.
مطالعه مفیدروزانه چقدربایدباشد؟
آیاقانون کلی برای این امروجوددارد؟
چگونه میتوان برنامهای برای افزایش ساعات مطالعه طرحریزی واجراکرد؟
ملاکهای پیشرفت چگونه بایدتعیین شود؟
چگونه بایدروندپیشرفت راکنترل کنید؟
مطالعهی این فصل به شماکمک خواهدکردبه سئوالات فوق پاسخ دهید
.اماتوجه به یک نکته حائزاهمیت است.برخلاف روشهای برنامهریزی
بعضی ازمؤسسات وافرادکه بسیارجزیی است،دراینجابه روش نسبتاکلی عمل کردهایم:چرا؟توصیهی یک روش تقریباکلی برای برنامهریزی،بر
اساس این اعتقادصورت میگیردکه فرهنگ ایرانی،فرهنگی منظم وجزءنگرنیست.این یک واقعیت است که مردم ایران،حوصلهی برنامههای
خیلی دقیق وجزئی راندارندواگردنبال آن هم بروندبه صورت پیگیرومستمرادامه نمیدهندبنابراین،درروشهای خیلی جزئی برنامهریزی،تنها
شایدتعدادبسیارمعدودی ازدانشآموزان،توانایی اجراداشتهباشندوبقیه بعدازمدتی معطلی حوصلهشان سرمیرود.
تفاتهای فردی
برخلاف گفتههاوتبلیغات بعضی ازمردم که هیچ قانون کلی برای تعیین مقدارزمان لازم مطالعه وجود ندارد
.این که اصرارکنیم هردانشآموز
13
ساعت درس بخواندتاموفق شودبه غیرازنفی تفاوتهای فردی،باعث دلسردی - 8ساعت وهردانشآموزکنکوری حتماباید 14 - دبیرستانی 9
واضطراب عدهی زیادی میشود
.ازیک طرف توان وحوصلهی فردی انسانهامتفاوت است،ازطرف دیگرانگیزههای دانش آموزان هم بایکدیگر
فرق داردهمچنین پیشنیازهاوآمادگیهای درسی همه یکسان نیست.
بنابراین مهمترازآن که به هرنحوساعات مطالعه خودرا افزایش دهیم این اهمیت داردکه ازمقدارساعات مطالعهی خود
- هرقدرهم که باشد –
بهترین وبیشترین استفاده راببریم
.اگرچه افزایش ساعات مطالعه ضرورت دارداما بدترین کاردراین موردآن است که بامقایسهی خودبادیگران،
زمینههای اضطراب ویاس رادرخودایجادکنیم.
کلید
به جای مقایسهی مقدارساعات مطالعهی خودبادیگران،اززمانهای مطالعه به طورمطلوب استفاده کنید
.
برنامهای برای افزایش ساعات
اگرمیخواهید ساعات مطالعه خودرا افزایش دهیدنکته بسیاربسیارمهم این است که
عجله نکنید.یک اصل روانشناسی میگوید:هررفتار در
طول زمان به وجودمیآیدوتغییررفتارنیزبه زمان نیازدارد.عجله ودستپاچگی درافزایش زمانهای مطالعه به نتیجهای غیرازآشفتگی واضطراب
نخواهدانجامید.آیا این خوب است که به زورهم که شده 14 ساعت درس بخوانیدولی چیززیادی یادنگیریدیا این که 5ساعت درس بخوانیدولی
واقعامطالب رادرک کنید.پس اقدام برای افزایش ساعات مطالعه بایدبه صورت گام به گام صورت گیرد.
مطمئن باشیدبایک برنامهی حساب شده ومنظم میتوانیدعلاوه برافزایش تدریجی ساعات درس خواندن،اززمانهای موجودهم استفاده
خوبی بکنید
.
کلید
به جای افزایش جهشی ساعات مطالعه،به صورت تدریجی وگام به گام عمل نمایید
.
