مي خواهي درس بخواني؟ کجا؟ کي؟ چگونه؟
قبل از انجام هر کاري بايد بدانيم معني و منظور آن کار چيست. براي آشنايي با مطالعه هم بايد بدانيم مطالعه اصلا به چه معناست. تعريف مطالعه: مطالعه يک فرآيند شرطي و اکتسابي جهت افزايش معلومات است. در اين تعريف واژه هايي به کار رفته که بايد هر کدام را تعريف کنيم: فرآيند، شرطي و اکتسابي. فرآيند: فرآيند يعني کاري مرحله به مرحله، روند. يعني مطالعه بايد داراي بخش‌هاي مختلفي مثل گرم‌کردن، ايجاد آمادگي، پيشمطالعه و... باشد. شرطي: شرطي يعني اينکه اين کار، شرايطي دارد. مهم ترين اين شرايط «عادت کردن» است، يعني در طول سال تحصيلي بايد به يک روش خاصي عادت کرد. اکتسابي: اکتسابي يعني چيزي که به دست مي آوريم و مي آموزيم. و اما بعد....
مکان مطالعه
1) مکان ثابت: مکان مطالعه بايد ثابت باشد و اين جاي ثابت بايد ترجيحا پشت ميز باشد. مطالعه روي زمين، روي تخت يا در حال راه‌رفتن معمولا به درد نمي‌خورد. حتي گذشتگان نيز روي زمين درس نمي‌خوانده‌اند و از ميزهاي کوچکي براي کارهاي نوشتني و خواندني خود استفاده مي‌کرده‌اند.
2) نور اتاق مطالعه: نور لامپ مهتابي زياد مناسب نيست و نور چراغ مطالعه به تنهايي هم مناسب نيست. بهتر است اين دو را ترکيب کرد تا هنگام مطالعه، ترکيب طيف زرد و سفيد مانع خستگي چشم‌ها بشود. ضمنا هنگام مطالعه بايد پيرامونتان هم روشن باشد، نه اينکه فقط محلي که درس مي‌خوانيد روشن باشد.
3) دماي اتاق مطالعه: دماي اتاق مطالعه بايد حدود 25 درجه سانتي‌گراد باشد. منظور اين است که بتوانيد با لباس راحتي در اتاق خود راحت باشيد؛ ولي اگر سرمايي هستيد بهتر است لباس مناسب‌تري بپوشيد و اتاق را زياد گرم نکنيد چرا که يکي از عوامل حواس پرتي و ايجاد خواب‌آلودگي گرماي زياد اتاق مطالعه است.
4) دکور اتاق مطالعه: دکور اتاق هرچه ساده‌تر و ثابت‌تر باشد بهتر است؛ به عبارت بهتر، دائما دکور اتاق را تغيير ندهيد. سعي کنيد به يک وضعيت عادت کنيد. در ضمن چيزي که تداعي‌کننده خاطره خاصي باشد در اتاقتان نصب نکنيد مثل عکس، پوستر يا مجسمه اي که شما را ياد چيزي بيندازد. رو به ديوار قرار بگيريد و درس بخوانيد؛ چون هر قدر فضاي ديدتان محدودتر باشد حواس‌‌تان کمتر پرت مي شود.
5) برتري خانه بر ساير کتابخانه: بهترين جا براي درس خواندن منزل است ولي اگر نمي‌توانيد در خانه درس بخوانيد- حالا به هر دليل- چه به دليل جمعيت زياد و سر و صدا، چه سکوت بيش از حد، مي‌توانيد از کتابخانه‌ها و فرهنگسراها استفاده کنيد. فقط توجه داشته باشيد که در کتابخانه، به جاي خواندن درس وقتتان را صرف امور ديگر نکنيد، به عبارت ديگر وقت تلف نکنيد.
6) نقش موسيقي؟ درباره موسيقي نتايج ضد و نقيض فراواني منتشر شده است که خلاصه‌اش اين است: درس‌خواندن با موسيقي گوش‌دادن جور در نمي‌آيد. هر سخن جايي و هر نکته مکاني دارد. پس سعي کنيد اگر عادت داريد با موسيقي درس بخوانيد، حتما اين عادت را کنار بگذاريد و سعي کنيد سر خود را شيره نماليد؛ چون بعضي‌ها مي‌گويند براي دروس عمومي حواسمان پرت مي‌شود ولي در موقع تست‌زدن و مطالعه دروس اختصاصي، موسيقي مشکلي ايجاد نمي‌کند. خودتان بهتر مي‌دانيد که ايجاد مي‌کند! پس سعي کنيد صادقانه درس بخوانيد و با خود روراست باشيد تا موفق شويد.
زمان مطالعه
خيالتان را راحت کنم. هيچ قانوني براي زمان مطالعه نداريم. هر وقت راحت بوديد، همان موقع بهترين زمان براي درس‌خواندن است. حالا ممکن است اين زمان 3 صبح باشد يا 12 شب. مهم اين است که شما در چه زماني راحت‌تر درس مي خوانيد. ولي 3 زمان در يادگيري خيلي مهم است که بهتر است در اين زمان‌ها درس بخوانيد:
اول صبح: به دليل اينکه تازه از خواب بيدار شده‌ايد و ذهنتان مانع قبلي ندارد، آماده است و مطالب را به راحتي در خود نگه مي‌دارد. پس در برنامه روزانه خود طوري عمل کنيد که حتما اول صبح‌ها نيم يا يک ساعت بتوانيد درس بخوانيد. فقط دقت داشته باشيد بلافاصله بعد از خواب، در يادگيري اختلال صورت مي‌گيرد. حتما يک يا چند حرکت کششي انجام بدهيد. آب‌ميوه يا ميوه‌اي ميل کنيد تا اين اختلال برطرف شود و بعد درس خواندن را شروع کنيد. بهتر است درس‌هاي سخت را اول صبح بخوانيد. اين درس سخت مي‌تواند رياضيات يا ادبيات باشد. بستگي به شما دارد.
