پرورش اسب

[ماه آفرید]

اسب های اصیل ایرانی از قبیل : ترکمن، کردی و قره باغی و اسبچه خزر پس از اینکه به عنوان دام طبقه بندی شدند، برنامه ریزی هایی از طرف معاونت امور دام برای پرورش و اصلاح نژاد آن به عمل آمد. همچنین چند سالی است که صادرات گوشت اسب نیز به صورت موفق در کارنامه کشور ما قرار دارد.
پرورش اسب می تواند به منظور بهره برداری به صورت واحدهای پرورش و اصلاح نژاد اسب یا به صورت کانون های سوارکاری و مراکز نگهداری اسب یا به صورت واحدهای تکثیر اسب و استر (ایلخی محدود) یا به صورت واحدهای تربیت اسب یا به صورت واحدهای نگهداری سیلمی یا به صورت کره کشی انجام گیرد. در صورت توام بودن فعالیت های ورزشی و پرورشی باید مجوزهای لازم را از سازمان تربیت بدنی و معاونت امور دام کسب نمایند.

ضوابط صدور پروانه تاسیس واحدهای پرورش اسب

۱ـ ظرفیت: ظرفیت واحدهای پرورش اسب جدیدالتاسیس به شرح زیر تعیین می شود:
ـ واحدهای پرورش و اصلاح نژاد اسب: حداقل ظرفیت ۸ و حداکثر ظرفیت ۳۰ سر مادیان.
ـ واحدهای تکثیر اسب و استر (ایلخی محدود): حداقل ظرفیت ۱۲ مادیان و ۲ سیلمی و حداکثر ۳۰۰ سر.
ـ واحدهای نگهداری سیلمی: حداقل ظرفیت ۵ و حداکثر ۲۰ سر.
۲ـ زمین: حداقل زمین مورد نیاز جهت تاسیس واحدهای پرورش اسب سه برابر مساحت زیربنا تعیین می گردد.
این مساحت اضافی که معادل سه برابر مساحت مسقف و حدود ۱۰۰ مترمربع به ازای هر سر می باشد، به منظور گردشگاه در نظر گرفته می شود.
در خصوص پرورش، نگهداری، اصلاح نژاد و همچنین تکثیر اسب و استر به صورت ایلخی محدود، به ازای هر سر مادیان و کره به میزان هزار مترمربع چراگاه مصنوعی در نظر گرفته می شود.
چراگاه های طبیعی نیز می توانند بر اساس امکانات متقاضی و ضوابط خاص خود، مورد استفاده و بهره برداری قرار گیرند.
۳ـ نقشه جایگاه: جهت نگهداری و پرورش اسب، نقشه تیپ برای ظرفیت ۸ سر مادیان و ۲ سر سیلمی در اقلیم معتدل، به شرح منظم به نظام طراحی، پیش بینی و ترسیم شده است.
مبانی محاسباتی نقشه تهیه شده بر حسب یک سر مادیان تعیین می شود و متوسط مساحت زیربنای مفید مورد نیاز یک سر ۶/۳۱ مترمربع مسقف و ۵/۳۲ مترمربع غیر مسقف، به شرح زیر می باشد:
مقدار زیر بنای مورد نیاز جایگاه سیلمی در واحدهای پرورش اسب، برمبنای زیر محاسبه و به میزان کل زیربنای تعیین شده یک واحد پرورش اسب با هر ظرفیتی اضافه می گردد.
از ۵۰ سر مادیان به بالا، تعداد سیلمی توسط کمیسیون صدور پروانه استان و با توجه به دیدگاه کارشناسان مربوطه تعیین و بر آن اساس، میزان مورد نیاز مشخص و به کل زیربنا اضافه می شود.
در خصوص واحدهایی که نگهداری اسب در آنها به صورت اصطبل جمعی صورت می گیرد، مساحت جایگاه های یاد شده، به دو سوم کاهش می یابد.
در خصوص واحدهایی که نگهداری اسب در آنها به صورت ایلخی و به شکل پادوک صورت می گیرد، مساحت جایگاه های یاد شده، به یک دوم کاهش می یابد.
۴ ـ فواصل: رعایت فواصل در مورد واحدهای پرورش و اصلاح نژاد اسب و واحدهای نگهداری سیلمی، به منظور اصلاح نژاد، مطابق واحدهای اصلاح نژادی در جدول فواصل می باشد. رعایت فواصل در مورد سایر واحدها، مطابق واحدهای پرورش چهارپایان داشتی است.
کشور ما با وجود وضعیت اقلیمی، اجتماعی و اقتصادی و بنا بر اقتضای وضع و هدف پرورش دهندگان اسب دارای اشکال گوناگون مدیریت پرورش اسب و اسبداری می باشد.
در حال حاضر مدیریتهای ناظر بر تولید، اقتصاد، نگهداری و پرورش اسب به شرح زیر است:
الف) پرورش اسب به شیوه عشایری: عشایر کشور ما بنا به اقتضای وضع و به لحاظ سنت آبا و اجدادی به نگهداری و پرورش اسب اقدام و معمولا” بسته به وابستگیهای آبا و اجدادی خود به ایل، عشیره و طایفه، نژاد و تیره، اسب خاصی را پرورش می دهند، همانگونه که در خوزستان در نژاد برخی از قبایل عرب منطقه و از جمله میرها، سنجابی ها و جافها در مناطق اسب کردی (کردستان، کرمانشاه و …) و تراکمه در ترکمن صحرا.
ب) پرورش اسب در روستاهای کشور: روستاییان کشور ما از چند جنبه اقدام به پرورش اسب می نمایند، از جمله آنها:
۱- پرورش اسب به منظور سواری: عده ای از روستاییان کشور ما از چند جنبه اقدام به پرورش یک و یا دو یا سه سر اسب جهت سواری پرورش می دهند.
۲- پرورش اسب به منظور کره کشی و فروش مازاد تولید برای کسب درآمد: این شیوه پرورش بیشتر در روستاهای کردستان، کرمانشاه، آذربایجان غربی، خوزستان، گرگان و گنبد رایج بوده و در این شیوه معمولا” روستاییان برای کره کشی و تکثیر، اسبی را از نژاد خالص نگهداشته و از مادیانها کره کشی کرده و مازاد تولید خود را به معرض فروش می گذارند.
۳- پرورش اسب به منظور تولید استر، قاطر و خرپوزگی: در این شیوه که معمولا” پرورش اسب توام با پرورش الاغ می باشد معمولا” روستایی و به عبارتی مدیر تولید اقدام به قاطرکشی نموده و تولیدات خود را در مناطق مختلف کشور به فروش می رساند. از نمونه های بارز این نوع مدیریتهای پرورشی روستایی (کره بند) برازجان واقع در استان بوشهر، مناطق قاطر کشی استانهای آذربایجان، خراسان، لرستان، کردستان و اشگورات مازندران و گیلان می باشد.
۴- پرورش اسب به منظور کار: در بعضی از روستاهای کشور که داشتن خودرو برای روستایی مستلزم تخصیص سرمایه و هزینه بالا می باشد از کار این حیوان و نتاج آن برای:
- حمل محصول غله، شالی و دیگر تولیدات از مزرعه به سر جاده.
- به منظور شخم در مزارع کوچک و مزارعی که ماشین آلات قابلیت انعطاف و کفایت مانور اسب را ندارند.
- برای حمل کود، بذر و نشا به مزرعه و شالیزار که به علت عدم وجود راه ارتباطی ماشین رو و یا علل دیگر منجمله گل و لای، رفت و آمد خودرو به مزرعه غیر ممکن است.
- برای حمل محصول از مراتع و مزارع و جنگلهایی که راه ماشین رو نداشته و یا حمل محصول با ماشین به لحاظ قیمت گران تمام می شود.
تشریح اندام
بیماری های اسب
بیماری های مشترک
خبرهای جدید
آرشیو اخبار
خبرهای جالب
تاریخچه اسب در ایران
اسب در ادبیات پارسی
اسب در دین اسلام
اسب در دین زرتشت
چاپارخانه ها
اسبنامه ها
پرورش اسب در ایران
رفتارشناسی
رنگ ها و علامت ها
ثبت مشخصات
تغذیه
جایگاه
نعلبندی
نژادهای خارجی
- برای حمل و نقل وسایل معیشتی روستاییان به مرکز دهستان، به ویژه در مواردی که هزینه حمل با ماشین مقرون به صرفه نیست.
- به منظور حمل بیمار در فصول سرد یا شبانگاه که روستاییان دسترسی به خودرو نداشته و فوریت مداوای بیمار ایجاد می کند.
ج) پرورش اسب در شهرها و شهرستانها: در حال حاضر در شهرها پرورش دهندگان اسب به منظورهای ذیل اقدام به پرورش و نگهداری اسب می نمایند.
۱- پرورش اسب به وسیله موسسات و نهادهای دولتی: ارتش جمهوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، نیروهای انتظامی کشور، اداره کل سوارکاری و پرورش اسب و دیگر نهادها و موسسات دولتی پرورش دهندگان اسب می باشند.
۲- صاحبان اصطبلها و باشگاههای خصوصی:
اهداف این مدیریتها عبارتند از: شرکت در مسابقات ورزشی مانند کورس، درساژ، پرش، چوگان، سوارکاری و صحرانوردی. بدیهی است شرکت در مسابقات در انحصار این گروه نبوده و دیگر پرورش دهندگان و صاحبان اسب نیز در این مسابقات شرکت می کنند.
آموزش سوارکاری به اشخاص مبتدی و تامین سرویس سوارکاری برای سوارکارانی که عاری از اسب شخصی می باشند.
پانسیون کردن اسبهای اسبدارانی که فاقد اصطبل بوده و برای نگهداری اسب خود نیاز به اصطبل دارند.
پرورش اسب به صورت تک اسبی، دو اسبی و یا چند اسبی در باغات و اصطبلهای شخصی و خصوصی افراد به منظور سواری، شکار، سرگرمی، تفریح و مسابقه
ایجاد تفریحات سالم در پارکها و تفرج گاهها
کره کشی و ازدیاد و تولید اسب و فروش آن
تلفیقی از موارد یاد شده به ویژه خرید و فروش و دلالی اسب
د) پرورش اسب به منظور تحقیقات و اصلاح نژاد: این شیوه پرورش اسب که طبق برنامه مشخص اصلاح نژادی و به نژادی و حفظ ژنهای مطلوب نژادی و تکثیر آن انجام می گیرد. برای حفظ کفایت علمی و فنی در صلاحیت مدیریتی مراکز تحقیقات و اداره کل پرورش و اصلاح نژاد دام، معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی بوده و یا با نظارت مستقیم این اداره کل به وسیله بخش تعاونی و خصوصی اداره انجام می گیرد.