تعیین خط پایه
برای تغییررفتاروافزایش ساعات مطالعه ازکجابایدشروع کنید؟اولین گام،تعیین وضع فعلی رفتاراست که اصطلاحابه آن خط پایه گفته
میشود
.یعنی شما بدون هیچگونه تلاش برای افزایش این ساعات،ابتدا بایدسعی کنیدتشخیص دهیدکه درحال حاضروبه صورت واقعی چند
ساعت توان مطالعه مفیددارید.این کارخیلی آسان است ومیتواندتوسط شمایایکی ازاطرافیان انجام گیرد.برای یک هفته یاده روزنموداری
رسم کنیدکه بردارعمودی آن نشان دهندهی دقایق وساعات،وبردارافقی آن نشان دهندهی روزهاباشد.هرروزمیزان ساعات مطالعه راکنترل
وبرروی نمودارمنتقل کنید.درپایان روزآخر،میانگین ساعات رامحاسبه نمایید.این خط پایهی شماست که میتواند 4یا 5ساعت ویابیشتر باشد
ودرواقع مبنای اقدام برای تغییربرنامه وافزایش ساعات مطالعه محسوب میشود.حال میتوانیدتصمیم بگیریدبراساس تواناییهای فردی خود
وبایک روندمنطقی ومشخص درماه اول 60 یا 90 دقیقه ودرماههای بعدی به همین ترتیب ساعات بیشتری رابه برنامه خوداضافه نمایید.
کلید
مبنای افزایش ساعات مطالعه،ارزیابی وضع فعلی وتعیین خط پایه است
.
برنامهریزی برای پیشرفت
ترسیم نمودارپیشرفت
اگربتوانیدوضع فعلی رفتارخودرا مشخص سازیدکار بزرگی انجام دادهاید،چراکه این نقطهی آغاز حرکت است
.مهم نیست که این زمان کم
باشد،مهم این است که شمابرای افزایش تدریجی وبرنامهریزی شدهی آنعزمیمصمم وارادهای محکم داشتهباشید.برای کنترل روند پیشرفت
میتوانیدنموداررسم شده برای تغییرخط پایه راادامه دهید.یعنی برروی نمودار ادامهی روزهارامشخص کرده ومیزان ساعات مطالعه راعلامت
بزنید.ترسیم این نمودارچندکمک میکند.اول آن که کنترل روندپیشرفت را ازحالت ذهنی خارج میسازدواین مساله بسیارمهمی است.یکی
ازمشکلات اساسی دانشآموزان برای برنامهریزی همین است که برنامه رابه صورت ذهنی طراحی میکنندو وقتی ازآنان خواسته میشودکه
برنامههارابرروی کاغذبیاورند،زیاد روی خوش نشان نمیدهند،انگارکه بایدکارسختی انجام دهند.دوم آن که ترسیم نمودار،روند پیشرفت رابه
صورت عینی وقابل دسترسی درمیآورد.شمامیتوانیدهرموقع که لازم بودبامراجعه به نمودار،وضعیت خودرا ارزیابی کنید.
سوم آن که روندپیشرفت رامنظم میسازدواین خودمیتواندباعث تقویت روحیه وایجادانگیزهی بیشترشود
.
کلید
بارسم نمودار،روندکنترل پیشرفت خودراازحالت ذهنی به صورت عینی درآورید
.
تعیین ملاکهای پیشرفت
این هم موضوعی بسیارمهم است وبیشتردانشآموزان درموردآن مشکل دارند
.دانشآموزان شایدبه دلیل کمی فرصت وعجله،معمولاملاکهای
پیشرفت راخیلی ایدهآلی ودست بالاتعیین میکنند.مثلاکسی که تابه حال به زور 3ساعت درس میخوانده یک باره تصمیم میگیرد 10 ساعت
درس بخواند،یاکسی که حداقل 9ساعت میخوابیده،مقدارخواب خودرابه 6 ساعت کاهش میدهد.این تغییرات ناگهانی وملاکهای دست
نیافتنی نه تنهاقابل اجرانیستندبلکه موجبات دلسردی رانیزفراهم میسازند.
