نمایش نسخه قابل چاپ
سلام
دوستان، به امید خدا سعی میکنیم در این تاپیک یه مختصر توضیحاتِ آموزشی در خصوص هماتولوژی (خون شناسی)داشته باشیم ...
سعی میکنیم مطالب طبق Wintrobe's clinical hematology پیش بره... اما برای سهولت کار و تایپ کمتر..اگر مطالب مشابه توو اینترنت بود از اینترنت هم کمک میگیریم تا سریعتر پیش بریم.....[cheshmak]
[golrooz][golrooz][golrooz]
خون مایعی است که کار اصلی آن رساندن اکسیژن و موادّ تغذیه‌کننده مانند گلوکز و سازنده به بافتها و کمک به دفع موادّ زائد (همچون کربن دی‌اکسید و اسید لاکتیک) از بافت‌های بدن و دفاع در برابر میکروارگانیسم‌ها است. این مایع به‌وسیلهٔ پمپاژ قلب (یا ساختاری همانند) توسط رگها، به تمام قسمت‌های بدن منتقل میشود. خون هم یک شاره و هم یک نوع بافت، محسوب میشود و بافت نامیده شدن آن، از آن روست که شامل مجموعه‌ای از سلولهای ویژه است که وظایف و اعمال خاصی را به‌انجام می رسانند. این سلولها در مادهٔ میان سلولی و زمینه‌ای مایعی به نام پلاسما شناورند که به خون حالت شاره می‌بخشد. به دانش بررسی خون، خون‌شناسی گفته میشود.
در حدود ۷ الی ۸ درصد وزن بدن را خون تشکیل میدهد و در انسان بالغ بطور متوسط ۵ لیتر از حجم بدن را خون تشکیل میدهد.
خون یک بافت مایع است که به دو قسمت تقسیم میشود :
ا. عناصر مایع
2. عناصر جامد
بخش مایع خون : پلاسما یا سرم
حدود 55% حجم خون را تشکیل میدهد.
بخش جامد خون : هماتوکریت
تشکیل شده از گلبول قرمز ، گلبول سفید و پلاکت
حدود 45% حجم خون را تشکیل میدهد.
پلاسمای خون
پلاسما 55 درصد خون را تشکیل میدهد. مایعی است که 91 درصد آن را آب ، 7 درصد آن را پروتئینها ، یک درصد آن را املاح معدنی و یک درصد بقیه را ویتامینها ، مواد قندی و مواد لیپیدی ، هورمونها و اسیدهای آمینه تشکیل می‌دهند.
پروتئینهای عمده پلاسما
آلبومین
پروتئین اصلی خون می‌باشد که بوسیله کبد ساخته میشود و مهمترین وظیفه آن حفظ فشار اسمزی خون می‌باشد. در ضمن در حمل مواد غیر معمول در آب ، نظیر اسیدهای چرب آزاد نقش عمده‌ای دارد.
فیبرینوژن
پروتئینی است که در کبد سنتز میشود. و پس از تبدیل شدن به فیبرین در انعقاد خون شرکت میکند.
گلوبینها
از نظر وزن مولکولی به سردسته گاما گلبولینها ، بتا گلبولینها و آلفا گلبولینها تقسیم میشوند. که مهمترین آنها گاما گلبولینها هستند که به آنتی بادیها یا ایمونو گلبولینها نیز مشهورند.
.................................................. ..........
قسمت اعظم پلاسما را آب تشکیل میدهد ، آب پلاسما دارای دو منشا غذایی و آب متابلولیک حاصل از آب میان بافتی سلول هاست.
میزان آب بوسیله ی دستگاه تنفس و دفع به دقت تنظیم میشود .
آب پلاسما فشار خون را تحت تاثیر قرار می دهد و وسیله ی انتقال عنصر های سلولی و مواد غذایی محلول است.
گلبولهای قرمز (Erthrocytes)
به سلولهای قرمز خون مشهورند. و بیشترین سلولهای خونی را تشکیل می‌دهند. سلولهایی بدون هسته و مقعرالطرفین هستند. در شرایط طبیعی قطر آنها بطور متوسط 7.5 میکرون می‌باشد. اگر اندازه سلول کوچکتر از 6 میکرون باشد میکروسیت و اگر بزرگتر از 9 میکرون باشد، ماکروسیت نامیده میشوند. حضور گویچه‌های قرمز با اندازه‌های مختلف در خون را آنیزوسیتوزیس Anisicytosis و حضور گویچه‌های قرمز با اشکال متفاوت در خون را پوی کیلو سیتوزیس Poikilocytosis می‌نامند. که در حالات مرضی دیده میشوند.
