درمان سنگ کلیه با دستگاه سنگ شکن (eswl)
سنگ شکن درمان سنگ کلیه با دستگاه سنگ شکن(eswl)
هدف از انجام eswl اين است كه سنگ‌هاي بزرگ به سنگ‌ريزه‌هاي كوچكي تبديل شوند كه قادر به دفع از مجاري ادرار باشند.
سنگ‌كليه يكي از شايع‌ترين بيماري‌هاي دستگاه كليوي است كه به علل مختلف بروز مي‌كند. در گذشته تنها راه‌هاي درمان اين سنگها اين بود كه يا به سنگ اجازه بدهند به طور خودبه‌خود از مجاري ادرار دفع گردد و يا اينكه از طريق يك عمل جراحي باز ( به وسيله ايجاد برشي در روي جدار شكم) آنها را خارج كنند. اما هر دوي اين روش‌ها با مشكلاتي همراه هستند.
راه اول تنها درباره سنگ‌هاي كوچك مقدور است چرا كه سنگ‌هاي بزرگ امكان دفع خودبه‌خودي ندارند. راه دوم هم با خطرات جراحي و عوارض و هزينه‌هاي خاص اين اعمال همراه است. به همين دليل پزشكان به دنبال روش‌هاي كم‌خطرتر و در دسترس‌تري براي درمان اين بيماري بودند كه امروزه خوشبختانه به آن دست پيدا كرده‌اند. اين روش درماني كه در اصطلاح پزشكي eswl نام دارد و مردم آن را به نام سنگ‌شكن مي‌شناسند در اصل از امواج صوتي پرقدرت استفاده مي‌كند. اين امواج صوتي پرقدرت توسط دستگاهي از بيرون بدن به سمت سنگ‌هاي كليه تابانيده مي‌شوند و بدون ايجاد آسيب در بافت‌هاي دور و اطراف، تنها سنگ را خرد مي‌كنند. سپس خرده‌سنگ‌هاي حاصله توسط جريان عادي ادرار از مجاري ادراري دفع مي‌شوند.
نحوه عمل
عملكرد اين روش درماني به اين صورت است كه امواج صوتي پرقدرت توسط دستگاه سنگ‌شكن از بيرون بدن بدون هيچ‌گونه برش يا آسيبي به سطح پوست يا عضلات به راحتي به سمت سنگ‌هاي كليه فرستاده مي‌شوند. انرژي اين امواج توسط سنگ جذب مي‌شود و در نهايت باعث تخريب سنگ مي‌گردد. طي مدت انجام اين عمل، بيمار در وضعيتي كه براي انجام عمل سنگ‌شكني راحت باشد روي تخت دراز مي‌كشد. براي اينكه بيمار درد و ناراحتي احساس نكند، مسكن هم به او داده مي‌شود. براي تعيين دقيق محل كليهها از گرافي اشعه ايكس استفاده مي‌شود. ابتدا از امواج صوتي با قدرت اندك استفاده مي‌شود اما اگر اين امواج در شكستن سنگ ناموفق باشند، بر قدرت آنها افزوده مي‌شود تا به حدي برسند كه سنگ را بشكنند. بهطور متوسط به هر سنگ حدود 200 پالس صوتي زده مي‌شود تا در نهايت سنگ را بشكند. در هنگام ارسال هر يك از اين پالس‌ها بيمار صداي ارسال پالس را مي‌شنود.
نتيجه حاصل از اين اقدامات اين است كه سنگ بزرگ به تعدادي خرده سنگ تقسيم مي‌شود كه برخلاف سنگ بزرگ ابتدايي، امكان خروج خود به خودي آنها با جريان ادرار وجود دارد. البته بايد توجه داشت كه محدوديت‌هايي هم در اين راه موجود است. بهطور مثال، سنگ‌هاي بسيار بزرگ (عمدتا سنگ‌هاي بزرگ‌تر از 2 سانتي‌متر) را نمي‌توان با اين روش درمان كرد. علاوه بر اين برخي از سنگها به قدري سفت و محكم هستند كه نمي‌توان آنها را با اين روش خرد كرد. پس جنس سنگ نيز مهم است و انتخاب شيوه درماني بايد براساس نوع سنگ توسط يك متخصص جراحي كليه و مجاري ادراري صورت گيرد.
