پژوهش‌تازه درباره مضرات آنتی‌بیوتیک‌

[poune]

کشف آنتی‌بیوتیک از مهمترین پیشرفت‌های علم پزشکی در۱۰۰سال گذشته به شمار می‌آید. آنتی‌بیوتیک‌ها موثرترین راه درمان شماری از بیمارهای عفونی هستند. اما مصرف بی‌رویه آنها می‌تواند موجب بیماری‌هایی از قبیل دیابت یا آسم شود.



در روده انسان حدود یک هزار گونه مختلف از میکروارگانیسم‌ها زندگی‌می‌کنند. این میکروارگانیسم‌ها که شمار آنها بین ۱۰ تا ۱۰۰ میلیارد تخمین زده می‌شود نه تنها با محیط درون روده انسان سازگار هستند، بلکه حضورشان برای حفظ تعادل و سلامت بدن ضروری است.

برخی از این میکروارگانیسم‌ها به جذب غذا کمک می‌کنند و برخی دیگر مانع رشد و گسترش میکروب‌ها و باکتری‌‌های بیماری‌زا در محیط روده می‌شود و به این ترتیب پشتیبان سیستم دفاعی بدن انسان هستند. مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها تعادل این محیط را ‌ برهم می‌زند.
شیوع بیماری‌های جامعه مدرن
پروفسور مارتین بلزر (Martin Blaser) ، استاد میکروبیولوژی دانشگاه نیویورک سال‌هاست که در مورد تأثیرات مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها بر محیط روده تحقیق می‌کند.

پروفسور بلزر می‌گوید: «من معتقدم غنای محیط درون روده ما رو به ضعف می‌رود. برخی از باکتری‌هایی که پیشتر در این محیط زندگی می‌کردند به دلیل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها نابود شدند. این کمبود حتی به عقیده من، نسل به نسل محسوس‌تر می‌شود. چون مادران هر نسل، میکروارگانیسم‌های کمتری به فرزندان نسل بعد منتقل می‌کنند.»

شماری از این میکروارگانیسم‌ها از طریق ارتباط نزدیک مادر و نوزاد و شماری دیگر نیز از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می‌شوند.

پروفسور بلزر معتقد است کمبود یا از بین رفتن گونه‌هایی از میکروارگانیسم‌های درون روده به مرور زمان موجب بروز بیماری‌های مختلف می‌شود. این پروفسور میکروبیولوژی حتی حدس می‌زند که دیابت، چاقی مضمن یا آسم از جمله این بیماری‌ها هستند.

بر هم خوردن تعادل طبیعی بدن

پروفسور اتو کارز، نیز یکی دیگر از متخصصان میرکوبیولوژی است که در کلنیک معروف میکروبیولوژی اوپسالا در سوئد، در مورد آنتی‌بیوتیک‌ها تحقیق می‌کند.پروفسور کارز‎ می‌گوید: «برخی پژوهش‌های در این زمینه ثابت کردند که در اثر استفاده از آنتی‌بیوتیک برخی از باکتری‌ها در روده انسان کم‌یاب شد‌ه‌اند.»

او ادامه می‌د‌هد: «با توجه به تحقیقاتی که تا کنون در این مورد صورت گرفته است تردید وجود ندارد که آنتی‌بیوتیک‌ها تعادل محیط روده را بر هم می‌زنند. برهم خوردن تعادل این محیط شرایط را برای ادامه زندگی باکتری‌های مفید دشوار می‌کند.» ‎
پروفسور کارز البته معتقد است هنوز نمی‌توان با قاطعیت گفت که میان شیوع بیماری‌های جامعه مدرن امروزی، مثل دیابت و مصرف بیش از حد آنتی‌بیوتیک‌ها ارتباط مستقیمی وجود دارد.

او توضیح می‌دهد: «با وجود اینکه نشانه‌های بسیاری در مورد درستی این تئوری وجود دارد اما تا پژوهش‌های عملی درستی این ارتباط را صددرصد ثابت نکند نمی‌توان با قاطعیت در مورد آن صحبت کرد.» پروفسور کارز معتقد است مهم اینجاست که پژوهشگران شیوه‌های درمان تازه‌ای پیدا کنند که ضرورت تجویز و مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها را کمتر کند.

فراهم کردن شرایط زندگی میکروارگانیسم‌های اولیه روده

تحقیقات پروفسور مارتین بلزر در مورد میکروارگانیسم‌های نابوده شده روده ادامه دارد. پروفسور بلزر معتقد است از زمانیکه مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها آغاز شده است،‌ ترکیب محیط ‌روده انسان‌ها تغییر کرده است.

این پژوهشگر میکروبیولوژی تصمیم دارد در جنگل‌های بارانی برزیل، جایی که بومیان ساکن این جنگل‌ها هنوز با فاصله از دنیای مدرن امروزی زندگی می‌کنند، تحقیق جامعی را آغاز کند.

پروفسور مارتین بلزر می‌گوید: «ما در این تحقیق اهداف مختلفی را دنبال می‌کنیم. نخست: آیا در روده ساکنان بومی این مناطق، میکروارگانیسم‌های دیگری یافت می‌شود که ما اکنون نمی‌شناسیم؟ و دیگر اینکه یک بانک اطلاعات از باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌های اولیه و تغییر نیافته تهیه کنیم.»

پروفسور بلرز در ادامه توضیح می‌دهد که با کمک این بانک‌اطلاعاتی می‌توان در پروسه‌ای درازمدت شماری از میکروارگانیسم‌های اولیه روده را بار دیگر به محیط روده انسان‌هایی که آنها را ندارند، بازگرداند.البته در حال حاضرشماری این باکتری‌های مفید برای افرادی که از بیمار‌های مزمن روده رنج می‌برند، تجویز می‌شود.

پروفسو اتو کارز معتقد است تحقیق جامع همکاران او در دانشگاه نیویورک بسیار جالب است. او اما اضافه می‌کند: «مهم این است دست از تجویز و مصرف بی‌ملاحظه آنتی‌بیوتیک‌ها‎ برداریم.»

پروفسور کارز می‌گوید: «این داروها اثرات پیش‌بینی نشده‌ای برای سلامت انسان دارد. مقاوم‌شدن باکتری‌های بیماری‌زا در مقابل آنتی‌بیوتیک‌ها تنها یکی از این آثار مخرب است. اگر اینطور پیش رویم در آینده نزدیک دیگر آنتی‌بیوتیک موثری نخواهیم داشت.»