استرس گرمایی ناشی از محیط بر روی طیور و راهکارهای مدیریتی
تاریخچه پیدایش این بحث:
در سال 1984 اولین مقاله در ایالات متحده امریکا در مورد استرسهای ناشی از محیط بر روی طیور نشر شد و با استقبال بیشتری روبرو شد بطوری که سال 2000 میلادی اوج نشر مقالات استرس ناشی از محیط بر روی طیور بود که باعث تحولات بزرگی در صنعت پرورش طیوردر دنیا گشت و آن تحولات در دو علم بود:
۱.علم اصلاح نژاد طیور
۲.علم تغذیه طیور
توضیح: اصلاحگران پس از تحقیقات و مطالعات در مورد استرسها ی طیور به این مهم دست یافتند که میتوانند سویه های جدیدی از نزادها را بوجود آورند که زود با محیط سازگار بشوند و از خود در برابر استرسهای ناشی از محیط مقاومت نشان بدهد
ودر علم تغذیه هم به این نتیجه رسیدند که در شرایط استرس های ناشی از محیط احتیاجات طیور متفاوت است وبا کمبودها ی متعددی طیور روبرو میشود
معنای لغوی استرس :تنش , فشار
مفهوم استرس : یک پاسخ فیزیولوزیکی و غیر اختصاصی بدن طیور در مقابل تحریک کننده های بیرونی است.
استرس گرمایی ناشی از محیط
1.استرس گرمایی چگونه حاصل میشود؟ با تغیرات آب و هوایی و افزایش دما از حد نرمال در داخل سالن های مرغداری استرس گرمایی ایجاد میشود لازم بذکر است دما اگر از 30 درجه سانتی گراد افزایش پیدا کند طیور بااسترس گرمایی درگیر خواهد شد .
نتیجه : دما نباید 18-30 درجه سانتی گراد تجاوز کند.
2.اثرات استرس گرمایی در طیورچگونه میباشد؟
1.کاهش مصرف غذا و کم اشتهایی:
با افزایش مقدار دمای محیط طیور به کم اشتهایی مبتلا می شود که کاهش مصرف غذا را در پی خواهد داشت.
2.کاهش رشد و مصرف زیاد آب:
طیور برای آنکه دمای بدنش را کاهش بدهد علاقه شدیدی به آشامیدن آب از خود نشان می دهد و این باعث می شود که قسمت اعظم دستگاه گوارشی به آب اختصاص داده شود و در نتیجه مقدار مصرف غذا کاهش پیدا کرده که منجر به کاهش رشد خواهد شد.
3.افزایش ضربان قلب و بروندهی قلب:
طیور به خاطر اینکه خون را مدام به سطح بدن برساند ضربان قلب خود را افزایش می دهد.
4.عصبی شدن طیور:
تغییرات دمائی و کمبود کلر باعث عصبی شدن طیور خواهد شد.
خون و بروز مشکلات تنفسی: PH5.تغیر
به دلیل بر هم خوردن تعادل اکسیزن، هیدروزن و دی اکسید کربن و دفع موادی که در سنتز بافرها حائز اهمیت هستند در خون تغییراتی دیده می شود. بعنوان مثال با دفع بیکربنات که یکی از بافرهای خون می باشد محیط خون قلیایی می شود. و الکالوز تنفسی نیز در این مرحله اتفاق می افتد.
6. آبکی شدن مدفوع و مرطوب شدن بستر و مشکلات مربوط به آن:
بدلیل اینکه مصرف آب در شرایط استرس گرمایی زیاد است مدفوع آبکی شده که در نهایت منجر به مرطوب شدن بستر می شود ومرطوب شدن بستر باعث بروز چندین مشکل خواهد شد:
الف: بستر مرطوب باعث انتشار بسیاری از بیماریها در محیط خواهد شد.
ب: بر اثر مرطوب شدن بستر، آمونیاک محیط افزایش پیدا کرده و باعث تخریب بافت ریوی طیور شده و دستگاه گوارشی طیور را نیز درگیر این مسئله خواهد کرد.
7.کاهش ضریب تبدیل:
ضریب تبدیل در ماده ها نسبت به نرها بیشتر کاهش نشان می دهد.
8.کاهش هضم و جذب در دستگاه گوارشی:
بدلیل اینکه سرعت عبوری مواد در شرایط استرس گرمایی در روده افزایش پیدا می کند دستگاه گوارشی با اختلال روبرو می شود.
