پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
بیست و ششم مهر ماه:
ولادت ولادت حکیم سنایی غزنوی (1473ق)
12 ذي الحجه 473 - «حكيم ابوالمجد مجدود بن آدم سنايي غزنوي » شاعر پرآوازه ايراني در غزنين متولد شد. اين استاد مسلم شعر فارسي در جواني به سرودن شعر پرداخت و ابتدا رجال و بزرگان را مدح مي گفت اما يكباره تحولي شگرف در او پديد آمد كه راه خانه كعبه را در پيش گرفت و به حجّ رفت. سنايي در مكه قصيده اي در اشتياق ديدار كعبه و مكه معظمه سرود و پس از بازگشت از مكه مدتي در بلخ و شهر هاي ديگر به سر برد. آنچه از سفرهاي سنايي باقيست اشعار و قصايدي است كه او در خراسان و بلخ سروده؛ و به كارنامه بلخ مشهور است. سنايي بعد از اسكان مجدد در غزنين به اتمام مثنوي مشهورش« حَديقَة الحَقيقة» پرداخت. مجموعه« سِرُ العِباد اِلَي المَعاد» كه بيانگر مهارت وي در سبك خراساني است، مثنوي طَريقُ التَحقيق كه بر وزن حديقه است و سنايي آن را در سال 528 هجري قمري به پايان رسانده؛ «عقل نامه؛ عشق نامه و تَجرِبَةُ العِلم» از ديگر آثار ارزشمند اين شاعر خوش قريحه ايراني است.
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
بیست و هفتم مهر ماه:
مرگ "جاناتان سوئيفْت" نويسنده نامدار انگليسي (1745م)
جاناتان سوئيفْت شاعر و هجوپرداز انگليسي در 22 آوريل 1667م در دوبلين پايتخت ايرلند از پدر و مادري انگليسي به دنيا آمد. دوران كودكي و تحصيلات خويش را در ايرلند به پايان رسانيد. وي مدتها در جنبشي كه مردم ايرلند براي استقلال بر ضد انگلستان به وجود آورده بودند شركت كرد و براي پيروزي ايرلنديها كوشش فراواني از خود نشان داد. سوئيفْت همچنين زماني به فعاليتهاي سياسي و نيز مذهبي در كليسا مشغول بود و در تمام اين مدت، دست از نويسندگي برنداشت. وي از نويسندگان برجسته و از منتقدان نامور روزگار خويش در انگلستان بود كه با لحن استهزا آميز و طنزآلود خود، بسياري از عادات زشت مردم كشورش را نكوهش ميكرد. سوئيفْت داراي نثري فصيح بود كه به كمك اين نيرو و با كمك زبان طنز، از اوضاع زمان انتقاد مينمود. وي را از بزرگترين استادان نثر انگليسي و هجونويسان معروف آنسامان ميدانند كه بعدها، نويسندگان زيادي از سبك او تقليد و استفاده كردند. اثرمعروف سوئيفْت، سفرنامه گاليور نام دارد كه ابتدا به صورت اثري طنزآميز به منظور انتقاد از حماقتها و بلندپروازيهاي مردان روز كشور انتشار يافت اما در عين حال، ماجرايى است هيجانانگيز كه بارها به صورت فيلم به نمايش درآمده است. او كتابها و رسالات زيادي به نگارش درآورد كه همگي ازحيث سادگي و رواني و طنز و هجاي خاص خود، در ادبيات انگليس، شهرت ويژهاي دارند. سوئيفْت از نظر سياسي، شخصيتي متنفّذ بود و دفاع او از حقوق مردم ايرلند و كارهايى كه براي رفاه آنان برعهده گرفت، او را قهرمان ملي ساخته بود. سوئيفْت از راه نوشتههايش بر دستگاه حكومت انگلستان تاثير بسيار گذاشت، چنانكه از راهنمايىها و پيشنهادهايش بهره بسيار برده شد. از نظر ادبي، سوئيفْت استاد نثر هجوآميز قرن خود به شمار ميآمد. آثارش از تازگي و بلندي انديشه برخوردار بود و سبك انشايش از وحدت و تناسب كامل ميان لفظ و معني و غناي كلمه، تخيل، استحكام، نرمي، روشني، فصاحت و دقت بهرهمند بود. زبان شاعرانه سوئيفْت بسيار لطيف بوده و به سبب مهارتش در بيان انديشهاي بديع و عميق و ژرفبيني كامل و نظر صائب، در رأس نويسندگان بزرگ كلاسيك انگلستان در نيمه اول قرن هجدهم جاي گرفته است. از ميان آثار او ميتوان باران شهر، گفتگوي مؤدبانه و نامههاي يك بزّاز را ذكر نمود. جاناتان سوئيفْت سرانجام در 19 اكتبر 1745م در حالي كه به دليل مبارزات استقلال طلبانه ضد انگليسي به شدت محبوب ايرلنديها بود، در 78 سالگي درگذشت.
