پاسخ : آشنایی با رشته های تحصیلی
رشته کشاورزی
دانش کشاورزی در نگاه اول دانش ساده ای به نظر می آید ولی در کل دارای پیچیدگی ها و شاخه های زیادی است که در انتها یک مجموعه کشاورزی را می سازد .
رشته کشاورزی به دو شاخه تقسیم می شود :
- علوم کشاورزی
- منابع طبیعی
هر کدام از این شاخه ها به زیر شاخه های زیادی تقسیم می شود .
در این مقاله ابتدا به مفهوم علوم کشاورزی و منابع طبیعی و در انتها به معرفی زیر شاخه ها و تعریف کلی از هر کدام و آینده شغلی آنها می پردازیم .
علوم کشاورزی ومنابع طبیعی
علوم کشاورزی و منابع طبیعی یکی از مهمترین ارکان علوم در توسعه علمی و توسعه پایدار کشور است. زیرا امنیت غذایی و حفاظت محیط زیست که رکن اساسی دوام و بقای یک کشور است وابسته به آن است در صورتی که زمینه مساعد بوده و سازماندهی مناسب باشد. برای موفقیت در توسعه کشاورزی پایدار کافی است که برنامه توسعه همه سو نگر تدوین شود آموزش و پژوهش برمبنای برنامه توسعه اعمال شود و نتایج آموزش و پژوهش به تولید کنندگان منتقل شود از این نظر طرح های انجام شده در گروه علوم کشاورزی به ویژه طرح های ارزیابی سطح علمی رشته های کشاورزی و منابع طبیعی بررسی کمی و کیفی کتاب های علوم کشاورزی و فرهنگ واژه ها به توسعه علمی کشور کمک کرده است.
برای ارتقای علمی این رشته لا زم است که افزون بر داشتن برنامه جامع توسعه نوعی تعامل و هماهنگی بین سیاست گذاران، برنامه ریزان، محققین، مدرسین، مروجین، دستگاه های اجرایی، تولید کننده و مصرف کننده برقرار باشند تا بتوان نتایج آموزش و پژوهش مناسب را از راه ترویج در عمل پیاده نمود که البته انجام چنین امری مستلزم زمینه سازی فرهنگی - اجتماعی مناسبی می باشد و همچنین لا زم است که وزارت علوم به مسئله کیفیت علمی رشته های علوم کشاورزی و منابع طبیعی توجه بیشتری بکند و دولت هم امکانات فعالیت های کشاورزی را برای دانشآموختگان کشاورزی فراهم کند که به تولیدات محصولا ت کشاوزی کشور کمک می کند. لا زم است که قشر جوان جامعه را به تحقیق و بررسی عملی در جهت ارتقای رشته کشاورزی تشویق و ترغیب نمود که یکی از راه های تشویق جوانان جامعه به علم و تحقیق تغییر در شیوه آموزش در مقاطع مختلف است.
به گونه ای که دانش آموزان از سنین کودکی به تفکر علمی و تحقیق واداشته شده و روحیه کنجکاوی و قدرت و ابتکار و خلاقیت در آنها پرورش داده شود. به تجربه ثابت شده که انجام چنین کار مهمی نیز بدون زمینه سازی فرهنگی - اجتماعی میسر نیست در این رابطه لازم است که استادان فن طرح هایی را تحت عنوان زمینه سازی برای پیشرفت علم و فناوری و آثار آن در توسعه اجتماعی - اقتصادی ارائه دهند که برای تحقق زمینه سازی مناسب شرایط زیر لازم است. عزم ملی و خواستن واقعی جامعه برای رسیدن به هدف، خودباوری و اعتماد به نفس جامعه در اینکه می تواند به این هدف برسد، پشتکار و تلاش مستمر برای رسیدن به هدف، افزون بر این برقراری شرایط دیگری مانند امنیت - ثبات نظم، علاقمندی به خدمتگزاری بی توقع، صداقت در کار، قانونگرایی و مراعات حقوق دیگران، صرفه جویی در منابع طبیعی و حفاظت محیط زیست نیز ضروری می باشد از دستاوردهای علمی و نظری کشورهای پیشرفته و در حال توسعه به ویژه کشورهایی که از نظر اقلیمی مشابه ایران هستند در صورت داشتن بینش صحیح، می توان بهره برد و با توجه به این دستاوردها می توان الگوی مناسبی را برای توسعه ارائه کرد به عبارت دیگر موفقیت در این امر مستلزم آن است که افراد متخصص و کاملا آشنا به مسائل کشاورزی در تهیه این الگو مشارکت داشته باشند در غیر این صورت استفاده بی رویه از این دستاوردها مانند پیوند نابه جا بی ثمر یا حتی مضر نیز می باشد.
در این رابطه دانستن زبان خارجی به منظور دسترسی به اطلا عات روز دنیا و تامین امکانات ارتباطی ضروری می باشد. شرایط فعلی حاکم بر علم و تحقیق کشاورزی در حد انتظار نیست علت این که می توان با برنامه ریزی های مناسب، سازماندهی، فراهم آوردن بستری مناسب و با همسو نمودن فعالیت ها و تلا ش های جاری و با استفاده بهینه از امکانات موجود و رفع کاستی ها بر پایه یک استراتژی جامع و مدون می توان به وضعیت مناسب تری دست یافت و این کار شدنی است مثل این که در کشور هندوستان اوایل دهه پنجاه میلا دی پیش بینی می شد که هندوستان تا سال ۱۹۷۰ با قحطی مواجه خواهد شد اما تحقیقات دقیق و طرح برنامه ریزی های منظم و کوشش های موثر آگاهانه متخصصین، مروجین، کشاورزان مدیران، طراحان و سیاست گذاران به کشاورزی هندوستان جهت داده و از رشد و توسعه خوبی برخوردار شده است.
با روش مشابهی کشور چین نیز توانست مشکلا ت خود را حل کند. برای بهبود وضعیت رشته های کشاورزی و منابع طبیعی می توان توجه بیشتری به کیفیت علمی رشته های کشاورزی و منابع طبیعی داشت:
پذیرش دانشجو در سطح کارشناسی ارشد و دکتری با توجه به امکانات دانشکده ها از لحاظ تعداد اعضای هیات علمی و امکانات تحقیقاتی و بودجه، تامین بودجه پژوهشی کافی برای دانشکده هایی که دارای اعضای هیات علمی محقق و پژوهشگران برجسته هستند، تامین بودجه کافی برای دانشکده هایی که دارای قدرت علمی هستند جهت بازسازی ساختمان ها، آزمایشگاه ها و تامین و مسائل زیربنایی آموزشی و پژوهشی، دادن امکانات تولید به مهندسین کشاورزی برای تولید محصولا ت کشاورزی به منظور تشویق آنان و بهره برداری بهتر و همچنین تشویق دیگران برای تحصیل در رشته کشاورزی.
مهندسي كشاورزي:
ديباچه: كشور ايران با وجود 37 ميليون هكتار اراضي داراي قابليت كشاورزي، 118 تا 100 ميليارد متر مكعب منابع آبي قابل استفاده و گسترش و تنوع آب و هوايي در 14 اقليم گوناگون (كشور ايران از لحاظ تنوع توليد زراعي و باغي بين كشورهاي جهان رتبه هشتم را دارد)، پتانسيل بسيار خوبي در بخش كشاورزي دارد. البته براي توسعه اين بخش مهم كه به حق آن را محور توسعه اقتصادي كشور تلقي كردهاند، بايد از كشاورزي سنتي فاصله گرفت و با بهرهگيري از دانش كشاورزي به كشاورزي مكانيزه نزديك شد، دانش و تخصصي كه در گرايشهاي مهندسي كشاورزي آموزش داده ميشود.اين رشته در 7 گرايش علومدامي، باغباني، زراعت و اصلاح نباتات، گياه پزشكي، علوم و صنايع غذايي، خاك شناسي و ترويج و آموزش كشاورزي از بين داوطلبان گروه آزمايشي علوم تجربي دانشجو ميپذيرد.
مهندسی منابع طبیعی :
كارشناسان منابع طبیعی با بررسی علم اكولوژی، حل مسائل زیستمحیطی، ارائه طرحهای عملی برای حفظ و توسعه پوشش گیاهی، بهرهبرداری صحیح از اراضی مطابق با قابلیت آنها، توسعه فعالیت آبخیزداری و مدیریت آب و خاك، تلاش های بسیاری می کنند تا زمین را از آلودگی ها پاک و سر سبزی را به زمین برگردانند.این رشته در مقطع كارشناسی دارای 5 گرایش محیطزیست، مرتع و آبخیزداری، جنگلداری، شیلات و علوم و صنایع چوب و كاغذ است.
گرایش های رشته مهندسی کشاورزی
* گرایش علوم دامی:
هر نوع دامی را که بخواهیم به طریق علمی پرورش دهیم، با پنج مقوله اساسی روبرو میشویم. یکی بحث پرورش دام به نحو صحیح، منطقی و عملی است که در این میان تغذیه به عنوان عاملی بسیار مهم در پرورش مطرح و در راستای آن مسأله مراتع و کشت علوفه نیز مطرح میشود. دومین عامل، اصلاح نژاد است که باعث میشود تا دام پر تولیدتری داشته باشیم. سومین عامل، بهداشت است که باعث کاهش تلفات و ضایعات و افزایش توان تولید میشود. عامل چهارم، مدیریت نیروی انسانی است که به یاری آن از نیروی فعال در مزارع به نحو مطلوب بهره برداری میشود. عامل آخر، تولیدات و بازاریابی است که براساس این عامل باید بررسی کرد که به چه نحوی تولیدات به بازار عرضه شود تا در سطح تولیدات، افتی ایجاد نگردد.مهندسی علوم دامی به بررسی و مطالعه این پنج عامل و نقش آنها در پرورش دام میپردازد. البته در کشور ما پرورش هر دامی در رشته علوم دامی نمیگنجد. برای مثال پرورش آبزیان بیشتر در رشته شیلات مطرح میشود؛ همچنین در کشور ما پرورش سگ ، گربه یا خوک رایج نیست.
تواناییهای لازم :
هر داوطلب علوم دامی باید بداند که بخش قابل توجهی از دروس این گرایش جنبه عملی دارد و دانشجو باید در دامداریها و زمینهای زراعی با نحوه پرورش و تغذیه دام آشنا گردد. از همین رو نباید نسبت به بوی کود یا دام حساس باشد و از حیواناتی مثل گاو و گوسفند یا حشراتی مثل زنبور عسل بترسد. از لحاظ درسی نیز دانشجوی این گرایش لازم است که به دروسی مانند آمار و زیستشناسی مسلط باشد.
موقعیت شغلی در ایران :
بسیاری از دامداران ما به ضرورت حضور یک کارشناس علوم دامی در دامداریها واقف نیستند و در حالی که خودشان از اوج شیر، رکود سالانه، فاصله زایمان، جیره نویسی، اصلاح نژاد و درصد تلفات و بیماریها اطلاعی ندارند، از تخصص کارشناس علوم دامی نیز در زمینههای فوق بهرهای نمیبرند.البته این به آن معنا نیست که فارغالتحصیلان این گرایش هیچ موقعیت کاری ندارند، چون خوشبختانه در حال حاضر هر دامپروری باید از یک مهندس علوم دامی بهره بگیرد و همچنین بازار کار مهندسی علوم دامی در روستاها و شهرستانها نسبتاً مطلوب است و فارغالتحصیلان میتوانند علاوه بر کار در جهاد کشاورزی در مرغداریها و دامداریهای خصوصی نیز کار کنند یا اینکه خود یک دامداری را راهاندازی نمایند.همچنین میتوانند در آزمایشگاههای تغذیه برای خوراک یا آنالیز خوراک، آزمایشگاههای اصلاح نژاد دام و مراکز تحقیقاتی امور دام و آبزیان فعالیت نمایند.
درسهای این رشته در طول تحصیل:
دروس مشترک در 7 گرایش زراعت و اصلاح نباتات، علوم دامی،گیاه پزشکی، ترویج و آموزش کشاورزی، باغبانی، خاک شناسی و صنایع غذایی :
ریاضیات عمومی، فیزیک عمومی، شیمی عمومی، اکولوژی، گیاهشناسی، آمار و احتمالات، بیوشیمی عمومی، زیستشناسی،آبیاری عمومی، هوا و اقلیمشناسی، اقتصاد کشاورزی، خاکشناسی عمومی، زراعت عمومی، باغبانی عمومی،حشرهشناسی و دفع آفات، ماشینهای کشاورزی، عملیات کشاورزی، اصول تبدیل و نگهداری فرآوردههای کشاورزی، دامپروری عمومی، آشنایی با کامپیوتر.
دروس تخصصی گرایش علوم دامی :
تغذیه دام ، اصول بهداشت دام، تشریح و فیزیولوژی دام، اصلاح دام ، بیماریهای دام و طیور، پرورش گاو شیری ، پرورش گوسفند و بز، پرورش طیور، فیزیولوژی تولید مثل، مرتعداری ، پرورش زنبور عسل ، کارآموزی.
* گرایش گیاهپزشکی:
دانش گیاهپزشکی به جای معالجه انسان به حفظ و معالجه گیاهان اعم از گیاهان زراعی، زینتی و درختان میوه میپردازد و آنچه که گیاه را رنج میدهد و به سلامت آن صدمه میزند، مطالعه و بررسی میکند؛ یعنیدانشجوی این گرایش با آفاتی که در مزرعهها، انبارها، سیلوها و کشتیها به بخشهای مختلف گیاه صدمه میزند از قبیل حشرات، جوندگان و علفهای هرز یا بیماریهای گیاهی مانند قارچها، ویروسها و باکتریها آشنا میشود و نحوه سمپاشی را در مراحل مختلف رشد و نگهداری از گیاه و نحوه ضد عفونی انبارها را فرا میگیرد. البته باید توجه داشت که آنچه به گیاه صدمه میزند تنها بیماری نیست بلکه سرمازدگی، گرمازدگی و حتی کمبود مواد غذایی در خاک نیز گیاه را رنج میدهد و جزو ضایعات گیاهی محسوب میشود. از همین رو دانشجوی گیاه پزشکی باید موارد فوق را بشناسد و نحوه جلوگیری از این آسیبها را بیاموزد.
تواناییهای لازم :
گیاه پزشک ایرانی باید از یک سو با گونههای گیاهی و جانوری طبیعی ایران آشنا باشد و از سوی دیگر با موجودات زنده (آفات، بیماریها و علفهای هرز قرنطینهای) که دائم از مبادی ورودی رسمی یا از مرزهای طولانی کشور به صورت غیرقانونی وارد میشوند، آشنا بوده و با آنها مبارزه کند. در واقع مهندس گیاهپزشکی کاری دشوار، پیچیده و پر مسؤولیت را بر عهده دارد و باید از بیوشیمی، بیولوژی و آمار، اطلاعات وسیع و گستردهای داشته باشد.همچنین گیاهپزشکی نیاز به حافظه قوی دارد چون دانشجو باید اسامی لاتین حشرات و قارچها و رده آنها را به خاطر بسپارد و بالاخره دانشجوی این گرایش باید به کشاورزی و بخصوص حشرهشناسی علاقهمند باشد. زیرا بخش عمدهای از دروس این گرایش شامل آفات گیاهی میشود و در این درس حشرات مضر برای آفات و بیولوژی آنها آموزش داده میشود.
موقعیت شغلی در ایران :
شاید برخی از کشاورزان تصور کنند که اطلاعات لازم را درباره آب و خاک دارند اما هر کشاورزی میداند که برای مبارزه با آفات و بیماریهای گیاهی باید به یک متخصص مراجعه کند تا نوع سم و نحوه استفاده از آن را فرا گیرد. به عبارت دیگر کشور به فارغالتحصیل علاقهمند و توانای گیاهپزشکی نیاز مبرمی دارد. وزارت کشاورزی، شهرداریها و کلنیکهای گل و گیاه نیز از مراکز جذب فارغالتحصیلان این گرایش هستند.از سوی دیگر در حال حاضر مهندسین کشاورزی میتوانند با استفاده از طرح اشتغالزایی جهاد کشاورزی، از این وزارتخانه وام گرفته و گلخانه یا باغ میوه ایجاد کنند.قابل ذکر است که موقعیت فارغالتحصیلان این گرایش در شهرستانها بهتر است زیرا میتوانند در سازمان تحقیقات کشاورزی شهر خود فعالیت نمایند.
دروس تخصصی گیاه پزشکی:
حشرهشناسی ، قارچشناسی، آفات مهم گیاهان زراعی ، بیماریهای مهم گیاهان زراعی، آفات مهم درختان میوه، بیماریهای مهم درختان میوه، آفات و بیماریهای مهم گیاهان زینتی، جالیزی و سبزیها، اصول مبارزه با آفات و بیماریهای گیاهی، سمشناسی، تکنولوژی مبارزه شیمیایی، علفهای هرز و کنترل آنها، آفات انباری، کارآموزی.
گرایش ترویج و آموزش کشاورزی:
یکی از رسالتهای مهم هر رشتهای بردن دانش و علم آن رشته در بین اقشار مختلف جامعه است. به عبارت دیگر مطالبی که دانشجویان در دانشگاهها فرا میگیرند، مستقیماً برای عموم مردم قابل استفاده نیست بلکه باید تغییر و تحولی در آن صورت گیرد تا متناسب با سطح توانایی هر یک از مخاطبان بتوان ایدهها و نوآوریها را در اختیارشان قرار داد. در کشاورزی نیز ما با افراد مختلفی سر و کار داریم که از لحاظ سطح علمی و آگاهی در ردههای متفاوتی قرار دارند. افرادی که نیاز به دانش کشاورزی نوین دارند اما نمیتوانند این دانش را از کتب کشاورزی به دست بیاورند بلکه باید متخصصانی باشند که یافتههای جدید علمی را متناسب با سطح دانش و توان علمی این دسته از مخاطبان در اختیار آنها قرار دهند این متخصصان همان مهندسین ترویج و آموزش کشاورزی هستند.البته بخش آموزش این گرایش شامل آموزشهای رسمی نیز میشود؛ یعنی دانشجویان مهندسی ترویج و آموزش کشاورزی در این بخش با نحوه برنامهریزی آموزشی، تدریس و مدیریت هنرستانها و دبیرستانهای کشاورزی آشنا
میشوند.
