سلسله مراتب درجات نظامی

[مدیر تالار نیروی هوایی]

درجه نظامی یا درجه‌بندی نظامی، سامانه‌ای منظم برای تشخیص سلسله مراتب در نیروهای مسلح یا نهادهایی است که توسط نظام سازماندهی می‌شوند. معمولاً یونیفرم و علائم نصب‌شده بر روی آن نشانگر درجهٔ یک نظامی است. متفکران از گذشته‌های دور به مزایای سامانه‌های درجه‌بندی نظامی در طول عملیات‌ها و در زمینه‌های پشتیبانی، فرماندهی و هماهنگی پی برده بودند. با گذشت زمان عملیات‌های نظامی بزرگتر و پیچیده‌تر شدند که این موضوع باعث شد تا سامانه‌های درجه‌بندی نیز به نسبت پیچیده‌تر گردند.

امروزه تقریباً در تمام نیروهای مسلح جهان از درجه‌های نظامی استفاده می‌شود. در برخی مقاطع، کشورهای کمونیست استفاده از درجه را منع کردند (مثل ارتش سرخ روسیه شوروی در فاصلهٔ سال‌های ۱۹۱۸ تا ۱۹۳۵، ارتش آزادی‌بخش خلق چین از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۸۸ و ارتش آلبانی از سال ۱۹۶۶ تا ۱۹۹۱) اما پس از این که در عمل به مشکلات عملیاتی مربوط به فرماندهی و کنترل برخوردند استفاده از آن را بار دیگر قانونی ساختند.

درجه‌های جدید و قدیم ارتش ایران
امروزی	اوایل دوره رضاشاه
سرلشکر	امیر لشکر
سرتیپ	-
سرهنگ	-
سرهنگ دوم	نایب‌سرهنگ
سرگرد	یاور
سروان	سلطان
ستوان یکم	نایب اول
ستوان دوم	نایب دوم
ستوان سوم	نایب سوم
استوار یکم	معین نایب درجه یک
استوار دوم	معین نایب درجه دو
سرگروهبان	وکیل اول
گروهبان دوم	وکیل راست
گروهبان سوم	وکیل چپ
-	تابین اول
سرباز	تابین

درجه‌های ارتش ایران
نیروها
زمینی و هوایی	دریایی
ارتشبد	دریابد
سپهبد	دریاسالار
سرلشکر	دریابان
سرتیپ	دریادار
سرتیپ دوم	دریادار دوم
سرهنگ	ناخدا یکم
سرهنگ دوم	ناخدا دوم
سرگرد	ناخدا سوم
سروان	ناوسروان
ستوان ۳، ۲ و ۱	ناوبان ۳، ۲ و ۱
استوار ۲ و ۱	ناواستوار ۲ و ۱
گروهبان ۳، ۲ و ۱	مهناوی ۳، ۲ و ۱
سرجوخه	سرناوی
سرباز ۲ و ۱	ناوی ۲ و ۱
سرباز	ناوی

معادل های زبانی درجات

فارسی	پشتو	انگلیسی
سرباز صفر		Private
سرباز یکم		Private First Class
سرجوخه		Corporal
گروهبان دوم		Sergeant First Class
گروهبان		Sergeant
سرگروهبان		Master Sergeant
استوار		Sergeant Major
ستوان دوم	دویم بریدمن	2nd Lieutenant
ستوان یکم	لمړی بریدمن	1st Lieutenant
سروان	تورن	Captain
سرگرد	جګړن	Major
سرهنگ دوم	ډګرمن	Lieutenant Colonel
سرهنگ	ډګروال	Colonel
سرتیپ	برید جنرال	Brigadier General
سرلشکر	تورن جنرال	Major General
سپهبد	ډګر جنرال	Lieutenant General
ارتشبد	ستر جنرال	Four Star) General)
رئیس ستاد ارتش	لوی درستیز	Chief of Staff
فرمانده کل قوا	اعلی‌سرقوماندان	Commander-in-Chief
بزرگ‌ارتشتاران (منسوخ‌شده)		Field Marshal