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
بیست و هشتم مهرماه:
در این تاریخ،رخدادی در حیطه ی ادب و ادبیات روی نداده است
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
بیست و نهم مهر ماه:
درگذشت "جواد قوام پور" اديب و شاعر (1369 ش)
جواد قوام پور مشهور به هاتفی اصفهانی ازشاعران خوش قریحه ایران در77سالگی درگذشت. قوام پور درسمنان بدنیا آمد و بعد ازاتمام تحصیلات عالی، به مطالعه علوم و معارف اسلامی مشغول شد. دوره شاعری شادروان هاتفی اصفهانی را به دو بخش قبل و بعد از انقلاب اسلامی می توان تقسیم کرد. ازهاتفی اصفهانی مجموعه شعری بنام«ندا دل» بجای مانده که در دو جلد چاپ و منتشر شده است.
====================
تولد "توركواتو تاسو" نويسنده و شاعر بزرگ ايتاليايي (1544م)
توركواتو تاسو نويسنده معروف ايتاليايى در 21 اكتبر 1544م در شهر سورنتو ايتاليا به دنيا آمد. وي پس از طي برخي از دورههاي مذهبي، در نوجواني به طبع شاعري خود پي برد و از آن پس، تمام وقت خود را به ادبيات و شعر گذرانْد. تاسو سالياني در دربار ايتاليا حضور يافت و با بهرهمندي از اين فرصت با فراغ بال به خلق آثار بزرگ پرداخت. مهمترين اثر تاسو منظومه رهايى اورشليم است. اين منظومه كه در بيست بند و 15 هزار بيت به بيان جنگهاي صليبي ميپردازد، از هنگام انتشار به سبب قدرت شاعرانه و انعكاس طبع پرشور شاعر و تازگي شعر، ارزش فراواني يافت و با وجود مخالفتهاي شديد مقامات مذهبي، در شمار برجستهترين آثار شعري قرار گرفت. در زماني كه رمانهاي پهلواني رو به انحطاط ميرفت، اين اثر به سبب خط مشي جديد و بديع و آميختگي خاص، از موضوعهاي جدي و لطيف و پراحساس و كلام زيبا و توجه به صناعت دقيق شعر و استعارههاي ظريف، با روح خوانندگان عصر خودْ سازگار آمد. آنچه بر سراسر اين اثر تسلّط دارد، تنها موضوع تاريخي يا مذهبي نيست، بلكه هيجانها و عواطف انساني و عجز در برابر سرنوشت است كه به وسيله نبوغ تاسو در قالب شعر تغزّلي گنجانده شده است. منظومه رهايى اورشليم با وجود پيروزي و استقبال عظيم از آن، موضوعِ مباحثهها و مشاجرههاي سخت قرار گرفت و اين امر بر روح شاعر تاثير فراوان بر جاي نهاد. در اين ميان، هر چند دادگاه، طي حكمي اثر او را تاييد كرد، اما تاسو هرگز از نگراني و اندوهي كه در آن غرق شده بود، بيرون نيامد، تا اينكه بر اثر ناسزا گفتن به ارباب خود، با او مثل ديوانگان رفتار نمودند و او را در حدود هفت سال در تيمارستان