف يا ستون‏هاي اتاق و يا پرس اتاق آن و فك و اخذ پلاك‏ها و ابطال اسناد مربوط.

9ـ ايستادن:
ايست وسيله‏نقليه در زمان كوتاه.

10ـ ايستادن ممنوع (توقف مطلقاً ممنوع):
ايست وسيله‏نقليه براي هر مدت ممنوع است.


راهنمایی و رانندگی جمهوری اسلامی ایران

[Almas Parsi]

11 ـ باركش:
هر نوع خودرويي كه براي حمل بار ساخته شده است و داراي انواع زير است:

الف ـكاميون:
وسيله‎نقليه موتوري باري كه قسمت بارگير آن به صورت پيوسته به‏كشنده متصل است. كاميون‏ها به طور كلي با وضعيت حداقل دو محور وجود داشته و ظرفيت حمل 6 تن بار و بيشتر دارند.

الف ـ 1: كاميون اتاق‏دار:
كاميوني كه حداكثر ارتفاع ديواره مقاوم اتاق بار آن از كف اتاق 5/1 متر باشد.

الف ـ 2ـ كاميون لبه‏ دار:
كاميوني كه حداكثر ارتفاع ديواره مقاوم اتاق بار آن از كف اتاق 80 سانتيمتر باشد.

الف ـ 3ـ كاميون تيغه ‏دار:
كاميوني كه قسمت بار آن به وسيله تيغه‏اي طولي به دو نيمه مساوي تقسيم شده باشد.

الف ـ 4ـ كاميون كفي:
كاميوني كه قسمت بار آن ديواره نداشته باشد.

الف ـ 5 ـ كاميون سقف‏دار (مسقف):
كاميوني كه قسمت بار آن به صورت محفظه سرپوشيده ساخته شده است.

الف ـ 6 ـ كاميون يخچال‏دار:
كاميون سقف‏داري كه قسمت بار آن داراي تجهيزات سردكننده باشد.

الف ـ 7ـ كاميون تانكر (باري مخزني):
كاميوني كه قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و براي حمل انواع مايعات ساخته شده است.

الف ـ 8 ـ كاميون بونكر:
كاميوني كه قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و براي حمل انواع جامدات شكل‏پذير (فله) ساخته شده است.

الف ـ 9ـ كاميون مخلوط‏كن (ميكسر):
كاميوني كه قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و داراي دستگاه مخلوط‏كن باشد.
الف ـ 10 ـ كاميون كمپرسي:
كاميون اتاق‏داري كه تخليه بار آن به وسيله دستگاه كمپرس انجام مي‏شود.

الف ـ 11 ـ كاميونت: به دو صورت زير وجود دارد:

11 ـ 1ـ خودروي ون باربري:
وسيله‏نقليه موتوري باري است كه اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روي يك شاسي باشد و مجموع وزن وسيله‏نقليه و ظرفيت حمل بار آن از 5/3 تن تا كمتر از 5 تن است.

11‌ـ 2ـ لوري:
وسيله‎‏نقليه موتوري باري است كه اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روي يك شاسي باشد و مجموع وزن وسيله‏نقليه و ظرفيت حمل بار آن از 5 تن تا كمتر از 6 تن است.

الف ـ 12ـ كشنده:
وسيله‏نقليه‏ايست كه يدك و يا نيمه‏يدك را به دنبال خود كشيده و به حركت در مي‏آورد.

الف ـ 13 ـ وانت دوكابين:
وسيله‎نقليه موتوري دومنظوره كه اتاق راننده و سرنشينان و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه باشد و براي حمل بار و اشخاص به كار مي‏رود.

الف ـ 14 ـ وانت يك كابين:
وسيله‎نقليه موتوري كه اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روي يك شاسي باشد و براي حمل بار ساخته شده و مجموع وزن خودرو و ظرفيت حمل بار آن كمتر از 5/3 تن است.

ب ـ تريلر (يدك):
عبارت از وسيله‎نقليه است كه با يك وسيله‎نقليه موتوري كشيده مي‏شود.

پ ـ نيمه تريلر (نيمه يدك):
عبارت از يدكي است كه به يك وسيله‎نقليه ديگر به‎طوري متصل مي‏گردد كه بخشي از وزن بار آن به وسيله كاميون يا كاميون‏هاي كشنده حمل مي‏شود.

12 ـ برگ يا برچسب معاينه فني:
گواهي انجام معاينه فني كه از سوي ستادهاي معاينه فني خودرو يا مراكز فني مجاز صادر و برگه به درخواست‏كننده تحويل و برچسب به سمت راست شيشه جلو الصاق مي‏گردد.

13 ـ بزرگراه:
راهي است كه حداقل داراي دو خط عبور در هر طرف بوده و ترافيك دو طرف آن به وسيله موانع فيزيكي از هم جدا شده باشد و به طور معمول داراي تقاطع‏هاي غيرهمسطح است. بزرگراه مي‏تواند تعداد معدودي تقاطع همسطح كنترل شده داشته باشد.