آخر شب: به دليل اينکه بعد از درس مي‌خوابيد و مانع بعدي نداريد، مطالب فرصت پيدا مي‌کنند تا از نيمکره راست که جايگاه حافظه کوتاه‌مدت است وارد نيمکره چپ بشوند که جايگاه حافظه بلندمدت است. براي همين يادگيري افزايش پيدا مي‌کند. حيف است که شب‌ها جلوي تلويزيون بخوابيد. سعي کنيد روي دفتر و کتاب خوابتان ببرد. آخر شب، درس‌هاي دوست‌داشتني را بخوانيد نه درس‌هايي که حکم لالايي دارند و مي‌خوانيد و مي‌خوابيد.
دو ساعت قبل از غروب آفتاب: به دليل کاهش اشعه کيهاني و نوع رابطه خورشيد با زمين اختلال حواس کم مي‌شود. پس سعي کنيد اين زمان را صرف امور پيش پا افتاده نکنيد. به طور مثال اگر مي‌خواهيد اتاقتان را مرتب کنيد به جاي قبل از غروب بعد از غروب اين کار را انجام دهيد.
کي درس نخوانيم
با شکم پر درس نخوانيد. بين شروع مطالعه و وعده‌‌هاي غذايي مثل نهار و شام حداقل نيم ساعت فاصله باشد.
با شکم خالي درس نخوانيد. اگر گرسنه‌ايد ولي قسمتي از درستان هم مانده، اشکالي ندارد يک ميوه يا شيريني ميل بفرماييد؛ سپس برگرديد و درستان را بخوانيد.
با اعصاب خرد درس نخوانيد.
روش مطالعه
مطالعه بايد براساس يکي از سيستم‌هاي مطالعاتي باشد تا کارايي لازم را داشته باشد. در زير به يکي از کارآمدترين اين سيستم‌ها مي‌پردازيم:
سيستم مطالعاتي pqr5
اين عبارت اول کلمات زير است که در ادامه به شرح هرکدام مي‌پردازيم:
مراحل قبل از مطالعه
پيشمطالعه
سوال‌گذاري
مراحل حين مطالعه
خواندن
خلاصه‌نويسي بعد از مطالعه
مرورکردن
تفکرکردن
تازه‌کردن مطالعه
قبل از پرداختن به توضيح مراحل مطالعه لازم است نکات زير را بدانيد. اين نکات کمک مي‌کنند تا يک حالت خوب را به مدت طولاني حفظ کنيم و خود را با آن سازگار کنيم و مرتبا در تصميمات جديدمان دچار مشکل نشويم.
نحوه ايجاد عادت جديد
سنگ بزرگ برنداريد: براي گرفتن تصميم جديد نبايد از همان اول تصميم هاي خيلي بزرگ گرفت. بلکه بايد از تصميم‌هاي کوچک‌تر شروع کرد. يعني دانش‌آموزي که عادت ندارد درس بخواند، نبايد يک برنامه روزانه 10 ساعته آغاز کند؛ بلکه بايد با يک برنامه 2 ساعته شروع کند تا بتواند اين روند را ادامه بدهد وگرنه منحني اين تغييرات، سينوسي خواهد شد و فرد يک هفته مي تواند و يک هفته نمي تواند.
از بروز مشکل نترسيد. در موقع ايجاد عادت جديد، کارايي فرد بين 21 تا 40 روز کاهش پيدا مي‌کند؛ يعني هر فردي که مي‌خواهد رفتار جديدي را آغاز کند بايد بداند که در وهله اول نه تنها اتفاق مثبت خاصي نمي‌افتد بلکه اتفاقات منفي نيز پيش مي‌آيد و راندمانش کم مي‌شود. براي همين در فرهنگ شرقي عادت به چله‌نشيني داريم يعني اگر فرد مي‌خواهد عادتي را در خود ايجاد کند حدود 40 روز بايد رياضت بکشد اما خوشبختانه از آنجا که نام انسان از دو ريشه انس و نسيان گرفته شده است، وضعيت قبليش را سريع فراموش (نسيان) مي‌کند و به وضعيت جديد عادت مي کند (انس.)
منتظر نقطه آغاز براي شروع تحول جديد نباشيد
«از شنبه»، «از اول ماه»؛ اينها بدترين حرفهايي است که مي‌شود براي آغاز يک حرکت نو انتخاب کرد. واقعا سه‌شنبه يا جمعه چه گناهي کرده‌اند که هيچ‌وقت به عنوان مبدا تغيير و تحولات قرار نمي‌گيرند.
هر وقت خواستيد تغييري در خود ايجاد کنيد مثل رژيم‌گرفتن، نماز اول وقت خواندن، درس خواندن و هر حرکت مثبت ديگري که به ذهنتان رسيد بيهوده آن را به تاخير نيندازيد و نگوييد از شنبه يا از اول ماه اين کار را شروع مي کنم.
منبع:هفته نامه زندگی مثبت
