جانوران چگونه می فهمند چه موقع و به کجا مهاجرت کنند؟

هر سال برخی از گروه های جانوران از یک مکان به مکان دیگر نقل مکان می کنند. برخی از آنها ممکن است در بهار هزاران کیلومتر را بپیماند و سپس در پاییز هزاران کیلومتر را برگردند. این سفرهای طولانی مهاجرت نامیده می شود.

چرا جانوران مهاجرت می کنند؟
جانوران با تغییر آب و هوا و تغییر فصل مهاجرت می کنند. آنها مهاجرت می کنند تا آب و هوا گرم تر، ذخایر غذایی بهتر یا مکانی امن برای به دنیا آوردن بچه هایشان بیابند.

چگونه جانوران می فهمند چه موقع و به کجا مهاجرت کنند؟
سیگنال ها یا علامت های مختلفی مانند تغییر آب و هوا، تغییر طول روز و یا میزان در دسترس بودن مواد غذایی ممکن است به جانوران القا کند زمان مهاجرت فرا رسیده است. اما به طور دقیق مشخص نیست آنها چگونه می فهمند باید به کدام جهت بروند. بسیاری از دانشمندان فکر می کنند که جانوران از همان زمانی که متولد می شوند می دانند به کجا مهاجرت کنند. آنها می گویند جانوران این را به صورت «ژنتیکی» از پدر و مادرشان یاد می گیرند که به آن غریزه هم گفته می شود.
جانوران چگونه راهشان را پیدا می کنند؟
جانوران برای پیدا کردن مقصدشان از اینترنت، GPS و یا نقشه استفاده نمی کنند، با این حال هر سال هنگام مهاجرت کیلومترها راه هوایی، دریایی و زمینی را مدیریت می کنند. جانوران مختلف روش های مختلفی برای مسیریابی خود دارند.
برخی از جانوران از خورشید و ستارگان استفاده می کنند تا جهت درست را تشخیص دهند. جانوران دیگر برای مسیریابی از الگوهای وزش باد و یا نشانه های زمینی مانند کوه ها، رودها و دریاچه ها استفاده می کنند. جانوران دیگر هم ممکن است حسی اضافی را به کار برند که به آنها اجازه می دهد از میدان مغناطیسی زمین استفاده کنند تا بفهمند به کدام جهت بروند.
در زمینه مهاجرت جانوران گاهی به نکات جالبی درمی خوریم از جمله این که:
-بسیاری از جانوران با ذخیره کردن انرژی و حتی ورزش دادن عضله هایی خاص برای مهاجرت آماده می شوند. با این کار آنها به اندازه کافی قوی می شوند تا سفری را انجام دهند.
-پرندگان در مصرف انرژی صرفه جویی می کنند و به این ترتیب قادر می شوند با سوار شدن بر جریان های هوا فواصل زیادی را طی کنند.
-لاک پشت های دریایی به ساحلی که خودشان در آن متولد شده اند مهاجرت می کنند تا در آن جا تخم گذاری کنند.
-پنگوئن امپراتور شناگری عالی است، با این حال هر سال 200 کیلومتر یخ را می پیماید تا به مکانی برسد که جوجه هایش را در آن جا به دنیا بیاورد.
جنون هنگام مهاجرت در بعضی از جانوران
دو نوع مهاجرت وجود دارد. مهاجرت منظم و مهاجرت نامنظم. مهاجرت نامنظم مهاجرتی است که تابع دوره های سالیانه نیست. این نوع مهاجرت در فواصل نسبتاً زیادی صورت می گیرد. حالت روانی جانوران مهاجر در هنگام انجام این نوع مهاجرت دچار تغییرات عجیبی می شود و گاهی حتی رنگ و شکل قبلی آنها تغییر می کند. این نوع مهاجرت اغلب به نابودی دسته جمعی جانوران مهاجر منجر می شود.
درواقع جانورانی که این نوع مهاجرت را انجام می دهند دچار نوعی جنون مسری می شوند و حتی جانورانی از انواع دیگر را نیز وارد کار جنون آمیز خود می کنند.
لمینگ ها (نوعی موش صحرایی قطبی شمال) که جوندگانی مانند موش ها و جزو پستاندارانند نمونه ای از جانورانی هستند که این نوع مهاجرت را انجام می دهند.
لمینگ ها حین مهاجرت رفتارهای جنون آمیزی انجام می دهند. به عنوان مثال از این موضوع ابا ندارند که در وسط شهرها ظاهر شوند و یا خانه های مردم را مورد حمله قرار دهند. اگر یکی از آنها به ته خندقی بجهد هزاران لمینگ دیگر به تقلید از او پشت سر هم خود را به ته خندق می اندازند به طوری که خندق از اجساد آنها پر می شود.
وقتی آنها به کنار یک پل واقع بر روی یک دره می رسند خود را به ته دره می اندازند یا مستقیم به جلو و به طرف دریا می روند تا دسته جمعی غرق شوند.
لمینگ جانوری ترسو است و معمولاً شب ها فعالیت می کند اما هر سه یا چهار یا 5 سال یک بار رفتارش دیوانه وار می شود. لمینگ ها یک باره در هم وول می زنند در وسط روز آفتابی می شوند و تولید مثلشان زیاد می شود. در این شرایط مهاجرتشان را شروع می کنند. در طول مهاجرت لمینگ ها بدون این که فشرده حرک کنند به یک جهت می روند و تنها هنگامی که با موانعی روبرو می شوند گروه تشکیل می دهند. بعد گروه آنها میلیونی می شود. سپس خودشان را به آب می زنند و به عنوان مثال قایقی را غرق می کنند.
اما برخی از جانوران مانند پرندگان و ماهی ها مهاجرت های منظم و دوره ای انجام می دهند. مهاجرت در این دسته از جانوران مقدمه ای دارد و آن این که قبل از مهاجرت به شکلی منظم گرد هم می آیند و هیچ گونه اختلالات رفتاری و به اصطلاح روانی در آنها دیده نمی شود. البته سابقه مهاجرت آنها را تشویق می کند مهاجرت کنند. این نوع مهاجرت با نظم و ترتیب خاصی انجام می شود و خلاصه مهاجرت منظم با مهاجرت غیر منظم کاملاً متفاوت است.
پرندگان که به زندگی در حالت انزوا متمایلند، مثل چلچله، قبل از مهاجرت پهلو به پهلوی هم قرار می گیرند. حتی گاهی انواع دیگری از پرندگان که حتی مهاجر نیستند نیز در این گردهمایی شرکت می کنند. طول مسافتی که این جانوران می پیمایند گاه از حد تصور بیشتر است.
منابع:
http://www.ducksters.com/animals/animal_migrations.php
روانشناسی جانوران نوشته رشوون، ترجمه نادره مهتدی