عوارض
بهطور كلي اين روش عوارض چنداني را در پي ندارد و بروز عوارض و مشكلات پس از انجام eswl چندان زياد نيست. يكي از عوارض، بروز درد در طي انجام eswl است كه با تجويز مسكن قبل از انجام درمان مي‌توان آن را كاهش داد. ممكن است كبودي مختصري در محل ايجاد شود كه ظرف چند روز برطرف مي‌شود. در ضمن ممكن است طي ساعات اوليه مقداري خون در ادرار قابل مشاهده باشد كه آن هم به مرور برطرف مي‌شود اما اگر شديد بود، بهتر است با پزشك مشورت شود. همان‌طور كه گفته شد هدف از انجام eswl اين است كه سنگ‌هاي بزرگ به سنگ‌ريزه‌هاي كوچكي تبديل شوند كه قادر به دفع از مجاري ادرار باشند. عبور اين سنگها ممكن است طي روزهاي آتي باعث بروز درد و ناراحتي شود كه قابل انتظار است. اگر سنگها به اندازه كافي به تكه‌هاي ريز و قابل عبور خرد شده باشند احتمال بروز اين درد و ناراحتي هم كمتر است. در طي انجام اين درمان يعني eswl نيازي به بي‌هوشي عمومي يا خواب‌‌آلود كردن بيمار نيست و بنابراين عوارض بي‌هوشي نيز براي فرد ايجاد نمي‌شود.
كل عمل طي حدود 40 تا 60 دقيقه كامل مي‌شود. بيمار در بيمارستان بستري نمي‌شود و بهطور معمول در همان روز از محل انجام eswl مرخص مي‌گردد.
توصيه‌هاي قبل از انجام سنگ‌شكن
اولين توصيه ما اين است كه حداقل از يك هفته قبل، مصرف سيگار را كنار بگذاريد. سعي كنيد ورزش و فعاليت‌هاي بدني را به ميزان مناسب در برنامه خود بگنجانيد، چرا كه هرچه آمادگي بدني شما بيشتر باشد، دفع سنگ بهتر صورت خواهد گرفت. حتما نام تمام داروهاي مصرفي خود را به اطلاع‌پزشك معالج برسانيد. به‌ويژه داروهايي مثل آسپيرين كه روي سيستم انعقاد خون اثر مي‌گذارند، ممكن است لازم شود طي روزهاي قبل قطع گردند. طي انجام سنگ‌شكن هم آرام باشيد و اضطراب چنداني به خود وارد نكنيد. سعي كنيد طي انجام سنگ‌شكن حركت نكنيد چون براي پزشكي كه در حال انجام سنگ‌شكن است، مشكل‌ساز مي‌شويد.
توصيه‌هاي بعد از سنگ‌شكن
به مقدار زياد از مايعات استفاده كنيد چرا كه اين كار باعث تسهيل دفع سنگ از بدن شما مي‌شود.
وجود مقدار اندكي از درد و ناراحتي قابل انتظار است و حتي ممكن است در ادرار خود اندكي خون ببينيد. در ضمن توجه داشته باشيد كه طي روزهاي آتي ممكن است در ادرار شما سنگ‌ريزه نيز ديده شود. اما به هر حال اگر درد شديد، خونريزي شديد، تب و يا ضعف و بي‌حالي را تجربه كرديد حتما به پزشك يا نزديك‌ترين بيمارستان مراجعه كنيد.
در موارد زير معمولا پزشكان ترجيح مي‌دهند به جاي eswl از روش‌هاي ديگري براي درمان سنگها استفاده كنند:
1) وجود عفونت يا سرطان در كليهها
2) ابتلا به يك اختلال خون‌ريزي‌دهنده يا انعقادي
3) بارداري، چرا كه امواج صوتي قدرتمند و حتي اشعه ايكس ممكن است براي جنين مضر باشند.
4) وجود اختلالات ساختماني در كليهها
5) برخي از سنگ‌هايي كه از كليه به درون حالب افتاده‌اند.
اندویورولوژی
با بهره گيری از آخرين تحولات علم پزشكی در حوزه اعمال جراحی كمتر تهاجمی، درمان بسیاری از سنگ های ادراری با روش اندوسكوپيك صورت می پذيرد. علاوه بر سنگ های كلیه و حالب، تنگی ها، توده های كوچك و برخی عوارض پس از پيوند كليه نیز با این روش درمان می گردند.
در این روش ابزارهای مورد استفاده در جراحی از طریق مجرای ادرار و یا با ایجاد چند سوراخ كوچك در پهلوها وارد حفرات بدن گرديده و عمل جراحی صورت می گیرد. کاهش درد و عوارض پس از عمل، بهبود سريعتر، کاهش زمان بستري و بازگشت سريعتر به کار از مزاياي اين روش مي باشند.