راهنمایی و رانندگی جمهوری اسلامی ایران

[Almas Parsi]

14 ـ پلاك:
قطعه فلزي است با ابعاد، طرح و رنگ‏هاي زمينه مختلف كه شماره روي آن حك مي‏شود و انواع آن عبارتند از: شخصي، دولتي، عمومي، سياسي، سرويس، كنسولي، نظامي ـ انتظامي، تعميري، گذرموقت، بين‏المللي، ترانزيت، كشاورزي ـ عمراني و ويژه.
15‌ـ پلاك غيرمجاز: پلاك‏هاي غيرمجاز عبارتند از:
الف ـ پلاكي كه به موجب آگهي قبلي معاونت راهنمايي و رانندگي نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران، كه از اين پس در اين آيين‏نامه به اختصار راهنمايي و رانندگي گفته مي‏شود، بايد تجديد گردد.
ب ـ پلاكي كه در كشور خارجي روي وسيله‏نقليه نصب شده و پس از ورود به ايران با وجود سپري شدن مدت اعتبار آن تعويض نشده باشد.
پ ‌ـ پلاك بين‏المللي كه براي مسافرت با اتومبيل به خارج از كشور از سوي راهنمايي و رانندگي صادر و به اتومبيل‏هاي پلاك داخلي داده مي‏شود و استفاده از آن در كشور ممنوع است.
ت ـ پلاكي كه اشخاص در ارقام و مشخصات اوليه آن تغيير ايجاد كنند و يا پلاك وسيله‎نقليـه ديگــري بـه يك وسيلــه‎نقليه الصـاق گردد و يا براي آن پلاك تقلبي بــه‏كار برده شود.
ث ـ پلاك دست ساز و دست نوشته‏اي كه بدون مجوز راهنمايي و رانندگي به‏كار برده مي‏شود.
ج ـ پلاك خودرويي كه با اعلام مراجع صلاحيت‏دار فرسوده اعلام مي‏شود.

16ـ پليس راه:
واحدهايي از راهنمايي و رانندگي نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران كه نظارت و كنترل بر اجراي قوانين و مقررات راهنمايي و رانندگي در جاده‏هاي كشور دارند.

17ـ پليس مدرسه:
دانش‏آموز آموزش ديده‏اي كه با لباس ويژه و تجهيزات تعيين شده از طرف مسئولين مدرسه براي عبور ايمن دانش‏آموزان از عرض سواره‏رو راه‏ها مأمور مي‏گردد.

18 ـ پياده:
شخصي غيرسوار كه بدون استفاده از هيچ نوع وسيله نقليه موتوري يا غيرموتوري حركت مي‏نمايد و يا مبادرت به جابه‏جايي كالسكه، چرخ دستي، جامه‏دان، سبدهاي چرخ‎دار و مانند آن مي‏نمايد.

19 ـ پيـاده‏رو:
بخـشي جـداشـده از خيابان كه در امتداد آن واقع‌شده و براي عبور و مرور پيادگان اختصاص يافته است.

20ـ پيچ (قوس افقي):
انحراف مستقيم راه در سطح افق.

21 ـ ترافيك (شدآمد):
آمدوشد وسايل نقليه و اشخاص و حيوانات در راه‏ها.

22ـ تراموا (قطار خياباني):
قطاري شهري است كه به طور معمول در خطوط ريلي واقع در سطح سواره‏رو وسايل نقليه ديگر حركت مي‏نمايد.

23 ـ تقاطع:
محدوده‏اي است كه در آن دو يا چند مسير به صورت همسطح يا غيرهمسطح با يكديگر تلاقي مي‏كنند.

24 ـ توقف:
ايست وسيله‎نقليه در زمان طولاني بدون حضور راننده.

25 ـ توقف‏سنج (پاركومتر):
دستگاهي است كه با انداختن سكه يا پرداخت حق توقف، استفاده از كارت‏هاي اعتباري يا روش‏هاي ديگر، اجازه توقف را در زمان معين به‏خودرو مي‏دهد.

26 ـ توقف ممنوع (پاركينگ ممنوع):
توقف وسيله‎نقليه ممنوع است، جز براي سوار و پياده كردن، مشروط به استقرار راننده در پشت فرمان.

27 ـ توقيف گواهي‏نامه رانندگي:
اخذ و ضبط گواهي‏نامه رانندگي و محروم نمودن موقت دارنده از مزاياي قانوني آن.



اداره راهنمایی و رانندگی جمهوری اسلامی ایران

[Almas Parsi]

28 ـ جاده:
راه خارج از شهر براي عبور و مرور.

29 ـ جاده اصلي:
راهي است كه در برخورد با راه ديگر به طور معمول عريض‏تر است و با نصب علايم راهنمايي و رانندگي، اصلي تلقي مي‏گردد.