تواناییهای لازم :
مهندسی ترویج و آموزش کشاورزی یکی از رشتههای بین رشتهای است چون دروس آن حیطه گستردهای از علوم مختلف شامل ارتباطات، روانشناسی تربیتی، تکنولوژی آموزشی، علوم تربیتی، مدیریت، کامپیوتر، آمار و کشاورزی را دربرمیگیرد.به همین دلیل دانشجوی این گرایش باید هم در دروس مهم مهندسی کشاورزی مانند زیستشناسی، شیمی و ریاضی قوی باشد و هم توانمندیهای لازم برای تدریس را داشته باشد؛ یعنی باید صبر و حوصله بسیار داشته و با کوچکترین عدم پذیرش از سوی کشاورزان، دلسرد نشود. در ضمن باید نواندیش و خلاق باشد تا بتواند به بهترین نحو به ترویج و آموزش کشاورزی بپردازد و از روشهای متعدد و متفاوت تکنولوژی آموزشی مثل تهیه پوستر، فیلم و عکس در این راه استفاده نماید. همچنین باید شخصیتی برونگرا داشته باشد تا بتواند با طبقات مختلف جامعه به خصوص قشر روستایی ارتباط برقرار کند و با جلب اعتماد آنها، دانش تئوری و عملی را به کشاورزان منتقل سازد و در نهایت لازم است که از محیط روستایی و فعالیتهای کشاورزی لذت ببرد و علاقهمند به همکاری و کمک به دیگران باشد.
موقعیت شغلی در ایران :
مهندسین ترویج و آموزش کشاورزی میتوانند به عنوان رئیس سازمان کشاورزی استان، مجری طرحهای تحقیقاتی - ترویجی، کارشناس ترویج و آموزش در وزارت تعاون، صندوق بیمه و سازمان مدیریت و برنامهریزی مشغول به فعالیت شوند و باعث ارتقای سطح زندگی روستاییان گردند. یا به عنوان کارشناس، گروهی از مروجین را برای انتقال یافتههای نوین به روستاییان آماده کرده، بر کار آنها نظارت کنند.همچنین میتوانند به عنوان مدیر، آموزشگر، برنامهریز آموزشی یا تکنولوژیست آموزشی در هنرستانها و دبیرستانهای کشاورزی فعالیت نمایند یا در سمینارها و کنگرههای علمی مسؤول وسایل دیداری و شنیداری شوند و به عنوان سردبیر روزنامهها و نشریات کشاورزی در جامعه خدمت کنند.لازم به ذکر است که در بخش کشاورزی، نیاز به آموزش هم برای زنان و هم برای مردان روستایی وجود دارد، بنابراین فارغالتحصیلان این گرایش چه زن و چه مرد میتوانند فرصت شغلی مناسبی داشته و نقش بسیار ارزندهای در بهبود وضعیت روستاییان داشته باشند.
دروس تخصصی گرایش ترویج و آموزش کشاورزی :
مقدمات روانشناسی تربیتی، جامعه شناسی روستایی ، مقدمات مردمشناسی عشایری ، اصول آموزش و پرورش ، اصول آموزش بزرگسالان، اصول آموزش کشاورزی، اصول ترویج کشاورزی، اصول مدیریت آموزش و ترویج ، اصول برنامهریزی ترویجی، طرح و تهیه برنامه آموزشی، نوآوری و نوپذیری، آموزش سمعی و بصری ، اصول مقاله نویسی فنی و ترویجی، ترویج و آموزش کشاورزی عملی .
گرایش باغبانی:
باغبانی آمیختهای از علم، هنر، تجربه و مهارت در پرورش گیاهان باغبانی است. گیاهانی که شامل درختان میوه، گلها و گیاهان زینتی، سبزیجات و گیاهان دارویی میشود و دانشجوی مهندسی باغبانی در طی چهار سال با ویژگیهای ژنتیکی این چهار دسته از گیاهان، پاسخهایی که گیاهان به شرایط محیطی میدهند و پاسخهایی که به تیمارهای ما مثل آبیاری، کود، هرس و ... میدهند، آشنا میشود و به خاطر همین بررسیهای دقیق فیزیولوژیکی گیاهان است که باغبانی یک رشته علمی است، علمی که باعث بهتر شدن کمیت و کیفیت محصولات باغبانی شده است. برای مثال به یاری علم باغبانی، گیاهان زینتی دوام بیشتری پیدا کرده و گلهای بزرگتری میدهند. یا در قدیم بعضی از خیارهایی که میخریدیم تلخ بود اما امروزه به یاری اصلاح نژاد و رسیدگیهای لازم خیار تلخ وجود ندارد.
تواناییهای لازم :
باغبانی یک کار عملی است، باید آن را حس کرد، باید با آب و خاک ارتباط برقرار کرد و باید بررسی کرد که در زمینه باغبانی چه کارهایی در دنیا انجام شده است و از آنها ایده گرفت. به همین دلیل دانشجوی مهندسی کشاورزی ـ باغبانی لازم است که سرِ زمین برود و به کار با خاک و گل و گیاه علاقهمند باشد.همچنین دانشجوی این گرایش باید به علوم زیستی به ویژه گیاهشناسی علاقهمند بوده و به آن تسلط داشته باشد برای اینکه تنوع گیاهی در این گرایش فوقالعاده زیاد است.گفتنی است که باغبانی به خاطر ماهیت گیاهان بخصوص گیاهان زینتی با مسائل ذوقی سر و کار دارد. بنابراین افرادی که زمینههای هنری در آنها قوی است و به گل و گیاه نیز علاقه دارند، در این گرایش موفقتر خواهند شد.
موقعیت شغلی در ایران :
باغبانی از نظر اقتصادی رشته پردرآمدی برای تولیدکنندگان است، چون فارغالتحصیلان این گرایش در صورت داشتن سرمایه لازم میتوانند به تولید گلها، گیاهان زینتی و دارویی، سبزیجات یا میوههای گلخانهای بپردازند.از سوی دیگر چون دانشگاه آزاد اسلامی در سطح وسیعی دانشجوی مهندسی باغبانی نمیگیرد، هنوز بازار کار این گرایش اشباع نشده است.فارغالتحصیلان مهندسی باغبانی میتوانند در سازمان برنامه و بودجه یا جهاد کشاورزی نیز کارهای تحقیقاتی و آزمایشگاهی انجام دهند یا به عنوان کارشناس در مزارع و باغهای خصوصی فعالیت نمایند.
دروس تخصصی گرایش باغبانی:
اصول باغبانی، اصول اصلاح نباتات، علفهای هرز و کنترل آنها، حاصلخیزی خاک و کودها، ازدیاد نباتات ، سبزیکاری عمومی، سبزیکاری خصوصی، میوههای مناطق معتدل ، فیزیولوژی بعد از برداشت، گلکاری ، میوههای ریز، اصلاح و بذر گیری گل و گیاه ، میوههای گرمسیری و نیمه گرمسیری، فیزیولوژی گیاهی ، کارآموزی .
* گرایش خاکشناسی:
مهندسی کشاورزی ـ خاکشناسی به شناسایی خاک، بهرهبری از خاک در جهت تولید مواد غذایی و حفاظت از محیط زیست، مدیریت خاک و آب، آلودگی خاک، اصلاح خاکهای شور و قلیایی، مصرف بهینه کودهای شیمیایی و آلی و کاربری خاک برای مصارف گوناگون از قبیل جنگل، مرتع، زراعت آبی، زراعت دیم و شهرسازی میپردازد. به عبارت دیگر دانشجویان این گرایش با مراحل پیدایش و تکامل خاک، ردهبندی و نامگذاری انواع خاک، روشهای مختلف کنترل فرسایش و حفظ، نگهداری و تقویت خاکهای زراعی آشنا میشوند و رابطه بین خاک با آب و گیاه و عوامل مختلف اقلیمی را مطالعه میکنند و با بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و واکنش آن در برابر اضافه یا کم شدن مواد مختلف به بهروری هرچه بیشتر محصولات زراعی کمک میکنند.
تواناییهای لازم :
دروس پایه در مهندسی کشاورزی ـ خاکشناسی، شیمی و زمینشناسی است و دانشجویان این گرایش باید به این دروس و همچنین محیط زیست و منابع طبیعی علاقهمند باشند و آمادگی کار در آزمایشگاهها، صحرا و مزارع را داشته باشند.
موقعیت شغلی در ایران :
فرض کنید که یک باغدار میخواهد باغی 30 یا 50 هکتاری را کود بدهد. تعیین میزان کود و نوع کود برعهده مهندس کشاورزی ـ خاکشناسی است. همچنین مهندس این گرایش میتواند کاربری زمینهای مختلف را تعیین کند؛ یعنی مشخص کند که یک زمین برای زراعت، باغبانی یا مسکن مناسب است. در ضمن نوع محصول مناسب برای زمین زراعی را نیز پیشنهاد بدهد. در حال حاضر نیز مهندس کشاورزی ـ خاکشناسی میتواند در وزارت جهاد کشاورزی، محیط زیست، شهرداریها یا در بخش خصوصی فعالیت کند.
دروس تخصصی گرایش خاکشناسی:
فیزیک خاک، شیمی خاک، خاکهای شور و قلیایی، پیدایش و ردهبندی خاکها، حاصلخیزی خاک و کودها، بیولوژی خاک، فرسایش و حفاظت خاک، رابطه آب و خاک و گیاه، ارزیابی خاکها و اراضی، نقشهبرداری خاکها، مبانی زهکشی، تغذیه گیاه، کارآموزی.
گرایش زراعت و اصلاح نباتات:
زراعت و اصلاح نباتات در کنار گرایشهای باغبانی و علوم دامی یکی از سه گرایش تولیدکننده مهندسی کشاورزی است. در این میان گرایش زراعت و اصلاح نباتات به رشد و نمو، میزان عملکرد و روشهای بهینهسازی تولید گیاهان زراعتی نظیر گندم، جو، ذرت، چغندر قند، سویا و آفتابگردان میپردازد. گیاهانی که غذای انسان و دام به آنها وابسته است و در واقع مهمترین گیاهان زراعتی به شمار میآیند. همچنین در این گرایش طریقه اصلاح گیاهان که پایه ژنتیکی دارد، مطالعه میشود تا با اصلاح ژنتیکی، گیاهانی با کیفیت و بازدهی بیشتری داشته باشیم. برای مثال با تلاقی گندمهای مختلف، گندمی را تولید کنیم که بالاترین بازدهی و بهترین کیفیت را داشته باشد.
تواناییهای لازم :
استادان و متخصصان این گرایش معتقدند که زندگی شخصی دانشجویان زراعت و اصلاح نباتات باید به نوعی وابسته به کشاورزی باشد. چون تجربه نشان داده شده است، دانشجویانی که زندگی شهری دارند در دروس عملی کشاورزی با مشکلات زیادی مواجه میشوند. همچنین افرادی که به کار در مزرعه و آزمایشگاه علاقهمند باشند در این گرایش موفقتر هستند.
موقعیت شغلی در ایران :
اگر فارغالتحصیل این گرایش سرمایه داشته باشد به خوبی میتواند یک زمین زراعی را به صورت مکانیزه اداره کند و در صورت نداشتن سرمایه نیز میتواند جذب مؤسسات تولید واحدهای کشاورزی گردد. به ویژه این که با اجرای آئیننامههای نظام مهندسی کشاورزی که توسط مجلس تصویب شده است، هر زمین زراعی اعم از دولتی و خصوصی باید تحت نظارت یک مهندس زراعت و اصلاح نباتات اداره گردد. گفتنی است در حال حاضر دولت به هریک از فارغالتحصیلان مهندسی کشاورزی در صورت داشتن توانمندیهای لازم 20 میلیون تومان وام برای انجام فعالیتهای کشاورزی میدهد.
دروس تخصصی گرایش زراعت و اصلاح نباتات :
مرتعداری، دیمکاری، علفهای هرز و کنترل آنها، رابطه آب و خاک و گیاه، اصول اصلاح نباتات، اصلاح نباتات خصوصی، زراعت نباتات صنعتی، زراعت نباتات علوفهای، فیزیولوژی گیاهان زراعتی، کارآموزی.
آشنایی با رشته مهندسی آب و خاک
به عبارت دیگر این گرایش، علم آب و خاک است و دانشجویان درباره نحوه رساندن آب تا مزرعه توسط کانالها یا لوله های انتقال آب و شبکه های توزیع آب در زمین زراعی، تامین نیاز محصولات زراعی و باغی با روشهای مختلف آبیاری، خارج ساختن آبهای اضافی از پیرامون ریشه به منظور تنفس ریشه گیاه توسط شبکه های زهکشی، احداث سد های انحرافی و خاکی برای آبیاری کشاورزی، مطالعه و طبقه بندی خاک، بر اساس خصوصیات فیزیکی (مانند بافت یا ساختمان)، شیمیایی (مانند هدایت الکتریکی محلول خاک و میزان سدیم موجود) و زیستی آن، آموزش می بینند. این علم به ما کمک می کند که بهترین کاربرد ممکن را برای خاکهای مناطق مختلف را تعیین نماییم، از آن حفاظت کنیم و کیفیت آن را افزایش دهیم. علاوه بر این، آب و خاک شیوههای کشت بدون خاک گیاهان (کشت هایدروپونیک) را نیز در بر میگیرد. پژوهشگران رشته خاکشناسی با بررسی مواد و شرایط مورد نیاز زندگی گیاهان، امکان رشد گیاه در محیطهای بدون خاک را فراهم میکنند.
فارغ التحصیلان این رشته میزان مواد غذایی موجود در خاکهای مناطق مختلف را بررسی میکنند و بهترین راه افزایش میزان مواد مورد نیاز و کاهش آثار سوء موادی که میزان آن از حد طبیعی بیشتر است را بیان میکنند و در صورتیکه خاک از لحاظ مواد غذایی متعدد دچار کمبود باشد، راه حلهای ترکیبی (مانند کود فسفات آمونیوم) ارایه میدهند.
این کارشناسان همچنین میتوانند با شیوههای غیر عادی، مثلاً با اضافه نمودن گچ به خاک سدیمی و شستشوی مداوم آن، ساختار شیمیایی و با شخم مناسب و اضافه نمودن کودهای گیاهی به خاک، ساختار فیزیکی آن را بهبود بخشند. آنها گیاهان و جاندرانی را که میتوانند باعث بهبود کیفیت خاک از نظر شیمیایی یا فیزیکی شوند را براساس نوع خاک پیشنهاد میکنند. مثلاً برای خاکهایی که دارای کمبود نیتروژن هستند شبدر یا یونجه پیشنهاد میکنند و برای خاکهایی که به شدت فشرده شدهاند ولی ساختار شیمیایی مناسبی دارند کرم خاکی پیشنهاد میکنند.
دانش خاکشناسی دارای گرایشهای تخصصی متعددی میباشد که گرایشهای خاکشناسی در مقطع کارشناسی ارشد قابل انتخاب است.
موقعیت شغلی در ایران
در کشور ما کشاورزی محور توسعه شناخته شده است و محور کشاورزی نیز آب و خاک است.
پس باید در این زمینه سرمایه گذاری کنیم. هر چند که در زمینه منابع آب، سرمایه گذاری بسیار خوبی شده است و این سرمایه گذاری ادامه نیز دارد تا جایی که به جرات می توانیم بگوییم که اگر زمانی در مملکتمان پولی برای راهسازی
نداشته باشیم، حتما پولی برای استحصال و توزیع آب کنار خواهیم گذاشت. بنابراین فارغ التحصیلان این رشته بازارکارخوبی دارند و در آینده بازار کار آنها بهتر نیز خواهد شد.
درحال حاضر نیز فارغ التحصیلان این رشته در بخش خصوصی، وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، مهندسین مشاور آب و خاک، پیمانکاری های مختلف و شیلات زمینه کاری دارند. برای مثال در بخش شیلات طراحی استخر برای پروش ماهی در حیطه کار مهندسین آب و مهندسین آب و خاک است.
دانش آموختگان پس از فراغت از تحصیل و اخذ مدرک کارشناسی می توانند با حضور در دوره های تجربی طراحی سیستم و گذراندن دوره دوماهه موفق به دریافت مجوز طراحی یا طراحی و اجرا گردند و مستقلاً با تاسیس شرکت های آبیاری و آبرسانی یا در قالب همکاری با شرکت های کشاورزی و آبرسانی دیگر به طراحی یا طراحی توام با اجرای سیستم های آبیاری بپردازند.
گرایش های منابع طبیعی
الف) محیط زیست:گرایش محیطزیست یک رشته چند بخشی یا بین رشتهای است و آمیختهای از علوم بیولوژی، اکولوژی، فیزیک، شیمی، ریاضی، آمار، اکولوژی کاربردی و جغرافیا میباشد. در کشور ما محیط زیست در مقطع کارشناسی یکی از گرایشهای مهندسی منابع طبیعی است و در آن بیشتر به اکوسیستمهای طبیعی پرداخته میشود، اما استادان محیطزیست معتقدند که باید مثل سایر کشورهای دنیا، محیطزیست را به عنوان یک رشته مجزا ارائه دهیم و در آن علاوه بر اکوسیستمهای طبیعی به اکوسیستمهای شهری نیز پرداخته شود. چون در حقیقت محیطزیست به تعامل و ارتباط بین محیطهای انسانی و طبیعی میپردازد و صحیح نیست که این دو را مجزا از یکدیگر بررسی کنیم.(در سال 83 مهندسی محیط زیست به عنوان یک رشته مجزا در دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، وابسته به وزارت آموزش و پرورش ارائه شده است.)