الف) پرورش اسب به شیوه عشایری: عشایر کشور ما بنا به اقتضای وضع و به لحاظ سنت آبا و اجدادی به نگهداری و پرورش اسب اقدام و معمولا" بسته به وابستگیهای آبا و اجدادی خود به ایل، عشیره و طایفه، نژاد و تیره، اسب خاصی را پرورش می دهند، همانگونه که در خوزستان در نژاد برخی از قبایل عرب منطقه و از جمله میرها، سنجابی ها و جافها در مناطق اسب کردی (کردستان، کرمانشاه و ...) و تراکمه در ترکمن صحرا.
ب) پرورش اسب در روستاهای کشور: روستاییان کشور ما از چند جنبه اقدام به پرورش اسب می نمایند، از جمله آنها:
۱- پرورش اسب به منظور سواری: عده ای از روستاییان کشور ما از چند جنبه اقدام به پرورش یک و یا دو یا سه سر اسب جهت سواری پرورش می دهند.
۲- پرورش اسب به منظور کره کشی و فروش مازاد تولید برای کسب درآمد: این شیوه پرورش بیشتر در روستاهای کردستان، کرمانشاه، آذربایجان غربی، خوزستان، گرگان و گنبد رایج بوده و در این شیوه معمولا" روستاییان برای کره کشی و تکثیر، اسبی را از نژاد خالص نگهداشته و از مادیانها کره کشی کرده و مازاد تولید خود را به معرض فروش می گذارند.