30ـ جاده خصوصي:
راهي كه اشخاص يا مؤسسات براي كاربرد شخصي ساخته‏اند و استفاده ديگران از آن منوط به اجازه مالك است.

31 ـ جاده فرعي:
راهي كه از راه اصلي منشعب شده و يا به آن مي‎پيوندد و به‏طور معمول كم عرض‏تر است و با نصب علايم راهنمايي و رانندگي، فرعي تلقي مي‏شود.

32 ـ چراغ توقف (چراغ ترمز):
عبارت از چراغ‏هايي است كه هنگام به كاربردن ترمز پايي براي كاهش سرعت يا توقف به كار مي‏رود تا توجه لازم را به استفاده‏كنندگان از راه در پشت سر وسيله‏نقليه بدهد.

33 ـ چراغ جانبي جلو (چراغ‏هاي كوچك جلو):
عبارت از چراغ‏هايي است كه حضور وسيله‎نقليه و عرض آن را از سمت جلو نشان مي‏دهد.

34 ـ چراغ جانبي عقب (چراغ‏هاي كوچك عقب):
عبارت از چراغ‏هايي است كه حضور وسيله‎نقليه و عرض آن را از سمت عقب نشان مي‏دهد.

35 ـ چراغ جانبي وسايل نقليه طويل:
عبارت از چراغ‏هايي است كه در امتداد طول وسايل نقليه طويل به كار مي‏رود تا رانندگان وسايل نقليه ديگر قادر به تشخيص طول آن شوند. اين چراغ‏ها براي هر دو طرف در نظر گرفته شده و در قسمت عقب قرمز رنگ و در قسمت جلو زرد رنگ مي‏باشند و در حدود هر 3 متر از طول وسيله نقليه نصب مي‏شوند.

36 ـ چراغ دنده عقب:
عبارت از چراغي است كه راننده وسيله‎نقليه به كار مي‏برد تا راه را به طرف عقب وسيله‎نقليه روشن كرده و به اين ترتيب به ديگر استفاده‏كنندگان از راه اخطار نمايد كه وسيله‎نقليه در حال راندن به عقب بوده و يا مي‏خواهد به عقب براند.

37ـ چراغ رانندگي (نوربالا):
عبارتست از چراغ‏هايي كه جلوي وسيله‎نقليه را تا فاصله دور روشن مي‏كند.

38 ـ چراغ راهنما:
عبارت از چراغي است كه راننده وسيله‎نقليه به كار مي‏برد تا به ديگر استفاده‏كنندگان از راه اخطار نمايد كه راننده قصد تغيير جهت به راست و يا چپ، گردش و يا توقف را دارد.

39ـ چراغ عبور (نور پايين):
عبارتست از چراغ‏هايي كه جلو وسيله‎نقليه را در فاصله نزديك روشن مي‏كند و موجب خيره شدن چشم يا ناراحتي رانندگاني كه از طرف مقابل مي‏آيند و ديگر استفاده‏كنندگان از راه نخواهد شد.

40ـ چراغ مه:
عبارت از چراغي است كه در اتومبيل نصب شده و براي بهتر ديدن راه در هنگام مه و برف و باران سيل‏آسا و گرد وغبار و مانند آن به كار مي‏رود.


راهنمایی و رانندگی جمهوری اسلامی ایران

[Almas Parsi]

41 ـ چرخ فلزي: چرخي است كه محل تماس آن با سطح زمين فلزي باشد.

42 ـ حريم تقاطع: محدوده‏اي است در تقاطع راه‏ها كه به منظور سهولت حركت و ايمني تردد اختصاص مي‏يابد.

43 ـ حق تقدم عبور: اولويت حق عبور وسيله‏نقليه‏اي نسبت به وسايل نقليه ديگر يا نسبت به پيادگان و بالعكس.

44ـ خط ايست: خط‏كشي عرضي است كه در ورودي تقاطع و به منظور تعيين مرز توقف وسايل نقليه پيش از گذرگاه پياده بر سطح راه ترسيم مي‏شود.

45 ـ خط تغيير سرعت: نوعي خط عبور كه خودروهاي ورودي به مسير اصلي يا خروجي از آن مي‏توانند در طول آن، سرعت خود را براي همگرايي و يا واگرايي با جريان ترافيك افزايش يا كاهش دهند.

46 ـ خط عبور: بخشي از سواره‏رو است كه در طول مسير، به عبور يك ستون وسيله‎نقليه اختصاص يافته و با خط‏كشي حدود آن مشخص مي‏گردد. يك راه مي‏تواند در هر جهت يك يا چند خط عبور داشته كه اين خط‏هاي عبور از سمت راست به چپ از شماره يك به بالا شماره‏گذاري مي‏شوند.

47ـ خط عبور دوچرخه: عبارتست از مسير ويژه دوچرخه در سطح معابر كه با تابلو، خط‏كشي و يا رنگ حدود آن مشخص مي‏گردد.

