پاسخ : یادگار امیرالمومنین (ع)
عجز انسان از شناخت ذات خدا
سپاس خداوندی را که سخنوران از ستودن او عاجزند و حساب گران از شمارش نعمت های او ناتوان و تلاشگران از ادای حق او درمانده اند. خدایی که از افکار ژرف اندیش ، ذات او را درک نمی کنند و دست غوّاصان دریای علوم به او نخواهد رسید. پروردگاری که برای صفات او حد و مرزی وجود ندارد و تعریف کاملی نمی توان یافت و برای خدا وقتی معین و سرآمدی مشخّص نمی توان تعیین کرد. مخلوقات را با قدرت خود آفرید ، و با رحمت خود بادها را به حرکت درآورد و به وسیله کوه ها اضطراب و لرزش زمین را به آرامش تبدیل کرد.
اشاره به علم اپیستمولوژیepistemology(شناخت شناسی ، معرفت شناسی)
پاسخ : یادگار امیرالمومنین (ع)
شگفتی آفرینش آدم (ع) و ویژگی های انسان کامل
سپس خداوند بزرگ ، خاکی از قسمتهای گوناگون زمین ، از قسمتهای سخت و نرم ، شور و شیرین ، گرد آورد ، آب بر آن افزود تا گِلی خالص و آماده شد ، و با افزودن رطوبت چسبناک گردید ، که از آن ،اندامی شایسته ، و عضوهایی جدا و به یکدیگر پیوسته آفرید(1) . آن را خشکانید تا محکم شد. خشکاندن را ادامه داد تا سخت شد تا زمانی معین و سرانجامی مشخّص ، اندام انسان کامل گردید. آنگاه از روحی که آفرید در آن دمید تا به صورت انسانی زنده درآمد ، دارای نیروی اندیشه که وی را به تلاش اندازد و دارای افکاری که در دیگر موجودات تصرف نماید(2).
به انسان اعضا و جوارحی بخشید که در خدمت او باشند ، و ابزاری عطا فرمود ، که آنها را در زندگی به کار گیرد. قدرت تشخیص به او داد تا حق و باطل را بشناسد(3) ،و حواس چشایی ، بویایی و وسیله تشخیص رنگها ، و اجناس مختلف در اختیار او قرار داد. انسان را مخلوطی از رنگهای گوناگون ، و چیزهایی همانند و سازگار ، و نیروهای متضادّ ، و مزاجهای گوناگون ، گرمی ، سردی ، تری و خشکی ، قرار داد.
سپس از فرشتگان خواست تا آنچه در عُهده دارند انجام دهند ، و عَهدی را که پذیرفته اند وفا کنند ، اینگونه که بر آدم سجده کنند ، و او را بزرگ بشمارند ، و فرمود : ((بر آدم سجده کنید پس فرشتگان همه سجده کردند جز شیطان)) غرور و خود بزرگ بینی او را گرفت و شقاوت و بدی بر او غلبه کرد ، و به آفرینش خود از آتش افتخار نمود ، و آفرینش انسان از خاک را پَست شمرد. خداوند برای سزاوار بودن شیطان به خشم الهی ، و برای کامل شدن آزمایش ، و تحقق وعده ها ، به او مهلت داد و فرمود : ((تا روز رستاخیز مهلت داده شدی)).
1- اشاره به علم آنتروپولوژیAnthropology(انسان شناسی)
2- ماجرای آفرینش انسان به گونه ای مستقل و هدفدار مطرح شده که تکامل و پیدایش تدریجی و قانونمند را قبول دارد اما تبدّل انواع و نظریه های ((داروینیسم)) و ((لامارکیسم)) و بازسازی شده آن را قبول ندارد ، نظریّه هایی که امروزه نیز از دروس دانشگاههای مهم دنیا حذف گردیده است و با انقلابی که در علم ژنتیک و کروموزم شناسی پدید آمده بیشتر به عمق کلام امام(ع) آشنا شده اند.
3- اثبات امکان شناخت و ردّ تفکر نهیلیسم و پوچگرایی که شناخت را ممکن نمی دانند.
پاسخ : یادگار امیرالمومنین (ع)
خطبه 15
سیاست اقتصادی امام(ع)
به خدا سوگند! بیت المال تاراج شده را هر کجا که بیابم به صاحبان اصلی آن باز می گردانم ، گرچه با آن ازدواج کرده ، یا کنیزانی خریده باشند ، زیرا در عدالت گشایش برای عموم است ، و آن کس که عدالت بر او گران آید ، تحمّل ستم برای او سخت تر است
نفی حرکتهای رفورمیست و فورمالیسم (ظاهر پرستی و ظاهرسازی) که تنها به ظاهر سازی و ریاکاری توجه دارند. (Formalism)
پاسخ : یادگار امیرالمومنین (ع)
خطبه 20
علل پنهان بودن اسرار پس از مرگ
آنچه را که مردگان دیدند اگر شما می دیدید ، ناشکیبا بودید و می ترسیدید ، و می شنیدید و فرمان می بردید. ولی آنچه آنها مشاهده کردند بر شما پوشیده است ، و نزدیک است که پرده ها فروافتد. گرچه حقیقت را به شما نیز نشان دادند ، اگر به درستی بنگرید. و ندای حق را به گوش شما رساندند ، اگر خوب بشنوید! و به راه راست هدایت کردند ، اگر هدایت بپذیرید! راست می گویم ، مطالب عبرت آموزِ اندرز دهنده را آشکارا دیدید و از حرام اهی نهی شدید ، و پس از فرشتگان آسمانی ، هیچ کس جز انسان ، فرمان خداوند را ابلاغ نمی کند.
