طبقه بندی خاک:

[05288]

طبقه بندی خاک




· آلفی سول (Alfisols) : شرایط آب و هوایی نیمه مرطوب ، مقدار بارش 125 - 15 سانتیمتر ، غالبا در زیر پوششی جنگلی ، تجمع رس در افق B لایه بالایی فروشسته به رنگ قهوه ای - خاکستری و لایه پایینی به رنگ قرمز - قهوه‌ای ، همراه با تجمعی از سیلیکاتهای آهن و آلومینیوم.


· آریدیسول (Aridisols) : شرایط آب و هوایی خشک با تجمعات آهک یا ژیپس ، لایه‌های نمک ، تجمع یونهای کلسیم ، منیزیم و پتاسیم.


· انتی سول (Entisols) : خاکهای عصر حاضر بدون افقهای قابل تشخیص. بسیاری از دشتهای سیلابی رودخانه‌های جدید ، رسوبات خاکسترهای آتشفشانی ، و ماسه‌های جدید.


· هیستوسول (Histosols) : غنی در مواد آلی ، شامل گیاه خاک و کود تازه ، بقایای گیاهی مجتمع شده در باتلاقها و مردابها.


· اینسپتی سول (Inceptisols) : افق‌ها به سختی قابل تشخیص بوده و نشان دهنده شروع تشکیل خاک و درجه بندی آن هستند.


· مولی سول (Mollisols) : خاک علفزارها. سیاه ، در نزدیکی سطح غنی در مواد آلی. غنی در آهک.


· اکسی سول (Oxisols) : خاکهای شدیدا هوازده ، اغلب با عمق بیش از 3 متر حاصلخیزی ناچیز. غنی در رسهای اکسید آهن و آلومینیوم‌دار.


· اسپودوسول (Spodosls) : ماسه‌ای ، خاکهای فروشسته جنگلهای مناطق سرد سیر . اسیدی. مقادیر متنابهی مواد آلی و یا رس آهن و آلومینیوم دارد.


· آلتی سول (Ultisols) : شدیدا اسیدی ، خاکها خوب هوازده ، شرایط آب و هوایی استوایی و نیمه استوایی. تجمع سیلیکاتهای بازمانده.


· ورتی سول (Vertisols) : خاکهای هوازده بسیار قدیمی ، هنگام خشک بودن دارای ترکهای عمیق و پهن عمودی ، غنی در مواد رسی.


گروه بندي رطوبتي خاک:


1- اکويک ( Aquic ): اين خاکها حداقل براي مدت زمان کافي ( چند روز ) از آب اشباع شده اند. در اين خاکها شرايط احياء حکمفرماست و رنگدانه هاي کروماي کم نمايانگر اين وضعيت مي باشد.


2- آريديک يا توريک ( Aridic or Torric ): اين خاکها بيشتر از نصف زماني که خاک يخ نزده است خشک مي باشد و هيچگاه 90 روز متوالي زماني که دماي خاک در عمق 50 سانتيمتري بيشتر از 8 درجه سانتيگراد مرطوب نمي باشد. اين حد حرارتي رژيمهاي دمايي اريديک، پرجليک، کراييک و ايزوفريجيد را در بر ميگيرد.


3- پريوديک ( Perudic ): در بيشترين سالها مقدار بارش نسبت به تبخير و تعريق در هر ماه از سال فزوني دارد.


4- يوديک ( Udic ): در بيشترين سالها اين خاکها جمعا به مدت 90 روز از سال در بخش کنترل رطوبتي خشک نمي باشد ولي زريک نيستند.


5- يوستيک ( Ustic ):در بيشترين سالها اين خاک براي مدتي بيش از 90 روز پي در پي خشک است اما در بخشهايي بيش از نيمي از روزهايي که دماي خاک در عمق 50 سانتيمتري بيشتر از 5 درجه سانتگراد است، مرطوب مي باشد.


6- زريک ( Xeric ): اين خاکها در نواحي معتدل قرار دارند و داراي تابستاني خشک و زمستاني مرطوب مي باشند.


همانگونه شرح داده شد، پيدايش خاک با پديده طبيعي هوازدگي آغاز مي گردد و هنگاميکه خاک تازه پا به عرصه وجود مي نهد، تحت تاثير عوامل تخريب و تلاشي نيز قرار مي گيرد. فرسايش که خود موجب پيدايش خاک بود، سبب از بين رفتن آن نيز مي گردد. از آنجا که خاک به مراتب سست تر از سنگ است، عمل مزبور با شدت بيشتري اتفاق مي افتد. لذا در واقع خاک شديدا به حمايت يعني پوشيدگي نيازمند است.


در حقيقت حتي در شيبهاي تند وقتي خاک به قدر کافي پوشيده از گياه باشد، تقريبا فرسايش وجود ندارد و مي توان گفت که در زير حمايت پوشش گياهي ( معمولا جنگل )، خاک از خطر فرسايش بدور است.


