ابيراهي كما

[مسافر007]

كما ، ابيراهي تكرنگ مرتبه سوم است كه يك ابيراهي خارج از محور بوده، نسبت به محور نوري نيمه متقارن است و به سرعت با تغيير دهانه r تغيير مي‌كند. هرچند كه مي‌توان عدسي را برابر ساير ابيراهي‌ها از جمله ‌ابيراهي كروي تصحيح كرد و همه پرتوها را در روي محور به نحو مطلوبي كانوني كرد، ولي كيفيت تصاوير نقاط خارج از محور داراي وضوح مطلوبي نخواهد بود، مگر اينكه عدسي را براي كما نيز تصحيح كرده باشند.

ابيراهي كما از چه چيزي ناشي مي‌شود؟

اين ابيراهي ناشي از پرتوهاي موازي عمودي يا مماسي شكسته شده توسط عدسي است. هر ناحيه دايره‌اي عدسي ، تصويري دايره‌اي كه دايره كمايي ناميده مي‌شود، تشكيل مي‌دهد. پرتوهايي كه در صفحه مماسي قرار دارند، تصويري در بالاي هر دايره كمايي و پرتوهايي كه در صفحه كماني (صفحه ‌افقي) قرار دارند، تصويري در زير هر دايره كمايي تشكيل مي‌دهند. تصاوير مربوطه به پرتوهاي منتسب به صفحات ديگر ، دايره كمايي را كامل مي‌كنند. تركيب تمام اين دواير كمايي كه شعاع آنها با افزايش شعاع مناطق بزرگتر مي‌شود، شكلي شبيه يك ستاره دنباله‌دار مي‌دهد، وجه تسميه ‌اين ابيراهي نيز به همين علت است.

انواع ابيراهي كما

كما مثبت

بزرگنمايي براي اجزاي مختلف عدسي فرق مي‌كند. هرگاه بزرگنمايي براي پرتوهاي خارجي عبوري از عدسي بزرگتر از بزرگنمايي پرتوهاي عبوري از مركز آن باشد، مي‌گويند كما مثبت است.

كما منفي

هرگاه بزرگنمايي براي پرتوهاي خارجي عبوري از عدسي كوچكتر از بزرگنمايي پرتوهاي عبوري از مركز آن باشد، كما منفي خواهد بود.

چگونه مي‌توان دستگاهي ساخت كه فاقد ابيراهي كما باشد؟

شكل عدسي مقدار ابيراهي كما را تحت تاثير قرار مي‌دهد. همچنين سمت‌گيري يك عدسي روي بيراهي‌هاي آن تاثير مي‌گذارد. با تركيب عدسي‌ها اين امكان وجود دارد كه چندين ابيراهي را همزمان با خمش عدسي‌ها به گونه‌اي كه بيراهي‌هاي همگاني حاصل از تركيب ، كوچكتر از مقادير آنها براي عدسي‌هاي جداگانه باشد، تصحيح كرد.

روش ديگر جابجا كردن دريچه روزنه‌ است. موقعي كه دريچه جابجا شد، پرتو اصلي كه به وسيله دريچه تعيين مي‌شود، به تقاطع پرتوهاي حاشيه‌اي نزديكتر مي‌شود و لذا كما كاهش مي‌يابد. اما اگر هيچ ابيراهي كروي وجود نداشته باشد، اين جابجايي روي نمي‌دهد و كما براي هر دو موضع دريچه يكسان مي‌ماند. علاوه بر تغييرات در انحناي سطوح عدسي ، تغييرات در ضخامت و يا فواصل تك‌تك اجزا و ضرايب شكست آنها مي‌توان براي تعديل ضرايب ابيراهي مورد استفاده قرار داد.

منبع: رشد