با شیراز شهر زیبای ایران بشتر آشنا شویم

[Almas Parsi]

شیراز شهر زیبای ایران

شیراز مرکز استان فارس، یکی از کلانشهرهای ایران و یکی از مهمترین شهرهای توریستی ایران است. ارتفاع این شهر از سطح دریا حدود 1500 متر بوده و در دامنه های رشته کوه های زاگرس قرار گرفته است. فاصله شیراز تا تهران حدود 919 کیلومتر می باشد.

نام شهر شیراز برگرفته از نام قلعه ای در اطراف شیراز کنونی در محل قصر ابونصر است. آنگونه که پیدا است در هنگام بنای شهر نام این قلعه بر شهر شیراز نهاده شده است. در کاوش های باستان شناسی در تخت جمشید، به سرپرستی جورج کامرون در سال 1314 خورشیدی به پیدایش خشت نبشته هایی عیلامی انجامید که بر روی چند فقره از آن ها به قلعه ای بنام «تیرازیس» یا «شیرازیس» اشاره شده است.به روایتی دیگر ، نام این دیار شهر راز بوده که به اختصار شهراز و شیراز خوانده شده است . در حالی که بر اساس تحقیقات "تدسکو " شیراز به معنای مرکز انگور خوب است.


بیش از هر چیز نام زیبا و سحر انگیز شیراز که واژه ی فارسی است ، بهترین گواه بر این باور است که بر خلاف پندار پاره ایی از جغرافی دانان مسلمان ، تاسیس این شهر به قرن ها قبل از ورود اسلام به ایران بر می گردد . شیراز ، هم اکنون نیز در محل تقاطع مهمترین راه های ارتباطی شمال به جنوب و شرق به غرب کشور است و این موقعیت در ادوار قبل از اسلام شاخص تر بوده ، چرا که در عهد هخامنشیان ، شیراز بر سر راه شوش ( پایتخت هخامنشی ) به تخت جمشید و پاسارگارد بوده و در عهد ساسانیان راه ارتباطی شهرهای بسیار مهمی چون "بیشاپور" و "گور " با "استخر" از جلگه شیراز می گذشت . در نتیجه مسلم است که در چنین محل حاصلخیز و خوش آب و هوایی که در تقاطع مسیرهای مهمی که بر شمرده شد ، قرار داشته ، هرگز خالی از سکنه نبوده است.

بافت قدیمی شهر شیراز

بافت قدیم شهر شیراز شامل محوطه بین فلکه شهید مفتح و فلکه ولی عصر (عج) از یک سو و خیابان توحید از سوی دیگر می باشد که بعدها ابتدا به طرف بارگاه شاهچراغ و سپس از سوی شمال ادامه پیدا می کند.فارس در درازنای پیشینه خود مردمانی کوچنده و چادر نشین داشته که تا به امروز سرشماری در این استان به دلیل کوچ پی در پی و رفتن به قشلاق با دست انداز همراه بوده است. کوچ ایل ها در روزگار هخامنشی و ساسانی نیز به این گونه بوده و پیشینه نگاران از آن یاد کرده اند. هر چند از بدنه برخی ایل ها گروه هائی جدا شده و جاگیر شده اند، اما در روزگار پیش از انقلاب پژوهش برای جاگیر شدن ایل های کوچ رو انجام گرفت ولی این کار بی فرجام ماند. از آن روزگار تا کنون سعی در ساختن مدرسه بر سر راه آنان شد اما کلاس ها خالی ماندند و ناگزیر آموزش را به چادر ها بردند و آموزگاران کوچ رو مشغول آموزش دانش آموزان ایل ها در کلاس های چادری شدند.
این استان دارای آب و هوای سردسیر، گرمسیر و پلیمه است. از این رو انجیر، بلوط، بادام، بنه، کنار همراه با گیاهان داروئی از جمله شیرین بیان، کتیرا، آنغوزه و گل گاوزبان در کوه های آن می رویند. مرکز آن شیراز در عرقیات بویژه شاطره، آلبالو، بید مشک و نسترن بی همتاست. از سوئی درختان میوه و بویژه خرمای استان نیز آوازه جهانی دارد. خرمای نخلستان های شهرهای خشت و جهرم نه تنها به همه استان های کشور بلکه به آن سوی آب نیز صادر می شود.