موقعیت شغلی در ایران :
در سال 1382 ارزش اقتصادی هر هکتار دریا از نظر تعدیل و تنظیم گازها، کنترل آشفتگی، تنظیم آب، تهیه آب، تصفیه آب، تولید مواد غذایی، تامین مواد خام، ارزش فرهنگی، توریسم و ... 71609310 ریال، هر هکتار ساحل 50244800 ریال، هر هکتار جنگل 12015600 ریال، هر هکتار مرتع 2876800 ریال و هر هکتار تالاب 183334000 ریال محاسبه شده است.متأسفانه بسیاری از این منابع ارزشمند که تجدیدناپذیر یا به سختی قابل تجدید هستند، در کشور ما به دلیل بیمبالاتی و بیتوجهی در معرض نابودی قرار گرفتهاند. چرا که ما توجه به قوانین و معیارهای محیطزیست را یک امر ضروری و اجتنابناپذیر نمیدانیم و حتی در نظر برخی از شرکتها و سازمانها، سازمان حفاظت محیطزیست، یک سازمان دردسرآفرین است و باید به نحوی از زیر اصول و قوانین آن شانه خالی کرد!و باز به همین دلیل در طرحها و پروژههای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ما، محیط زیست نه تنها حرف اول را نمیزند بلکه در انتها نیز جایگاه مشخصی ندارد! با این همه، چون امروزه مسائل و مشکلات زیستمحیطی صرفاً به یک کشور، یک منطقه یا یک قاره محدود نمیشود و هیچ کشوری نمیتواند ادعا کند که انتشار آلودگی و مشکلات ناشی از آن، مختص به کشور متبوعش میباشد، حفظ محیطزیست به یک ائتلاف جهانی تبدیل شده است و تمام کشورها و جوامع بشری پذیرفتهاند که باید در توسعه صنعتی با توجه به ارزیابی دقیق زیستمحیطی، تجدید نظر کرد.
این امر باعث شده است که در کشور ما نیز متخصصان محیطزیست در تمام مقاطع تحصیلی بویژه کارشناسیارشد و دکترا در سازمانهای متعددی از جمله:
سازمان حفاظت محیطزیست، شهرداریها، مهندسین مشاور، وزارت کشور، وزارت نیرو، سازمان توسعه و برنامهریزی، وزارت صنایع، وزارت نفت حضور داشته باشند. تا جایی که به گفته دکتر مخدوم استاد محیط زیست دانشگاه تهران، هیچ یک از فارغالتحصیلان کارشناسیارشد و دکترای محیطزیست بیکار نیستند.
درسهای این رشته در طول تحصیل :
دروس مشترک در گرایشهای مختلف مهندسی منابع طبیعی:
ریاضیات، فیزیک عمومی، زمینشناسی، گیاهشناسی، اکولوژی، شیمی عمومی، زیست شناسی، آمار و احتمالات، هوا و اقلیمشناسی، خاکشناسی عمومی، قوانین و مدیریت منابع طبیعی، جامعهشناسی روستایی، آشنایی با کامپیوتر، هیدرولوژی عمومی،
دروس تخصصی گرایش محیطزیست :
اکولوژی حیاتوحش، مبانی مدیریت حیاتوحش، بیولوژی حیوانات شکاری، پرندهشناسی، قوانین و مدیریت محیطزیست و شیلات، اکولوژی دریاها، فنون مدیریت حیات وحش، آلودگیهای محیطزیست، انسان و محیطزیست، پارکهای ملی، جنگل و پردیسها، طراحی و مهندسی پارکهای ملی و جنگلی، ارزیابی محیطزیست، پارکداری، جلسه بحث، پروژه. ب) گرایش مرتع و آبخیزداری:در گرایش مرتع و آبخیزداری دانشجویان میآموزند که با توجه به امکانات آبی، خاکی، اقلیمی، زمینشناسی و پوشش گیاهی چگونه میتوان از عرصه منابع طبیعی، به ویژه از مراتع موجود، بیشترین بهره را برد برای مثال با توجه به پوشش گیاهی یک منطقه، چه مقدار میتوان دام وارد منطقه کرد و چه مقدار عرصه کشاورزی داشت؟ همچنین به یاری مدیریت آبخیزداری میتوان از مسائلی مثل سیلاب و خشکسالی که ضررهای هنگفت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دارد، جلوگیری کرد. به عبارت دیگر، کارشناس این رشته با تقویت پوشش گیاهی، اصلاح آبراههها و بانکتزدن (ایجاد خطوط افقی بر روی دامنه کوهها و تپهها و کاشت نهال) میتواند از فرسایش خاک و ایجاد سیلاب جلوگیری کند.اهمیت این مسأله زمانی آشکار میشود که بدانیم کشور ما به دلیل پیشروی شنهای روان به مناطق مرکزی و شرقی کشور، در معرض بیابانزایی قرار دارد. همچنین فرسایش خاک، موجب پرشدن مخازن سدها و آسیبرسانی جدی به این منابع ارزشمند میگردد. به همین دلیل، لازم است به یاری متخصصان مرتع و آبخیزداری، از فرسایش آب و خاک جلوگیری کرد و در جهت اصلاح و توسعه مراتع قدم برداشت.
موقعیت شغلی در ایران :
شرط اول حیات اقتصادی ـ سیاسی هر کشور، استقلال و وجود نیروی انسانی متعهد، متفکر و کاردان است. زیرا نیروی انسانی لایق و کاردان میتواند با استفاده از قدرت تصمیمگیری و استقلال و برنامهریزی خوب دولت، از عامل دوم؛ یعنی منابع سرشار خدادادی از قبیل آب، خاک، جنگل، مرتع برای بهبود زندگی و رفاه مردم و جامعه بهرهبرداری کند. به عبارت دیگر تعادل این دو عامل، شرط مطلوب و اساسی بهرهوری بهینه و تداوم حیات یک جامعه است.کارشناسان منابع طبیعی نقش مهمی در ایجاد تعادل بین این دو عامل دارند. زیرا از یک سو، عامل مهمی در حفظ و گسترش منابع طبیعی هستند و از سوی دیگر، نحوه استفاده و بهرهبرداری بهینه از این منابع را میدانند.برای مثال، فارغالتحصیلان گرایش مرتع و آبخیزداری میتوانند با برنامهریزیهای صحیح و نظارت بر حسن اجرای آنها و آموزش به منظور اصلاح و توسعه مراتع، جلوگیری از فرسایش آب و خاک و پر شدن مخازن سدها و تثبیت شنهای روان، نقش بسیار مهمی در حفظ و گسترش منابع طبیعی از قبیل مرتع، آب و خاک داشته باشند.در کل فارغالتحصیل توانمند این رشته، فرصتهای شغلی مناسبی در شرکتهای دولتی، خصوصی و نیمهخصوصی مرتبط با وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، مؤسسه تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات خاک و حفاظت آبخیزداری، سازمان جنگلها و شرکتهای مشاوره منابع طبیعی دارد.
دروس تخصصی گرایش مرتع و آبخیزداری :
شناسایی گیاهان مرتعی، ژئو مرفولوژی، زراعت نباتات علوفهای، خاک مناطق خشک و نیمهخشک، هیدرولوژی کاربردی، حفاظت خاک، کارتوگرافی، ارزیابی خاکهای زراعی، اکولوژی مرتع، دامداری، اصلاح و توسعه مراتع، آنالیز و ارزیابی مراتع، جنگلکاری در مناطق خشک، آبخیزداری، مقدمات مردمشناسی عشایری، جلسه بحث، پروژه.
ج) گرایش شیلات:
صنعت شیلات در کشور ما در مقایسه با تحولاتی که در صید و صیادی جهان در 50 سال اخیر روی داده، نسبتاً جوان است و حتی سرانه مصرف ماهی در ایران از 5/4 کیلوگرم فراتر نرفته است؛ رقمی که همردیف سرانه ماهی در کشورهای فاقد ذخایر آبزیان است. این در حالی است که آبزیان، به دلیل کاهش کلسترول خون،جلوگیری از بروز بیماریهای قلب و عروق، وجود انواع اسیدهای آمینه مورد نیاز برای رشد و نمو بدن و داشتن درصد قابل توجهی مواد معدنی و ویتامین، ارزش غذایی بیشتری نسبت به گوشتهای قرمز و سفید دارند.از سوی دیگر، فعالیتهای شیلاتی در کشور، صرفنظر از تأمین بخشی از مواد پروتئینی، منبع مناسبی برای اشتغال، تأمین ارز و اهرمی برای توسعه و عمران مناطق ساحلی است. در واقع، در برنامههای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، شیلات جایگاه مهمی دارد.شک نیست که اجرای طرحهای شیلاتی کشور، به نیروهای کارآمد و متخصص نیازمند است، افرادی که با استفاده از منابع آبی برای تأمین پروتئین مورد نیاز مردم فعالیت کنند.هدف رشته مهندسی منابع طبیعی گرایش شیلات، پرورش و آموزش کارشناسان و متخصصان در همین زمینه است. در این گرایش، دانشجویان با علوم مختلف بیولوژی جانوری، گیاهی و اکولوژی دریایی به عنوان زیربنای شیلات آشنا میشوند ، درباره آبزیان آبهای داخلی و دریایی، نحوه تکثیر و پرورش آبزیان، صید و صیادی ونحوه عملآوری فرآوردههای دریایی مطالعه میکنند.اهمیت این رشته زمانی آشکارتر میشود که بدانیم بهرهبرداری صحیح و پایدار از منابع دریایی، حفاظت از منابع و بازسازی ذخایر، تنوعبخشی در تولید و افزایش تولید، بهبود و ارتقای کیفیت محصولات شیلاتی از تولید به مصرف، استفاده از فناوریهای جدید مهندسی ژنتیک در شیلات، تولید فرآوردههای بیولوژیک، اشتغال و درآمد ارزی، بدون نگرش علمی و متکی بر یافتههای تحقیقاتی در شیلات، امکانپذیر نیست.
موقعیت شغلی در ایران :
آمارهای سازمان کشاورزی و خواروبار جهانی "فائو" نشان میدهد که درآمد خالص حاصل از تجارت ماهی (صادرات منهای واردات) کشورهای در حال توسعه، اخیراً به 7/17 میلیارد دلار رسیده است. این رقم بزرگتر از ارزش کل صادرات چای، برنج، کاکائو و قهوه است.در کشور ما نیز صنعت شیلات نقش مهمی در ایجاد اشتغال، بویژه از جهت کیفی دارد. زیرا بخش عمدهای از فعالیتهای شیلات در مناطق دورافتاده و محروم انجام میشود؛ مناطقی که حضور فعالیتهای انسانی از دید سیاسی و امنیتی بسیار مهم است. همچنین، ایفای نقشی که فعالیتهای شیلاتی در کاهش پدیده بیکاری پنهان در مناطق روستایی و سواحل صیادی دارد، برای کشور حائز اهمیت است. زیرا فعالیتهایی که به منظور استفاده از منابع کوچک آبی طبیعی و نیمهطبیعی برای پرورش ماهی، صنایع کوچک پشتیبانی، و فرآوری و تعمیر ادوات صیادی انجام میشود، در کاهش بیکاری پنهان و افزایش درآمد ساکنان این مناطق، بسیار مؤثر است. همانطور که پیش از این گفتیم، برای اجرای برنامههای شیلات، پرورش افراد فنی و کارشناس از اهمیت خاصی برخوردار است؛ افرادی که میتوانند با توسعه فعالیتهای آبزی پروری، بازسازی ذخایر دریای خزر و منابع آبهای داخلی، ترویج مصرف آبزیان پرورشی به عنوان غذای سلامتی، بهبود کیفیت عرضه آبزیان پرورشی، ایجاد مزارع انفرادی پرورش آنها و مراکز تکثیر آبزیان، ارائه آموزشهای مورد نیاز آبزی پروران به منظور تقویت و ارتقای دانش فنی تولید کنندگان، مطالعه وارائه مناسبترین روشهای تکثیر و پرورش آبزیان ، افزایش راندمان و بهبود کیفیت آبزیان پرورشی، شناسایی و مطالعه اراضی مستعد توسعه پرورش آبزیان و انجام تحقیقات در امر شناخت بیماریها، بهداشت و تغذیه آبزیان، نقش بسیار مهم و اساسی در رشد و ارتقای صنعت شیلات بر عهده داشته باشند.
دروس تخصصی گرایش شیلات :
لیمونولوژی، اصول تکثیر و پرورش آبزیان، تکثیر و پرورش ماهی، تکثیر و پرورش آبزیان، اکولوژی دریاها، اصول تغذیه آبزیان، ماهیشناسی عمومی، بیماریها و انگلهای آبزیان، هیدروتکنیک و طراحی استخرها، ماهیشناسی و سیستماتیک، بهداشت و تکنولوژی فرآوردههای شیلاتی، هیدروشیمی، جلسه بحث، پروژه.
د) گرایش جنگلداری:
گرایش جنگلداری مجموعهای از علوم و فنون است که برای شناخت جوامع مختلف جنگلی و آگاهی از کیفیت و کمیّت آنها، تربیت، پرورش و بهرهبرداری مستمر از تولیدات جنگلی، روشهای مختلف قطع و حمل درختان قطع شده، جادهسازی درجنگل و مهمتر از همه، حفاظت، احیا و توسعه مناطق جنگلی به عنوان تعدیل و تنظیم کننده شرایط آب و هوایی و خاکی و منبع تولید کننده چوب به کار گرفته میشوند.برای مثال، دانشجویان با مطالعه درس "حمایت جنگل" با عوامل تخریب جنگل آشنا شده و روشهای بهبود و حفاظت و نگهداری از جنگل را میآموزند؛ روشهایی که میتواند عامل کاهش فرسایش خاک و فراهم ساختن زیستگاههایی برای حیات وحش گردد. همچنین با مطالعه درسهایی مثل جنگلداری، بهرهبرداری از جنگل و سیاست جنگل میآموزند که چگونه با فراهم ساختن مناطقی برای چرای دامها، میتوان فشار وارد شده بر زمینهای جنگلی را کاهش داد یا چگونه میتوان چوب مورد استفاده برای ساخت وسایل چوبی و سوخت و انرژی را فراهم ساخت تا به این وسیله، هم منافع اقتصادی حاصله از جنگل و هم اکولوژی آن حفظ گردد.
موقعیت شغلی در ایران :
ایران با داشتن 24 تا 25 درصد بیابان از مجموع وسعت کشور، با مشکل مهم و حیاتی فرسایش خاک رو به رو است. این فرسایش، مشکلات اقتصادی بسیاری را در کانونهای بحرانی کشور ایجاد کرده است و تنها راه مبارزه با آن، احیای پوشش گیاهی مناطق بحرانی و حفظ و صیانت از جنگلها است. به عبارت دیگر، فارغالتحصیلان توانمند این رشته چون هم از اطلاعات فنی - مهندسی و هم از علوم طبیعی و اقتصادی و اجتماعی مربوط به مناطق جنگلی برخوردار هستند، فرصتهای شغلی مناسبی دارند که از آن جمله میتوان به کارشناس متخصص در تهیه طرحهای جنگلکاری و جنگلداری و سایر طرحهای مربوط به حفاظت و توسعه جنگلها در سازمان جنگلها و مراتع کشور، وزارت جهاد کشاورزی، شهرداریها، سازمان پارکها و فضای سبز و سازمان محیط زیست اشاره کرد. همچنین همکاری با شرکتها و مؤسسات مجری طرحهای راهسازی در زمینه نقشهبرداری، طراحی و محاسبه و اجرای راهها و جادههای جنگلی، فعالیت در شرکتهای مشاوره منابع طبیعی به صورت همکاری در طرحهای جنگلداری خصوصی و شرکتهای بهرهبرداری از جنگلها از جمله فعالیتهایی است که فارغالتحصیلان مهندسی منابع طبیعی گرایش جنگلداری میتوانند در آنها حضور داشته باشند.
دروس تخصصی گرایش جنگلداری:
اندازهگیری جنگل، جنگلشناسی، جادهسازی، جنگلداری، اقتصاد جنگل، بهرهبرداری جنگل، خاکشناسی جنگل، اکولوژی جنگل، درختشناسی، شناخت حیوانات شکاری،حقوق وقوانین منابع طبیعی، سیاست جنگل، حمل و نقل چوب، حمایت جنگل، جنگلکاری و نهالستانهای جنگلی، صنایع چوب، جلسه بحث، طرح جنگلداری.
ه) گرایش علوم و صنایع چوب و کاغذ:
علوم و صنایع چوب و کاغذ مجموعه علوم و فنونی است که با فراگیری آنها دانشجویان در زمینه نحوه رویش و تولید چوب و عوامل مؤثر بر آن، اختصاصات ساختمانی و طبقهبندی و درجهبندی چوبها و کاغذها، خواص فیزیکی، مکانیکی، شیمیایی و کاربردی چوب و کاغذ، تبدیل شیمیایی و مکانیکی و نیز بازرگانی و داد و ستد چوب و کاغذ و تولیدات آنها آگاهی لازم را کسب میکنند.
موقعیت شغلی در ایران :
فارغالتحصیل علوم و صنایع چوب و کاغذ میتواند به عنوان مدیرفنی در بخشهای دولتی یا خصوصی مجتمعهای چوب و کاغذ و کارخانجات تولید چوب فعالیت کند یا به عنوان کارشناس در دفاتر فنی سازمان جنگلها و مراتع مشغول به کار گردد.
دروس تخصصی گرایش علوم و صنایع چوب و کاغذ :
فیزیک چوب، شیمی چوب، مدیریت صنعتی، چوببری ، روکش و تخته لایه ، استاندارد و درجهبندی چوب، صنایع مبلمان، مکانیک چوب، تخته خرده چوب، تخته فیبر، چوبخشککنی، تکنولوژی تهیه خمیر کاغذ، حفاظت کار و ایمنی در صنایع چوب، بازار چوب، سازههای چوبی، کنترل کیفیت محصول، کاغذسازی، جلسه بحث.
پاسخ : آشنایی با رشته های تحصیلی
[alaghemand]روانشــناســی[alaghemand]
متأسفانه هنوز در کشور ما بسیاری از مردم، روانشناسی را با کف بینی و احضار روح یکی میدانند و میبینیم که کتابهایی با موضوعات فوق، به عنوان کتابهای روانشناسی فروش فوق العادهای دارند. در حالیکه روانشناسی شاخهای از علوم زیستی است که هم به مطالعه عینی رفتار قابل مشاهده میپردازد و هم به فهم و درک فرآیندهای ذهنی که مستقیماً قابل مشاهده نبوده و اساس دادههای رفتاری و عصب زیستشناختی قابل استنباط است، توجه دارد.
