حاملگي نابجا يا اکتوپيک
● تعريف:
حاملگي نابجا زماني رخ مي دهد که تخم بارور درمحلي غير از رحم کاشته شودو جفت و جنين در آنجا شروع به تکامل کنند.شايعترين محل ايجاد آن لوله هاي رحمي(فالوپ) هستند اگر چه به طور نادر ممکن است در تخمدان،حفرة شکم و دهانةرحم(سرويکس)نيز رخ دهد.
● نام هاي ديگر:
▪ حاملگي لوله اي
▪ حاملگي سرويکال
▪ حاملگي شکمي
▪ حاملگي اکتوپيک
● علل،شيوع و فاکتور هاي خطر:
حاملگي اکتوپيک معمولا زماني رخ مي دهد که لوله هاي فالوپ مسدود شده باشند و يا سلول تخم به آرامي از لوله هاي فالوپ به سمت رحم حرکت کند.همچنين ممکن است در اثر نارسائي سلول تخم براي حرکت به سمت رحم از لوله هاي فالوپ ايجاد شود. در اکثر موارد علت آن ايجاد چسبندگي در لوله هاي رحم است که دراثر عفونت لوله اي يا جراحي بوجود مي آيد.بيش از ۵۰ درصد زنان ،داراي سابقة عفونت لوله اي يا عفونت لگني هستند.اکثر موارد حاملگي نابجا در اثر علل زير به وجود مي آيد:
▪ ناهنجاري هاي مادرزادي لوله هاي رحمي
▪ چسبندگي لوله هاي رحمي
▪ تحت فشار فرار گرفتن لوله ها در اثر آپانديس پاره شده
▪ اسکار در محل جراحي
▪ آندومتريوز
در برخي موارد هم علت آن ناشناخته است.
احتمال وقوع آن در مواردي که توبکتومي(بستن لوله هاي رحمي)به درستي انجام نشده باشد،۶۰ درصد است. مصرف هورمونها بخصوص استروژن و پروژسترون،مي تواند حرکت تخم را از خلال لوله هاي رحمي مختل کند.کساني عليرغم استفاده از پروژسترون باردار مي شوند،بخصوص در کساني که قرص هاي ضد بارداري خوراکي مصرف مي کنند،۵ برابر بيشتر درمعرض خطر اين نوع حاملگي هستند.همچنين زناني که عليرغم استفاده ازIUD هاي حاوي پروژسترون باردار مي شوند،در ريسک بالائي براي ابتلا هستند.اين ميزان براي چنين افرادي ۵% است ولي براي کساني که ازIUDهاي طبيعي استفاده مي کنند،۱۵%است.قرص هاي صبح روز بعد (MORNING AFTER PILL)هم اگر نتوانند مانع بارداري شوند،ريسک ايجاد آنرا۱۰%افزايش ميدهند.
ميزان شيوع حاملگي نابجا ، يک در ۱۰۰ حاملگي است.اين ميزان در کساني که سابقةعفونت لوله هاي رحمي، بيماري هاي التهابي لگن، جراحي يا حاملگي نابجاي قبلي داشته اند، بالاتر است.
● علائم:
۱) درد قسمت تحتاني شکم يا لگن
۲) احساس درد در يک قسمت ازلگن
۳) آمنوره(نداشتن عادت ماهيانه)
۴) خونريزي واژينال غيرطبيعي
۵) حساسيت به لمس در سينه ها
۶) حالت تهوع و استفراغ
۷) احساس درد در ناحية کمر
اگر پارگي يا خونريزي قبل از درمان حاملگي رخ دهد،علائم بدتر شده و ممکن است موارد زير را هم شامل شود:
▪ درد شديد،تيز و ناگهاني در ناحية تحتاني شکم
▪ سنکوپ
▪ درد ارجاعي به ناحية شانه
● نشانه ها و تست ها:
۱) يک بررسي لگني ممکن است نشانةحساسيت رحمي باشد.
۲) دراغلب موارد يک تست حاملگي مثبت وجود دارد.در ۱۷.۵% موارد، تست HCG ادرار ممکن است به صورت کاذب منفي باشد.و در۲% موارد هم HCG سرم هم منفي کاذب است.