نگاه داشتند. اين دوره از زندگي تاسو در نامههاي فراواني كه مينوشت، منعكس شده است. زندگي آميخته با سرگرداني و روح غمزده تاسو كه سالها با بحرانهاي طولاني جنون همراه بود، در چشم نسل رمانتيك و خيالپرداز پس از او، ارزش اساطيري يافت، درحالي كه اختلال روحي او بر اثر عدم درك نبوغش از طرف جامعه بيعمق زمان، جنون تلقي شد. تاسو جز در دورههاي سرگرداني و خلأ فكري، شاعري پركار بود و آثار فراواني بر جاي گذاشت. چندين هزار، نامه از او بر جاي مانده كه درباره مسايل مربوط به عالم مادي، الهيات، اخلاق و مسايل ادبي است. تاسو از نظر شاعري، همه انواع و موضوعهاي شعري از جمله شعر غنايى، منظومههاي عاشقانه، نمايشنامههاي سياسي و مذهبي و مديحه دوستانه را به كار برده است. اما نبوغ وي در قلمرو منظومههاي حماسي و افسانهاي بود كه قدرت تخيّلش در آنها امكان تجلّي مييافت. زندگينامه تاريخي تاسو، سرنوشت نابغهاي را نشان ميدهد كه قرباني عظمت خود شده است. تاسو را به دليل به نظم كشيدن جنگهاي صليبي، همانند حكيم ابوالقاسم فردوسي در ايران دانستهاند. توركواتو تاسو سرانجام در 21 ژانويه 1595م در 51 سالگي درگذشت.
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
سی ام مهر ماه:
درگذشت "پول تريستان برنار" نويسنده فكاهي نويس و انتقادی فرانسه (1947م)
پول تريستان برنار، نمايشنامه نويس و رماننويس فرانسوي در هفتم سپتامبر 1866م در شهر برانسون فرانسه به دنيا آمد. وي در پاريس به تحصيلات خود در رشته حقوق ادامه داد و پس از اشتغال به مشاغل گوناگون ديگر، به كار ادبي پرداخت. تريستان پس از موفقيت در انتشار دو رمان، استعداد خود را در نوشتن كمدي به كار انداخت و آثاري در اين زمينه منتشر كرد كه همه، با استقبال كم نظير مردم مواجه گرديد. طنزي كه در برخي نمايشنامههاي تريستان به كار رفته از استادي و جاذبهاي برخوردار است كه خاص اوست. رمانهاي طنزآميز و آميخته با بذلهگويى و مزاح برنار نيز مانند كمديهايش از پيروزي بسيار برخودار شد. برنار از محبوبترين چهرهها در عالم ادب و در جامعه زمان خويش است. نمايشنامههاي كوتاه و فراوان و خندهآور او هم سرگرم كننده است و هم تجزيه و تحليلي است از زندگي طبقه كاسبكار كه با طنزي هوشيارانه و هجوي دلپذير پيش چشم بيننده گذارده ميشود. از مهمترين آثار برنار ميتوان به كافه كوچك، خاطرات جوان سر به راه و دلدادگان و دزدان اشاره كرد. برنار تريستان سرانجام در 22 اكتبر 1947م در 81 سالگي درگذشت.