در پیرامون همه شهرها باغ های شاداب و سرسبزی وجود دارند. در شیراز مرکز استان، نارنجستان قوام، باغ دل گشا، باغ ارم، باغ گلشن، باغ اناری و باغ نظر از باغ های زیبا و دیدنی تاریخی هستند. از رودخانه ها نیز رودخانه شور جهرم، فهلیان، قره آغاج که سرچشمه آن کوه های چهل چشمه مرودشت است، دشت کوار را آبیاری می کند. رودخانه سیوند که به کر می ریزد نیز در روزگار هخامنشیان برای ساختن کاخ ها مورد استفاده بود.

فتح فارس توسط مسلمانان

استان فارس ساسانیان شامل استان فارس، یزد، حاشیه خلیج فارس و جزایر آن و بخشی از خوزستان کنونی بود، و طی حملات سپاهیان اسلام بین سالهای 640- 653 میلادی که از بصره سازماندهی می شد به تسخیر درآمد. در آن زمان در محل شیراز کنونی شهری نبود. اما قلعه هایی در حوالی شیراز کنونی وجود داشت که در سال 641 میلادی به تسخیر اعراب درآمد. در طی این دوران اعراب حملات متعددی از محل این قلعه به استخر تدارک دیدند. استخر، پایتخت فارس تا سال 653 میلادی مقاومت کرد. «شهر اصلی فارس، استخر، پیوندهایی نزدیک با سلسله ساسانی و دین زردشتی داشتند. حکمرانان عرب می خواستند که مرکزی رقیب و اسلامی در قلمرو تازه فتح شده خود درست کنند.» هنگامی که اعراب شهر شیراز را بنیان نهادند، شهر را بگونه ای بنیان گذاشتند که بزرگتر از اصفهان باشد.شهبازی می نویسد که به سبب قرار داشتن شیراز در محل تلاقی راه های منتهی به یزد،کرمان، خوزستان، اصفهان و خلیج فارس، شیراز به پایگاه (سپاه مسلمانان) در فارس و مقر دولت و کارگزاران ارشد نظامی و اداری تبدیل شد و برای دو قرن محل استقرار فرمانداران عرب فارس بود. هرچند تا دو قرن شیراز زیر سایه شهر رقیب، استخر بود. اما بتدریج با اسلام آوردن ایرانیان و انحطاط شهر استخر، اهمیت شهر استخر به شیراز منتقل شد. از این دوران اطلاعات کمی در دسترس است ولی مشخص است که تا قرن نهم میلادی شیراز دارای مسجد جامع نبوده است. یعنی تا زمانی که صفاریان شیراز را پایتخت حکومت خود قرار دادند.