در دورههای تحصیلی روانشناسی دو هدف عمده مطرح است: اول، هدف اختصاصی، به منظور تربیت افرادی كه مفاهیم و اصول نظری و عملی روش های پژوهش در این علم را فرا گرفته و حداقل مهارت های حرفهای را در یكی از شاخههای روانشناسی عمومی، استثنایی و بالینی كه در ایران كاربرد فراوان دارد، به دست آورند. دوم، هدف عمومی، بدین منظور كه دانشجویان رشتههای مختلف را با اصول نظریات، مفاهیم و روش های علم روانشناسی آشنا نماید.
روان شناسی طی تاریخچه کوتاه خود به گونه های متفاوتی تعریف شده است. نخستین دسته از روان شناسان حوزه کار خود را مطالعه فعالیت ذهنی می دانستند. با توسعه رفتارگرایی در آغاز قرن حاضر و تأکید آن بر مطالعه انحصاری پدیده های قابل اندازه گیری عینی، روان شناسی به عنوان بررسی رفتار تعریف شد.
این تعریف معمولاً هم شامل مطالعه رفتار حیوان ها بود و هم رفتار انسان ها، با این فرض که اطلاعات حاصل از آزمایش با حیوان ها قابل تعمیم به انسان ها است. اما با توسعه روان شناسیپدیدار شناختی و روان شناسی شناختی، بار دیگر به تعریف قبلی رسیده ایم و در حال حاضر در تعاریف روان شناسی، هم به رفتار اشاره می شود و هم به فرآیندهای ذهنی و از نظر ما روانشناسی مطالعه علمی رفتار و فرآیندهای روانی می باشد.
چون در این تعریف، روان شناسی هم به مطالعه عینی رفتار قابل مشاهده می پردازد و هم به فهم و درک فرآیندهای ذهنی که مستقیماً قابل مشاهده نیست و بر اساس داده های رفتاری و زیست شناختی قابل استنباط است، توجه دارد.
معرفی گرایشهای مقطع کارشناسی :
1- گرایش بالینی
2- آموزش كودكان استثنایی
3- صنعتی ، سازمانی
4- عمومی
هر چند که ظاهراً گرایش های مختلف روان شناسی در مقطع کارشناسی تفاوت قابل توجهی با یکدیگر ندارند اما اگر بخواهیم هر یک از حوزه های فوق را معرفی کنیم، باید بگوییم که:
روان شناسی بالینی
خدمات تشخیصی و درمانی (روان درمانی) را به افرادی که دچار رفتارهای نابهنجاری مثل افسردگی، اضطراب، وسواس و غیره هستند، ارائه می دهد که این خدمات در سه زمینه تشخیص، درمان و پیشنهاد روش هایی برای پیشگیری از معضلات و ناهنجاری های رفتاری ارائه می شود.
روان شناسی بالینی را امروزه علم بهزیستی می نامند. چون این حوزه از روانشناسی به انسان یاد می دهد که چگونه فرض های غلط و ناکارآمد را در ذهن خود تصریح کرده و در نهایت زندگی خوب و مناسبی داشته باشد.
به همین دلیل برخلاف تصور عامه این رشته با روان شناسی تفاوت بسیاری دارد. چون روان پزشکی به شیمی درمانی می پردازد و یک روان پزشک اجازه تجویز دارو را دارد اما یک روان شناس بالینی دارو تجویز نمی کند بلکه به ریشه یابی علت بیماری های روانی می پردازد و به روش رفتار درمانی، بیمار را معالجه می کند مگر در مراحل حاد بیماری که در این صورت بیمار باید به روانپزشک مراجعه کند.
روان شناسی بالینی اصول روانشناختی را در امر تشخیص و درمان مشکلات عاطفی و رفتاری به کار می برد.
روانشناسان میتوانند در مورد تشخیص، درمان و بازآموزی افراد نیز عهدهدار مسئولیت گردند؛ اگر چه در اغلب این موارد، روانشناسان بعنوان عضوی از یک تیم شامل : روانپزشک، پرستار و مددکار اجتماعی کار خواهندکرد ولی آموزش تخصصی آنها باید به گونهای باشد که بتوانند بخش زیادی از مسئولیتها را به تنهایی برعهده گیرند. اهم این قبیل مسئوولیتها عبارتاند از: تشخیص ناهنجاریهای رفتاری، درمان فردی و گروهی، مشاوره و راهنمایی و بازآموزی .
روان شناسی صنعتی و سازمانی
نیز یافته های روان شناسی را در صنعت به کار می برد یعنی درباره این که محیط کار باید چگونه باشد تا بهترین بازدهی را داشته باشد و یا چه متغیرهایی در ارتباط بین کارفرما و کارگر مؤثر است و چه عواملی باعث عدم تفاهم بین کارفرما و کارگر می شود، مطالعه می کند. روان شناسی صنعتی و سازمانی به گزینش افراد متناسبی برای یک شغل و پرورش برنامه های آموزشی شغلی می پردازد و در آن دسته از تصمیم گیری های مدیریت که با روحیه کاری کارکنان ارتباط دارد، شرکت می کند.
روان شناسی عمومی
نیز به مطالعه کلیات روان شناسی می پردازد. البته باید توجه داشت که عنوان گرایش برای روان شناسی عمومی بی معنا است چون ما تخصصی به نام روان شناسی عمومی نداریم.
فارغ التحصیلان در این رشته میتوانند فعالیتهای مقدماتی را در زمینههای تشخیص و درمان اختلالات روانی در مؤسسات عمومی و روانی و کلینیکهای روان پزشکی و سایر مراکز شبیه به آن عهده دار شوند و یا تدریس روانشناسی عمومی را در مراکز آموزشی بعهده گیرند و یا بعنوان روانشناس مدرسه در مدارس همکاری داشته باشند .
روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی
کاربرد یافته های روان شناسی در رابطه با کودکان استثنایی (تیزهوشان و معلولین جسمانی) است، یعنی یک روان شناس آموزش کودکان استثنایی بررسی می کند که چگونه یادگیری یا حافظه کار خود را بهتر انجام می دهد؟ و یا کارکرد حافظه درباره کودکان استثنایی چگونه است؟
در مورد تفاوت دو رشته روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی و علوم تربیتی گرایش آموزش و پرورش کودکان استثنایی، باید گفت: بررسی این که کودکان استثنایی (کند ذهن یا باهوش) چه مطالبی را باید بیاموزند به علوم تربیتی باز می گردد. اما این که ذهن این گروه از کودکان چه توانایی هایی را دارند و حافظه و یادگیری آنها در چه حدی است به روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی ارتباط دارد. ولی در کل بین این دو رشته نقاط اشتراک فراوانی وجود دارد.
روانسنجی
روان سنجی، گرایشی است که کمترین تعداد داوطلب و در عین حال کمترین تعداد پذیرش را دارا است. روان سنجی عمدتاً با آمار، شیوههای سنجش در آموزش و پرورش و یادگیری، ارزیابیهای روانشناختی از طریق آزمونهای روانی و شیوههای گزینش و سرند کردن در ارتباط است.
کارشناس ارشد روانسنجی میتواند به کار اجرای آزمونهای روانی - تشخیصی، سنجش هوش، ویژگیهای شخصیتی، آسیبهای مغزی، عقب ماندگیهای ذهنی، ارزیابی در آموزش و پرورش، سازمان سنجش و دادهپردازی مشغول گردد. یا به همراه یک تیم درمان در کلینیکهای روان شناختی مشغول به کار گردد.
هدف از تحصیل در این رشته، تربیت افرادی است که با جنبههای نظری و کاربردی در زمینههای مربوط به اندازهگیری و ارزیابی خصوصیات مختلف افراد انسانی و مهارتهای او، آشنایی کافی داشته و توانایی بکارگیری آن را در موقعیتهای شغلی در آموزش و پرورش داشته باشد.
فارغالتحصیلان این رشته با استفاده از تئوری کلاسیک اندازهگیری به سنجش ویژگیهای پنهان افراد میپردازند و از سویی دیگر با طراحی انواع آزمونها (تحصیلی، هوش و استعداد، استخدامی و ...) در سطوح وسیعی به سنجش آموزشی و تربیتی افراد مشغولاند. اجرای آزمونهای روانی در امر تشخیص، همواره یاری رسان متخصصان بوده است.
در مقطع ارشد :
روانشناسی عمومی
روانشناسی بالینی
روانشناسی بالینی کودک و نوجوان
سنجش و اندازه گیری یا روانسجی
روانشناسی صنعتی و سازمانی
روانشناسی شخصیت
روانشناسی علوم اعصاب شناختی
با دارا بودن مدرک کارشناسی ارشد در گرایش های بالینی، عمومی و بالینی کودک و نوجوان، فرد می تواند:
- پس از احراز شرایط لازم (ازجمله 800 ساعت کارآموزی در مراکز دارای مجوز رسمی، تاییدیه از اساتید رشته و ...) و دریافت مجوز از سازمان نظام روانشناسی اقدام به تاسیس کلینیک مشاوره بنماید.
- به عنوان کارشناس این رشته در مراکز دولتی نظیر بهزیستی- شهرداری- نیروی انتظامی- سازمان زندان ها- کانون اصلاح و تربیت و ... در قسمت مربوطه جذب به کار شود.
- در واحدهای کوچک دانشگاه آزاد و یا دوره های فراگیر و یا موسسات آموزش عالی آزاد به عنوان مدرس فعالیت کند.
- در آموزش و پرورش به عنوان معلم و یا دبیر در دروس مربوطه و یا به عنوان مشاور مدرسه جذب به کار شود.
- با اخذ مجوز از سازمان بهزیستی اقدام به تاسیس مهد کودک نماید.
- با اخذ مجوز از سازمان بهزیستی اقدام به تاسیس سرای سالمندان نماید.
- در کلینیک های درمان اعتیاد به عنوان روانشناس مشغول به کار شوند (اشتغال در این مراکز مستلزم تحصیل در گرایش روانشناسی بالینی است و دارا بودن مدرک کارشناسی این گرایش کافی است).
- در کلینیک های مشاوره ای به کارهای درمانی بپردازد
- با روانپزشکان در کلینیک های خصوصی ایشان همکاری کند (البته روانپزشکان مایل به همکاری با کارشناسان ارشد در گرایش های بالینی و خانواده درمانی هستند).
- در کلینیک های مشاوره و روان درمانی کودک به کارهای درمانی مثل بازی درمانی و ... بپردازد (در این مراکز تاکید بیشتر روی کارشناسان ارشد با گرایش بالینی کودک و نوجوان و بالینی است).
پاسخ : آشنایی با رشته های تحصیلی
معرفی رشته مهندسی طراحی فضای سبز
دیباچه: هر فردی در دنیا به 2 تا 4 متر مربع فضای سبز نیاز دارد تا باکمبود اکسیژن و مشکلات جسمی و روانی روبرو نشود. در این میان مهندسی فضای سبز با ایجاد فضای سبز در سطح شهرها مانند کاشت درختان در حاشیه خیابانها و ایجاد انواع پارکهای جنگلی، کوهستانی و منطقهای، فضاسازی و زیباسازی پارکها، کاهش آلودگیهای بصری و ایجاد مناظر زیبا، تقلیل صداهای آزار دهنده و تعدیل آلودگیهای صوتی، حفاظت و صیانت از محیط طبیعی و منابع موجود در آن، حفاظت از تنوع حیاتی گیاهان،عامل حفظ فضای سبز و سلامت و زیبایی سکونتگاههای انسان میگردد و نیاز انسانها را به فضای سبز موردنظر تأمین میکند.در واقع مهندسی فضای سبز با ایجاد و حفظ مناظر طبیعی در اطراف منازل و در سطوح وسیعتر؛ یعنی شهر و اطراف آن، کیفیت زندگی را در شهرها بالا میبرد. زیرا فضای سبز شهر، دستگاه تنفس شهر است.ازسوی دیگر ایجاد فضای سبزبه سلامت جسم و روان ساکنین شهرها کمک میکند تا مردمی که امکان استفاده روزمره از طبیعت را در خود شهر ندارند ، این امکان برای آنها به وجود آید.
تواناییهای لازم :دانشجوی مهندسی فضای سبز باید به علم کشاورزی اعم از خاکشناسی، هواشناسی، چمنکاری، باغبانی و گلکاری آشنایی داشته باشد تا بتواند بذر چمن مناسب تهیه کرده و با کود مناسب و آبیاری به موقع، چمنی مناسب برای زمین بازی یا تزئین میادین گل تهیه نماید، همچنین بتواندگیاهانی با گلهای بزرگ و با دوام پرورش دهد و درختان مناسب برای حاشیه خیابانها انتخاب کرده و آنها را به درستی هرس کند.از سوی دیگر دانشجوی این رشته باید فردی با ذوق و هنرمند باشد و به طراحی و نقشهکشی علاقهمند باشدتابتواند از گیاهان زینتی در طراحی محوطههای مسکونی، اداری و تجاری به خوبی بهره گیرد و در طراحی پارک و پارکسازی، طراحی فضاهای شهری و محوطههای ویژه مثل محوطههای صنعتی، دانشگاهی،شهرکهای مسکونی و اتوبانها به یاری ذوق و هنرخویش طرحهایی مناسب و زیبا ارائه دهد.
موقعیت شغلی در ایران :تمامی شهرها به ویژه شهرهای بزرگ به فضای سبز و بهبود محیط زیست نیاز دارند. از همین رو سازمان پارکها و فضای سبز شهرداریها یکی از مراکز اصلی جذب فارغالتحصیلان این رشته است. متخصصان فضای سبز همچنین میتوانند به عنوان طراح، مدیر، ناظر و مجری فضای سبز موسسات دولتی و خصوصی و محوطههای اداری و مسکونی فعالیت نمایند یا به عنوان مربی هنرستانهای کشاورزی و مجری امور تحقیقات وزارت کشور، وزارت جهادکشاورزی و وزارت مسکن و شهرسازی مشغول به کار شوند.درسهای این رشته در طول تحصیل :دروس پایه :ریاضیات عمومی ، گیاهشناسی ، اکولوژی، فیزیک عمومی، زیستشناسی، آمار و احتمالات، جامعه شناسی عمومی، آشنایی با کامپیوتر.
دروس اصلی :آبیاری عمومی، درختان و درختچههای زینتی، رسم فنی ، چمنکاری ،طراحی و نقشهبرداری ، اصول باغبانی ، خاکشناسی عمومی ، گلکاری ،گیاهان آپارتمانی، حاصلخیزی خاکها و کودها، انسان و محیط زیست ،عکسهای هوایی، هوا و اقلیمشناسی .
دروس تخصصی :
بیان تصویری ، اصول طراحی، تاریخ معماری و مهندسی فضای سبز، مصالح و روش های ساختمانی، طراحی سیستمهای آبیاری ، کاربرد کامپیوتر در فضای سبز، طراحی کاشت گیاهان زینتی ، طراحی فضاهای شهری ، سازهها در فضای سبز، طراحی محوطههای ویژه، مدیریت فضای سبز، کارآموزی، جلسه بحث ،پروژه.
پاسخ : آشنایی با رشته های تحصیلی
آشنايي با رشته مهندسي برق
هدف
يكي از بهترين تعريف هايي كه از مهندسي برق شده است، اين است كه محور اصلي فعاليت هاي مهندسي برق، تبديل يك سيگنال به سيگنال ديگر است. كه البته اين سيگنال ممكن است شكل موج ولتاژ يا شكل موج جريان و يا تركيب ديجيتالي يك بخش از اطلاعات باشد.
مهندسي برق داراي چهار گرايش است كه در زير بطور اجمالي به بررسي آنها مي پردازيم و در قسمت معرفي گرايشها به تفصيل در مورد هر كدام صحبت خواهم كرد.
مهندسي برق- الكترونيك:
الكترونيك علمي است كه به بررسي حركت الكترون در دوره گاز، خلاء و يا نيمه رسانا و اثرات و كاربردهاي آن مي پردازد. با توجه به اين تعريف، مهندس الكترونيك در زمينه ساخت قطعات الكترونيك و كاربرد آن در مدارها، فعاليت مي كند. به عبارت ديگر، زمينه فعاليت مهندسي الكترونيك را مي توان به دو شاخه اصلي "ساخت قطعه و كاربرد مداري قطعه" و "طراحي مدار" تقسيم كرد.
مهندسي برق- مخابرات:
مخابرات، گرايشي از مهندسي برق است كه در حوزه ارسال و دريافت اطلاعات فعاليت مي كند. مهندسي مخابرات با ارائه نظريه ها و مباني لازم جهت ايجاد ارتباط بين دو يا چند كاربر، انجام عملي فرايندها را به طور بهينه ممكن مي سازد. پس هدف از مهندسي مخابرات، پرورش متخصصان در چهار زمينه اصلي اين گرايش است شامل فرستنده، مرحله مياني، گيرنده و گسترش شبكه كه گستره هر كدام عبارتند از:
فرستنده: شامل آنتن، نحوه ارسال و ...
مرحله مياني: شامل خط انتقال و محاسبات مربوط و ...
گيرنده: شامل آنتن، نحوه دريافت، تشخيص و ...
گسترش شبكه: مشتمل بر تعميم خط ارتباطي ساده، ادوات سويچينگ ، ارتباط بين مجموعه كاربرها و ...
مهندسي برق- كنترل:
كنترل، در پيشرفت علم نقش ارزنده اي را ايفا مي كند و علاوه بر نقش كليدي در فضاپيماها و هدايت موشكها و هواپيما، به صورت بخش اصلي و مهمي از فرايندهاي صنعتي و توليدي نيز درآمده است. به كمك اين علم مي توان به عملكرد بهينه سيستمهاي پويا، بهبود كيفيت و ارزانتر شدن فرآورده ها، گسترش ميزان توليد، ماشيني كردن بسياري از عمليات تكراري و خسته كننده دستي و نظاير آن دست يافت. هدف سيستم كنترل عبارت است از كنترل خروجيها به روش معين به كمك وروديها از طريق اجزاي سيستم كنترل كه مي تواند شامل اجزاي الكتريكي، مكانيك و شيميايي به تناسب نوع سيستم كنترل باشد.