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
یکم آبان ماه:
تولد "پير لاروس" اديب و لغتشناس فرانسوي (1817م)
پيِر لاروس اديب و لغت شناس بزرگ فرانسوي در23 اكتبر 1817م در خانوادهاي فقير در شهر پاريس به دنيا آمد. وضع مالي پدرش به قدري بد بود كه قدرت نداشت حتي براي پسرش يك لباس آبرومند خريداري نمايد و پيِر با شلوار پاره و مندرس در دبستان و دبيرستان مورد تمسخر و استهزاء دانشآموزان قرار ميگرفت. او تا 15 سالگي در كارگاه پدرش به عنوان شاگرد آهنگر، اسب را نعل ميكرد. لاروس سپس تحصيلات خود را در ورساي ادامه داد و در اين زمان، كتب منتشر شده در فرانسه و سايرنقاط جهان رامطالعه ميكرد. وي از اين زمان، درصدد تهيه فرهنگي جامع برآمد و با پشتكار فراوان، فرهنگ خود را به نام لاروس تكميل نمود. تا اينكه با اتمام تحصيلات وي، فرهنگ او نيز كامل شد و انتشار يافت. او قبل از آن، تاليفات خود را از كتب لغت و دستور زبان براي تدريس در مدارس و انتشار روزنامه تعليم و تربيت براي دانشآموزان آغاز كرده بود و سپس به تدوين اين دايرةالمعارف بزرگ پرداخت. در اين هنگامْ در فرانسه كسي نبود كه اسم لاروس را نشنيده باشد. پيِر لاروس فقط مبدع دايرهالمعارف نيست بلكه او نخستين كسي است كه كتابهاي تدريسي آموزشگاهها را تدوين و روش آنها را عوض كرده و به صورت امروزي درآورده است. لاروس بر اثر كار مداوم بيمار شد تا اينكه در سوم ژانويه 1875م در58 سالگي درگذشت. اكنون هرساله دايره المعارف وكتب لغت و فرهنگهاي تاريخي و جغرافيايي متعدد به نام لاروس از طرف هيأتهاي علمي فرانسه منتشر ميشود كه نام لاروس را جاودان ساخته است.
==================
مرگ "تئوفيل گوتيه" نويسنده و شاعر معروف فرانسوي (1872م)
تئوفيل گوتيه، شاعر فرانسوي، در 31 اوت 1811م در شهر تارْبْ در فرانسه به دنيا آمد و در سه سالگي به همراه خانوادهاش به پاريس مهاجرت كرد. وي در ابتدا در نقاشي طبع آزمايى كرد ولي پس از چندي به شاعري روي آورد. گوتيه نخستين اثر خود را در 19 سالگي منتشر كرد و از 29 سالگي به ايتاليا، الجزاير و خاور نزديك مسافرت نمود. وي زماني نيز به روزنامهنگاري پرداخت و درباره ادبيات و نقاشي، پاورقيهاي بيشمار و نقدهاي هنري فراواني انتشار داد. گوتيه طي سالهاي بعد، كتابها و سفرنامههاي متعددي نگاشت و به شهرت نسبي رسيد. گوتيه را شاعر آب و رنگ ناميدهاند، زيرا اشعار او همه كار يك نقاش هنرمند است. او علاوه بر اينكه شعر ميسرود، رماننويس و باستان شناس و منتقد هنري و تئاتر نيز بود. گوتيه در ميان ادبا و هنرمندان عصر، بزرگترين طرفدار عقيده هنر براي هنر بود و معتقد بود كه هنرمند جز هنر خود به هيچ اصل اجتماعي و اخلاقي نبايد كار داشته باشد. گوتيه كه اهميت تاريخي خود را در ارائه اين نظريه به دست آورده است، هنر را ذاتاً خالق زيبايى ميداند و همين مستثني كردن هنر از مسائل فلسفي، اجتماعي و مذهبي، شماري از منتقدان را برانگيخته است تا وي را از باب محدوديت ديد و قلّت انديشه به باد انتقاد، بگيرند. از گوتيه آثار متعددي به جاي مانده كه به جز كمدي مرگ و اسپانيا و كاپيتان فراكاس، كتاب بسيار معروف لعابها و سنگهاي نقشدار، شاهكار او به شمار ميرود و با قطعه شعر زيبايى درباره حافظ آغاز ميگردد. اين ديوان، مهمترين و بديعترين اثر شاعرانه گوتيه است كه بيش از ساير آثارش، استادي او را در زيبايى قالب شعر تثبيت ميكند. گوتيه در اين اشعار، با آرايش رنگين صحنهها و چشماندازها چنان در صنعتگري و فنون كلام استادي به كار برده كه گويى به جاي نوشتن با قلم، گوهرهايى در نگين نشانده است. گوتيه را به دليل خلق اين آثار، جادوگر ادبيات فرانسه نيز ناميدهاند. با اين حال سالهاي آخر عمر او با مشكلات مالي مواجه گرديد و ناچار تمام وقت خود را به نوشتن داستان كوتاه، رمان و نقد ادبي براي مجلات اختصاص داد. گوتيه با آنكه از نويسندگان و شاعران درجه اول عصر خود به شمار نرفته و به غير از يكي دو اثر او، خواننده فراواني نداشته است، با اين حال در جريانهاي ادبي زمان، شخصيتي ممتاز به حساب آمده است و الهام بخش شاعران دهه 1850م بوده است. تئوفيل گوتيه سرانجام در 23 اكتبر 1872م در 61 سالگي درگذشت.