48 ـ خط كمكي: خط عبوري است كه به منظور تغيير سرعت، انجام حركات گردشي و يا افزايش ظرفيت راه، در كنار خط عبور ايجاد مي‏شود.

49ـ خط ويژه: مسيري است كه به وسيله خط‏كشي با رنگ متفاوت از خطوط ديگر و يا علايم و يا موانعي از بقيه مسيرها مشخص گرديده و براي عبور و مرور يك يا چند نوع وسيله‎نقليه اختصاص دارد.

50 ـ خم (قوس عمودي): انحراف مسير مستقيم راه در سطح قائم.

51 ـ خودرو:
هر نوع وسيله‎نقليه قابل حركت در راه‏ها كه نيروي محركه آن از موتور باشد، به استثناي وسايل نقليه ريل‏رو و عبارتند از:
الف ـ سواري:
خودرويي است كه براي حمل انسان ساخته شده و ظرفيت آن با راننده حداكثر 6 نفر است.
ب ـ سواري استيشن (سفري):
نوعي خودروسواري است كه فضاي بار با فضاي سرنشين يكسره باشد و ظرفيت آن با راننده حداقل 7 و حداكثر 9 نفر است.
پ ـ سواري‏‎كار:
اتومبيلي است دو ديفرانسيل كمك‏دار با اتاق جدا از شاسي يا اتومبيلي كه ظرفيت آن با راننده بين 10 تا 15 نفر باشد.
ت ـ اتوبوس:
هر نوع وسيله‎نقليه موتوري مسافربري كه ظرفيت آن با راننده و كمك‏راننده 27 نفر يا بيشتر باشد.
ث ـ اتوبوس برقي:
اتوبوسي كه نيروي محركه آن به وسيله باتري يا نيروي برق تامين مي‏شود.
ج ـ اتوبوس دو طبقه:
وسيله‎نقليه موتوري مسافربري كه قسمت حمل مسافر آن در دو طبقه جداگانه روي هم و با يك سازه مشترك بوده و ظرفيت آن با راننده حداقل 27 نفر است.
چ ـ ميني‏بوس:
خودروي مسافربري است كه ظرفيت آن با راننده بين 16 تا 26 نفر مي‏باشد.
ح ـ تراكتور:
نوعي خودرو است كه براي كارهاي كشاورزي، صنعتي و عمراني مانند شخم‏زدن، حفاري، بارگيري و كشيدن دنباله‏بند و غيره به كار مي‏رود.



راهنمایی و رانندگی جمهوری اسلامی ایران

[Almas Parsi]

52 ـ خيابان:
راه عبور و مرور در محل سكونت و فعاليت مردم كه عرض آن بيش از 6 متر باشد.

53 ـ خيابان اصلي:
راهي است كه در برخورد با راه‏هاي ديگر عرض سواره روي آن بيشتر است و يا با نصب علايم راهنمايي و رانندگي، اصلي تلقي شده و در غير اين صورت در سمت راست راه ديگر قرار دارد.

54 ـ خيابان فرعي: راهي است كه در برخورد با راه‏هاي ديگر، عرض سواره روي آن كمتر است و يا با نصب علايم راهنمايي و رانندگي، فرعي تلقي شده و در غير اين صورت در سمت چپ راه ديگر قرارگرفته باشد.

55 ـ دستگاه تهويه:
به دستگاه‏هايي اعم از پنكه، كولر و يا بخاري گفته مي‏شود كه هواي درون وسيله‎نقليه را جابه‏جا و يا دماي آن را كاهش يا افزايش دهد.

56 ـ راننده:
كسي كه هدايت وسيله‎نقليه موتوري و غيرموتوري و همچنين حركت دادن حيوانات را به صورت واحد يا گله و رمه برعهده داشته باشد.

57 ـ راه:
عبارتست از تمامي سطح خيابان، جاده، كوچه و كليه معابري كه براي عبور و مرور عموم اختصاص داده مي‏شود.

58 ـ راه‏آهن:
ريل‏هاي آهني موازي ثابتي كه قطار و وسايل نقليه ريلي ديگر بر روي آن حركت مي‏كنند.

59 ـ راه عمومي:
به راه‏هايي گفته مي‏شود كه براي عبور و مرور عموم مورد استفاده قرار مي‏گيرد.

60 ـ روز:
از طلوع تا غروب آفتاب.

61 ـ سازنده وسايل نقليه:
شخص يا مؤسسه يا كارخانه‏اي كه وسايل نقليه‏اي را كه مطابق آيين‏نامه بايد شماره‏گذاري شود مي‏سازد، يا قطعات ساخته شده آنها را سوار (مونتاژ) مي‏نمايد.