ماهيت
انرژي اگر بنيادي ترين ركن اقتصاد نباشد، يكي از اركان اصلي آن به شمار مي آيد و در اين ميان برق به عنوان عالي ترين نوع انرژي جايگاه ويژه اي دارد. تا جايي كه در دنياي امروز ميزان توليد و مصرف اين انرژي در شاخه توليد، شاخص رشد اقتصادي جوامع و در شاخه خانگي و عمومي يكي از معيارهاي سنجش رفاه محسوب مي شود.
دانش آموختگان اين رشته مي توانند در زمينه هاي طراحي، ساخت، بهره برداري، نظارت، نگهداري، مديريت و هدايت عمليات سيستم ها عمل نمايند.
گرايش هاي مقطع ليسانس
رشته مهندسي برق در مقطع كارشناسي داراي 4 گرايش الكترونيك، مخابرات، كنترل و قدرت(1) است. البته گرايش هاي فوق در مقطع ليسانس تفاوت چنداني با يكديگر ندارند و هر گرايش با گرايش ديگر تنها در 30 واحد يا كمتر متفاوت است. و حتي تعدادي از فارغ التحصيلان مهندسي برق در بازار كار جذب گرايشهاي ديگر اين رشته مي شوند. با اين وجود ما براي آشنايي هر چه بيشتر شما گرايشهاي فوق را به اجمال معرفي مي كنيم.
گرايش الكترونيك
دكتر كمره اي استاد مهندسي برق دانشگاه تهران در معرفي اين گرايش مي گويد:
"گرايش الكترونيك به دو زير بخش عمده تقسيم مي شود. بخش اول ميكروالكترونيك است كه شامل علم مواد، فيزيك الكترونيك، طراحي و ساخت قطعات از ساده ترين آنها تا پيچيده ترين آنها است و بخش دوم نيز مدار و سيستم ناميده مي شود و هدف آن طراحي و ساخت سيستم ها و تجهيزات الكترونيكي با استفاده از قطعات ساخته شده توسط متخصصان ميكروالكترونيك است.
دكتر جبه دار نيز در معرفي اين گرايش مي گويد:
گرايش الكترونيك يكي از گرايشهاي جالب مهندسي برق است كه محور اصلي آن آشنايي با قطعات نيمه هادي، توصيف فيزيكي اين قطعات، عملكرد آنها و در نهايت استفاده از اين قطعات، براي طراحي و ساخت مدارها و دستگاههاي است كه كاربردهاي فني و روزمره زيادي دارند."
گرايش مخابرات
هدف از مخابرات ارسال و انتقال اطلاعات از نقطه اي به نقطه ديگر است كه اين اطلاعات مي تواند صوت، تصوير يا داده هاي كامپيوتري باشد.
دكتر جبه دار در مورد شاخه هاي مختلف اين گرايش مي گويد:
"مخابرات از دو گرايش ميدان و سيستم تشكيل مي شود. كه در گرايش ميدان، دانشجويان با مفاهيم ميدان هاي مغناطيسي، امواج، ماكروويو، آنتن و ... آشنا مي شوند تا بتوانند مناسبترين وسيله را براي انتقال موجي از نقطه اي به نقطه ديگر پيدا كنند.
همچنين يكي از فعاليت هاي عمده مهندسي مخابرات گرايش سيستم، طراحي فليترهاي مختلفي است كه مي توانند امواج مزاحم شامل صوت يا پارازيت را از امواج اصلي تشخيص و آنها را حذف كرده و تنها امواج اصلي را از آنتن دريافت كنند.
گفتني است كه امروزه با توسعه مخابرات بي سيم، ارتباط نزديكتري بين دو گرايش ميدان و سيستم ايجاد شده است. براي نمونه در گوشي تلفن همراه ما هم تجهيزات مربوط به مدارهاي مخابراتي و هم تجهيزات مربوط به فرستنده و هم آنتن گيرنده را داريم. از همين رو يك مهندس مخابرات امروزه بايد از هر دو گرايش بخوبي اطلاع داشته باشد تا بتواند يك دستگاه بي سيم را طراحي كند."
گرايش كنترل
"اگر بخواهيم يك تعريف كلي از كنترل ارائه دهيم، مي توانيم بگوييم كه هدف اين علم، كنترل خروجي هاي يك سيستم بر مبناي ورودي هاي آن و با توجه به شرايط ويژه و نكات مورد نظر طراحي آن سيستم مي باشد."
دكتر كمره اي در ادامه معرفي علم كنترل مي گويد: "علم كنترل فقط در مهندسي برق مورد استفاده قرار نمي گيرد. بلكه در شاخه هاي ديگري از علوم مهندسي و حتي علوم انساني كاربرد دارد. به عنوان نمونه كنترل فرآيند تصفيه نفت در يك پالايشگاه، كنترل عملكرد يك نيروگاه برق، سيستم كنترل ناوبري يك كشتي و يا كنترل تحولات و تغييرات جمعيتي نمونه هاي متنوعي از كاربرد علم كنترل مي باشد.
گفتني است كه گرايش كنترل داراي زير بخش هاي متنوعي مانند كنترل خطي، غيرخطي، مقاوم، تطبيقي، ديجيتالي، فازي و غيره است."
دكتر جبه دار نيز با اشاره به اينكه گرايش كنترل منحصر به مهندسي برق نمي شود، مي گويد:
"در رشته هاي مهندسي مكانيك، مهندسي شيمي، مهندسي هوافضا، مهندسي سازه و مهندسي هاي ديگر نيز ما شاهد علم كنترل هستيم اما نوع سيستم كنترلي در هر رشته مهندسي متفاوت است. براي مثال در مهندسي مكانيك نوع كنترل، مكانيكي و در مهندسي شيمي براساس فرآيندهاي شيميايي است. اما در كل هدف مهندسي كنترل، طراحي سيستمي است كه بتواند عملكرد يك دستگاه را در حد مطلوب حفظ كند.
دكتر جبه دار در ادامه درباره فعاليت هاي ديگر مهندسي كنترل مي گويد: "خودكار كردن يا اتوماتيك كردن خط توليد، يكي ديگر از فعاليت هاي مهندسي كنترل است. يعني مهندس كنترل مي تواند به گونه اي خط توليد را هماهنگ و كنترل كند كه محصول توليد شده طبق برنامه تعيين شده و با بهترين كيفيت به دست آيد."
گرايش قدرت
دكتر جبه دار در معرفي اين گرايش مي گويد:
"هدف اصلي مهندسين اين گرايش، توليد برق در نيروگاهها، انتقال برق از طريق خطوط انتقال و توزيع آن در شبكه هاي شهري و در نهايت توزيع آن براي مصارف خانگي و كارخانجات است. بنابراين يك مهندس قدرت بايد به روشهاي مختلف توليد برق، خطوط انتقال نيرو و سيستم هاي توزيع آشنا باشد."
دكتر كمره اي نيز در معرفي اين گرايش مي گويد:
"گرايش قدرت به آموزش و پژوهش در زمينه طراحي و ساخت سيستم هاي مورد استفاده در توليد، توزيع، مصرف و حفاظت از برق مي پردازد.
به عبارت ديگر دانشجويان اين رشته در شاخه توليد با انواع نيروگاههاي آبي، گازي، سيكل تركيبي و ... آشنا مي شوند. و در بخش انتقال و توزيع، روشهاي مختلف انتقال برق اعم از كابلهاي هوايي و زيرزميني را مطالعه مي كنند و در شاخه حفاظت نيز انواع وسايل و تجهيزات حفاظتي كه در مراحل مختلف توليد، توزيع، انتقال و مصرف انرژي، انسانها و تاسيسات را در برابر حوادث مختلف محافظت مي كنند، مورد بررسي قرار مي دهند كه از آن ميان مي توان به انواع رله ها، فيوزها، كليدها و در نهايت سيستم هاي كنترل اشاره كرد.
يكي ديگر از شاخه هاي قدرت نيز ماشين هاي الكتريكي است كه شامل ژنراتورها، ترانسفورماتورها و موتورهاي الكتريكي مي شود كه اين شاخه از زمينه هاي مهم صنعتي و پژوهشي گرايش قدرت است."
آينده شغلي، بازار كار، درآمد
"امروزه با توسعه صنايع كوچك و بزرگ در كشور، فرصت هاي شغلي زيادي براي مهندسين برق فراهم شده است و اگر مي بينيم كه با اين وجود بعضي از فارغ التحصيلان اين رشته بيكار هستند، به دليل اين است كه اين افراد يا فقط در تهران دنبال كار مي گردند و يا در دوران تحصيل به جاي يادگيري عميق دروس و در نتيجه كسب توانايي هاي لازم، تنها واحدهاي درسي خود را گذرانده اند.
همچنين يك مهندس خوب بايد، كارآفرين باشد يعني به دنبال استخدام در موسسه يا وزارتخانه اي نباشد بلكه به ياري آگاهي هاي خود، نيازهاي فني و صنعتي كشور را يافته و با طراحي سيستم ها و مدارهاي خاصي اين نيازها را برطرف سازد. كاري كه بعضي از فارغ التحصيلان ما انجام داده و خوشبختانه موفق نيز بوده اند."
دكتر كمره اي نيز در اين زمينه مي گويد:
"اگر يك فارغ التحصيل برق داراي توانايي هاي لازم باشد، با مشكل بيكاري روبرو نخواهد شد. در حقيقت امروزه مشكل اصلي اين است كه بيشتر فارغ التحصيلان توانمند و با استعداد اين رشته به خارج از كشور مهاجرت مي كنند و ما اكنون با كمبود نيروهاي كارآمد در اين رشته روبرو هستيم."
يكي از اساتيد مهندسي برق دانشگاه علم و صنعت ايران نيز در مورد فرصت هاي شغلي فارغ التحصيلان اين رشته مي گويد:
"طبق نظر كارشناسان و متخصصان انرژي در كشور، با توجه به نياز فزاينده به انرژي در جهان كنوني و همچنين نرخ رشد انرژي الكتريكي در كشور، سالانه بايد حدود 1500 مگاوات به ظرفيت توليد كشور افزوده شود كه اين نياز به احداث نيروگاههاي جديد و همچنين فارغ التحصيلان متخصص برق و قدرت دارد.
فرصت هاي شغلي يك مهندس كنترل نيز بسيار گسترده است چون در هر جا كه يك مجموعه عظيمي از صنعت مهندسي مثل كارخانه سيمان، خودروسازي، ذوب آهن و ... وجود داشته باشد، حضور يك مهندسي كنترل ضروري است.
و بالاخره يك مهندس مخابرات يا الكترونيك مي تواند جذب وزارتخانه هاي پست و تلگراف و تلفن، صنايع، دفاع و سازمانهاي مختلف خصوصي و دولتي شود."
توانايي هاي مورد نياز و قابل توصيه
توانايي علمي:
"مهندسي برق نيز مانند مابقي رشته هاي مهندسي بر مفاهيم فيزيكي و اصول رياضيات استوار است و هر چه دانشجويان بهتر اين مفاهيم را درك كنند، مي توانند مهندس بهتري باشند. در اين ميان گرايش الكترونيك وابستگي شديدي به فيزيك بخصوص فيزيك الكترونيك و فيزيك نيمه هادي ها دارد. در گرايش مخابرات نيز درس فيزيك اهميت بسياري دارد زيرا دروس اصلي اين رشته بخصوص در شاخه ميدان شامل الكترومغناطيس و امواج مي شود."
داشتن ضريب هوشي بالا و تسلط كافي بر رياضيات، فيزيك و زبان خارجي از ضرورتهاي ورود به اين رشته است.
علاقمنديها:
دانشجوي برق بايد ذهني خلاق و تحليل گر داشته باشد. همچنين به كار با وسايل برقي علاقه داشته باشد چون گاهي اوقات با دانشجوياني روبرو مي شويم كه در رياضي و فيزيك قوي هستند اما در كارهاي عملي ضعيف اند. چنين دانشجوياني براي رشته هاي مهندسي مناسب نيستند و بهتر است رشته هاي ذهني و انتزاعي مثل رياضي يا فيزيك را انتخاب كنند.
وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر: (كارشناسي ارشد و ...)
فارغ التحصيل در مقطع كارشناسي برق كه مدرك خود را در يكي از چهار گرايش الكترونيك، مخابرات، قدرت و كنترل مي گيرد، مي تواند در يكي از اين گرايشها (اختياري) يا رشته اي كه برق زير مجموعه اي براي آن تعريف شده، ادامه تحصيل نمايد. اين رشته به صورت: مهندسي برق- الكترونيك، برق- قدرت، برق- مخابرات (شامل گرايش هاي: ميدان، سيستم، موج، رمز، مايكرونوري) برق- كنترل، مهندسي پزشكي (گرايش بيوالكتريك)، مهندسي هسته اي (دو گرايش مهندسي راكتور و مهندسي پرتو پزشكي، مهندسي كامپيوتر (معماري كامپيوتر، هوش مصنوعي و رباتيك) است. براي تحصيل در مقطع دكتراي تخصصي، مي توان، در هر يك از زيرشاخه هاي تخصصيتر گرايشهاي ياد شده ميزان مورد نياز واحدها را اخذ كرد و رساله دكتري را در همان موضوع خاص ارائه داد. مسلم است اين زير شاخه ها، گرايشهاي تخصصي تر اين چهار گرايش است. امكان ادامه تحصيل در كليه گرايشهاي ياد شده در مقطعهاي كارشناسي ارشد و تا حد زيادي در دوره دكتري، در داخل كشور وجود خواهد داشت. رشته برق به دليل كاربردي بودن آن در بسياري از علوم مهندسي ديگر، براي فارغ التحصيلان امكان تحصيل در بسياري گرايشها و دانشها را فراهم مي كند.
تخصصي مهندسي برق - الكترونيك
از درسهاي پايه و اصلي موثر در مهندسي الكترونيك مي توان به درسهاي مدارهاي الكتريكي، الكترونيك 2 و 1، مدارهاي منطقي و مخابرات اشاره كرد. بعضي از درسهاي تخصصي اين گرايش عبارتند از:
الكترونيك 3: مبحث اول اين درس مربوط به پاسخ فركانسي است كه به طور اجمال عوامل مربوط به كاهش بهره در فركانسهاي بالا و پايين (در واقع بالاتر و پايين تر از پهناي باند مياني) و روشهاي به دست آوردن فركانسهاي قطع بالا و پايين را در تقويت كننده هاي ترانزيستوري مورد بررسي قرار مي دهد. در مبحث دوم پايداري تقويت كننده هاي فيدبك مورد توجه قرار مي گيرد.
تكنيك پالس: در درسهاي مدار و الكترونيك، دانشجويان با سيگنالهاي سينوسي و پاسخ مدارهاي خطي و يا غيرخطي به آنها آشنا مي شوند، امروزه و با توجه به رشد روزافزون فن آوري ديجيتال، كمتر مدار الكترونيكي يافت مي شود كه در آن فقط سيگنالهاي سينوسي به كار رفته باشد. پالس در حالت كلي به سيگنالهايي گفته مي شود كه تغييرات جهش داشته باشند. از مهمترين اين سيگنالها كه در درس تكنيك پالس هم مورد بررسي قرار مي گيرد، سيگنالهاي پله، مربعي، مورب و نمايي هستند.
ميكروپروسسور: پس از پيدايش الكترونيك ديجيتال و جنبه هاي جذاب و ساده طراحيهاي ديجيتال و كاربردهاي فراوان اين نوآوري، با تكنولوژيهاي ssi , msi ، ادوات الكترونيك ديجيتال، مانند قطعات منطقي به بازار ارائه شد. شركت تگزاس اولين ميكروپروسسور 4 بيتي را با فن آوري 2si طراحي و عرضه نمود كه بعنوان بخش اصلي ماشين حساب مورد استفاده قرار گرفت و اين گام اول در پيدايش و ظهور ميكروپروسسورها بود.
معماري كامپيوتر: در اين درس معماري داخل 8 بيتي ها و نحوه اجراي دستورالعملها در اين پردازنده ها، بررسي حافظه ها و روش دستيابي ميكروپروسسورها به اطلاعات حافظه، معرفي زبان اسمبلي پردازنده هاي 8 بيتي و ايجاد توانايي جهت نوشتن برنامه اي براي عملكردي خاص به كمك ميكروپروسسورها و معرفي قطعات جانبي مورد استفاده توسط ريزپردازنده ها، مورد مطالعه قرار مي گيرد.
مدارهاي مخابراتي: درس مدار مخابراتي به بررسي ساختار و يا طراحي مدارهايي مي پردازد كه در فركانسهاي بالا كار كرده و يا به نوعي در ارسال پيام در گيرنده و فرستنده نقش دارند. در اين درس ابتدا با نويزهاي حرارتي، ترقه اي و ... آشنا شده و راههايي براي محدود كردن نويز پيشنهاد مي شود، سپس مدارهاي تشديد و تبديل امپدانس كه به منظور انتقال حداكثر توان به كار مي روند مورد بحث قرار مي گيرد.
فيزيك مدرن: در فصل اول اين درس با پرداختن به نسبيت خاص دانسته هاي علمي ما كاملاً اشتباه از آب درآمده و با پرداختن به اصولي نظير اتساع زمان، پديده دوپلر، انقباض طول، نسبيت جرم، جرم و انرژي و ...، همه دانسته هاي ما را (حداقل در حيطه دانستن) نابود مي كند.
فصلهاي ديگر درس به موضوعاتي نظير خواص ذره اي امواج، پديده فتوالكتريك، نظريه كوانتومي نور، پرتوايكس، پراش ذره، ساختار اتمي، مكانيك كوانتومي و ... مي پردازد.
فيزيك الكترونيك: شامل مطالعه خواص سيليكون، بلورشناسي، روشهاي ساخت قطعات و مدارهاي نيمه هادي، تحليل و طراحي اين مدارها، به دست آوردن مشخصات قطعات و يكي از مهمترين زمينه هاي كاري و تحقيقاتي در رشته الكترونيك است. پيش نياز اين قسمت تسلط بر درس درياضي مهندسي و معادلات ديفرانسيل و مختصري در فيزيك كوانتوم و فيزيك مدرن مي باشد. درسهاي تخصصي مهندسي برق- مخابرات
از درسهاي پايه و اصلي موثر در مهندسي مخابرات مي توان به درسهاي رياضي مهندسي تجزيه و تحليل سيستمها، مدارهاي الكتريكي، الكترونيك و الكترومغناطيس اشاره كرد. بعضي از درسهاي تخصصي عبارتند از:
مخابرات 2: شامل تجزيه و تحليل و طراحي شبكه هاي مخابراتي ديجيتالي است. مطالب درسي با مروري بر تجزيه و تحليل سيگنالها و سپس فرآيندهاي تصادفي شروع شده و به دنبال آن به بررسي اجزاي يك سيستم (مجموعه) مخابراتي ديجيتال در حالت كلي مي پردازد و چگونگي بهينه سازي سيستم براي انتقال پيام با حداقل خطاي ممكن را بررسي مي كند.
