نظریه وورف
یکی دیگر از مسایلی که پژوهش درباره آن در حوزه روانشناسی زبان قرار میگیرد، تعیین درستی یا نادرستی فرضیهای است که به نام فرضیه «وورف» معروف شده است و گاهی نیز از آن به عنوان نسبیت زبانی (linguistic relativity) نام میبرند. وورف و پیشینیان او چون ساپیر و هردر درست نقطه مقابل کسانی قرار میگیرند که میگویند زبان وسیله انتقال افکار و مفاهیم انسان است. وورف ادعا میکند که ساخت زبان آنقدر مهم است که ساخت و ماهیت اندیشه را تحتالشعاع خود قرار میدهد. او تا آنجا پیش میرود که میگوید ادراک سخنگویان یک زبان از جهان خارج یا، به بیان دیگر، جهانبینی آنها، از مقولات زبان آنها متأثر است. مثلاً سخنگویان زبانی که مقولات دستوری آن بین زمان حال و آینده فرقی نمیگذارد، از زمان تصور متفاوتی دارند تا سخنگویان زبانی که در آن، این تمایز وجود دارد. آزمایشهای زیادی طراحی شده تا نظریه وورف را محک بزند. این فرضیه، گرچه هنوز فراموش نشده، اما از این آزمایشها پیروز بیرون نیامده است. تجربه روزمره ما نیز آن را تأیید نمیکند. مثلاً زبان عربی بین مذکر و مونث فرق میگذارد، در زبان فرانسه نیز تمایز مذکر و مونث وجود دارد، ولی آیا فرانسویان و اعراب، به اعتبار این تمایز مشترک زبانی، نسبت به زن نگرش مشابهی دارند؟ تا آنجا که من میفهمم، جواب این سوال منفی است. نگرش نسبت به زن یک امر فرهنگی است نه یک مسئله زبانی. به همین دلیل، نگرش فرانسویها نسبت به زن به نگرش انگلیسیها بسیار نزدیکتر است تا به اعراب؛ این در حالی است که در زبان انگلیسی تمایز مذکر و مونث وجود ندارد، ولی در عربی این تمایز وجود دارد. به عنوان مثال دیگر، میبینیم که در زبان انگلیسی، فارسی و بسیاری از زبانهای هندواروپایی هفت واژه برای نامیدن رنگهای اصلی وجود دارد، ولی در زبان ناواهو (زبان یکی از قبایل سرخپوست امریکا) برای نامیدن رنگهای اصلی فقط سه واژه وجود دارد. در نتیجه، آنها برای سبز و آبی فقط یک واژه دارند. با اینهمه، ادراک سخنگویان ناواهو از رنگ با ادراک انگلیسی زبانها از رنگ فرقی ندارد. آنها، با انکه برای سبز و آبی یک واژه بیشتر ندارند، درک میکنند که اینها دو رنگ متفاوت هستند، آنها را همانگونه از هم جدا میکنند که ما انواع مختلف رنگ آبی را از هم جدا میکنیم و میگوییم؛ مثلاً، آبی سیر، آبی فیروزهای، آبی روشن و غیره. با اینهمه، نمیتوان فرضیه وورف را به کلی مردود دانست، فقط میتوان گفت تحقیقات تاکنون صحت آن را تأیید نکرده است.
علاقه مندی ها (Bookmarks)