62 ـ ستاد معاينه فني:
تشكيلات متمركز براي برنامه‌‌ريزي، هدايت، نظارت و كنترل فعاليت مراكز فني معاينه خودرو و مراكز معاينه فني مجاز كه از سوي شهرداري‏ها و سازمان راهداري و حمل و نقل جاده‏اي ايجاد مي‏گردد.

63 ـ سطح روشن:
در مورد چراغ‏ها عبارت از سطح قابل ديدي است كه نور از آن منتشر مي‏شود و در مورد منعكس‏كننده نور عبارت از سطح قابل ديدي است كه نور را منعكس مي‏كند.

64 ـ شانه راه:
بخشي از بدنه راه است كه در دو طرف خط‏هاي عبور رفت و برگشت قرار داشته و براي توقف اضطراري وسايل نقليه به كار مي‏رود.

65 ـ شب:
از غروب تا طلوع آفتاب.

66 ـ شماره وسيله‎نقليه:
عدد يك يا چند رقمي و حروفي كه از طرف راهنمايي و رانندگي روي پلاك‏هاي ويژه منقوش و در عقب و جلوي وسيله‎نقليه نصب مي‏شود.

67 ـ شناسنامه خودرو:
سندي است كه مشخصات خودرو، مالك و نشاني كامل محل سكونت وي و تاريخ انتقالات و تغييرات انجام شده از سوي راهنمايي و رانندگي در آن درج و به آخرين مالك تسليم مي‏گردد.

68 ـ شيب (سربالايي ـ سرازيري):
تغيير تدريجي ارتفاع سطح تمام شده راه در امتداد طولي مسير.

69 ـ ظرفيت وسيله‎نقليه:
وزن بار يا تعداد مسافري كه از طرف كارخانه سازنده با تأييد وزارت صنايع و معادن براي وسيله‎نقليه تعيين گرديده است.

70 ـ علايم:
هر نوع علامت عمودي و افقي مانند تابلو، چراغ راهنمايي و رانندگي، خط‏كشي، نوشته و ترسيم، و همچنين تجهيزات هدايت‏كننده، سوت و حركت دست و غيره كه به وسيله‎ مقامات صلاحيت‏دار براي كنترل و تنظيم عبور و مرور تعيين و به كار برده مي‏شود.



راهنمایی و رانندگی جمهوری اسلامی ایران

[Almas Parsi]

71 ـ قطار شهري:
نـوعي وسيله حمل ونقل عمومي است كه در شهرهـا و حومـه به جابه‏جايي مسافر پرداخته و به طور معمول با چرخ‏هاي فلزي بر روي ريل حركت مي‏كند.

72 ـ قطعات و قسمت‏هاي اصلي:
كليه قسمت‏هاي اساسي وسيله نقليه شامل محور، موتور، شاسي، اتاق و رنگ كه تعويض آنها باعث تغيير مشخصات اساسي وسيله نقليه مي‏گردد.

73 ـ كارت پارك:
كارت يا برگه‏اي است كه با پرداخت پول تهيه مي‏گردد و به‏وسيله آن اجازه توقف در مكان و زمان معين به خودرو داده مي‏شود.

74 ـ كارت شناسايي خودرو:
كارتي كه مشخصات مالك و وسيله نقليه شماره‏گذاري شده در آن ثبت و از سوي راهنمايي و رانندگي صادر و به مالك وسيله ‏نقليه تسليم مي‏گردد.

75 ـ كاروان: كاروان يا خانه سيار وسيله‎نقليه غيرموتوري است كه براي سكونت و يا كار استفاده شده و عرض آن از 6/2 متر و طول آن از 12 متر بيشتر نباشد.

76 ـ كلاه ايمني: كلاهي است كه راننده و سرنشين موتورسيكلت‏ها آن را براي محافظت سر خود در برابر ضربات احتمالي ناشي از بروز سوانح به كار مي‏برند.

77ـ كمربند ايمني:
تسمه‏اي كه نيم‏تنه بالاي راننده و هر يك از سرنشينان را تحت كنترل و مهار ايمن خود قرار مي‏دهد تا در هنگام ضرورت، همچون كاهش ناگهاني سرعت يا توقف آني خودرو كه ممكن است ناشي از ترمز يا برخورد با جسم ديگر يا حوادث ديگر باشد، مانع از جداشدن سرنشينان و راننده از صندلي خود و اصابت به شيشه جلو يا ديگر قسمت‏هاي دروني و يا پرتاب شدن به بيرون خودرو شود و حداقل داراي دو نقطه اتكا باشد.

78 ـ كوچه:
راهي در مناطق مسكوني كه عرض آن حداكثر 6 متر باشد.

79 ـ گذرگاه پياده:
گذرگاهي در تقاطع راه‏ها، امتداد پياده‏روها، سواره‏روها، روگذرها يا زيرگذرها يا هر محل ديگري از سواره‏رو كه به وسيله خط‏كشي يا ميخكوبي يا علايم ديگر، براي عبور پيادگان اختصاص داده شده است.

