علائم کمبود عناصر در گیاهان

علائم کمبود ازت:

چون ازت جزء مهمی از ملکول کلروفیل را تشکیل می دهد و بدون وجود ازت حلقه های پرفینی چهار طرف ملکول کلروفیل تشکیل نخواهد شد، بنابراین اولین تظاهرات کمبود ازت ، رنگ پریدگی برگها است. برگها معمولا" رنگ روشن ، سبز مایل به زرد و زرد روشن پیدا می کنند و این به علت عدم تشکیل کلروفیل است. در اواخر رشد رنگ زرد ، قرمز و بنفش مایل به قرمز مشاهده می شود که در نتیجه تشکیل رنگ آنتوسیانین است. در کمبود ازت همچنین برگها کوچک، ساقه و شاخه ها لاغر هستند و معمولا" با زاویه کوچکی نسبت به ساقه اصلی می ایستند. شاخه های جانبی معمولا" کم تشکیل می شود. زردی رنگ برگ زیرین زودتر ظاهر می شود.

علائم کمبود فسفر:

در بعضی جهات کمبود ازت و فسفر با هم شباهت دارند. رشد قسمت هوائی و ریشه در هر دو کند یا متوقف می شود. برگها کوتاه ، باریک و نازک می شوند و رشد طولی گیاه عمودی بوده و ساقه های جانبی به ندرت ظاهر می شود. تعداد برگ و شاخه ها محدود شده و جوانه های کناری ممکن است به خواب بروند یا بمیرند. ظهور شکوفه وجوانه های برگی کم شده و بنابراین محصول دانه و میوه کم می شود.
ولی در فسفر رنگ برگها سبز تیره ، کدر مایل به آبی با ته رنگ برنزی یا بنفش است.
د رموقع کمبود فسفر رنگ میوه ها سبز و ممکن است به شدت رنگی شده باشند ، گوشت میوه نرم و شیره میوه خیلی ترش و خاصیت انباری آن ضعیف است.

علائم کمبود پتاسیم:

گیاهان مبتلا به کمبود پتاسیم معمولا" ضعیف ، کوتاه و کوچک هستند . رشد ساقه اصلی و شاخه ها متوقف گشته و فاصله میان گره ها کوتاه می شود، در صورت شدت کمبود، شاخه ها از انتها شروع به خشک شدن می کنند.
برگها در گیاه مبتلا به کمبود پتاسیم به رنگ سبز تیره مایل به خاکستری در می آیند و شفافیت خود را از دست می دهند و ممکن است رنگ پریدگی و زردی بخصوصی در بین رگبرگها مشاهده شود.
لب سوختگی برگها در گیاهان پهن برگ غالبا" به علت کمبود پتاسیم است.

علائم کمبود گوگرد:

مهمترین علامت ، رنگ پریدگی و کوتاهی و کوچکی بوته است . ساقه های گیاهان مبتلا کوتاهتر و نازکتر از معمول است و بیشتر چوبی هستند ، سطح برگ کوچک و تعداد برگها کم می شود . تعداد و وزن میوه ها کاهش پیدا می کند.
زردی برگها ابتدا دربرگهای جوان مشاهده می شود. رنگ برگها یکنواخت و متمایل به زرد است و در موقع شدت بیماری کاملا" زرد می شود.
در هلو برگهای جوان ، زرد یا مایل به سبز هستند.برگهای پیر بدشکل و کج و معوج هستند. جوانه های انتهائی رشد نکرده و شاخه های جانبی رشد نمی کنند و برگهای روی آنها در شدت کمبود ، کمی قرمز هستند و پس از این مرحله خزان می کنند.

علائم کمبود کلسیم:

برگهای جوان نزدیک شاخه بدشکل ، چروکیده شده و نوک برگ ها به طرف بالا و حاشیه آنها به طرف بالا یا پایین لوله می شود. حاشیه برگ نامنظم و پاره پاره می شود.رشد ریشه کم و انشعابات آن محدود است.روی ریشه لکه های قهوهای یا مرده نیز مشاهده می شود.

