مشكل ادبيات علمي ـ تخيلي و فانتزي در ايران چيست؟

[ثمین20]

مهرداد تويسركاني مهم‌ترين مشكل ادبيات علمي ـ تخيلي و فانتزي در ايران را گم‌نامي نويسندگان اين ژانر و بي‌اعتمادي ناشران نسبت به خالقان اين گونه ادبي دانست.


اين مترجم ادبي در گفت‌وگو با خبرنگار ادبيات خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، گفت: داستان‌هاي علمي ـ تخيلي علاوه بر داستان‌سرايي‌، نيازمند دانستن علوم مختلف و جهان‌سازي متفاوتي هستند كه همه اين‌ها دانش افزوني را مي‌طلبد. اما مشكل ما پيش از هر چيزي، گم‌نامي نويسندگان اين ژانر ادبي است.


او با اشاره به اين‌كه عمدتا جوانان نويسندگان اين ژانر هستند، تأكيد كرد: برخي از ناشران هنوز اين ژانر را به گونه صحيح نشناخته‌اند. كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان بايد همچون گذشته محفلي باشد براي ثابت كردن توانايي‌هاي جوانان در خلق آثار علمي ـ تخيلي و فانتزي‌هاي تأليفي. البته كانون با حضور افرادي چون حميد نوايي لواساني در اين زمينه فعاليت‌هايي را شروع كرده است.


تويسركاني اظهار كرد: از ديگر مشكلات ادبيات علمي ـ تخيلي و فانتزي، درك نادرست برخي از كارشناسان نظارت بر كتاب كودك است كه گاه باعث مي‌شود بخشي از متون و داستان‌هاي علمي ـ تخيلي به خوبي فهميده نشوند. همين موضوع بعضا باعث آن شده و مي‌شود كه بخشي از اثر حذف شود و اين مسأله به خلق اين گونه‌هاي ادبي صدمه مي‌زند.


او با تأكيد بر اين‌كه مهم‌ترين مشكل آثار علمي ـ تخيلي و فانتزي در جامعه نبود اعتماد ناشران نسبت به خالقان اين گونه‌هاي ادبي است، گفت: علمي ـ تخيلي گونه‌اي روايت است كه موضوع آن واكنش بشر در برابر تغييرات علمي و فني است. ما در دنيايي زندگي مي‌كنيم كه سراسر وابسته به تكنولوژي و تغيير است، پس ناگزيريم خود را با اين واقعيت‌ها همسو و هماهنگ كنيم.


تويسركاني افزود: پيدايش هر گونه ادبي نيازمند علاقه مخاطب است. در زماني گروهي از نويسندگان رئال‌نويس، فانتزي‌نويسان و علمي ـ تخيلي‌نويسان را مورد تمسخر قرار مي‌دادند و اين گونه‌هاي ادبي را «آشغال» توصيف مي‌كردند. در حالي كه نوشتن اين گونه‌هاي ادبي بويژه علمي ـ تخيلي براي كودكان نيازمند توان و دانشي فراتر از رئال‌نويسي است.


اين مترجم ادبي با تقسيم كردن ادبيات به مين استريم (mainstream) و اسليپ استريم (slipstream) گفت: ادبيات اصلي تا مدت‌هاي مديدي ادبيات رئال فرض مي‌شد و هر آن‌چه غير از آن بود، جزو ادبيات حاشيه‌‌يي تصور مي‌شد. اين واقعيتي است كه كودكان امروز ما براي رهايي ذهني خود نيازمند گونه‌هاي تازه‌اي از ادبيات هستند و ادبيات فانتزي و علمي ـ تخيلي محمل خوبي براي خوانش آن‌ها به شمار مي‌آيند.


او افزود: همين موضوع باعث شده است تا آثاري مثل «هري پاتر» در جامعه مورد توجه زيادي قرار بگيرد. اگرچه اين اثر ادبي جزو آثار موفق محسوب نمي‌شود، اما به دليل نياز نوجوانان مورد توجه قرار گرفته و خود الگويي براي ساير آثار شده است. در حالي كه اين اثر نيز موفقيت خود را مديون كارهايي همچون «جنگ ستارگان» و «ارباب حلقه‌ها»ست.


تويسركاني همچنين گفت: در دنياي كنوني ما با تكنولوژي‌هايي و ابزاري مواجه هستيم كه هر ذهن خلاقي را به كنكاش وا مي‌دارد، بنابراين همان‌قدر كه در عصر صنعت، ما به ادبيات رئال نيازمند بوديم، در عصر كنوني نيز محتاج ادبيات فانتزي و علمي ـ تخيلي هستيم.