هيدرونفروز زمان جنيني

[سونای]

هیدرونفروز دوران جنینی


هيدرونفروز چيست؟


هيدرونفروز يا "ورم كليه" به حالتي گفته مي شود كه سيستم هاي جمع كنند مسئول جمع آوري ادرار (لگنچه و كاليس ها) حجيم تر از حد معمول بوده و سبب مي شوند كه كليه ها بزرگتر از حد طبيعي نسبت به سن باشند.




اهميت هيدرونفروز جنيني چيست؟

از آنجايي كه بسياري از بيماري ها نظير برگشت ادرار از مثانه به حالب (رفلاكس)، ضايعات انسدادي در مسير مجراي ادرار، كيست هاي كليه، مثانه عصبي (نورژنيك) و ... ايجاد هيدرونفروز زمان جنيني مي كنند لذا بررسي دقيق علت هيدرونفروز جنيني بعد از تولد نوزاد جهت پيشگيري از آسيب جدي به كليه ها و حفظ عمكرد طبيعي آنها بسيار ضروري است.



هيدرونفروز زمان جنيني را چگونه مي توان تشخيص داد؟


معمولا هنگام سونوگرافي از مادر باردار در سه ماهه آخر بارداري تشخيص داده شده و پزشك سونوگرافيست متبحر در صورت وجود هيدرونفروز در كليه هاي جنين آن را گزارش مي كند.



شيوع هيدرونفروز در زمان جنيني چه ميزان است؟



به طور كلي ميزان شيوع ناهنجاري هاي جدي در جنين انسان حدود 1% موارد است. 50% اين ناهنجاري ها مربوط به سيستم عصبي، 20% مربوط به سيستم ادراري- تناسلي، 15% مربوط به سيستم گوارشي و 8% آن مربوط به سيستم قلبي- ريوي است. پس ناهنجاري هاي سيستم ادراري- تناسلي دومين گروه از بين ناهنجاري هاي شايع جنيني مي باشند كه هيدرونفروز يك طرفه جنين شايعترين ناهنجاري در اين گروه مي باشد.



چه بيماري هايي مي توانند ايجاد هيدورنفروز جنيني كنند؟


هر گونه انسداد در مسير مجراي ادرار، ميزناي (حالب) و لگنچه كليه سبب ايجاد هيدرونفروز جنيني مي شوند. همچنين برگشت ادرار از مثانه به حالب (رفلاكس)، وجود كيست هاي كليه و كليه هاي دوگانه (دوبلكس) نيز به مي توانند سبب هيدرونفروز زمان جنيني باشند.




علائم همراه هيدورنفروز زمان جنيني در مادر باردار چيست؟

همان طور كه مي دانيد 90% حجم مايع داخل رحمي (مايع آمنيوتيك) حاصل از ادرار جنين است. جنين در هفته 11 حاملگي قادر به توليد ادرار مي باشد. لذا كاهش در حجم مايع آمنيوتيك كه توسط سونوگرافي تشخيص داده مي شود بسيار با اهميت بوده و حاكي از اختلال در عملكرد هر دو كليه جنين و يا انسداد در مسير خروجي مثانه مي باشد.



اهميت دفع ادرار به موقع در نوزاد متولد شده چيست؟


اكثر نوزادان در طي 24 ساعت اول بعد از تولد ادرار مي كنند. عدم دفع ادرار بعد از 24 تا 48 ساعت احتمال مشكل در سيستم ادراري را مطرح خواهد كرد و نيازمند پيگيري جدي است.



پيگيري بعد از تولد نوزادان با سابقه هيدرونفروز جنيني چيست؟


در اكثر موارد معاينه نوزاد طبيعي است اما ممكن است توده اي در ناحيه پهلو و يا بالاي مثانه لمس شود كه احتمال ضايعات انسدادي را مطرح مي كند. در تمام نوزادان با سابقه هيدرونفروز زمان جنيني سونوگرافي بايد در روز 7-3 بعد از تولد توسط سونوگرافيست با تجربه انجام شود. حتي اگر نتيجه سونوگرافي بعد از تولد طبيعي باشد، جهت بررسي برگشت از مثانه به حالب، ضايعات انسدادي در مسير مجراي خروجي ادرار، مثانه عصبي و ... راديوگرافي مخصوص (VCUG) ضروري است. اگر نتيجه VCUG طبيعي باشد، احتمال ضايعات انسدادي در قسمت هاي بالاتر سيستم ادراري وجود دارد كه جهت تشخيص اين موارد اسكن ايزوتوپ از كليه ها ( MAG3 يا DTPA) بايد انجام شود.



آيا نوزاد متولد شده با سابقه هيدرونفروز طبيعي نياز به مصرف دارو دارد؟


تمام نوزاداني كه سابقه هيدرونفروز جنيني يا هيدرونفروز نوزادي را دارند تا هنگام بررسي تشخيصي كامل و تعيين تكليف قطعي بايد از آنتي بيوتيك جهت پيشگيري از عفونت هاي ادراري استفاده كنند. آنتي بيوتيك آموكسي سيلين در دو ماه اول عمر مناسب است.




آيا انجام ختنه در نوزادان پسر با سابقه هيدورنفروز جنيني و يا نوزادي ضروري است؟

در تمام پسران مبتلا به ناهنجاري هاي سيستم ادرارينظير هيدرونفروز، انجام هر چه زودتر ختنه ضروري است چرا كه ريسك عفونت هاي ادراري را شديدا كاهش مي دهد.



آيا نوزادان با سابقه هيدرونفروز جنيني يا نوزادي نياز به عمل جراحي دارند؟


انجام عمل جراحي بستگي به نوع و شدت ضايعه در راديوگرافي هاي انجام شده نوزاد دارد كه توسط پزشك متخصص كليه (نفرولوژيست) و يا پزشك متخصص مجاري ادرار (اورولوژيست) تشيخص داده مي شود. در صورت وجود ناهنجاري هاي غير انسدادي و موارد خفيف بايد نوزاد تحت پيگري هاي مكرر قرار گيرد.




نوزاد با سابقه هيدرونفروز جنيني تا چه زماني نياز به پيگري دارد؟

هنگامي كه نوزاد نياز به عمل جراحي نداشته باشد بايد با انجام سونوگرافي هاي مكرر و اسكن كليه تحت پيگيري قرار گيرد. بررسي ميزان عملكرد كليه (اندازه گيري كراتنين خون)، كنترل فشار خون، وضعيت رشد جسمي كودك و آزمايش هاي مكرر ادراري از نظر بررسي عفونت ادراري از فاكتورهاي مهم در پي گيري كودكان است.

منبع: دكتر فاطمه قانع، استاديار نفرولوژي، دانشگاه علوم پزشكي مشهد

رونوشت