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
دوم آبان ماه:
وفات حكيم و سياستمدار بزرگ "خواجه نصيرالدين طوسي"(672 ق)
پس از حمله ي مغولان به ايران، مقام علمي و ارزش فكري خواجه نصيرالدين طوسي موجب شد تا هلاكوخان مغول، او را در شمار بزرگان خود دانسته، نسبت به حفظ و حراست از جانِ وي كوشا باشد. از آن پس، خواجه، داراي مقام و نفوذ فراواني شده و خدمات بسياري به فرهنگ اسلام و كشورهاي مسلمان روا داشت. جلوگيري از به آتش كشيدن مراكز فرهنگي، كتابخانه ها و مؤسسات علمي، نجات جان دانشمندان و علماي بزرگ زمان كه مورد غضب مغولان بودند، جلوگيري از تهاجم مغولان به كشورهاي اسلامي و نيز احداث و تجهيز رصدخانهي عظيم مراغه وكتابخانهي بزرگ آن، از جمله خدمات ارزنده ي خواجه نصير در دوران وزارت در دستگاه مغولان ميباشند. همچنين محفل درسي خواجه، رونقي فراوان داشته و شاگردان فاضلي در آن تربيت يافتند. علامه حلي، كمال الدين ميثم بحراني، قطب الدين رازي و سيد ركن الدين استرآبادي و... از جمله شاگردان خواجه ميباشند. از اين عالم بزرگ شيعي بيش از 80 كتاب و رساله به جاي مانده كه اخلاق ناصري، اساسُ الاقتباس، اوصاف الاشراف و عِلمُ المثلث از آن جملهاند. اين دانشمند گرانقدر در 75 سالگي ديده از جهان فروبست و در كاظمين عراق مدفون گشت.
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
سوم آبان ماه:
درگذشت فریدون مشیری، شاعر و ترانه سرای نامدار ایران (1379ش)
فریدون مشیری در سی ام شهریور ۱۳۰۵ در تهران به دنیا آمد. سالهای اول و دوم تحصیلات ابتدایی را در تهران انجام داد و سپس به علت مأموریت اداری پدرش به مشهد رفت و بعد از چند سال دوباره به تهران بازگشت و سه سال اول دبیرستان را در دارالفنون گذراند و آنگاه به دبیرستان ادیب رفت.مشیری سرودن شعر را از نوجوانی و تقریباً از پانزده سالگی شروع کرد. اولین مجموعه شعرش با نام تشنه توفان در ۲۸ سالگی او با مقدمه محمدحسین شهریار و علی دشتی در ۱۳۳۴ به چاپ رسید. معروفترین اثر وی شعر «کوچه» نام دارد که در اردیبهشت ۱۳۳۹ در مجله «روشنفکر» چاپ شد. این شعر از زیباترین و عاشقانه ترین شعرهای نو زبان فارسی است. او در سال ۱۳۳۳ با خانم اقبال اخوان ازدواج کرد و اکنون دو فرزند به نامهای بابک و بهار از او به یادگار ماندهاست. مشیری سالها از بیماری رنج میبرد و در بامداد روز جمعه ۳ آبان ماه ۱۳۷۹ خورشیدی در سن ۷۴ سالگی در تهران درگذشت.
