نوروپاتي ديابتي

[ساناز فرهیدوش]

تعريف : آسيب اعصاب يکي از عوارض شايع بيماري است که در اثر هيپرگليسمي ( بالا بودن قند خون )‌ ايجاد مي شود .
* عوامل خطرساز :

• هر چه مدت ابتلا به بيماري ديابت بيشتر باشد و هر چه بيماري ديابت ضعيفتر کنترل شود احتمال آسيب اعصاب و شدت آسيب بيشتر خواهد بود .
• در اثر بيماري ديابت هر قسمتي از اعصاب محيطي و اعصاب خودکار ( سمپاتيک ها و پاراسمپاتيک ها ) مي تواند آسيب ببيند .
• اعصاب خودکار به احشاء و عروق و غدد عصب دهي مي کنند و اعصاب محيطي وظيفه انتقال حس هاي پوستي را به عهده دارند و نيز باعث حرکت ارادي عضلات مي شوند . آسيب اعصاب بخاطر نارسايي در تغذيه رشته هاي عصبي توسط عروق ، آسيب ديده در اثر ديابت بوجود مي آيد . بعلاوه سطح بالاي گلوکز ( قند خون ) در آسيب اعصاب دخالت دارد .
• به طور متوسط بيماران ديابتي طي ۲۰-۱۰ سال بعد از شروع بيماري دچار آسيب اعصاب مي شوند البته بعضي بيماران بسيار سريعتر دچار علائم عصبي مي شوند و بعضي ديگر اصلاً گرفتار نمي شوند .
• آسيب اعصاب محيطي به اعصابي اطلاق مي شود که از جمجمه يا نخاع بيرون مي آيند . اعصابي که از جمجمه بيرون مي آيند به چشم ها ، زبان ، به صورت ، گوش ها و ... مي روند ، و اعصابي که ازنخاع بيرون مي آيند به عضلات ارادي بدن شاخه هاي حرکتي مي دهند . اعصاب نخاعي شاخه هاي حسي نيز دارند که حس هاي لمس ، حرارت ، درد و ... را انتقال مي دهند .
• نوروپاتي ديابتي ( آسيب به اعصاب ) معمولاً مرحله به مرحله رخ مي دهد . در ابتدا بيشتر آسيب به شاخه هاي حسي اعصاب محيطي وارد مي شود . بيماران از سوزن سوزن شدن و گرفتگي در دست ها و پاها شکايت دارند که موقتي بوده و متناوباً رخ مي دهد . در مرحله بعدي دردها بيشتر و شديدتر و طولاني تر مي شود و در نهايت دچار فقدان حس مي شود . اين مسئله به طور شايعي در بيماران ديابتي رخ مي دهد . فقدان حس در پاها باعث مي شود فرد به طور مکرر به پاهايش آسيب و ضربه بزند و متوجه نشود و فرد دچار پاي ديابتي شود .
• آسيب به اعصاب خودکار نيز به طور شايعي در بيماران ديابتي رخ مي دهد . اعصاب خودکار به جاهايي عصب دهي مي کنند که عملکرد غيرارادي دارند . مثل قلب / عضلات صاف احشاء و ارگانهاي داخلي و غدد .
• شايعترين درگيري در دستگاه گوارشي روي مي دهد . معده دچار بي حرکتي و تأخير در تخليه شده و فرد دچار درد شکم و احساس سنگيني ، تهوع و استفراغ مي شود . يبوست يا اسهال در بيماران ديابتي شايع است .
• ريتم طبيعي قلب مي تواند در بيماران ديابتي دچار اختلال شود و فرد دچار علائم قلبي شود . بدنبال آسيب اعصاب مثانه فرد مي تواند دچار بي اختياري يا احتباس ادراري شود .
• در مردان اختلال نعوظي بدليل بيماري ديابت ممکن است رخ دهد .

* پيشگيري :
کاملاً مشخص است که کنترل دقيق قند خون از ايجاد آسيب اعصاب در بيماران ديابتي جلوگيري مي کند . مراقبت از پاها ( پوشيدن کفش هاي مناسب و راحت ، شستشوي مرتب پاها و جلوگيري از ضربه و آسيب به پاها و درمان مناسب زخم پاها ) از ايجاد پاي ديابتي و يا پيشرفت آن جلوگيري مي کند