یک نام کلی و عمومی است که می‌تواند همه فلسفه‌هائی را دربرگیرد که "تجربه" را اصل می‌دانند. اگرچه در تفسیر و توجیه این ا صل و میزان اعتبار آن بین این فلسفه اختلاف نظر دیده می‌شود. نظریه‌ها با فلسفه‌هائی که معمولاً زیر عنوان اکسپری‌ مانتالیسم مورد بحث قرار می‌گیرند عبارت است از:
۱. پراگماتیسم یا اصل عمل ، عمل‌گرائی (Pragmatism)
۲. ثبوت‌گرائی (Positivism): مکتبی است که شناخت یا معرفت را به حقایق عینی و روابط آنها محدود می‌کند و به علوم طبیعی بیشتر توجه دارد و شناخت متافیزیک را غیرممکن می‌دارد.
۳. ابزارگرائی (Instrumentalism): نظریه‌ای است معتقد به اینکه فکر جز ابزار یا وسیله‌ای برای خدمت به زندگی انسان نیست.
۴. مذهب تجربی یا تجربه‌گرائی (Reconstructionism) اصطلاحی است که دیوئی به‌کار برد و آموزش و پرورش را بازسازی یا نوسازی تجربه تعریف کرد.
۶. پیشرفت‌گرائی (Progressivism) مکتب تربیتی است معتقد به اینکه باید شخصیّت کودک را محترم شمرد و او را در تعلیم‌گیری برای خویشتن بیشتر آزاد گذاشت.
از نظر این مکتب ارزش‌‌‌های غائی وجود ندارد و دو پدیدار مهم که در تمام این نظریه‌ها دیده می‌شود عبارت است از "تجربه" و "تغئیر" در مکتب‌‌‌های اکسپری مانتالیستی ، یادگیری همیشه یک امر فردی تلقی شده است یعنی خود محصلان هستند که باید تجربه کنند و یاد بگیرند. روش تدریس در این مکتب روش حل مسئله است.

منبع:آفتاب