====================
درگذشت "اميل اوژيه" اديب و نويسنده برجسته فرانسوي (1889م) (ر.ك: 2 نوامبر)
"امیل اوژیه "تئاترنویس و نویسنده معروف فرانسه در قرن نوزدهم در" والنس "قدم به عرصه وجود گذاشت .وی که در سبک و نگارش رقیب" آلکساندر دوما - پسر "بود ،از 20 سالگی به نویسندگی پرداخت و آثارش حاوی نکات اخلاقی و اجتماعی است .از مهمترین آثار وی که روز 25 اکتبر 1889 میلادی مرد" داماد مسیو پواریه - و ،ماده شیران فقیر "را باید نام برد .
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
چهارم آبان ماه:
هیچ اتفاق ادبی؛در این روز رخ نداده است
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
پنجم آبان ماه:
تولد "ابن قَفَطي" نويسنده ي نامدار اسلام(568 ق)
ابوالحسن علي ابن يوسف، معروف به ابن القفطي و قاضي اكرم از مشاهير مورّخين ميباشد و در فقه، حديث، نحو، لغت، اصول، قرائت، منطق، نجوم و هندسه نيز ماهر بوده است. تاريخ آل سلجوق و الرُّد علي النَّصاري از اوست. وي در 88 سالگي در سال 656 ق درگذشت.
================
تولد "دايْلن تامْس" شاعر معروف انگليسي (1953م)
دايْلن تامْسْ، اديب انگليسي در 27 اكتبر 1914م در اين كشور به دنيا آمد و تنها تا دوره دبيرستان تحصيل نمود. در اين زمان، تامس به ادبيات و نگارش روي آورد و از راه بازيگري، بررسي كتاب، نوشتن برنامههاي راديويى و... گذران زندگي ميكرد. تامس نخستين شعرش را در شانزده سالگي به چاپ رساند و اولين مجموعه كوچك شعرش را زماني منتشر كرد كه فقط 19 سال داشت. وي در 24 سالگي جايزه ادبي اسكار را دريافت نمود و از آن پس، بيش از پيش اشعارش را در مجلات انگليسي و امريكايى به چاپ رساند. كارهاي تامس، مدرن و پيشرفته و تا اندازهاي تحت تاثير كتاب مقدس قرار داشت. به نظر تامس، شعر، جرياني موزون و روايى، از ظلمتي پوشيده به مكاشفهاي عريان است. همچنين شعر بايد علل پنهان را به حيطه آشكار روشنايى بكشاند. اشعار تامس به سبب قدرت غنايى، جنبههاي سورئاليستي و ذهني، استعارههاي فشرده زنده و جناسها و الگوهاي پيچيده صدا و معني، اهميت يافتهاند. بيشتر اين اشعار از شيفتگي شاعر به شكوه و عظمت تكوين زندگي و رويش و مرگْ، مايه ميگيرند. نخستين آثار منثور تامس، داستانهاي كوتاهي بود كه در كتابي با عنوان ماجراهاي تجارت پوست، گردآمده است. وي در دهه 1940م، در زمينه فيلم و فيلمنامه هم كار كرد و آثاري مردم پسند و فكاهي، اما درعين حال به نثر شاعرانه نوشت كه بيانگر عشق بسيارش به زندگي بودند. ذوق هنريِ توفان آساي تامس، گزينش خيره كننده اما دقيق القاب و صفات و تحريفهاي به ظاهر تبآلودي كه در واقع حاصل بازسازماندهي بسيار دقيق و سردند، همواره شكوهمند بودهاند. اما از سوي ديگر، كشف بسياري از سطرها كه همچون بهترين شعرها، ترجمه ناپذيرند، باعث شَعَفانگيزيِ آثار تامس شده است. تامس ميگفت به عشق انسان و در ستايش خدا قلم زدهايم. از اين روست كه عشق به انسان و ستايش خدا در شعرهاي او موج ميزنند. شعر تامس غريزي است نه عقلاني و گرچه افراط كار و انباشته از واژه و تصوير است، اما از فضيلت نيز به وفور برخوردار ميباشد. از مهمترين آثار وي ميتوان به نقشه عشق، هجده شعر و خواب روستا اشاره كرد. دايلن تامس سرانجام در نهم نوامبر 1953م در 39 سالگي درگذشت.