سنگ فرش (کف پوش)

[*FATIMA*]

سنگ فرش (کف پوش)

مفهوم طراحی
منظور از طراحی سنگ فرش ها ، استفاده از مصالح و الگوهای روسازی برای آرایشی یک دست و هماهنگ است ، به طوری که تأثیر وحدت بخشی در منظر خیابانی داشته باشد و هویت متمایز و شاخصی به شهر ببخشد . سنگ فرش یا پوشش کف همچنین ، میتواند حس پیوستگی میان سطوح مختلف را برقرار سازد .
مفهوم سنگ فرش
سنگ فرش ها را میتوان هم به عنوان زمینه ای خنثی در نظر گرفت و هم برای جلب توجه مردم ، جنبه تزئینی بیشتری بدان بخشید . به وسیله سنگ فرش میتوان کانون یا فضایی شاد آفرید و برای آستانه ای در فضای شهری نقشی همچون قالی پدید آورد .
برای این منظور باید مجموعه ای از مصالح و رنگ برگزیده شود تا ویژگی های مکانی را باز نماید . با استفاده از این مجموعه ، میتوان مضامین متفاوتی برای هر ناحیه یا خیابان انتخاب کرد .
بافت سنگ فرش
بافت سنگ فرش ها باید با توجه به نوع رفت و آمد عابران پیاده تهیه شود :

• سطوح نقش دار برای عابران پیاده بی حرکت ؛ مثلاً در محل استقرار نیمکت ها ، همچنین مسیرهایی با رنگ های متفاوت برای هدایت عابران پیاده در حال حرکت در طول مسیر مورد نظر .
• سطوح برجسته برای رمپ ها و اطراف آب نماها ، نواحی خطرآفرین (سکوهای ساحلی ، سکوی متر و ... ) که امکان لغزش را کاهش میدهند ؛ مانند : مصالح دانه ای ، سطوح بتنی آج دار و یا سطوح دیگری از این دست .
• سطوح موج دار برای کمک به نابینایان در حاشیه جدول هایی که ارتفاع آنها زیاد میشود . همچنین در گذرگاه عابران پیاده کاربری آن ضروری است .
• سطوح ناهموار برای جلب توجه عابران پیاده ، یا کاستن سرعت اتومبیل ها . در اینجا میتوان از سنگ فرش های ناهموار ، نظیر قلوه سنگ های رودخانه ای نیز استفاده کرد .

الگوی سنگ فرش
با استفاده از آجر یا قلوه سنگ میتوان سطوح وسیع را به روش لبه سازی و ایجاد قاب تقسیم کرد .
با استفاده از موارد زیر میتوان فضاهای ویژه یا گره های رفت و آمد را مورد تأکید قرار داد :

• ایجاد نظم و اهنگ سنگ فرش
• به کار بردن آجر فرش ویژه
• به کار بردن شکل خاصی ، نظیر نشان یا نماد شهری

الگوی سنگ فرش میتواند ویژگی رسمی یا غیر رسمی ناحیه ای را مشخص کند ؛ برای مثال :

• طرح ساده و رسمی برای نواحی تاریخی
• طرح غیر رسمی یا رنگارنگ برای کنار ساحل

برای مشخص کردن مقیاس فضاها از الگوهای متفاوت باید استفاده کرد ؛ برای مثال :

• نقش های آشکار برای میدان های بزرگ ، گردشگاه ها یا میدان های رسمی .
• نقش های ریز برای کوچه ها ، خیابان ها ، پیاده روهای تنگ و باریک و حیاط ها .

رج چینی
در محل هایی که سطوح وسیعی با آجر یا بلوک فرش شده اند و در مکان هایی که اتومبیل بر روی سنگ فرش رفت و آمد میکند ؛ باید از واحدهایی که در هم گیر میکنند و یا از رج چینی جناغی استفاده کرد .
بافت سبدی
به رج چینی متوالی سنگ فرشهایی گفته میشود که به صورت عمودی و یا افقی در کنار هم قرار میگیرند . در این نوع رج چینی خطوط مستقیم و متوالی ، در مقابل فشار و بارگذاری آسیب پذیرند . این الگوهای رج چینی متناسب سطوح پیاده روها هستند .
مصالح پرمنفذ
در جایی که درخت در داخل سنگ فرش کاشته شده است ، باید از مصالح منفذدار استفاده کرد ؛ به عنوان مثال ؛ شن اجازه میدهد آب و هوا به ریشه درختان برسد ، در حالی که مواد آغشته به قیر و بتن معمولاً سطح غیر قابل نفوذی به وجود می آورند .
چنانچه از مواد غیر قابل نفوذ استفاده میشود ، باید سطحی به میزان حداقل یک متر مربع در اطراف درختان باز گذاشته شود . این سطح را میتوان برای حفظ پیوستگی سنگ فرش با یک شبکه فلزی پوشاند .
دفع آبهای سطحی
سنگ فرش ها باید با شیب در عرض طراحی شوند تا آب روی آنها جمع نشود . میتوان مجراهایی در لبه سنگ فرش قرار داد تا آب های سطحی را هدایت کنند . شیب مناسب برحسب مصالح انتخابی تغییر میکند و معمولاً از 1:40 تا 1:80 متغیر است .
اگر آب روی سنگ فرش جاری نشود و در یکجا باقی بماند ، باعث پریدن رنگ سنگ فرش و لغزندگی سطوح خواهد شد . نحوه دفع آب های سطحی را باید بگونه ای طراحی کرد که باعث ایجاد پستی و بلندی و تموجات زشت روی زمین نشود .
دریچه های کانال آدم رو
دریچه ها باید در طرح سنگ فرش ها ادغام شوند و موقعیت آنها چنان با ساختمان ها تنظیم گردد که کندن اجرها ، بلوک ها یا آسفالت ها به حداقل برسد .
به منظور تأمین پیوستگی سطح سنگ فرش دریچه های کانال آدم رو را میتوان بگونه ای طراحی کرد که کمی پایین تر از سطح زمین قرار گیرند و درپوش آنها طرح آجرچینی خیابان را داشته باشد .
برخی از درپوش ها با میل گردها ، چهارچوب ها و قالب های یک تکه یا قابل جدا شدن طراحی میشوند ؛ تا بتوان در آنها بتن یا آسفالت درجا ریخت . این نوع درپوش ها برای محل های دارای تردد سنگین و یا پیاده رو مناسب هستند .
بهتر است سطح درپوش هایی که در الگوی سنگ فرش جای میگیرند ، بدون لغزش و ثابت باشد و برای آنکه درپوش ها در هنگام عبور ماشین نلرزد باید در سه نقطه به زمین متصل شوند .

منبع : طراحی فضاها و مبلمان شهری نوشته احمد سعیدنیا