اما شیراز با روی کارآمدن کریم خان زند رو به آبادانی نهاد و ساختمان های بیشتری در آن ساخته شد. آثار و ساختمان های تاریخی برجا مانده کنونی شیراز شواهدی بر آبادانی روزگاری است که شیراز تختگاه زند بود. از آن جا که فارس نقطه ارتباطی بین سراسر کشور با جهان از راه دریائی خلیج فارس بود شیراز همیشه یکی از شهرهای پر اهمیت کشور بوده است. به دلیل زادگاه سخنورانی چون حافظ و سعدی و تاثیر این دو بر ادبیات کشور آرامگاه حافظ و سعدی شاهد گردشگران و جهانگردان بی شماری از سراسر کشور و کشورهای هم گون با فرهنگ ایران است.ارگ کریم خان مرکز فرمانروائی زند بود. با این که بخشی از ساختمان از میان رفته اما خود ارگ باقی مانده و گردشگران درونی و جهانگردان بیرونی از آن بازدید می کنند. این ارگ خندقی به دور خود داشته و طرح های آجری آن بسیار زیبا و برجسته است. برسردر ورودی ارگ داستان کشته شدن دیو به دست رستم بر کاشی هفت رنگ، بازمانده از روزگار قاجار است. ساختمان های درون ارگ متناسب با فصل های سال ساخته شده اند. در دل حیاط حوض مستطیل بزرگی هست که پیرامون آن را درختان نارنج فرا گرفته اند. در گوشه ای گرمابه ویژه کریم خان و ساکنان ارگ با طرحی بسیار زیبا و تاقدار ساخته شده است. در روزگار پهلوی این ارگ زندان بود اما پس از انقلاب به شیوه آبرومندانه بازسازی شد. از آنجا که در روزهای کنونی گفته می شود تونل مترو شیراز از زیر خیابان زند، از کنار ارگ کریم خان و نزدیک به ساختمان های تاریخی از جمله مدرسه خان خواهد گذشت، هر گونه غفلت در طراحی و مهندسی مترو شیراز می تواند با لرزه و تکان های پی در پی شناسنامه تاریخی شیراز را برای همیشه مخدوش کند. از این رو شهرداری شیراز، سازمان میراث فرهنگی و دست اندرکاران دولتی مسئول هر گونه پیش آمد ناگوار در نابودی این آثار گران بهای شهر شیراز می باشند.

آثار تاریخی و غیر مذهبی شیراز

ارگ کریمخانی _ دیوانخانه _ حمام وکیل _ آب انبارهای وکیلی _ پل روی رودخانه خشک _ قلعه کریمخانی _ نارنجستان قوام _ خانه زینت اللملک _ گهواره دید _ چاه مرتاض علی _ برم دلک _ قصر ابو نصر _ هفت تنان _ چهل تنان _ تخت ضرابی _ کوه قلعه بندر

آرامگاه مشاهیر

حافظ _ سعدی _ آرامگاه خواجوی کرمانی _ آرامگاه سیبویه _ آرامگاه شاه شجاع مظفری

بناها

دروازه قرآن – گهواره دید – چاه مرتاض علی – چاه قلعه بندر(فهندژ) – تخت ضرابی – قصرابونصر – تکیه چهل تنان – تکیه هفت تنان – عمارت کلاه فرنگی – قلعه کریم خانی – ارگ کریم خانی – حمام وکیل – آب انبارهای وکیل – خانه نصیرالملک – خانه زینت الملوک – نارنجستان قوام – عمارت دیوانخانه – عمارت باغ ایلخانی – عمارت باغ نشاط

بازارها

بازار وکیل – بازار مسگرها – بازار حاجی – سرای مشیر – بازار شاهچراغ – بازار بزرگ – ساختمان ستاره

مدارس

مدرسه خان – مدرسه آقاباباخان – مدرسه محمودیه – مدرسه منصوریه – مدرسه حکیم – مدرسه مقیمیه – مدرسه قوام

مساجد

مسجد جامع عتیق – مسجد وکیل – مسجد مشیر – مسجد نصیرالملک – مسجد نو (اتابکی – شهدا)

موزه ها

موزه تاریخ طبیعی دانشگاه شیراز – موزه شاهچراغ – موزه هفت تنان – موزه پارس – موزه عفیف اباد – موزه نارنجستان قوام

کلیساها

کلیسای شمعون غیور – کلیسای ارامنه

گردشگاههای ورزشی و تفریحی

کوه بمو – کوه دراک – پارک آزادی – فلکه ساعت – کوهپایه – پارک قلعه بندر- آبشار کوه مره سرخی – چشمه جوشک – دریاچه مهارلو – سبزپوشان – پیربناب – گردشگاه چاه مسگی – گردشگاه هفت برم – باغ وحش – گردشگاه آتشکده

چشمه ها

چشمه رچی – چشمه خارگان
_{منابع:آسمان شیرازروزگار نوآثار تاریخی شهر شیراز}

منبع : یک دوست دات کام