ميدان و امواج: درس ميدان و امواج به بررسي رفتار امواج الكترومغناطيس در محيطهاي مختلف طبيعت مي پردازد. محيطها به قسمت هاي هادي و نيمه هادي و عايق تقسيم بندي شده و عوامل رفتاري امواج در اين محيطها از قبيل اتلاف نيرو انعكاسي كلي يا شكست بررسي مي شود.
الكترونيك 3: در گرايش الكترونيك توضيح داده شد.
مدارهاي مخابراتي: در گرايش الكترونيك توضيح داده شد.
آنتن ها و انتشار امواج: اين درس به بحث در مورد نحوه انتشار امواج الكترومغناطيسي مي پردازد. مباحث مطرح شده در اين درس به صورت نظري و عملي است، به عبارتي از نحوه تشعشع يك منبع الكترومغناطيسي ساده شروع كرده و با توسعه آن به مطالعه ساده ترين آنتن عملي مي پردازد.
مايكروويو: اين درس در ابتدا پس از تعريف محدود مايكروويو از نظر فركانس 1 و تقسيم بندي امواج مايكروويو به بررسي انتقال امواج با فركانس بالا با حداقل تلفات در محيطهاي مختلف مي پردازد. سپس عناصر غيرفعال مايكروويو شامل نضعيف كننده ها، تغيير فازدهنده ها و كوپلرهاي جهت دار معرفي مي شود.
اصول ميكروكامپيوتر: اين درس را به جرات مي توان از جذابترين و پركاربردترين درسهاي برق دانست زير در دنياي امروز كه تمامي وسايل مكانيكي آنالوگ جاي خود را به وسايل ديجيتالي مي دهند، داشتن اطلاعات كافي در مورد نحوه كارپروسسورها از اولين نيازهاي يك مهندس برق مي باشد. با تركيب مطالب اين درس با هر كدام از درسهاي ديگر مي توان طرحهاي بسيار جالب و پركاربردي را طرح ريزي كرد.
درسهاي تخصصي مهندسي برق- قدرت
از درسهاي پايه و اصلي موثر در مهندسي قدرت مي توان به دروس مدار، الكترومغناطيس، الكترونيك، ماشين و بررسي اشاره كرد. بعضي از درسهاي تخصصي اين گرايش عبارتند از:
ماشينهاي الكتريكي 3: اين درس از جمله درسهايي است كه ديدي صنعتي به دانشجو مي دهد. مبحث اين درس را مي توان به دو فصل مهم ترانفسورمرهاي سه فاز و ماشينهاي سنكرون تقسيم بندي نمود. ترانسفورهاي سه فاز و ماشينهاي سنكرون: وسايلي الكتريكي هستند كه بيشتر جنبه صنعتي دارند و كاربردهاي بسيار زياد ترانسهاي سه فاز در انتقال و توزيع انرژي الكتريكي، تبديل ولتاژ در ابتداي همه كارخانه ها و كارگاههاي بزرگ صنعتي و ... بر هيچ كس پوشيده نيست. در اين درس در مورد انواع آرايشهاي اين تراسنها، كليه گروههاي موجود و كاربرد هر نوع، بحث جامعي مي شود. ماشينهاي مخصوص(ويژه): به تعبيري مي توان اين درس را نقطه عطف درسهاي تخصصي اين گرايش دانست. زيرا اين درس به بررسي در مورد ماشينهاي ويژه مي پردازد كه اين ماشينها در وسايل خانگي كاربرد فراوان دارند.
الكترونيك قدرت: الكترونيك قدرت در عمل بين الكترونيك و قدرت، آشتي برقرار كرده است. به طور مثال مي توان با فرمان يك ريزپردازنده كه حدود 5 ولت و 200 ميلي آمپر است يك كارخانه را راه اندازي كنيم. در زمينه الكترونيك قدرت المانهايي نظير تريستور، ترانزيستور و ... كاربردهاي فوق العاده زيادي دارند. از مزاياي اين قطعات تحمل توانهاي بالا مي باشد.
بررسي سيستمهاي قدرت 2: اين درس بيشتر در مورد انتقال انرژي و مشكلات موجود در اين راه صحبت مي كند. از جمله مطالب ارائه شده در اين درس مي توان به پخش بار اقتصادي در شبكه هاي قدرت، اتصال كوتاههاي متقارن و نامتقارن روي شبكه قدرت و پايداري سيستمهاي قدرت اشاره نمود.
توليد و نيروگاه: اين درس يكي از درسهاي بسيار جذاب اين گرايش است، زيرا برخلاف ديگر درسها، زياد به مسائل نظري، نمي پردازد و جنبه بسيار عملي دارد. آشنايي با انواع نيروگاهها (آبي، اتمي، بادي، بخار، ...) و همچنين بحث كلي در مورد اين نيروگاهها و روشهاي كاري آنها از مباحث اين درس است.
رله و حفاظت: يك شبكه قدرت را بايد در مقابل خطرات احتمالي (اتصال كوتاهها) محافظت كرد. از وسائلي كه در اين مورد استفاده مي شود مي توان به رله ها اشاره كرد كه بسته به نوع رله به محض ايجاد يك حالت خطا و يا خرابي در شبكه وارد عمل شده، قسمتي از شبكه را جدا كرد.
عايق و فشار قوي: با توجه به تفاوتهاي ولتاژهاي فشار قوي با ولتاژهاي فشار ضعيف، به طور حتم توليد، اندازه گيري و بهره برداري از اين ولتاژها تفاوتهاي عمده اي با ولتاژهاي فشار ضعيف دارد و براي عايق بندي شبكه فشار قوي بايد از عايقهاي مخصوصي استفاده كرد. فصل نخست اين درس به بررسي اين مقوله مي پردازد. در بخش دوم اين درس انواع تخليله الكتريكي، مراحل مختلف آن در عايقها و اثرات مختلف شكست بر عايق مورد بررسي قرار مي گيرد.
ترموديناميك: شايد اولين سوالي كه در مرحله اول به ذهن برسد ارتباط اين درس با درسهاي برق باشد. كاربرد اصلي مطالب اين درس مبحث توليد نيروگاه است. زيرا هنگام آشنايي با انواع نيروگاهها (نيروگاه بخار، گازي، اتمي و ...) بايد اطلاعاتي در مورد سيكل كاري آنها داشته باشيم، پس داشتن اطلاعاتي در مورد ترموديناميك ضروري است.
اصول ميكروكامپيوتر: درگرايش مخابرات توضيح داده شد. درسهاي تخصصي مهندسي برق- كنترل از درسهاي پايه و اصلي موثر در مهندسي كنترل مي توان به درسهاي مدار، الكترونيك، رياضي مهندسي، تجزيه و تحليل سيستم و كنترل خطي اشاره كرد. بعضي از درسهاي تخصصي اين گرايش عبارتند از:
كنترل ديجيتال و غيرخطي: كنترل ديجيتال از سال 1960 در پيشرفتهاي مربوط به قابليت توليد و كيفيت محصولات و صرفه جويي در هزينه ها، نقش مهمي داشته است. به خصوص با پيشرفتهايي كه در زمينه ميكروپروسسور صورت گرفته، اين رشته توانسته است در بعضي موارد از كنترل آنالوگ پيشي گرفته، دقت كار را بالا ببرد.
كنترل مدرن: اين درس برخلاف ساير درسها (مانند كنترل صنعتي و ...) تا حدي جنبه نظري دارد و ديدي تقريبا رياضي به يك مهندس كنترل مي دهد. آشنايي كلي با مفاهيم كنترل پذيري و مشاهده پذيري سيستمهاي كنترل و مطالعه فيدبكهاي حالت از مباحث اين درس است.
كنترل صنعتي: اين درس از درسهاي تخصصي و مهم گرايش كنترل مي باشد كه به بررسي نحوه به كارگيري روابط رياضي و فرمولهايي كه در هر نوع پروسه اي وجود دارد مي پردازد و شامل آشنايي با سيستمهاي كنترل غلظت، سطح، ارتفاع و يا ئبي ورودي، خروجي مخازن حاوي مايعات صنعتي و شيميايي (مانند مخازن موجود در صنايع، پالايشگاهها و ...)، مطالعه سيستمهاي كنترل دما و رطوبت يك محفظه و يا اتاق، آشنايي با انواع كنترل كننده هاي صنعتي، مطالعه انواع سيستمهاي نورد موجود در كارخانه ها(مانند نورد فولاد، كاغذ و...) و ديگر سيستمهاي موجود در صنعت است.
ابزار دقيق: اصطلاح ابزار دقيق به ابزاري اطلاق مي شود كه سيگنالها را ثبت و نشان داده و يا باعث انتقال سيگنالي بين اجزاي مختلف سيستم مي شوند. اين درس به معرفي سيستمهاي كنترل و ابزار دقيق و همچنين معرفي اجزاي اين سيستمها مي پردازد.
اصول ميكروكامپيوتر: در گرايش مخابرات توضيح داده شد.
ترموديناميك: در گرايش قدرت توضيح داده شد.
مباني تحقيق در عمليات: اين درس به طور كلي براي تمام دانشجويان مهندسي مفيد است. چون مهندسي ارتباط مستقيم با هزينه و سود اقتصادي دارد. آگاهي به برنامه ريزي خطي كه بحث اصلي اين درس است براي هر مهندسي جنبه هاي مثبت زيادي دارد. با اين درس مي توان هزينه ها را به حداقل و سود و صرفه اقتصادي را با كمترين امكانات به حداكثر رساند. بنابراين آگاهي به اين درس براي تمام كساني كه مي خواهند يك طرح صنعتي انجام دهند مزاياي زيادي دارد
رشته هاي مشابه و نزديك به اين رشته
در برخي از دانشگاهها رشته مهندسي پزشكي را يكي از گرايش هاي مهندسي برق به شمار مي آورند. رشته هايي از قبيل مهندسي علمي - كاربردي برق، كارداني فني برق، دبير فني برق - قدرت و ... پيوند عميقي بين اين رشته و دانش كامپيوتر وجود دارد كه غيرقابل انكار است. با توجه به حجم بازار الكترونيك و بازار صنعت نيمه رسانا در دنيا و نيز كشور ما كه رشد 7% و 15% دارد، لذا آينده روشني براي اين رشته پيش بيني مي كنند چه از لحاظ بازار كار بر صنعت هاي شغلي و چه از نظر تحققات علمي. نكات تكميلي
"مانع رشد صنعت الكترونيك و ميكروالكترونيك در دنيا نه سرمايه است و نه فن آوري و نه بازار. البته همه اينها محدوديت ايجاد مي كند ولي فعالً محدوديت اصلي كه اجازه نمي دهد كار از حدي جلوتر برود عبارت است از نيروي كار كيفي."
آنچه خوانديد نظر قائم مقام فني يكي از بزرگترين مجموعه هاي ميكروالكترونيك بلژيك است و بيانگر آن است كه امروزه براي موفقيت در مهندسي برق گرايش الكترونيك بايد از سطح علمي و مهارت فني خوبي برخوردار بود.
دكتر فتوت احمدي استاد مهندسي برق دانشگاه صنعتي شريف نيز در تاييد همين سخن مي گويد: "براي مثال در طراحي "ic" احتياج به سرمايه گذاري عمده اي نيست، بلكه هوشمندي طراح و دانش فني خوب، بسيار اهميت دارد.".
پاسخ : آشنایی با رشته های تحصیلی
دوستان به دلیل این که من کسی رو در سایت یافت نکردم که رشته شون هوا و فضا باشه و این رشته تقاضای زیادی داشت
خودم چکیده ای از این رشته رو قرار میدم و این نهایت کاریه که می تونم انجام بدم
مهندسی هوا و فضا
رشتهی مهندسی هوافضا که مربوط به طراحی و محاسبات اجسام متحرک در هوا و فضا همچون هواپیمای بال ثابت، بالگرد، موشک، فضاپیما و غیره میباشد، یکی از پیشرفتهترین رشتههای مهندسی است. بسیاری از زمینههای علوم و مهندسی در این رشته متبلور میشود. به عنوان نمونه، مواد پیشرفته (همانند مواد مرکب) در آغاز در این صنعت به کار رفته است. همچنین، روش مهم عددی اجزای محدود نخستین بار در سازهی هواپیما مورد استفاده قرار گرفته است.
پیشرفت همهجانبهی کشور و توسعهی پایدار آن بدون گام نهادن در عرصهی فناوریهای برتر مانند هوافضا، فناوری اطلاعات، زیستفناوری و ... میسر نخواهد بود. در این مسیر، فناوری هوافضا دارای دو شاخص ویژه است. از یک سو این فناوری میتواند موتور محرک سایر فناوریها بوده و باعث رشد همهجانبه در بسیاری از فناوریها گردد و از سوی دیگر دستیابی به دانش و فناوری نوین هوافضا از مظاهر اقتدار کشورها به شمار میرود. در واقع، هوافضا یک رشتهی راهبردی و نشانهی پیشرفت در همهی کشورهای جهان میباشد. بودجههای کلان نظامی و غیرنظامی که صرف این رشته میشود زمینههای پیشرفت و جهش در دیگر رشتههای دانش و مهندسی را فراهم ساخته است.
هدف رشتهی دانشگاهی مهندسی هوافضا، تربیت کارشناسانی است که نیروی انسانی مورد نیاز برای طراحی، پژوهش و ساخت در صنایع گوناگون هوافضایی را فراهم سازند. رشتهی دانشگاهی هوافضا نزدیکی زیادی با رشتهی مهندسی مکانیک دارد. به گونهای که دارای شمار زیادی از درسهای مشترک با مهندسی مکانیک میباشد. در برخی از دانشگاههایی که دانشکدهی مستقل هوافضا وجود ندارد، رشتهی مهندسی هوافضا در قالب دانشکدهی مهندسی مکانیک ارائه میشود.
پایهی بیشتر درسهای این رشته بر ریاضی است، مانند دینامیک سیالات برای آئرودینامیک یا معادلات حرکت برای دینامیک پرواز. با اینهمه، اجزای تجربی بسیاری نیز در این رشته وجود دارد. از نظر تاریخی، این اجزای تجربی از آزمایش مدلهای کوچک و نمونه اولیه، در تونل باد و یا در فضای باز منشا گرفتهاند. پیشرفتهای صنعت رایانه این امکان را به وجود آورده که از دینامیک سیالات محاسباتی (CFD) و شبیه سازی رفتار سیال، بتوان برای کاهش هزینه و زمان صرف شده در آزمایش تونل باد استفاده کرد.
فارغالتحصیلان رشتهی مهندسی هوافضا دانشهای لازم در زمینهی آیرودینامیک، مکانیک پرواز، پیشرانش و سازهها و نیز طراحی و ساخت اجسام پرنده مانند هواپیما را بدست می آورند. یک مهندس هوافضا، افزون بر قابلیتهای گفته شده، توانایی کار بر روی آیرودینامیک خودرو، سازههای زمینی و دریایی، و نیز توربوماشینها را دارد.
بخش پژوهش عملیاتی، موسسات آموزشی، مدیریت حمل و نقل و ترابری، عملیات نیروگاهی، عملیات تأسیسات گازی و نفتی و صنایع خودرو، چند نمونه از مواردی هستند که از تخصص فارغالتحصیلان مهندسی هوافضا استفاده میکنند.
همانگونه که گفته شد، هوافضا یک دانش راهبردی است و در آن، از دانشهای دیگر مانند متالورژی، علوم رایانه و الکترونیک بهرهگیری میشود.
گرایشهای رشتهی مهندسی هوافضا
آیرودینامیک
آیرودینامیک به مطالعه و بررسی جریان هوا پیرامون جسم پرنده و محاسبهی نیروها و گشتاورهای ناشی از آن بر روی جسم میپردازد.
پیشرانش (جلوبرندگی)
پیشرانش به مطالعه و بررسی سامانههای جلوبرنده، اعم از موتورهای هوازی و غيرهوازی میپردازد. موتورهای هوازی شامل موتورهای پيستونی و چرخپرهای (توربینی) است كه از هوا به عنوان اكسيدكننده استفاده نموده و سوخت را با خود حمل میكنند. اما موتورهای غيرهوازی مانند موتور موشکها و فضاپيماها است كه سوخت و اكسيدكننده را با خود حمل میكنند. در اين دانش نحوهی توليد نيروی پیشرانش و همچنین ساختار كلی انواع موتورهای هوافضایی بررسی و مورد تجزيه و تحليل قرار میگيرد.
سازه های هوایی (سازه های هوافضایی)
سازههای هوافضایی به مطالعه و بررسی سازههای هواپیما و دیگر هوا-فضاگردها میپردازد. هدف آن طراحی سازههایی است که علاوه بر استواری کافی در برابر بارهای آیرودینامیکی و دیگر بارهای استاتیکی وارد بر وسایل پرنده، کمترین وزن ممکن را نیز داشته باشند.
مکانیک پرواز و کنترل (دینامیک پرواز و کنترل)
مکانیک پرواز با بهرهگیری از دادههای آیرودینامیکی (هواپویایی)، هندسی و وزنی به مطالعه و بررسی رفتار و حرکات هواپیما میپردازد. در واقع علم مکانیک پرواز از کارایی و عملکرد تشکیل میشود و عملکرد به بررسی برد، مسافت نشست و برخاست، مداومت پروازی در سرعتهای گوناگون و پایداری و کنترل وسایل پرنده میپردازد.