80 ـ گواهي‏نامه بين‏المللي رانندگي:
گواهي‏نامه‏اي است كه به اعتبار گواهي‏نامه داخلي طبق مفاد قانون الحاق ايران به كنوانسيون عبور و مرور در جاده‏ها و كنوانسيون مربوط به علايم راهها ـ مصوب 1354 ـ توسط راهنمايي و رانندگي صادر مي‏گردد و مدت اعتبار آن يك سال مي‏باشد.



راهنمایی و رانندگی جمهوری اسلامی ایران

[Almas Parsi]

تبصره ـ كانون جهانگردي و اتومبيلراني جمهوري اسلامي ايران بر اساس مفاد كنوانسيونهاي بين‌المللي 1949 و 1968 حمل و نقل جاده‌اي و حسب عرف بين‌المللي و مقررات حاكم بر تمامي كشورهاي عضو سازمان بين‌المللي جهانگردي (ait) و فدراسيون بين‌المللي اتومبيلراني (fia) وظيفه ترجمه و تبديل گواهينامه‌هاي رانندگي معتبر صادر شده توسط نيروي انتظامي و ساير اسناد و مدارك مربوط را بر عهده دارد.

الحاقی بموجب : اصلاح بند « 80» ماده (1) آيين‌نامه راهنمايي و رانندگي - هیات دولت 5/7/1384

81 ـ گواهي‏نامه رانندگي (پروانه رانندگي):
اجازه‏نامه براي رانندگي وسايل‏نقليه كه از طرف راهنمايي و رانندگي به نام افراد صادر مي‏شود.

82 ـ مجوز رانندگي با وسايل نقليه عمومي:
اعم است از پروانه تاكسيراني، بهره‏برداري، كارت و يا دفترچه كار (برگ فعاليت) كه از طرف مراجع صلاحيت‏دار به نام اشخاص صادر و اجازه رانندگي با وسايل نقليه عمومي را به آنان مي‏دهد.

83 ـ مرجع صلاحيت‏دار:
وزارتخانه، سازمان، نهاد و ديگر دستگاه‎هاي مسئول كه به مـوجب قانون و يا تصويب هيئت وزيران در موردي خاص وظايف و مسئوليت‏هايي به‏عهده آنها گذاشته شده است.

84 ـ مراكز فني مجاز:
مراكزي كه به وسيله اشخاص حقيقي يا حقوقي با رعايت ضوابط و مقررات ستاد معاينه فني وابسته به شهرداري و يا سازمان راهداري و حمل و نقل جاده‏اي، حسب مورد براي انجام معاينه فني وسايل نقليه درون شهري و برون‏شهري ايجاد مي‏گردد.

85 ـ راههاي شرياني درجه يك:
معابري هستند كه در طراحي و بهره‏برداري از آنها به جابه‏جايي وسايل نقليه موتوري برتري داده مي‏شود. اين معابر ارتباط با راه‏هاي برون شهري را تأمين مي‏نمايند. راه‏هاي شرياني درجه يك براساس نحوه كنترل دسترسي تقاطع‏ها به دو گروه آزادراه و بزرگراه تقسيم مي‏گردند كه ضوابط اجرايي آنها را شوراي‏عالي هماهنگي ترافيك شهرهاي كشور تعيين مي‏نمايد.

86 ـ راههاي شرياني درجه دو:
معابري هستند كه در طراحي و بهره‏برداري از آنها به جابه‏جايي و دسترسي وسايل نقليه موتوري برتري داده مي‏شود. براي رعايت اين برتري حركت پيادگان از عرض خيابان كنترل مي‏شود. راههاي شرياني درجه دو شبكه اصلي راه‏‏هاي شهري را تشكيل مي‏دهند كه ضوابط اجرايي آنها را شوراي‏عالي هماهنگي ترافيك شهرهاي كشور تعيين مي‏نمايد و عبارتند از:

الف ـ شرياني اصلي:
راهي است كه ارتباط بين خيابان‏هاي جمع و پخش‏كننده و بزرگراه‏ها را برقرار مي‏كند. در اين معابر فاصله‏هاي بين تقاطع‏ها نسبت به بزرگراه‏ها كمتر است.

ب ـ شرياني فرعي (خيابان جمع و پخش كننده):
راهي است كه ارتباط بين خيابان‏هاي محلي و خيابان‏هاي شرياني اصلي را برقرار مي‏كنند. در اين خيابان‏ها محل عبور عابران پياده از عرض خيابان بايد مشخص باشد.

87 ـ راههاي محلي:
راه‏هايي هستند كه در طراحي و بهره‏برداري از آنها نيازهاي وسايل نقليه و عابران پياده، با اهميت يكسان در نظر گرفته مي‏شود و ارتباط بين كوچه‏ها و خيابان‏هاي شرياني فرعي را برقرار مي‏كنند.