پاسخ : یادگار امیرالمومنین (ع)
خطبه 41
پرهیز از حیله و نیرنگ
ای مردم! وفا همراه راستی است ، که سپری محکم تر و نگهدارنده تر از آن سراغ ندارم. آن کس که از بازگشت خود به قیامت آگاه باشد خیانت و نیرنگ ندارد.
اما امروز در محیط و زمانه ای زندگی می کنیم که بیشتر مردم حیله و نیرنگ را ، زیرکی می پندارند ، و افراد جاهل آنان را اهل تدبیر می خوانند. چگونه فکر می کنند؟ خدا بکشد آنها را! چه بسا شخصی تمام پیش آمد های آینده را می داند ، و راه های مکر و حیله را می شناسد ، ولی امر و نهی پروردگار مانع اوست ، و با اینکه قدرت انجام آن را دارد آن را به روشنی رها می سازد ، اما آن کس که از گناه و مخالفت با دین پروا ندارد ، از فرصتها برای نیرنگ بازی استفاده می کند.
پاسخ : یادگار امیرالمومنین (ع)
خطبه 42
پرهیز از آرزوهای طولانی و هواپرستی
ای مردم! همانا بر شما از دو چیز می ترسم : هواپرستی و آرزوهای طولانی. اما پیروی از خواهش نفس ، انسان را از حق باز میدارد ، و آرزوهای طولانی، آخرت را از یاد می برد.
آگاه باشید! دنیا به سرعت پشت کرده و از آن جز باقیمانده اندکی از ظرف آبی که آن را خالی کرده باشند ، نمانده است. به هوش باشید که آخرت به سوی ما می اید. دنیا و آخرت ، هریک فرزندانی دارند. بکوشید از فرزندان آخرت باشید نه دنیا ، زیرا در روز قیامت ، هر فرزندی به پدر و مادر خویش باز می گردد. امروز هنگام عمل است نه حسابرسی ، و فردا روز حسابرسی است نه عمل.
پاسخ : یادگار امیرالمومنین (ع)
خطبه 45
1-ضرورت ستایش پروردگار
ستایش خداوندی را سزاست که کسی از رحمت او مأیوس نگردد ، و از نعمت های فراوان او بیرون نتوان رفت. خداوندی که از آمرزش او هیچ گناهکاری ناامید نگردد ، و از پرستش او نباید سرپیچی کرد. خدایی که رحمتش قطع نمی گردد و نعمت های او پایان نمی پذیرد
2-روش برخورد با دنیا
دنیا خانه آرزوهایی است که زود نابود می شود ، و کوچ کردن از وطن حتمی است. دنیا شیرین و خوش منظر است که به سرعت به سوی خواهانش می رود ، و بیننده را می فریبد. سعی کنید با بهترین زاد و توشه از آن کوچ کنید و بیش از کفاف و نیاز خود از آن نخواهید و بیشتر ار آنچه نیاز دارید طلب نکنید.
پاسخ : یادگار امیرالمومنین (ع)
خطبه 78
نیایش امام(ع)
خدایا! از من درگذر آنچه رااز من بدان داناتری ، و اگر بار دیگر به آن باز گردم تو نیز به بخشایش باز گرد. خدایا! آنچه از اعمال نیکو که تصمیم گرفتم و انجام ندادم ببخشای.
خدایا! ببخشای آنچه را که با زبان به تو نزدیک شدم ، ولی با قلب آن را ترک کردم. خدایا! ببخشای نگاه های اشارت آمیز و سخنان بی فایده و خواسته های بی مورد دل ، و لغزش های زبان را.
پاسخ : یادگار امیرالمومنین (ع)
خطبه 83 (از خطبه های شگفت آور امام(ع) که به آن خطبه {غرّا} گویند.)(در 13 بخش)
1-شناخت صفات الهی
ستایش خداوندی را سزاست ، که به قدرت والا و برتر ، و با عطا و بخشش نعمت ها به پدیده ها نزدیک است. اوست بخشنده تمام نعمت ها و دفع کننده تمام بلاها و گرفتاری ها. او را می ستایم در برابر مهربانی ها و نعمتهای فراگیرش. به او ایمان می آورم چون مبدأ هستی و آغاز کننده خلقت آشکار است. از او هدایت می طلبم چون راهنمای نزدیک است ، و از او یاری می طلبم که توانا و پیروز است ، و به او توکل می کنم چون تنها یاور و کفایت کننده است و گواهی می دهم که محمد(ص) بنده و فرستاده اوست. او را فرستاد تا فرمان هایش را اجرا کند و بر مردم حجّت را تمام کرده ، آنها را در برابر اعمال ناروا بترساند.