ضربالمثل قدیمی راشنیدهایدکه
:سنگ بزرگ علامت نزدن است.تصمیم به تغییرات بزرگ اگرچه میتواندگاهی یک استثناءباشدولی برای
همه امکانپذیرنیست.بنابراین بایدملاکهای پیشرفت باروندی معقول ومنطقی تعیین شوند.اگرخط پایه شمانشان میدهدکه دروضع فعلی
4
ساعت امکان مطالعه داریدبهتراست دریکی دوهفته اول تصمیم بگیریدکه فقط نیم ساعت به این مقدار اضافه کنید.درصورت موفقیت برای
هفتههای بعدبازهم نیم ساعت دیگروبه همین ترتیب درهفتههاوماههای بعدنیم ساعت ویک ساعت افزایش دهیدتابه حدمطلوب وموردنظر
برسید.
کلید
برای ادامهی روندپیشرفت خودملاکهای گام به گام وقابل دسترس تعیین کنید
.
خودکنترلی رفتار
برای جدیترشدن کنترل روندپیشرفت میتوانیدبرنامههای تقویتی وجریمهای تعیین کنید
.ببینیدازچه چیزهایی خوشتان میآیدوازچه
چیزهایی بدتان میآید. 5موردخوشآیندو 5موردناخوشآیندراکه واقعابرایتان مهم بوده وبرروی شماتاثیردارندتعیین نمایند.براساس این نظام
کنترلی میتوانیدبرای پیشرفت برنامه به خوداجازه بدهید.درصورتی هم که طبق ملاک،ازپیشرفت خودرضایت نداریدخودتان راجریمه کنید.
دقت نماییدکه موردتقویت وجریمه روشن وواضح بوده وقابل اجراباشند
.
کلید
برای کنترل رفتارهایتان یک نظام خودکنترلی ایجادکنید
.
استفاده ازنیروی کمکی
گاه یه دلایل متعددی ازجمله کافی نبودن انگیزه،عدم توانایی غلبه برعادتهای نامطلوب وشرایط خاص محیطی،برای خودتان امکان اعمال
کنترل فراهم نیست
.دراین صورت بایدبپذیریدکه برای جلوگیری ازاتلاف وقت وازدست رفتن فرصتها،کسی شمارا دراین امرهمراهی کند،
حتی اگراین همراهی کوتاه مدت وموقت باشد.این فردمیتواندپدرومادر،خواهرو برادربزرگترویاکسی باشدکه باشماارتباط نزدیکی دارد.
بعضی ازدانشآموزان به خاطرنوع ارتباطات خانوادگی دربرابردریافت این نوع کمک مقاومت به خرج میدهندوآن رانمیپذیرنددرصورتی که
به نظرمیرسداگرکسی متوجه حساسیت موقعیت باشدبایدداوطلبانه البته درصورت فراهم بودن سایرشرایط لازم خواستاراستفاده ازاین کمک
باشد
.
کلید
اگربه هردلیلی آن طورکه دلتان میخواهدنمیتوانیدپیشرفت راکنترل نماییدامکان استفاده ازنیروی کمکی رامدنظرقراردهید
.
نتیجهگیری
:
-1
به جای مقایسهی مقدارساعات مطالعهی خودبادیگران،اززمانهای مطالعه به طورمطلوب استفاده کنید.
-2 به جای افزایش جهشی ساعات مطالعه،به صورت تدریجی وگام به گام عمل نمایید.
-3 مبنای افزایش ساعات مطالعه،ارزیابی وضع فعلی وتعیین خط پایه است.
-4 بارسم نمودار،روندکنترل پیشرفت خودراازحالت ذهنی به صورت عینی درآورید.
-5 برای ادامهی روندپیشرفت خودملاکهای گام به گام وقابل دسترس تعیین کنید.
-6 برای کنترل رفتارهایتان یک نظام خودکنترلی ایجادکنید.
-7 اگربه هردلیلی آن طورکه دلتان میخواهدنمیتوانیدپیشرفت راکنترل نماییدامکان استفاده ازنیروی کمکی رامد نظر قرار
دهید.
