تیره مورد

مقدمه

تیره مورد (Myrtaceae) ،‌ درختانی با برگهای متقابل ، چرمی و بدون گوشوارک و گلهایی منظم شامل پرچمهای متعدد و افزایش یافته و تخمدان زیرین عموما چند خانه‌ای هستند. در گیاهان طایفه میرته از این تیره ، میوه سته و در طایفه لپتوسپرمه کپسول است. وجود بافت آبکش درونی و کیسه‌های ترشح کننده اسانس از نوع اسکیزوژن یکی از اختصاصات تشریحی این تیره به شمار می‌رود. میرتاسه تیره‌ای نسبتا بزرگ با 72 تا 100 جنس و 2200 تا 2500 گونه است که 500 گونه آن در جنس اوژنیا و 140 گونه در جنس ملالوکا جمع شده و تقریبا همه آنها به مناطق گرمسیری مخصوصا استرالیا تعلق دارند.



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/i...myrtaceae1.JPG

اختصاصات عمومی

اختصاصات دستگاه رویشی

گیاهان تیره مورد همگی گیاهانی چوبی و به صورت درختچه و یا درختانی با برگهای کامل ، متقابل ، چرمی و بدون گوشوارک و معطر هستند.

اختصاصات دستگاه زایشی

گلها در گیاهان این تیره نر ماده ، منظم ، چرخه‌ای ، چهار پر یا پنج پر هستند. نهنج گل همیشه لوله‌ای یا پیاله مانند است و در عمق آن تخمدانی کم و بیش پیوسته به آن قرار دارد. در حالات مختلف ممکن است تخمدان کاملا زیرین و یا نیمه زیرین باشد و سایر قطعات گل مستقیما روی لبه و حاشیه لوله نهنج بطور آزاد قرار گیرند و یا بهم بپیوندند و در امتداد پیاله نهنج لوله دیگری را روی آن بوجود آورند.

گلپوش به صورت 2 چرخه متناوب منظم ، با پرآذین برهم نهاده و معمولا آزاد است ولی گاهی ممکن است قطعات آن بهم پیوسته و به صورت کاپوشن درآید و هنگام شکوفایی گل ، بویژه هنگام گرده افشانی ، بر اثر فشار پرچمهای خمیده در غنچه که در این موقع ناگهان به حالت افراشته درمی‌آیند از جا کنده شود. با سقوط گلپوش ، یعنی کاسه و جام باهم ، جای زخمهایی حلقوی از آنها روی نهنج بر جای می‌ماند.



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/i...myrtaceae2.JPG

جنسهای تیره مورد در ایران

جنس اوکالیپتوس

اولین گونه آن به نام اوکالیپتوس روستراتادر بین سالهای 1310 تا 1315 وارد ایران گردید و برای خشکاندن زمینهای باتلاقی و آبهای راکد سواحل دریای خزر به منظور از بین بردن محیطهای طبیعی نشو و نمای پشه آنوفل به تعداد فراوان در شمال کاشته شد. گونه دیگر اوکالیپتوس گلوبولوس است که پایه‌های جوان آن به علت داشتن برگهای نسبتا پهن آبی رنگ و بدون دمبرگ منظره زیبایی دارد و پایه‌های بسیاری از آنها در باغهای سواحل شمال به فراوانی کاشته می‌شود. این درخت نیز مانند گونه قبلی در مقابل سرما مقاومت زیادی ندارد.

جنس پسیدیوم

به صورت درخت ، درختچه یا نیمه درختچه‌هایی با برگهای متقابل و دارای رگبرگهای شانه‌ای و دمگلهای محوری با 1 تا 3 گل درشت هستند. از این جنس در ایران فقط یک گونه به نام پسیدیوم گوآیاوا در بلوچستان گزارش شده است که نام محلی آن مورد است و درختانی به ارتفاع 3 تا 6 متر و یا به صورت درختچه هستند.



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/i...myrtaceae3.JPG

جنس میرتوس

درختچه‌هایی با شاخه‌های فراوان و برگهای متقابل و چرمی و پایا و معطر و دارای دمبرگ کوتاه هستند. تنها گونه این جنس در ایران میرتوس کومونیس است که درختچه‌هایی با برگهای چرمی معطر و گلهای سفید و میوه‌های سته مانند کوچک و به رنگ آبی مایل به سیاه هستند. این گونه در مناطق استپی لرستان ، سپید دشت ، گیلان غرب و خرم آباد می‌روید.

کاربرد و اهمیت اقتصادی

اسانس حاصل از گیاهان میرتاسه هم به عنوان مواد دارویی و هم به صورت ادویه مورد استفاده قرار می‌گیرد. میوه گونه‌های مختلف جنس پیمانتا که به نامهای پیمانت جامائیک ، تاباگو و کورونه موسوم است ، علاوه بر مصارف درمانی و معطر کردن داروها، به عنوان ادویه و چاشنی در تغذیه مصرف می‌شود. از برگ اوکالیپتوس گلوبولوس اسانس ضد عفونی کننده برای درمان بیماریهای میکروبی مجاری ادراری و همچنین موادی برای دفع انگلهایی نظیر شپش و نیز استفاده در سایر موارد استخراج می‌شود.

از غنچه اوپنیا کاریوفیلاتا ، که حالت خشک شده آن به صورت میخهای کوچک است و به همین نام یعنی میخک نامیده می‌شود، اسانس میخک بدست می‌آید. از گونه‌های مختلف ملالوکا مواد و اسانس ضد عفونی کننده برای درمان بیماریهای تنفسی و بیماریهای دیگر استخراج می‌کنند. میوه برخی از میرتاسه مانند پسیدیوم گوآیاوا و برخی از گونه‌های اوژنیا خوراکی است.


منبع:سایت رشد