مهندسی فضایی
مهندسی فضایی شاخهای از هوافضا است که به بررسی پیشرانش، آیرودینامیک، سازه و مکانیک پرواز پرتابگر (موشک یا ماهوارهبر) و پرتابه (ماهواره) در فضا میپردازد. افزون بر آن در این شاخه بیشتر بر کاربرد فضایی بودن (صرف نظر از پسا) و در نظر گرفتن شرایط ویژه فضا (پرتو های کیهانی، الکتریسیته ساکن و ...) پرداخته میشود. علم مکانیک سماوی (Celestial mechanics) در دو بخش عمده مطرح است. یکی از بخشهای این شاخه از علم مرتبط است با حرکت اجسام در فضا تحت تاثیر جاذبه که این با همان نام مکانیک مدارهای فضایی مطرح بوده است شاخهی دیگر از مکانیک سماوی در خصوص دینامیک وضعیت اجسام (به دور مرکز ثقل خودشان) صحبت میکند (Attitude Dynamics).
بازار کار این رشته :
فارغالتحصیلان رشتهی مهندسی هوافضا دانشهای لازم در زمینهی آیرودینامیک، مکانیک پرواز، پیشرانش و سازهها و نیز طراحی و ساخت اجسام پرنده مانند هواپیما را بدست می آورند. یک مهندس هوافضا، افزون بر قابلیتهای گفته شده، توانایی کار بر روی آیرودینامیک خودرو، سازههای زمینی و دریایی، و نیز توربوماشینها را دارد.
بخش پژوهش عملیاتی، موسسات آموزشی، مدیریت حمل و نقل و ترابری، عملیات نیروگاهی، عملیات تأسیسات گازی و نفتی و صنایع خودرو، چند نمونه از مواردی هستند که از تخصص فارغالتحصیلان مهندسی هوافضا استفاده میکنند.
رشته هوافضا در ایران :
رشته مهندسی هوافضا یکی از رشتههای گروه فنی مهندسی است. با توجه به رشد سریع و ناگهانی این دانش در دهههای اخیر، هماکنون این رشته جزو رشتههای راهبردی دانش به شمار میآید. ولی با این وجود این رشته در ایران پیشینهی زیادی ندارد.
رشتهی مهندسی هوا فضا برای نخستین بار در سال ۱۳۶۶ وارد ایران شد و نخستین دورهی کارشناسی این رشته را دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک تهران) راهاندازی کرد. هماکنون دانشگاههای صنعتی امیرکبیر، صنعتی شریف، امام حسین، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، شهید ستاری و صنعتی مالک اشتر و آزاد (واحد علوم و تحقیقات)، زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مشغول تربیت دانشجویان این رشته در مقطع کارشناسی هستند. در دورهی کارشناسی ارشد اقزون بر دانشگاههای گفته شده، دانشگاههای تربیت مدرس، شهید بهشتی، علم و صنعت، فردوسی مشهد، شیراز، صنعتی شیراز و پژوهشگاه هوافضا نیز در گرایشهای گوناگون مهندسی هوافضا دانشجو میپذیرند.
طول میانگین دورهی تحصیلی برای دورهی کارشناسی مهندسی هوافضا همانند سایر رشتههای مهندسی، ۴ سال بوده و دروس این مجموعه شامل دروس عمومی، پایه، اصلی، تخصصی، کارگاهی و کارآموزی است و زمینههایی چون آیرودینامیک، سازههای هوایی، مکانیک پرواز و پیشرانش(جلوبرندگی) دروس تخصصی این رشته را در بر میگیرند.
این رشته در مقطع کارشناسی ارشد در ایران دارای گرایشهای مکانیک پرواز (دینامیک پرواز)، آیرودینامیک، پیشرانش (جلوبرندگی)، سازههای هوایی (سازههای هوافضایی) و مهندسی فضایی است و هم اکنون امکان ادامه تحصیل در رشتهی مهندسی هوافضا در داخل کشور تا مقطع دکترا میسر است. نخستین دانشآموختهی مقطع دکترای مهندسی هوافضا در ایران در سال ۱۳۸۳ از دانشکدهی مهندسی هوافضا دانشگاه صنعتی امیرکبیر فارغالتحصیل شده است.
منابع:
وبگاه قطب علمی سامانههای هوافضایی دانشگاه شریف
وبگاه دانشکده مهندسی هوافضا دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلیتکنیک تهران)
دفترچه معرفی دانشکده هوافضا دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی
پاسخ : آشنایی با رشته های تحصیلی
عمران
وسايل مورد نياز اصلی براي رشته نقشه کشی :
1- ميز نقشه كشي
2- خط كش t
3- انواع گونيا
4- مداد اتد
5- انواع شابلون
6- پرگار
7- كاغذ پوستي وكالك
بازار کار
1- مشاوره پروژه های عمرانی
2- فعالیت در آموزشگاههای فنی حرفه ای
3- استخدام در آموزش و پرورش و عضویت در هیئت علمی دانشگاه که دستیابی به اکثر مشاغل فوق با ادامه تحصیل ممکن می باشد.
آینده شغلی ، بازارکار، درآمد
آینده شغلی
مراکز مختلفی به صورت مستقیم و غیرمستقیم در فعالیتهای عمرانی نقش دارند که هر یک به تناسب نوع فعالیت خود، اقدام به جذب فارغالتحصیلان این رشته میکنند.
وزارتخانههای مسکن و شهرسازی، راه و ترابری، جهاد سازندگی و نیرو به صورت گستردهتر و سایر وزارتخانهها، ادارهها ، سازمانها ، مراکز دولتی و خصوصی نظیر : وزارتخانههای آموزش و پرورش ، کشاورزی ، فرهنگ و آموزش عالی، بانکها و … به صورت مستقیم برای کارهای عمرانی خود مثل طرح و محاسبه، اجرا و نظارت بر اجرا، نیاز به استخدام مهندسان عمران دارند. علاوه بر آن ، شرکتهای مختلف مهندسان مشاور که در کشور به صورت گسترده وظیفه طراحی ، محاسبه و نظارت بر اجرای پروژههای ساختمانی را بر عهده دارند؛ همچنین شرکتهای ساختمانی و راهسازی دولتی و خصوصی که در اجرای این طرحها فعالیت دارند، تعداد کثیری از فارغالتحصیلان رشته عمران را استخدام میکنند.
«اصولا مهندس عمران شانس کاری زیادی دارد چون در طراحی و ساخت بسیاری از کارهای عمرانی مانند راهها ، پلها ، سدها ، سازههای دریایی برای سکوهای نفتی، آشیانههای هواپیما و خانههای مسکونی مقاوم در مقابل زلزله، مهندسین عمران حضوری فعال دارند. متخصصانی که یا در دفترهای مشاوره به طراحی پروژههای فوق میپردازند و یا مجری کارهای عمرانی مذکور بوده و به کیفیت اجرای آنها نظارت دارند.»
«البته باید توجه داشت که هر دانشجوی مهندسی عمران نمیتواند فرصتهای شغلی خوبی داشته باشد. بلکه باید در دوران تحصیل به دنبال پژوهش ، تحقیق و یادگرفتن باشد نه این که تنها واحدهای دانشگاهی را پاس کند و یا حتی به فکر یک معدل خوب دانشگاهی باشد. چون شرکتهای عمرانی خصوصی و دولتی به دنبال یک نیروی کارآمد هستند نه یک شاگر اول دانشگاه »
پاسخ : آشنایی با رشته های تحصیلی
شیـــــــــمی
واژه شیمی خود داستان درازی دارد.ریشه این نام در واژه کیمیا است.خاستگاه واژه کیمیا از زبان پارسی باستان است.این واژه و داستان دانش شگفت انگیز آن به همراه دانشش به زبان عربی نوشته شد و اروپاییان با این واژه و دانش از طریق مسلمانان آشنا شدند و این دانش را با نام alchemy شناختند.
دیباچه:
شیمی علم اتمها، پیوندها و مولکولها است. دانشی که میتواند خواص ماده، چگونگی تغییرات و شیوه تولید آنها را از هسته اتم گرفته تا کهکشانها بررسی کند و رشته شیمی، رشتهای است که به پرورش متخصصانی میپردازد که با مطالعه و تحقیق و آزمایش به ابداع و نوآوری پرداخته یا فرآوردههای شیمیایی را کنترل میکنند. این رشته در سطح کارشناسی به بررسی و مطالعه اجمالی ترکیب، ساختار و ویژگیهای ماده و همچنین کنترل آزمایشگاهی فرآیندهای شیمیایی میپردازد. رشته شیمی دارای دو بخش علم شیمی و صنایع شیمی است که علم شیمی به عنوان یکی از علوم پایه زیربنای علوم مختلفی همچون بیولوژی، بیوتکنولوژی، پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و رشتههای متعدد مهندسی است. اما صنایع شیمیایی عبارت است از صنایعی که در آنها واکنش شیمیایی انجام میگیرد؛ یعنی اقسام مواد اولیه تبدیل به محصولات جدید میگردد که خواص این محصولات تا حدودی با مواد اولیه متفاوت است. رشته شیمی دارای دو گرایش محض و کاربردی است که در گرایش محض مبنای کار، علم شیمی است و دانشجو درباره چهار گرایش اصلی علم شیمی که عبارتند از:
شیمیآلی، معدنی، تجزیه و شیمی فیزیک دروسی را مطالعه میکند. اما در شیمی کاربردی، دروس پایه شیمی کمتر مطالعه میشود و دانشجو یکسری از دروس مربوط به مهندسی شیمی مثل اصول صنایع شیمیایی و تصفیه آب و فاضلاب را میگذراند. میتوان گفت که فارغالتحصیل شیمی محض در شروع یک فعالیت صنعتی نقش دارد چرا که راهکارهای تئوریک ساخت یک ماده را ارائه میدهد و سپس یک فارغالتحصیل شیمی کاربردی طراحی نیمهصنعتی ماده موردنظر را ارائه میدهد.
بخش های اصلی رشته شیمی عبارتند از:
شیمی فیزیک:که پایه و اساس کلیه شاخه های دیگر را تشکیل می دهد، و شامل ویژگی های فیزیکی مواد و ابزار تئوری بررسی آنهاست. این علم که دارای دانشمندان بنامی چون گیبس،هلمهولتز،آرنیوس،نرنس ت،شرودینگر [alaghemand]و ... می باشد و با فیزیک رابطه ای نزدیک دارد.
شیمی آلی:که به مطالعه ترکیبات کربن دار،غیر از ترکیباتی چون دی اکسید کربن می پردازد و به همین دلیل به آن شیمی ترکیبات کربن نیز می گویند.
شیمی معدنی:یکی دیگر از شاخه های علم شیمی است که بطور کلی شامل بررسی،تحلیل و تفسیر نظریه های خواص و واکنش های تمام عناصر و ترکیبات آنها به جز هیدروکربنها و اغلب مشتقات آنهاست.
به عبارت دیگر می توان چنین اظهار نظر کرد که شیمی معدنی کلیه موادی که از جمله ترکیبات کربن نباشند،به استثنای اکسیدهای کربن و دی سولفید کربن را در بر می گیرد.
شیمی تجزیه:به تعیین ترکیبات مواد و اجزای تشکیل دهنده آنها می پردازد و شامل جداسازی،شناسایی و تعیین مقدار نسبی اجزای سازنده یک نمونه از ماده است که شامل دو نوع کمی و کیفی می باشد.
تواناییهای لازم :
"شیمی؛ یعنی حفظ کردن صدها فرمول، عدد و رقم" بسیاری از دانشآموزان چنین تصوری نسبت به شیمی دارند. زیرا حجم مطالب کتاب شیمی دبیرستانی زیاد و فرصت تدریس محدود است و به ناچار دبیران و محصلان به جای تحلیل و استدلال مفاهیم به سوی مسائل ذهنی و حفظی کشیده میشوند در حالی که شیمی تلفیقی از مهارتهای ذهنی و استدلالی است و اگر کسی بخواهد در این رشته موفق گردد، باید در هر دو زمینه توانمند باشد و حتی میتوان گفت که قدرت استدلال بیش از قدرت حافظه در این رشته اهمیت دارد. دانشجوی شیمی لازم است در دروس ریاضی، شیمی و فیزیک قوی باشد و رشته شیمی را دوست بدارد، یعنی از مطالعه درس شیمی لذت ببرد و خسته نشود. گفتنی است که رشته شیمی از بین داوطلبان گروه ریاضی و فنی و علوم تجربی دانشجو میپذیرد. البته برخی از دانشگاهها و مراکز آموزش عالی فقط از گروه آزمایشی علومتجربی دانشجو میپذیرند.
موقعیت شغلی در ایران :
تعدادی از فارغالتحصیلان شیمی جذب صنایع شیمیایی مختلف مثل صنایع رنگ سازی، چرم سازی، پتروشیمی، مواد غذایی، لوازم بهداشتی و آرایشی میشوند و در بخش آزمایشگاههای کنترل کیفیت محصولات شیمیایی یا واحد تولید آنها کار میکنند. هر کارخانهای که دایر شود، در بخش کنترل کیفیت کالاهای ساخته شده نیاز به یک شیمیست دارد. همچنین در تمام صنایع احتیاج به فارغالتحصیلان شیمی داریم تا مواد اولیه را با توجه به استانداردهای جهانی بررسی کرده و ردّ یا قبول بکنند. گفتنی است که فارغالتحصیلان این رشته توانایی تغییر و تبدیل بر روی مواد خام را دارند و به یاری همین توانایی، تعداد زیادی از فارغالتحصیلان این رشته کارگاهها یا کارخانههای شیمیایی کوچک یا بزرگ دایر کرده و در کار خود نیز موفق بودهاند.
و همچنین ...
دانش آموختگان رشته شیمی کاربردی در فعالیت های زیر می توانند به کار مشغول شوند:
1.تدریس شیمی در دبیرستانها؛
2.کمک به تدریس شیمی از طریق بر عهده گرفتن مسؤلیت آزمایشگاهها در دانشگاه؛
3.انجام فعالیتهای پژوهشی در مؤسسات یا دانشگاهها؛
4.فعالیت در شرکتها،کارخانجات و مراکز صنعتی در بخشهای آزمایشگاهی یا تحقیقاتی؛
5.فعالیت در آزمایشگاههای کنترل کیفیت مواد اولیه؛
6.طراحی پروژه های مربوط به واحدهای صنعتی از نگاه رشته شیمی؛
دانش آموختگان این رشته به دلیل اینکه از تجربیاتی در زمینه صنعت و موارد مربوط به آن برخوردار می شوند از فرصتهای بیشتری در زمینه اشتغال در صنعت برخوردار خواهند بود.
پاسخ : آشنایی با رشته های تحصیلی
معرفی رشته ساخت و تولید
بخش وسیعی از مطالعات رشتهی ساخت و تولید به بررسی ماشینآلات و تجهیزات مورد استفاده در فرایندهای ساخت قطعات تحت عنوان ماشین ابزار یا ماشین افزار اختصاص مییابد. به عبارت دیگر شناخت ماشینهای ابزار مورد استفاده اجزا و طرز كار قسمت های مختلف-روش تولید قطعه توسط انها و سعی در رفع اشكالات و محدودیتهای ماشینهای افزار و تكمیل این دستگاه ها و تجهیزات و تریبولوژی (مهندسی سطح)، تست و آزمون مواد به شکل مکانیکی و غیرتخریبی( NDT )، پایش وضعیت( CM ) و بازرسی صحت و دقت فرآورده ها به شکل تضمین کیفیتاز مهم ترین موارد پرداخته شده در ساخت و تولید میباشد.
در گسترش ماشین الات و ابزارهای مورد استفاده در ساخت قطعات میتوان ابزارهای دستی مثل سوهان واره و...تا دستگاه های پیشرفته ماشینكاری به كمك كامپیوتر CNC را نام برد. در كنار این ماشینهای افزار سیستمهائی چون هیدرولیك و پنوماتیك و سیستمهای ساخت به كمك شبكههای كامپیوتری برای كم كردن محدودیتها، افزایش سرعت و بهره وری در تولید قطعات كاربرد فراوان دارند.
یک مهندس ساخت و تولید عهده دار برنامه ریزی، طراحی، برپاکردن Set Up ) ),اصلاحات( Modify )، بهینه بخشی( Optimization ) و پایش( Monitor ) یک فرآیند تولید می باشد. وظیفه مهندسین ساخت و تولید ارائه فرآورده های با کیفیت بالا و با اقتصادی ترین روش ممکن در سایه توجه به محیط زیست و حمایت از آن می باشد.
تمام محصولات پیرامون ما از هواپیما و خودرو رایانه گرفته تا اسباب بازی و ... همه باید تولید شوند و مهندسی ساخت و تولید دانش و هنر ساختن فرآورده های با کیفیت و هزینه منطقی است.مهندسی ساخت و تولید با روش های متنوع تولید ، آشنایی پیدا می کند مثل برش فلز ، شکل دهی ، مونتاژ و نحوه بازرسی که این ها نیازمند یک طراحی مناسب و محقق شدن شرایط کارکرد آن قطعه است.حتی ممکن است یک مهندس ساخت و تولید برای بهبود بخشیدن به محصول ماشین مخصوصی را طراحی کند ساخت و تولید می تواند به درک وی نسبت به روندهای تولید ، اصول طراحی و ساخت ، آشنایی با مواد وتحلیل مدل های تولیدی کمک کند.
مهندسان ساخت و تولید سنسورهای به كار رفته در كیسه ی هوای خودرو ، نوك چاپ در چاپگر، و كلید اپتیك در تلفن همراه را می سازند. آن ها همچنین در زمینه ی تولید موتورهای جت كوچك ، تلسكوپ های پیشرفته، سمعك های درون گوشی، ریزپردازنده ها، و نیز تولید سبز مشغول به فعالیتند. دانشآموختگان این رشته یاد میگیرند چگونه از طریق میكروماشین كاری بر روی نوك یك سوزن بنویسند، رباتی را كنترل كنند، به كمك رایانه مدلهای سه بعدی پیچیده بسازند و یك طرح را به یك ماشین پرسرعت انتقال دهند تا آن را بسازد.