تعداد گویچه‌های قرمز در حالت طبیعی در خون زنان 3.6 تا 5.5 میلیون در هر میکرولیتر و در خون مردان 4.1 تا 6 میلیون در هر میکرولیتر می‌باشد. نسبت حجم سلولهای خون به کل خون برحسب درصد را هماتوکریت می‌نامیم. هماتوکریت در زنان سالم و بالغ 45 - 35 درصد و در مردان سالم و بالغ 50 - 40 درصد می‌باشد.
ساختمان و کار گلبولهای قرمز
گلبولهای قرمز سلولهایی مقعرالطرفین و قابل انعطاف هستند که ضمن عبور از مویرگها بهم چسبیده و به صورت میله‌ای استوانه‌ای درمی‌آیند که رولکس (Rouleaux) نامیده میشود. شکل ویژه و انعطاف پذیری زیاد گویچه‌های قرمز را به پروتئینهای محیطی ویژه‌ای نسبت می‌دهند که به سطح داخلی غشای اریترویسیتها چسبیده‌اند. برخی از بیماریهای ارثی خون مانند کروی یا بیضی شکل بودن گویچه‌های قرمز از نقص پروتئینهای فوق ناشی می‌گردد.
غشای این سلولها همچنین حاوی رسپتورهای مربوط به گروههای خونی می‌باشد. گویچه‌های قرمز خون حاوی مولکول پیچیده‌ای به نام هموگلوبین می‌باشد. که از یک قسمت پروتئینی به نام گلوبین و یک رنگ دانه آهن‌دار به نام «هم» تشکیل شده است. گلوبین مرکب از 4 زنجیره پلی‌پپتیدی است که به هر زنجیره یک پورفیرین آهن‌دار متصل شده است. هموگلوبین به علت داشتن آهن که در حالت احیا شده می‌باشد. می‌تواند با اکسیژن و دی‌اکسید کربن ترکیب شده و به ترتیب آهن ، هموگلوبین و کربامینو هموگلوبین تشکیل دهد.
با توجه به بالا بودن فشار اکسیژن در ریه ها ، اکسی هموگلوبین در ریه‌ها تشکیل شده و پس از رسیدن به بافتها ، اکسیژن جدا شده و دی‌اکسید کربن به آن متصل می‌گردد. بدین ترتیب امکان حمل اکسیژن از ریه به بافتها و دی‌اکسید کربن از بافتها به ریه امکان‌پذیر می‌گردد.عمر گلبولهای قرمز 120 روز می‌باشد. و پس از پایان این مدت بوسیله ماکروفاژهای طحال ، کبد و مغز استخوان فاگوسیته میشوند. کاهش تعداد گویچه‌های قرمز در خون را کم خونی Anemia و افزایش گویچه‌های قرمز در خون را پلی سیتمی Polycytemia می‌نامند.
.................................................. .................................................
گلبول های قرمز در دوران جنینی در کبد ، سپس در طحال و غدد لنفاوی ساخته اما در ماه های آخر و بعد از تولد تنها در مغز استخوان ساخته میشود .
گلبول های سفید در مغز استخوان ، تیموس، غدد لنفاوی و طحال تولید میشوند.
گویچه‌های سفید خون
لکوسیتها یا گویچه‌های سفید خون بر اساس حضور یا عدم حضور گرانولهای اختصاصی در سیتوپلاسم خود به دو دسته گرانولوسیتها یا دانه‌دارها و آگرانولوسیتها یا بدون دانه‌ها تقسیم بندی میشوند.
لکوسیتها در مقایسه با اریتروسیتها سلولهایی هسته‌دار و متحرک هستند.
گرانولوسیتها بر اساس رنگ پذیری گرانولهای اختصاصی آنها به سه دسته نوتروفیلها ، اسیدوفیلها ( ائوزینوفیل ها ) و بازوفیلها تقسیم می‌گردند.
آگرانولوسیتها به دو دسته لنفوسیتها و مونوسیتها تقسیم میشوند.
نوتروفیلها فراوان‌ترین لکوسیتها در خون می‌باشند و در عفونتهای باکتریایی مقدار آنها افزایش می‌یابد.
