مراسم کف زدن در شبهای زمستان بیرجند

[باستان شناس]

شبهاي طولاني زمستان با زدن كف در خراسان جنوبي كوتاه مي‌شود.

«كف» نوعى شيرينى است كه با «زدنِ» آب «چوبك» و شيرين كردن آن به دست مى‏آيد. برای تهيه اين شيريني محلي مقدارى «چوبك»- «چوبك» را که در گويش بيرجند «پَشْمٍشُويه» يا «بيخ» مى‏نامند ( كه ريشه نوعي گياه صحرايي است ) را كوبيده و چند بار در آب مى‏جوشانند و چون اين آب تلخ است .

آن را عوض مي‌كنند و مجدداً مى‏جوشانند ، اين كار را آنقدر تكرار مى‏كنند كه تلخي آب گرفته شود و هيچ طعمى نداشته باشد .

اين آب را مى‏گذارند سرد شود انگاه آن را در ظرف بزرگي كه بهتر است تغار سفالي باشد ، مى‏ريزند و با «دسته‏ گز» كه از تركه‏هاي به هم بسته شده درخت گز يا انار است هم مى‏زنند و اين زدن را آنقدر ادامه مى‏دهند كه آب چوبك «كف» كند و معمولا هم زدن با آهنگ خاصي ادامه مي‌يابد تا «كف» سفت شود، آنگاه مقدارى شيره انگور يا شيره شكر و يا پودر شكر را به بتدريج به آن اضافه مي‌كنند و زدن كف را ادامه مى‏دهند تا خوب مخلوط شود و «كف» شيرين گردد.

وقتى كه «كف» از هر جهت آماده شد آن را در ظرفهايى مى‏كشند و روى آن را مغز كوبيده گردو، بادام، پسته و تخم رازيانه- باديان- مى‏پاشند و با سرانگشت آن را مى‏خورند.

«كفى» كه بدينسان بدست مى‏آيد خوراكىِ شيرين، لذيذ، مطبوع، معطّر و خوشگوارى است كه مقدار زيادى از آن را مى‏توان خورد. «كف زدن» از سرگرمى‏هاى زمستان بخصوص شب چلّه يا يلدا است.

قبل از آن كه «كف» را شيرين كنند؛ براى شوخى و تفريح گاهى مقدارى از آن را به سر و صورت يكديگر مى‏مالند و چون اين كف رنگ و طعم و بويى ندارد؛ آزارى به كسى نمى‏رساند.

اين عمل باعث خنده و موجبى براى تفريح است.

گاهي نيز در شبهاي برفي براي شگون مقداري از كف را روي برفها مي ريزند.