علائم کمبود منیزیم:

در ایران علائم کمبود منیزیم را در مرکبات شمال بخصوص درخاک های شنی و در گیاهان زینتی مشاهده کرده اند.
این علائم معمولا" در اواخر فصل ظاهر می شود.ابتدا از برگهای پیر شروع شده و به تدریج به برگهای جوان تر پیشروی می کند.
یکی از علائم کلروز برگهاست.
در درختان میوه با ایجاد زردی بین رگبرگها خودش را نشان می دهد که ممکن است از حاشیه و احیاناگ از کنار رگبرگ اصلی شروع شود و به تدریج سایر نقاط برگ را نیز بپوشاند. این کلروز بعدا تبدیل به رنگ ارغوانی یا بنفش می شود.
برگ ریزان یکی دیگر از علائم کمبود است که بیشتر در درختان میوه مشاهده می شود.

علائم کمبود آهن:

این علائم بیشتر در درختان میوه دیده می شود که بصورت زردی یا کلروز است ، این زردی معمولا" در برگهای جوان دبده می شود. رنگ پریدگی معمولا" بین رگبرگها بوده و خود رگبرگها سبز باقی می مانند. در بعضی انواع مانند گلابی ، برگها اصولا" سفید رنگ می شوند.

علائم کمبود روی:

در درختان میوه ابتدا رنگ برگها کمی زرد می شود و رنگ برگهای انتهایی شاخه کمی روشن تر است.فاصله میان گره ها در انتهای شاخه های جوان کم شده و برگهایی که از این جوانه ها بیرون می آیند باریک ، نازک و روشن تا سفید هستند.این علائم در هلو آن قدر ممکن است شدید شود که تمام سرشاخه ها لخت شوند. در باغات سیب کرج نیز این علامت به خوبی مشاهده می شود، در گلابی علائم خفیف تر است . در مرکبات ، برگها کشیده و ابلقی می شوند و سرشاخه ها ممکن است خشک شوند.
خسارت عمده کمبود روی ریختن میوه های درختان دانه دار و هسته دار درطول تکامل آنهاست .
در مرکبات کمبود روی با پوست کلفت شدن و ضخیم شدن سفیده و غیر قابل فروش شدن میوه مشخص می شود.

علائم کمبود بر:

سیاه شدن جوانه های روینده و بافت های مریستمی و کم شدن رشد و فاصله میان گره ها.
وقتی این کمبود شدید شود زردی رنگ ، خشکی گل ها و بدشکلی میوه و مرگ گیاه مشاهده می شود.
در سیب، جوانه های انتهایی می میرد و بعدا" جوانه های متعددی در قسمت پایین آن می روید و شاخه ها به صورت توده ای و نازک در می آیند. میوه ها قبل از رسیدن می ریزند. گوشت میوه تلخ ، بدمزه و پوک می شود.
در مرکبات ابتدا لکه های آبگز روی برگهای جوان ظاهر می شود که بعدا" قهوه ای یا خشک می شود . رگبرگها ضخیم و شکافدار، میوه ها کوچک و چروکیده شده و ماده صمغ مانندی در داخل آنها جمع می شود و پوست میوه سخت و سفیده ضخیم می شود.

علائم کمبود منگنز

علامت کمبود منگنز مانند علامت کمبود آهن زردی است که با کمبود آهن دارای این تفاوت است که قسمتی از حاشیه رگبرگها نیز سبز باقی می ماند. رنگ زرد در برگهای سرشاخه ها ظاهر می شود.

علائم کمبود مس:

کمبود مس در مرکبات باعث مرگ جوانه انتهایی می شود. قبل از مرگ این قسمت جوش های کوچک ، شاداب با برگهای درشت ، شفاف و تیره از انتهای شاخه ها ظاهر می شود که پس از مدتی خشک شده و تعداد دیگری می روید. رگبرگها چروکیده و خمیده می شوند.روی میوه صمغ ترشح می شود.پوست ممکن است بترکد و صمغ از آن خارج شود.

علائم کمبود مولیبدن:

کمبود مولیبدن علائمی شبیه کمیود ازت و آهن تولید می کند و در بعضی گیاهان مانند خانواده چلیپاییان لکه های ابلقی زرد در حاشیه پیدا می شود که به تدریج به طرف رگبرگ میانی پیش می رود لکه های پیر معمولا" می خشکند. زیادی مولیبدن ممکن است باعث سمیت گیاه شود.

منبع متن: کتاب حاصلخیزی خاک تالیف علی اکبر سالاردینی