88 ـ معاينه فني:
بازديد ظاهري و آزمايش‏هاي فني براي تشخيص اصالت خودرو و سنجش ميزان سلامت فني، ايمني و زيست محيطي وسيله نقليه.

89 ـ منطقه ممنوعه:
منطقه و محلي كه آمد و شد وسايل نقليه در آنها به وسيله علايم خاص و يا اعلام قبلي مراجع صلاحيت‏دار ممنوع شده باشد.

90 ـ منعكس‏كننده نور:
عبارت از بازتاب كننده‎‏اي است كه حضور وسيله نقليه را از طريق انعكاس نوري كه از چراغ وسيله نقليه ديگر به آن تابيده مي‏شود و يا از طريق انعكاس نور محيط، اعلام مي‏دارد.

91 ـ مواد خطرناك:
هر نوع مواد راديو اكتيو، منفجره، محترقه، مايعات و جامدات آتش‏زا يا سمّي و يا اسيدي، گازهاي فشرده، زباله ويژه و فاضلاب و مانند آن.


راهنمایی و رانندگی جمهوری اسلامی ایران

[Almas Parsi]

92 ـ موتورسيكلت:
وسيله نقليه‏اي براي حمل انسان كه داراي دو يا سه چرخ با اتاقك پهلو (سايدكار) يا بدون آن و مجهز به يك موتور محركه باشد.

93 ـ موتورسيكلت گازي (موتور گازي):
موتورسيكلتي است كه هم داراي موتور و هم داراي ادوات پايي براي راندن باشد.

94 ـ نقص فني:
هر نوع نقصان يا تغيير در وضعيت ظاهري و فني وسيله نقليه كه موجب كاهش ضريب ايمني در رانندگي و يا افزايش بيش از حد مجاز گازهاي آلاينده هوا و يا آلودگي بيش از حد مجاز صدا گردد.

95 ـ واحد انتظامي:
منظور واحدهاي نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران كه به صورت پاسگاه‏ها و كلانتري‏ها در نقاط مختلف كشور مستقر هستند.

96 ـ وزن با بار:
وزن وسيله نقليه به اضافه وزن بار آن.

97 ـ وزن بارگيري شده:
عبارت است از مجموع وزن مسافران و كاركنان و محمولات.

98 ـ وزن بدون بار:
عبارت است از وزن وسيله نقليه بدون راننده و مسافر و بار ولي با مخزن پر از سوخت و با ابزار و آلاتي كه به طور معمول وسيله نقليه همراه دارد.

99 ـ وسيله نقليه:
وسايل موتوري و غيرموتوري و موتورسيكلت كه براي جابجايي انسان و كالا در راه به كار مي‏رود.

100 ـ وسيله نقليه امدادي:
وسيله ويژه خدمات انتظامي، ترافيكي، پزشكي، آتش‏نشاني و امداد اضطراري آب، برق و گاز كه به وسيله راهنمايي و رانندگي تعيين و با علايم ويژه مشخص مي‏شود.

101 ‌ـ وسيله نقليه طويل (Long Vehicle):
وسيله نقليه‏اي است كه طول آن بيش از 5/12 متر باشد.

102 ـ وسيله نقليه عمراني:
وسيله نقليه موتوري است كه ويژه انجام كارهاي فني، عمراني و مانند آن مي‏باشد و شامل بلدوزر، گريدر، غلطك، اسكريپر (زمين تراش) و غيره است.

103 ـ وسيله نقليه غيرموتوري:
هر نوع وسيله نقليه‏اي كه نيروي محركه آن از موتور نباشد.

104ـ وسيله نقليه فوق سنگين:
انواع خودرو و ادوات مربوط است كه توانايي حمل محمولات وزين با وزن ناخالص بالاتر از 40 تن و حجيم با حجمي با ابعاد مازاد بر اندازه‏هاي زير را داشته باشد:
طول 5/16 متر، عرض 6/2 متر و ارتفاع 5/4 متر.

105 ـ وسيله نقليه كشاورزي:
به وسايل نقليه موتوري گفته مي‏شود كه علاوه بر حمل و نقل خود، ادوات ديگر و دنباله بندهاي كشاورزي را نيز جابه‏جا نموده و يا از نيروي محركه توليدي آنها براي انجام عمليات مختلف كشاورزي استفاده مي‏شود و شامل انواع تراكتور، كمباين، تيلر و ماشين‏هاي خودكششي ديگر در بخش كشاورزي است.

106 ـ وسيـله نقـليه مركب:
عـبارت اسـت از چند وسيله نقليه متصل به هم كه به عنوان واحد در راه حركت كنند.

107ـ وسيله نقليه مفصل‏دار:
وسيله‏ نقليه‏اي است كه شامل يك كشنده و يا وسيله‏نقليه موتوري و يك نيمه يدك متصل به آن باشد كه با بار يا محفظه حمل مسافر داراي عرض حداكثر 6/2 متر، طول حداكثر 35/18 متر، ارتفاع حداكثر 5/4 متر و وزن حداكثر 40 تن است.