تاثير عوامل مختلف در فرسايش خاک:


الف) تاثير عوامل طبيعي:


1- شکل زمين:


شيب زياد: هر چه شيب زمين بيشتر باشد، خطر فرسايش خاک بوسيله آب بيشتر است.


بيابانها و جلگه هاي وسيع: باد مي تواند در بيابانها و جلگه هاي پروسعت، بدون هيچ مانعي خاک را خشک و از نقطه اي به نقطه ديگر منتقل کند.


2- نوع سنگ و دانه بندي:


نوع سنگ: خاکهاي حاصل از سنگهايي که از کانيهاي مختلف تشکيل شده آن ( گرانيت، گنيس و ... ) کمتر فرسايش مي يابد. در عوض خاکهاي حاصل از سنگ آهک، گچ، لس و ... بوسيله باد و يا آب به آساني فرسايش مي يابد.


دانه بندي: هر چه دانه بندي خاک ريزتر باشد، خطر فرسايش آن بيشتر است. همچنين خاکهايي که از دانه بندي هاي مختلف تشکيل شده است ( مثلا از خاکدانه هايي به قطرهاي مختلف مانند ريگ، ماسه ، شن و ... )ديرتر از خاکهايي که تماما از رس يا ماسه ريز تشکيل شده اند، فرايش مي يابد.


3- تاثير پوشش زنده:


اگر خاک داراي پوشش گياهي باشد،کمتر مورد فرسايش قرار مي گيرد. رستنيها هم در مناطق مرطوب هم در مناطق خشک، به حفظ و نگهداري خاک کمک مي کند.پوشش گياهي هم از برخورد مستقيم قطرات باران به جلوگيري مي کند و هم از شدت باد مي کاهد


4- هوموس:


خاکهايي که داراي هوموس نامرغوب هستند زودتر تحت فرسايش خاک قرار مي گيرند. هوموس مرغوب باعث بهبود بافت خاک شده و از اين رو در شرايط آب و هوايي يکسان، پدوزول که هوموسش نامرغوب است، نسبت به خاکهاي قهوه اي و حتي خاکهاي سياه استپي زودتر فرسايش مي يابد.


5- آب و هوا:


رگبارها، بارانهاي شديد و ذوب ناگهاني برفها، باعث فرسايش خاک مي شود. در مناطق کم آب سيلابهاي حاصل از بارانهاي حادثه اي، باعث فرسايش شديد خاک مي شود.


در مناطق خشک، عامل باد نيز به تخريب و فرسايش خاک کمک مي کند. در بعضي موارد اين فرسايش چنان شديد است که باعث ايجاد چاله هاي نسبتا عميقي در سطح زمين مي شود.


ب) دخالت انسان:


استفاده بي رويه انسان از زمينهاي زراعتي، مراتع و جنگها ممکن است خاک را در معرض فرسايش قرار دهد.شواهد زيادي وجود دارد که انسان با ندانم کاري خود باعث از بين رفتن پوشش گياهي خاک و در نتيجه فرسايش شديد آن شده است. قطع بي رويه درختان جنگلي، چراي بيش از حد دام در مراتع، استفاده بي رويه از زمين هاي زراعتي، خاک را در معرض فرسايش قرار مي دهد.


گروه بندي دمايي خاک:


1- پرجليک ( Pergelic ): ميانگين سالانه دماي خاک پايين تر از صفر درجه سانتيگراد است.


2- کراييک ( Cryic ): ميانگين سالانه دماي خاک بين صفر تا 8 درجه سانتيگراد است و دماي تابستانه کمتر از 15 درجه سانتيگراد مي باشد.


3- ايزو ( Iso ): بصورت پيشوند اشاره به خاکهايي دارد که اختلاف بين دماي ماه هاي زمستان و تابستان کمتر از 5 درجه سانتيگراد باشد.


4- فريجيد و ايزوفريجيد ( and Isofrigid Frigid ): دماي خاک بين صفر تا کمتر از 8 درجه سانتيگراد ( 32 تا 47 درجه فارنهايت ) است.


5- مزيک و ايزومزيک ( Mesic and Isomesic ): دماي خاک بين 8 تا کمتر از 15 درجه سانتيگراد ( 47 تا 59 درجه فارنهايت ) است.


6- ترميک و ايزوترميک ( Thermic and Isothermic ): دماي خاک بين 15 تا کمتر از 22 درجه سانتيگراد ( 59 تا 72 درجه فارنهايت ) است.


7- هايپرترميک و ايزوهايپرترميک ( Hyperthermic and Isohyperthermic ): دماي خاک بالاتر از 22 درجه سانتيگراد ( بالاتر از 72 درجه فارنهايت ) است

خدادادی:www.khdadadi.blogfa.com