۳- پرورش اسب به منظور تولید استر، قاطر و خرپوزگی: در این شیوه که معمولا" پرورش اسب توام با پرورش الاغ می باشد معمولا" روستایی و به عبارتی مدیر تولید اقدام به قاطرکشی نموده و تولیدات خود را در مناطق مختلف کشور به فروش می رساند. از نمونه های بارز این نوع مدیریتهای پرورشی روستایی (کره بند) برازجان واقع در استان بوشهر، مناطق قاطر کشی استانهای آذربایجان، خراسان، لرستان، کردستان و اشگورات مازندران و گیلان می باشد.

۴- پرورش اسب به منظور کار: در بعضی از روستاهای کشور که داشتن خودرو برای روستایی مستلزم تخصیص سرمایه و هزینه بالا می باشد از کار این حیوان و نتاج آن برای:
- حمل محصول غله، شالی و دیگر تولیدات از مزرعه به سر جاده.
- به منظور شخم در مزارع کوچک و مزارعی که ماشین آلات قابلیت انعطاف و کفایت مانور اسب را ندارند.
- برای حمل کود، بذر و نشا به مزرعه و شالیزار که به علت عدم وجود راه ارتباطی ماشین رو و یا علل دیگر منجمله گل و لای، رفت و آمد خودرو به مزرعه غیر ممکن است.
- برای حمل محصول از مراتع و مزارع و جنگلهایی که راه ماشین رو نداشته و یا حمل محصول با ماشین به لحاظ قیمت گران تمام می شود.
برای حمل و نقل وسایل معیشتی روستاییان به مرکز دهستان، به ویژه در مواردی که هزینه حمل با ماشین مقرون به صرفه نیست.
- به منظور حمل بیمار در فصول سرد یا شبانگاه که روستاییان دسترسی به خودرو نداشته و فوریت مداوای بیمار ایجاد می کند.

ج) پرورش اسب در شهرها و شهرستانها: در حال حاضر در شهرها پرورش دهندگان اسب به منظورهای ذیل اقدام به پرورش و نگهداری اسب می نمایند.

۱- پرورش اسب به وسیله موسسات و نهادهای دولتی: ارتش جمهوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، نیروهای انتظامی کشور، اداره کل سوارکاری و پرورش اسب و دیگر نهادها و موسسات دولتی پرورش دهندگان اسب می باشند.

۲- صاحبان اصطبلها و باشگاههای خصوصی:
اهداف این مدیریتها عبارتند از: شرکت در مسابقات ورزشی مانند کورس، درساژ، پرش، چوگان، سوارکاری و صحرانوردی. بدیهی است شرکت در مسابقات در انحصار این گروه نبوده و دیگر پرورش دهندگان و صاحبان اسب نیز در این مسابقات شرکت می کنند.
آموزش سوارکاری به اشخاص مبتدی و تامین سرویس سوارکاری برای سوارکارانی که عاری از اسب شخصی می باشند.
پانسیون کردن اسبهای اسبدارانی که فاقد اصطبل بوده و برای نگهداری اسب خود نیاز به اصطبل دارند.
پرورش اسب به صورت تک اسبی، دو اسبی و یا چند اسبی در باغات و اصطبلهای شخصی و خصوصی افراد به منظور سواری، شکار، سرگرمی، تفریح و مسابقه
ایجاد تفریحات سالم در پارکها و تفرج گاهها
کره کشی و ازدیاد و تولید اسب و فروش آن
تلفیقی از موارد یاد شده به ویژه خرید و فروش و دلالی اسب
د) پرورش اسب به منظور تحقیقات و اصلاح نژاد: این شیوه پرورش اسب که طبق برنامه مشخص اصلاح نژادی و به نژادی و حفظ ژنهای مطلوب نژادی و تکثیر آن انجام میگیرد. برای حفظ کفایت علمی و فنی در صلاحیت مدیریتی مراکز تحقیقات و اداره کل پرورش و اصلاح نژاد دام، معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی بوده و یا با نظارت مستقیم این اداره کل به وسیله بخش تعاونی و خصوصی اداره انجام می گیرد.


منبع:سایت چهار پر