اسیدوفیلها ( ائوزینوفیلها) بیشتر پاسخهای آلرژیک را کنترل می‌کنند. ( در بیماریهای انگلی هم هستند . انتی هیستامین دارند )
بازوفیل ها در پاسخ های آلرژیک نقش دارند که هپارین و هیستامین دارند
لنفوسیتها که به دو دسته لنفوسیت b و a تقسیم میشوند نقش عمده‌ای در دستگاه ایمنی بدن دارند.
مونوسیت ها : تحت شرایط بالینی از جمله التهابات عفونی و غیر عفونی ، بیماری سل و بیماریهای قارچی و برخی از سرطانها تعداد مونوسیتهای خون افزایش می‌یابد.
همه ی این اطلاعاتو از کتاب زیستت دزدیدی؟؟!!![nishkhand][nishkhand][nishkhand]
نقل قول:
نوشته اصلی توسط میکروب شناس
سلام عزیزم [golrooz]
وقت بخیر [golrooz]
این تاپیک به درخواست یکی از کاربران ( فاطیمای عزیز) شکل گرفته..که رشتشون این نیست.. بنابراین باید از پایه گفت.. بغیر از این مورد ....در دانشگاه ها هم درس هماتولوژی رو همینطور شروع میکنن..... و بدون استثنا جلسه اول رو به این موارد اختصاص میدن ...
نه از کتاب زیست برداشته نشد.. البته این پایه ها شاید شبیه باشن.. چون در هر دو هدف شروع از ابتدایی ترین مورد هست.. به امید خدا تاپیک ادامه پیدا کنه مباحث تخصصی تر گفته میشه..
توضیح منابع در پست اول و همچنین لینک ها در هر پست اومده..
مرسی از حضورت[golrooz]
خونسازی:
خون هم همانند اعضای دیگر بدن از مجموعه سلولهایی تشکیل شده است. هر کدام از این سلولها وظیفه ای را به عهده دارند. خونسازی در هفته های اول بارداری در بدن جنین و توسط عضوی به اسم کیسه زرده آغاز می شود. با تکامل بیشتر اعضا و تحلیل رفتن کیسه زرده خونسازی ابتدا به کبد جنین و سپس به استخوانها محول می شود. تقریبا تمام استخوانهای جنین در روند خونسازی مشارکت می کنند. بعد از تولد کبد و استخوانهای دراز خونسازی را متوقف می کنند و فقط استخوانهای پهن و ستون فقرات آن را انجام می دهند. در شرایط کم خونی شدید بدن این توانایی را دارد که دوباره استخوانهای دوره جنینی و کبد را برای خونسازی به کار بگیرد که البته می تواند منجر به تغییر شکل استخوانی شود. موردی که معمولا در بیماری تالاسمی دیده می شود.
خب مطالب بالا رو خلاصه میکنیم[sootzadan]
خونسازی از زمان جنینی اغاز میشود
اولین بافتی که خونسازی رو شروع میکند کیسه زرده است که معمولا 1/3 ( یک سوم) ابتدایی آبستنی رو شامل میشه
بعد خونسازی بتدریج در کیسه زرده کم میشه و کبد جای اون رو میگیره
خونسازی در کبد در 1/3 میانی آبستنی به حداکثر تعداد خودش میرسه
بیشترین خونسازی در دوران جنینی به عهده کبد هست...
به همراه کبد به تعداد خیلی کمی طحال هم در خونسازی شرکت میکنه (( گلبول های قرمزی که توسط کبد و طحال ساخته میشن هم اندازه نیستن ، هسته دارن، از گلبول قرمز طبیعی کمی بزرگتر و طول عمر کمتری دارن))
بعد کم کم خونسازی توسط کبد کم میشه و مغز استخوان خونسازی رو انجام میده
اما بعد از تولد ارگان اصلی برا خونسازی مغز استخوان هست
نکته بودا[sootzadan]
کبد و طحال بعد از تولد به عنوان محل های خاموش خونسازی هستن..
بعد از تولد همه ی استخوان ها قابلیت خونسازی رو دارند...اما با تبدیل شدن مغز قرمز استخوان به مغز زرد، خونسازی فقط به استخوان های خاص محدود میشه...
اینا نیز نکته بودن[sootzadan][khanderiz]
خونسازی بیشتر در استخوان های پهن مثل دنده ها، مهره ها، استخوان لگن، جناغ سینه و به میزان کمی سر استخوان های دراز محدود میشن.
[golrooz]