برنامهی کاری کلی
هرکار بزرگی نیاز به یک طرح و برنامه دارد
.طرح و برنامهی کلی شما برای کنکور چیست؟ اجرای برنامههای خیلی دقیق و جزیی به دلیل ویژگیهای
خاص فرهنگما – که فعلا جای بحث آن نیست- معمولا امکان پذیرنمیباشد.اشکال مهم برنامههای دقیق این است که وقتی اجرانمیشودیا ناقص اجرا
میشود،پیشبینیهای بعدی را هم خراب میکند.بنابراین،یک توصیه مهم این است که با درنظرگرفتن عادتهای فرهنگی،یک برنامهی کاری
طراحی کنید که نه خیلی جزیی و نه خیلی کلی باشد. تذکر این نکته هم ضرورت دارد،به طور حتم هستند دانشآموزانی هم که توانایی طراحی و
اجرای برنامههای دقیق و جزیی را دارند.
یک برنامهی کاری
این برنامهی کاری برای کسانی که دانشآموزان هستند با آنهایی که صرفا برای کنکور میخوانند تفاوت دارد
.برای هر دو گروه پیشنهادمیکنیم
40
روزه برای روزهای آخرکنکور از نیمهی دوم اردیبهشت به بعدکنار بگذارند. تا قبل از این فرصت کنکوریهای غیردانشآموز - که یک فرصت 45
میتوانند یک برنامهی کاری دو مرحلهای را به اتمام برسانند
.تا پایان اسفندماه سعی کنیدیک دورهی کامل مطالعه تشریحی دروس به اضافهی
تمرینهای تست را به پایان برسانید.از اول عید تا پایان دههی دوم اردیبهشت هم علاوه برمرور نکته وتست دروس،به رفع اشکال و جبران کمبودها
هم بپردازید.کنکوریهای دانشآموز به دلیل اشتغال به درس و امتحانات شاید این فرصت دو مرحلهای را نداشته باشند.میتوانید تا پایان فروردین
ماه و حداکثر نیمهی دوم اردیبهشت ماه (که با آغاز امتحانات نیمسال دوم همراه است) دورهی جامع مطالعه تشریحی دروس به اضافهی تمرینهای
تست را تمام کنید.البته،در واقع شما هم ضرری نکردهاید وفرصتی را از دست ندادهاید چراکه عملا درگیر درسها بودهاید.
45 روز قبل از کنکور مرحلهی جامع مطالعه را حداقل یک بار کامل کنید.به یاد داشته - پس برنامهی کلی پیشنهاد این است که هر طور شده تا 40
باشید زیاد دوره کردن دروس مهم نیست،مهم این است که خوب وکامل دوره کنید
.
کلید
با طراحی یک برنامه کلی کاری به نظم ذهنی و رفتاری خود کمک کنید
.
برنامهی کاری در روزهای آخر
اگر چه مطالعات و درس خواندنهای شما از آغاز تا کنون لازم بوده و این روند باید همچنان ادامه پیدا کند ولی روزهای آخر قبل ازکنکور نقش مهمتر
و مؤثری در کسب نتیجه دارد
.مطالعات امروزی ممکن است به دلیل تداخل،گذشت زمان، وحجم فعالیتها دچار فراموشیهای کم و بیش شوند.اما
در روزهای آخر،اگر مضطرب نباشید با یک ذهن جمع و جور وحواس متمرکز میتوانید فراموشیها را به حداقل ممکن برسانید.در این باره بیشتر
صحبت خواهیم کرد اما در طراحی کلی خود این دوره
40-45
روزهی قرنطینه را کنارگذاشته و به خاطر بسپارید.
کلید
قسمتی از تواناییهای خود را برای یک دورهی یک ونیم ماههی ما قبل کنکور ذخیره نمایید
.