به عبارت دیگر یک فارغ التحصیل رشته ساخت و تولید با روندهای مختلف تولید آشنا و قدرت انتخاب و بکارگیری مواد و تجهیزات به نحو مطلوب را دارا می شود.یک فارغ التحصیل رشته ساخت و تولید قابلیت های زیر را به دست می آورد:
1- توانایی استفاده از دانش خود در ریاضیات ، علوم پایه و علوم مهندسی برای حل مسایل مهندسی ساخت و تولید
2- توانایی طراحی وتشریح فعالیت های خود
3- توانایی طراحی سیستم ها یا روندهای طراحی برای تولید محصول
4- استفاده از کامپیوتر و نرم افزارهای تخصصی برای طراحی ، تکمیل و جمع آوری اطلاعات
5- توانایی انتقال ایده های خود به دیگران با زبان فنی از طریق تصاویر
6- توانایی مسئولیت پذیری در کنترل یک خط تولید یا یک واحد تولیدی
مراحل تحصیل
این رشته در مقاطع كاردانی و كارشناسی به دو گرایش قالب سازی و ماشین ابزار تقسیم می شود و در مقاطع تحصیلات تكمیلی به سه گرایش سیستمهای تولید صنعتی، شكل دهی فلزات و (در برخی از دانشگاه ها مكاترونیك) تقسیم می گردد. آنچه در مراحل اولیه تحصیل و قدم های نخست این رشته مهم فرا میگیرید محاسبات فنی ، رسم فنی ، طراحی قطعات مختلف صنعتی، آزمایشگاه اندازه گیری دقیق، جوشکاری و ریخته گری قطعات صنعتی و ساخت قطعات بوسیله ماشین های تراش، فرز و صفحه تراش می باشد.
این رشته در صنعت دارای جایگاه ویژه ای بوده و می توان گفت که در اکثر کارخانه های تولید نقش مهمی را برعهده دارد در رشته ساخت و تولید هنرجو در گام بعدی با اصول طراحی قطعات و استانداردهای نقشه کشی صنعتی رایج آشنا می شود و به موازات آن نحوه محاسبات فنی مورد نیاز رشته را نیز می آموزد که تلفیقی از ریاضیات و فیزیک مکانیک می باشد. داوطلبان این رشته باید در دروس ریاضی، فیزیك و مكانیك از آگاهی كافی برخوردار باشند. همچنین درك دروس پایه مانند استاتیك و مقاومت مصالح برای درك دروسی مانند ارتعاشات دینامیك، دینامیك ماشین، ارتعاشات ماشین و ابزار و غیره ضروری است. همچنین دانشجویان با ساختار ملکولی فلزات صنعتی آشنا می شود(متالوژی) که در صنایع پایه نقش حیاتی را ایفا می کند علاوه بر تکمیل و ادامه مباحث فوق الذکر دانشجویان به درس اجزا ماشین نیز می پردازد که به معرفی اجزا تشکیل دهنده قطعات صنعتی انواع اتصالات و سیستم های انتقال نیرو اشاره دارد.
لیست دروس تخصصی
دروس تخصصی كه برای رشته ساخت و تولید ارائه می شود، عبارتند از: طراحی قالب پرس، ماشینهای كنترل عددی، سیستمهای اندازه گیری (مترولوژی)، توانایی ماشینكاری ، ماشین های اونیورسال، تولید مخصوص، هیدرولیك و پنوماتیك، تست غیر مخرب، طراحی قید و بند، تكنولوژی پلاستیك، كامپوزیت، ریخته گری، شكل دهی فلزات، قالبهای آهنگری (فورج)، طراحی و تولید به كمك كامپیوتر CAD/CAM ، جوشكاری تخصصی ، متالورژی، عملیات حرارتی، كاربرد برق، مدیریت تولید، كنترل كیفیت، اتوماسیون، طراحی كارخانه و ... كه همه این دروس دارای آزمایشگاه و یا كارگاه نیز می باشند كه همزمان با گذراندن درس به صورت تئوری، بخش عملی نیز به صورت كارگاهی یا آزمایشگاهی انجام می گیرد، در نتیجه دانشجویان از نزدیك با واقعیات عملی دروس از نزدیك آشنا می شوند.
ویژگی خاص این رشته ایجاب می كند كه از همان ابتدای تحصیل خواندن دروس تخصصی شروع گردد. در صورتیكه در رشته های دیگر حدودا از سال دوم این دروس شروع می شوند. باید توجه داشت كه اكثر دروس تخصصی رشته ساخت دارای منابع فارسی نیستند و اكثر منابع به زبان انگلیسی می باشد و این امر دانشجویان این گرایش را مجبور می كند كه از همان ترم اول به فراگیری زبان انگلیسی مشغول شوند و اصطلاحات تخصصی را فرا بگیرند.
انجمن های ساخت و تولید
انجمن مهندسی ساخت و تولید امریكا یكی از مهمترین انجمن های حرفه ای است كه بیش از70 سال است كه از علم ساخت و تولید حمایت میكند . دفتر مركزی این انجمن در میشیگان قرار دارد و این انجمن در بیش از 70 كشور جهان عضو دارد و توسط صدها شبكه جهانی حمایت میشود . از نظر ( ماركوس كراتس ) رئیس انجمن ساخت وتولید امریكا، هدف اصلی این انجمن همگام ساختن مردم و تكنولوژی برای پیشرفت علم ساخت و تولید است . این انجمن بطور سالیانه بیش از نیم میلیون مهندس ساخت و تولید و مدیر اجرایی را تحت پوشش و سازماندهی قرار می دهد و سازماندهی اعضای انجمن از طریق برنامه هایی كه برای آنها ترتیب داده می شود صورت می گیرد و نشریات ، نمایشگاهها و منابع علمی و تخصصی در اختیار آنها قرار می گیرد تا سطح علمی آنان را ارتقا دهد. اعضا و كارآموزان انجمن این اطلاعات را از طریق 11 انجمن مرتبط با انجمن ساخت و تولید دریافت می كنند . این انجمن ها به قرار زیر است:
• Rapid prototyping
• Robotics
• Plastic
• Material_ forming fabricating
• Manufacturing Research
• Machining
• Machine Vision
• Finishing processes
• Electronic manufacturing
• Composites manufacturing
• Automation integration
آینده شغلی
رشته ساخت و تولید در کشورهای در حال توسعه از رشته های فعال محسوب می شود . فارغ التحصیلان این رشته قادر خواهند بود در صنایعی مانند ماشین سازی، ابزارسازی، خودروسازی ، صنایع كشاورزی، صنایع هوایی و تسلیحاتی و.. به ساخت و تولید ماشین آلات، طراحی كارگاه و یا كارخانه تولیدی بپردازند و نظارت و بهره برداری و اجرای صحیح طرحها را عهده دار شوند.در کشور ما که از لحاظ معادن بسیار غنی می باشد و معادن فعال بسیار زیادی را در سطح کشور مشاهده می کنیم کارگاهی تحت عنوان کارگاه ساخت در هر معدن وجود دارد که وظیفه پشتیبانی دستگاها و قطعات معدن کاری را برعهده دارد و بطور غیر مستقیم حیات معدن به این کارگاه وابسته است .
علاوه بر کار در کارخانه و صنایع، متخصصین و تحصیل کردگان رشته ساخت و تولید می توانند با پشتیبانی وزارت صنایع و سایر نهادهای ذیربط نظیر تعاون ، اقدام به تاسیس کارگاههای تولیدی نموده تا علاوه بر اشتغال مفید و سازنده بخشی از بار صنعت کشور را بر دوش بگیرند.
همچنین با توجه به تداخل روز افزون نرم افزارهای صنعتی نظیر ، اتوکد ، اینونتور و کتیا.. در پیکره صنعت بسیاری از فارغ التحصیلان رشته ساخت و تولید در بخش های طراحی رایانه ای وارد شده و با تسلط بر نرم افزارهای مرتبط کار طراحی صنعتی و انیمیشن فنی را بر عهده گرفته اند که در صنایع ، کاری بسیار ظریف ، لوکس ، قابل اعتنا و مورد نیاز محسوب می گردد.
علاوه بر موارد بالا و در بخش قالب سازی نیز که یکی از مهمترین ارکان تولید می باشد رشته ساخت و تولید حرف اول را زده و فارغ التحصیلان آن از بزرگترین و سنگین ترین تا ظریف ترین و پیچیده ترین قالب ها را طراحی کرده و می سازند.سنسور کیسه هوا ، نوک قلم ، موتور جت و ... توسط دانش آموختگان این رشته آماده می شود و به محصول تبدیل می شود به عبارتی دانش آموخته رشته ساخت و تولید می تواند یاد بگیرد که چگونه یک ربات را کنترل کند.
- زمینه شغلی رشته مذکور عبارت است از:
· مدیریت وسرپرستی آزمایشگاه اندازه گیری دقیق
· مدیریت تولید و پروژه
· مدیریت واحد CAD-CAM
· کارگاه های ابزار تیزکنی .کارگاه های فرزکاری و کارگاه تراشکاری
· کارگاه های چرخ دنده تراشی با ماشین مخصوص · کارگاه قالب سازی
· کارگاه ریخته گری و تزریق پلاستیک ·مدیریت و سرپرستی کارگاه های تراشکاری ، فرزکاری ، برش کاری و ……
· اپراتوری ماشین های اتوماتیک ، فرم تراشی و سری تراشی
· کارگاه های سنگ زنی و پرداخت سطوح تخت گرد……
پاسخ : آشنایی با رشته های تحصیلی
سلام به همه دوستان[golrooz][golrooz][golrooz]
و تشکر از ساغر عزیز از ایجاد این تاپیک
برای اینکه دانش آموزان و دانشجویان علاقمند به این رشته بتونند توانمندیهاشون رو محک بزنند حتما به این نکات توجه داشته باشند که در مقطع دبیرستان یا متوسطه تنها منبع ارائه شده براشون کتاب اقتصاد در رشته های علوم انسانیه ...
بر این اساس خیلی از علاقمندان این رشته چون در دبیرستان با کتاب اقتصاد آشنایی داشتند و محتوای اون کتاب عموما حفظیات بوده با این تصور این رشته رو انتخاب میکنند و به نظرشون میرسه برای موفقیت در رشته اقتصاد داشتن حافظه قوی برای حفظیات کافیه تا بشه مفاهیم و نظریه ها رو حفظ کرد
در صورتیکه کاملا در اشتباه هستند چرا که دانشجویان رشته اقتصاد بیشتر از هر چیز بایستی در درس ریاضی قوی باشندتا بتونند موفق باشند و در کنار اون باید علاقمندی به مباحث اجتماعی هم داشته باشند و کاملا با اصول و الفبای جامعه شناسی و علوم سیاسی و روانشناسی آشنایی داشته باشند چون اقتصاد حلقه ای از علوم اجتماعیه و و همه حلقه های علوم اجتماعی به هم مرتبط هستند
دانشجویان دوره کارشناسی، مبانی اقتصاد اولیه و پایه رو مطالعه میکنند در نتیجه نمیشه انتظار داشت بعد از فارغ التحصیلی به صورت تخصصی و کاربردی فعالیت کنند (البته این شامل همه فارغ التحصیلان داخل کشور میشه)[nishkhand] البته گوی سبقت رو دانشجویانی میبرند که خودشون مطالعه و فعالیت بیشتری داشته باشندو از همه مهمتر اینکه بتونند تجربه های مطالعاتیشون رو به اجرا در بیارن و در بازار کار استفاده کنند
یعنی مدل های اقتصادی رو بنویسند و با تجزیه و تحلیل و ارائه پیشنهادهای تازه برای رفع مشکلات اقتصادی به شرکتها و سازمانها خودشون رو امتحان و قابلیتشون رو به بروز برسونند
فارغ التحصیلان این رشته میتونند در بخشهای مختلف وزارت اقتصاد مثل بخش مالیات, وزارت صنایع, سازمان برنامه و بودجه, بانک مرکزی و مرکز آمار فعالیت کنند و مهمتر از همه اینکه حتی اگر فارغالتحصیلان اقتصاد در رشته تخصصی خود فعالیت نکنند, به دلیل داشتن ذهنی باز و تحلیلگر و آشنایی صحیح با مسائل و مباحث اقتصادی, نگاه کارشناسانهای نسبت به جامعه و پیرامون خود دارند و میتوانند در هر شغلی موفق و کارآمد باشند.
حال با این توصیفات بصورت خلاصه چکیده ای از شاخه های تحصیلی این رشته و دروس اون رو براتون میگم ....
به طور کلی اگر بخواهیم از علم اقتصاد یک تعبیری رو بگیم میشه گفت علم اقتصاد در یک جامعه به بررسی عوامل تخصیص بهینه منابع که کم یا محدود هستند میپردازه
مثلا شاید برامون این سوال پیش اومده باشه که چرا برخی از واحد های ارائه خدمات قدیمی از چرخه خارج شده یا بهتر بگم بسیار نادر شده مثل چاقوتیزکنی و لحافدوزی و....
علم اقتصاد تا حدی پاسخ این سوالاتمون رو در خود داره
برای آشنایی بهتر باید گفت این علم در مراکز عالی تحت عنوان رشته علوم اقتصاد ی ارائه میشه و رشته اقتصاد در مقاطع مختلف دارای زیرشاخه های متفاوتی است
رشته اقتصاد در مقطع کارشناسی دارای 6 شاخه هست که عبارتند از :
اقتصاد نظری
اقتصاد بازرگانی
اقتصاد کشاورزی
اقتصاد پول و بانکداری
اقتصاد صنعتی
اقتصاد حمل و نقل
به طور کلی داوطلبان هر سه گروه آموزشی که شامل
گروه علوم ریاضی و فنی
گروه علوم تجربی
علوم انسانی
هستند میتونند این رشته رو انتخاب کنند البته برای داوطلبان علوم انسانی شاخه اقتصاد نظری ارائه نشده اما تفاوت شاخه های مختلف اقتصاد در مقطع کارشناسی کمتر از 30 واحد درسیه و چون دانشجویان میتونند 9 واحد اختیاری خود را از شاخه دیگر انتخاب کنند پس تفاوت قابل توجهی بین شاخه های مختلف این رشته وجود نداره..
بویژه که بین دروس تخصصی هر شاخه هم شباهت های زیادی هست مثلا از 11 درس اختصاصی شاخه اقتصاد پول و بانکداری ، 4 درس آن با شاخه اقتصاد بازرگانی مشترکه
شاخه اقتصاد نظری : این شاخه بیشتر جنبه انتزاعی و تئوری داره و تأکید آن بر روی تئوریهای ریاضی است و دانشجوی اقتصاد نظری کمتر پدیدههایی از قبیل تجارت را مطالعه میکند.
دروس تخصصی اقتصاد نظری :اقتصاد کشاورزی-اقتصاد مدیریت-اقتصاد ریاضی-اقتصاد سنجی - تاریخ عقاید اقتصادی-برنامهریزی اقتصادی-اقتصاد منابع .
شاخه اقتصاد بازرگانی : یکی از شاخههای کاربردی اقتصاد ه که در آن دانشجو با جنبههای توصیفی و تحلیلی مدیریت تولید, مدیریت بازاریابی و کاربردهای آن، قوانین و مقررات مالیات در ایران, انواع حسابرسی و اصول حسابداری آشنا میشود. با استفاده از یک سری مدلهای تصمیمگیری و متدهای کمی, تعیین خط مشی مطلوب را در مسائلی که یک مدیر با آن مواجه میشه،یاد میگیره
دروس تخصصی اقتصاد بازرگانی : اقتصاد مدیریت-روشهای مقداری در بازرگانی- مدیریت تولید-ارزیابی طرحهای اقتصادی-حسابداری شرکتها-حسابداری صنعتی- اصول بازاریابی-اصول بیمه- مدیریت مالی.
شاخه اقتصاد صنعتی:دانشجویان طی چند واحد با ساختار بازار صنعت, بازرگانی بینالمللی, منافع و مضرات انحصار, سیاست رقابت, منافع مصرفکننده, هزینهها و حقوق و مقررات کاری که تنظیمکننده روابط بین کارگران و کارفرمایان است, آشنا میشوند.
دروس مشترک در همه شاخههای علوماقتصادی : زبان خارجه تخصصی-اصول سازمانی و مدیریت, حقوق تجارت-مبانی جامعهشناسی-ریاضیات- آمار- روش تحقیق-اصول حسابداری-جغرافیای اقتصادی ایران-اقتصاد خرد- اقتصاد کلان-پول و بانکداری- مبانی فقهی اقتصاد صدر اسلام- نظامهای اقتصادی-تجارت بینالملل,-اقتصاد توسعه-اقتصاد ایران.
دروس تخصصی اقتصاد نظری :اقتصاد صنعتی-حسابداری شرکتها-حسابداری صنعتی- اقتصاد منابع-مدیریت تولید- ارزیابی طرحهای اقتصادی-اقتصاد سنجی-حقوق کار و روابط صنعتی- پژوهش عملیاتی
شاخه اقتصاد پول و بانکداری: دانشجویان این شاخه با نحوه عملکرد بانکهای داخلی و خارجی, اسناد اعتباری ارزی, سیاستهای پولی و مالی به عنوان مهمترین سیاستهای تثبیت اقتصادی و چگونگی تجزیه و تحلیل صورت حسابهای مالی آشنا میشوند.
دروس تخصصی اقتصاد پول و بانکداری :عملیات بانکی داخلی- عملیات بانکی خارجی-سیاستهای پولی و مالی-بانکداری اسلامی-روشهای مقداری در بازرگانی- سازمانهای پولی و مالی بینالمللی-حسابداری شرکتها-تجزیه و تحلیل صورتهای مالی, ارزیابی طرحهای اقتصادی- تأمین منابع مالی و بورس اوراق بهادار- مدیریت مالی.
شاخه اقتصاد کشاورزی : دانشجویان این شاخه, اقتصادی را که به محصولات کشاورزی و زمین و زراعت باز میگردد, مطالعه میکنند. کارشناس اقتصادی این بخش باید علاوه بر آشنایی با اصول و مبانی علم اقتصاد, با مسائل کشاورزی از قبیل تولید کشاورزی و بازارهای محصولات کشاورزی آشنایی داشته باشد.
دروس تخصصی اقتصاد کشاورزی : اقتصاد کشاورزی- توسعه و سیاست کشاورزی- اقتصاد منابع-اقتصاد سنجی-ارزیابی طرحهای اقتصادی- بازاریابی محصولات کشاورزی-مدیریت مزرعه- جامعهشناسی روستایی-پژوهش عملیاتی.
با آرزوی موفقیت برای همه کاربران موفق سایت[golrooz]
پاسخ : آشنایی با رشته های تحصیلی