ریاضی‌دان ایرانی نامزد ثبت جهانی مشاهیر

[Rez@ee]

درخواست ثبت نام عبدالعلی بیرجندی، ریاضیدان و دانشمند نام اور ایرانی در فهرست مشاهیر جهانی به سازمان بین المللی یونسکو ارسال شد.

به گزارش ایسنا دکتر مجیدی، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در یونسکو با بیان اینکه این سازمان هر دو سال یکبار ثبت مشاهیر دنیا را در دستور کار دارد، اعلام کرد: برای ثبت مشاهیر، پنج تا شش کاندیدا از ایران پیشنهاد شده که یکی از آنها عبدالعلی بیرجندی است.

نظام الدین عبدالعلی بیرجندی ملقب به فاضل بیرجندی و محقق بیرجندی، ریاضیدان و ستاره شناس مشهور سده‌های نهم و دهم هجری قمری بود که در علوم ریاضیات، هیات، نجوم، و فقه در قرن دهم سرآمد بود.

شهرت جهانی وی به مراتب بیشتر از شهرت وی در کشور و موطن خودش می باشد. او در کشورهای هند، پاکستان، افغانستان و در میان دانشمندان روسیه و دیگر کشورهای اروپایی شخصیتی کاملاَ شناخته شده می باشد. آثار علمی وی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل دقیق دانشمندان اروپا قرار گرفته است.

تاریخ دقیق تولد این ریاضیدان نام آور مشخص نیست.

عبدالعلی بیرجندی از محضر استادان بزرگی بهره برد. علم حدیث را نزد غیاث‌الدین جمشید کاشانی، فنون حکمی را نزد منصوربن معین الدین کاشی، همکار غیاث الدین جمشید کاشانی و سایر علوم را نزد کمال الدین قنوی آموخت.

ملا مسعود شروانی و سیف الدین تفتازانی نیز از استادان او به شمار می‌روند. وی در سال 934 هجری قمری وفات یافت.

آرامگاه وی در روستای بجد از توابع شهرستان بیرجند، واقع است.

وی دارای تالیفات بسیاری در زمینه ریاضیات و ستاره شناسی به زبان‌های فارسی و عربی بوده که برخی از آنان در کتابخانه‌های انگلستان و هند نگهداری می‌شوند.

از جمله آثار بیرجندی می‌توان به اسطرلاب به فارسی اشاره کرد که آن را به نام‌های بیست باب در معرفت اسطرلاب و تحفه حاتمیه نیز معرفی کرده‌اند.

نسخه‌ای از این رساله در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود.

از دیگر آثار وی می‌توان به «شرح مختصر الهییه» به عربی که شرحی است بر ترجمه عربی خواجه نصیرالدین طوسی از سی فصل در معرفت تقویم خود با نام «مختصر الهییه»، «المختصر فی بیان آلات الرصد» به عربی که تنها نسخه شناخته شده این کتاب در کتابخانه آصفیه در هندوستان نگهداری می‌شود، «شرح التذکرة النصیریة فی الهیاة» به عربی، تألیف سال 913 هجری قمری که شرحی است بر «التذکرة النصیریة فی الهیاة» خواجه نصیرالدین طوسی، ابعاد و اجرام به فارسی در بیان ابعاد و مسافت‌های زمین و بعضی مسائل فلکی، «شرح بیست باب در معرفت اسطرلاب» به فارسی که شرحی است بر رسالة خواجه نصیرالدین طوسی در اسطرلاب، «الحاشیه علی شرح الملخص» که حاشیه‌ای است عربی بر شرحی که قاضی زاده رومی بر رسالة «الملخص فی الهیاة» چغمینی نوشته‌ است،

«کشاورزی نامه» به فارسی که به نام‌های «فن کشت و زراعت»، «رساله در فلاحت و ارشاد الزراعه» نیز نامیده شده‌است، «بیست باب در معرفت تقویم»، ترجمة «تقویم البلدان ابوالفداء»، «رساله در هیات» به فارسی، «رسالة فی آلات الرصد» به عربی، «شرح آداب المناظره» به عربی که در باب منطق است، «شرح الشمسیة» به عربی که در باب ریاضیات است، «شرح الفوائد البهائیة» به عربی که در باب ریاضیات است، «شرح المجسطی» یا «شرح تحریر المجسطی» به عربی، «شرح زیج جدید سلطانی» به فارسی، «شرح الدرالنظیم فی خواص القرآن الکریم» به عربی اشاره کرد.