108ـ وسيله نقليه موتوري:
هر نوع وسيله نقليه‎اي كه داراي حداقل يك چرخ در جلو و دو چرخ در عقب بوده و داراي موتور و سامانه انتقال قدرت است و براي حمل بار يا انسان به كار مي‏رود كه به آن خودرو نيز گفته مي‏شود.



راهنمایی و رانندگی جمهوری اسلامی ایران

[Almas Parsi]

فصل دوم ـ شماره ‏گذاري

ماده 2 ‌ـ هر وسيله نقليه موتوري و غيرموتوري و يدك متصل كه در راه‏ها حركت مي‏كند و همچنين وسايل نقليه موتوري ويژه كشاورزي، صنعتي و عمراني بايد داراي شماره باشند. رانندگي با وسايل نقليه‏اي كه شماره يا پلاك نداشته يا داراي شماره و يا پلاك غيرمجاز باشند، ممنوع است، مگر اين كه پيشتر مجوز حركت از راهنمايي و رانندگي دريافت كرده و همراه داشته باشند. مأموران راهنمايي و رانندگي و پليس راه از تردد خودروهاي متخلف از اين ماده، تا انجام شماره‏گذاري جلوگيري به عمل خواهند آورد.
تبصره 1 ـ تا زماني كه انجام عمليات شماره‏گذاري وسايل نقليه كشاورزي، صنعتي و عمراني به طور كامل از سوي راهنمايي و رانندگي صورت نپذيرفته است و پس از آن، تردد اين وسايل براساس دستورالعملي كه به تأييد وزارتخانه‏هاي كشور و راه و ترابري مي‏رسد، انجام خواهد شد.
تبصره 2 ـ خودروها و موتورسيكلت‏ها و دوچرخه‏هاي ساخت داخل و وارداتي از نظر ايمني و كيفيت بايد استانداردهاي مصوب مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران را دارا باشند و به علاوه از نظر آلودگي‏هاي زيست محيطي، استانداردهاي مصوب شوراي‏عالي حفاظت محيط زيست را رعايت نموده باشند.
تبصره 3 ـ تشخيص انواع وسايل نقليه غيرموتوري كه بايد شماره‏گذاري شوند با راهنمايي و رانندگي است، مگر در مواردي كه قانون خاصي وجود داشته باشد.
ماده 3 ـ مالك وسيله نقليه موضوع ماده قبل مكلف است خود و يا به وسيله نماينده قانوني خود، با مراجعه به نزديكترين واحد شماره‏گذاري يا مركزي كه به همين منظور تعيين و اعلام مي‏گردد، مدارك لازم را ارايه نمايد. واحد شماره‏گذاري پس از بررسي آنها، اقدام به تخصيص پلاك به شخص و تحويل آن مي‏نمايد. نصب پلاك با نظارت نماينده راهنمايي و رانندگي صورت مي‎پذيرد.
چگونگي انجام شماره‏گذاري شامل مدارك مورد نياز و خدمات پس از شماره‏گذاري و عوارض و ماليات مصوب و مانند آنها در دستورالعمل مربوط از سوي راهنمايي و رانندگي مشخص و اعلام خواهد شد.
تبصره 1 ـ انواع پلاك‏ها و ابعاد و رنگ‏هاي آنها براي وسايل نقليه مختلف در دستورالعمل ياد شده مشخص مي‏گردد.
تبصره 2 ـ هرگاه اشخاص ديگري در مالكيت وسيله نقليه شريك بوده و يا نسبت به آن حق عيني داشته باشند، نام و نشاني دقيق آنان نيز بايد در درخواست قيد شود.
ماده 4 ـ در موارد زير راهنمايي و رانندگي از انجام عمل شماره‏گذاري خودداري مي‏نمايد:
الف ـ در صورتي كه مفاد تبصره (2) ماده (2) رعايت نشده باشد و يا اصالت وسيله‏نقليه هنگام بازديد به وسيله مأموران مربوط تأييد نگردد.
ب ـ چنانچه مشخصات وسيله نقليه با آنچه در اسناد مربوط ذكر شده مطابقت نداشته باشد.
پ ـ اگر تخصيص شماره به نام مالك به دلايل قانوني ممنوع باشد.
ت ـ چنانچه وسيله نقلـيه، علايـم و تجهـيزات پيش‏بيني شده در اين آيين‏نامه را نداشته باشد.
ث ‌ـ هرگاه حقوق دولتي و عوارضي كه به طور قانوني به وسيله نقليه تعلق گرفته پرداخت نشده باشد.
ج ـ در صورت نداشتن برگ معاينه فني به استثناي وسايل نقليه‏اي كه از تاريخ ساخت آنها دو سال سپري نشده است.



راهنمایی و رانندگی جمهوری اسلامی ایرن