۳) غلظت گلوبولهاي قرمز خون (هماتوکريت) ممکن است طبيعي يا کاهش يافته باشد.
۴) شمارش گلوبولهاي سفيد خون ممکناست طبيعي يا افزايش يافته باشد.
۵) کولدوسنتز ممکن است براي تعئين خون آزاد در حفرة شکمي لازم باشد.
۶) سونوگرافي که نشاندهندة يک رحم خالي است.
۷) لاپاروسکوپي ممکن است براي تشخيص لازم باشد.
۸) کورتاژ(D&C) ممکن است براي رد کردن حاملگي داخل رحمي لازم باشد.
۹) پروژسترون سرم در۹۸%موارد، با حاملگي طبيعي همراه است ولي درغلظت کمتر از ۵ نانوگرم بر ميلي ليتر، اغلب بدوناحتساب محل آن، نشاندهندة عدم موفقيت بارداري است.
● درمان:
در مواردي که پارگي اعضاي داخل لگن رخ مي دهد، خونريزي داخلي ممکن است منجر به شوک شود که در ۲۰% موارد اولين علامت است.
شوک يک وضعيت اورژانسي است.درمانهاي اوليه شامل گرم نگه داشتن بدن، بالا بردن پاهاو تجويز اکسيژن است.درمان با مايعات داخل وريدي و در برخي اوقات تزريق خون در اسرع وقت بايد انجام شود. جراحي شکم(لاپاراتومي) اغلب به علت هاي زير انجام مي شود :کاهش فوري خونريزي ،تائيد قطعي تشخيص، برداشتن آن و ترميم آسيب واردشده به اعضاي مجاور. در اغلب موارد برداشتن لولة فالوپ درگير شده ممکن است لازم باشد.
در موارد غير اورژانسي،لاپاراتومي کوچک يا لاپاراسکوپي،درمان رايج است.چنين روشهائي نتايج مشابهي دارند.اين روشها غير تهاجمي و ارزان قيمت هستندو نيازمند مدت زمان بستري کمتري هستند. در روشهاي داروئي ، متوتروکسات با مراقبت کامل فرد و اندازه گيري HCG ،CBC و تستهاي کبدي تجويز مي شود.
● پيش آگهي:
۸۵% افرادي که حاملگي نابجا دارند مي توانند در آينده يک حاملگي طبيعي را تجربه کنند.در ۱۰ تا ۲۰ درصد موارد ممکن است يک حاملگي نابجاي ديگر رخ دهد.برخي از زنان ديگرقادر به باردار شدن نيستندولي اکثرا باردار مي شوند واحتمال سقط در سه ماهة اول بارداري نادر است.
● عوارض:
۱) پارگي،که مي تواند منجر به خونريزي و شوک شود و نيازمند تزريق خون است،شايعترين عارضه است. مرگ مادر در اثر پارگي نادر است.
۲) ناباروري که در ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد رخ مي دهد.
● پيشگيري:
انواع فرمهاي بارداري نا بجا بجز نوع لوله اي آن غيرقابل پيشگيري هستند.بهر حال،حاملگي لوله اي که اکثر موارد حاملگي نابجا را تشکيل مي دهد، ممکن است با جلوگيري از شرايطي که چسبندگي لوله هاي فالوپ ايجاد مي کنند، قابل پيشگيري باشد.روشهاي پيشگيري عبارتند از:
۱) جلوگيري از عفونتهاي داخل لگني شريک هاي جنسي متعدد مقاربت بدون کاندوم بيماريهاي منتقل شونده از راه جنسي
۲) تشخيص سريع و درمان مناسب بيماري هاي منتقل شونده از راه تماس جنسي
۳) تشخيص سريع ومناسب سالپنژيت(التهاب لوله هاي فالوپ) و عفونتهاي داخل لگني
http://www.niazemarkazi.com/article/pdf/10005270-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%AD%D8%A7%D9%85%D9%84%DA%AF%D9%8A-%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%AC%D8%A7-%D9%8A%D8%A7-%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D9%BE%D9%8A%DA%A9.html