پیشبینیهای تغییرات
اگر برنامهی کاری خود را نسبتا کلی در نظر بگیرید،میتوانید تغییرات احتمالی را پیشبینی و شرایط خود را با آنها تطبیق دهید
.مهم این است که
شما آمادگیهای لازم برای تغییرات را داشته باشید.عواملی مانند امتحانات پیشبینی نشده،حوادث و رویدادهای خانوادگی،بیماری، افت انگیزه
و….،میتوانند باعث تغییراتی در روند برنامه شوند.گاه دیده شده که دانشآموزانی به دلیل عدم پیشبینی آگاهانهی تغییرات، لطمههای روحی
خوردهاند.
کلید
امکان کنترل همه عوامل محیطی وجودندارد،بنابراین خودرا برای هرنوع تغییرات احتمالی دربرنامه آماده نموده و پیش بینی
- های لازم را انجام دهید.
افتهای مقطعی
یکی از عوامل مهمی که برنامهی کاری را تحت تاثیر قرارداده و موجب تغییر در آن میشود افتهای مقطعی در روحیه و انگیزه است
.لازم به ذکر
است که اولا این افتها را خیلی غیرعادی تصور نکنید.دانشآموزان ممکن است با ناشیگری و استدلالهای نابجا مساله را بیش از آن چه لازم است
بزرگ نشان دهند.ثانیا اگر شما برای تغییرات احتمالی پیشبینیهای لازم را انجام داده باشید دیگر ضرورتی ندارد دست وپای خود راگم
کنید.ثالثا هر چه در این دورههای افت کمتر با خود و اطرافیان کلنجار بروید و باعث گسترش موضوع نشوید،دورهی افت کوتاه تروگذرا ترخواهدبود.با
تفکری منطقی و واقعگرایانه میتوانید این مقاطع را پشت سر گذاشته و عقب افتادگیها را جبران کنید.
کلید
افت روحیه در مقاطعی از زمانها را غیرعادی تلقی نکرده و بدانید که این افت با ارادهی شما میتواند گذرا باشد
.
ساعات جبرانی
درطی روز یا هفته امکان دارد به دلایل زیادی ساعاتی را از دست بدهید
.تنبلی و وقت گذرانی،ترافیک،طولانی شدن مطالعهی یک درس و اتفاقات
روزمرهی دیگر میتوانند برنامهی پیشبینی شدهی شما را از روال عادی خارج سازند.اگرچه انسان نمیتواند همهی عوامل محیطی را پیشبینی
و کنترل نماید ولی میتواند تواناییهای خود را در این باره تا حدزیادی افزایش دهد.ممکن است ترافیک دست شما نباشدولی این که به هوای نیم
ساعت پای تلویزیون بنشینید و تا دوساعت هم بلندنشود دیگر به همت وارادهی شما بستگی دارد.درهر حال برای این که نظم ذهنیتان مختل شود
2
ساعت وقت جبرانی درنظربگیرید.اگر مشکلی پیش نیامدکه بهتر،میتوانید از ساعات جبرانی استفادهی بهتری - لازم است برای هرهفته حداقل 3
بکنید و اگر هم لازم بودکه این زمان در اختیار شماست
.
کلید
برای پیشگیری از به هم خوردن نظم برنامه،هر هفته زمانهایی را به عنوان ساعات جبرانی در نظر بگیرید
.
نتیجهگیری
-1
با طراحی یک برنامه کلی کاری به نظم ذهنی و رفتاری خود کمک کنید.
٢
- قسمتی از تواناییهای خود را برای یک دورهی یک ونیم ماههی ما قبل کنکور ذخیره نمایید.
-3 امکان کنترل همه عوامل محیطی وجودندارد،بنابراین خودرا برای هرنوع تغییرات احتمالی دربرنامه آماده نموده و پیش- بینیهای لازم را انجام
دهید.
-4 افت روحیه در مقاطعی از زمانها را غیرعادی تلقی نکرده و بدانید که این افت با ارادهی شما میتواند گذرا باشد.
-5 برای پیشگیری از به هم خوردن نظم برنامه،هر هفته زمانهایی را به عنوان ساعات جبرانی در نظر بگیرید.
علاقه مندی ها (Bookmarks)