9.ذخیره چربی در محوطه بطنی مخصوصا در ماده های مرغان گوشتی:
اکثر مواد انرزی زا در شرایط استرس گرمایی به صورت چربی ذخیره می شود.
10.ضعیف شدن سیستم ایمنی:
بدلیل کاهش رشد، تکثیرو ترمیم لنفوسیتها و کاهش تولید پاد تن ها سیستم ایمنی بدن ضیف می شود.
11.فعالیت زیاد بخش قشری غده فوق کلیوی:
در شرایط استرس گرمایی قسمت قشری غده فوق کلیوی فعالیت زیادی را از خود انجام می دهد که منجر به کاهش الکترولیتها می شود.
12.کاهش قدرت باروری و علایم کرجی:
در تمامی موجودات با افزایش دما قدرت باروری کاهش پیدا می کند و طیور هم از این قاعده مستثنی نیست.
:Co2 , o2 , H+برهم خوردن تعادل .13
به علت تبخیر شُشی و کمبود برخی از مواد ویتامینی و معدنی حاصل می شود.
14.خستگی و لرزش در عضلات:
تجمع اسید لاکتیک حاصل از استرس گرمایی باعث خستگی و لرزش در عضلات می شود.
15.کاهش تحرک و بی حالی طیور و کاهش قدرت شیطنت:
با افزایش تحرک نیاز به انرزی می باشد و سوخت و ساز حاصل از مواد، دمای بدن را بالا می برد که طیور سعی بر به حداقل رساندن تحرک خود دارد.
16.کاهش اندازه و کیفیت تخم در مرغان تخمگذار:
کاهش کلسیم عامل اصلی کاهش اندازه و کیفیت تخم مرغ می باشد.
17.افزایش میزان هتروفیل ها به لنفوسیتها:
میزان هیتروفیلها و بازوفیلها افزایش و میزان لنفوسیتها کاهش پیدا می کند.
18.کمبود پروتئین:
ساختار شیمیایی پروتئین از ازت، کربن، هیدروزن، اکسیزن و گوگرد می باشد و در بعضی موارد هم فسفر در ساختمان پروتئین ها دیده می شود تمامی این مواد ذکر شده در شرایط استرس گرمایی تحت تأثیر قرارگرفته که اغلب به صورت کمبود می باشد.
19.کمبود الکترولیتها:
الکتروليت ها از نظر تغذيه و فيزيولوژي جايگاه خاصي دارند وعلت آن وجود انواع ذرات يوني در مايعات مختلف بدن پلاسما ، مايع درون سلولي ، مايع بين بافتي ،مایع نخاعی و مغزی، ادرار و ... مي باشد به منظور کاهش اثرات ناشي از استرس اضافه کردن الکتروليت ها به آب آشاميدني مفيد خواهد بود و در صورت اختلال در تعادل اسيد وباز مي توان با استفاده از الکتروليت ها اين اختلالات را بر طرف کرد نقش الکتروليت ها را مي توان به صورت زير خلاصه کرد
تنظيم فشار اسمزي و تعادل اسيد و باز ، انتقال امواج عصبي ، کمک به جذب منوساکاريدها ، اسيدهاي آمينه و نمک هاي صفراوي ، شرکت در سيستم انتقالي سلولي و شرکت در سيستم هاي هورموني .
همچنين الكتروليتها در آب آشاميدني نيز وجود دارد كه مي بايست ميزان آنها در نظر گرفته شود. مصرف بيش از حد الكتروليتها مي تواند منجر به آبكي شدن مدفوع شود. كلريد پتاسيم مي توان به آب آشاميدني افزود (24/0-30/0 درصد)، اما براي اجتناب از عدم تعادل، ميزان آنها بايد كنترل گردد. مشخص شده است كه مصرف اضافي كلريد، غلظت بي كربنات خون را كاهش مي دهد.
استفاده از كلريد پتاسيم يا كلريد آمونيوم (4-6 پوند در هر تن دان) براي كاهش تلفات شديد ناشي از استرس گرمايي سودمند است. اين تركيبات جايگزين الكتروليتها شده و مي توانند عدم تعادل اسيد و باز را در طول استرس گرمايي تنظيم كند و مصرف آب را بهبود ببخشند.
20. آمادگی گله یا جمعیت برای مبتلا شدن به انواع بیماری ها
21.کاهش مقاومت بدن طیور
| افزودن 5/0 درصد بيكربنات سديم يا 3/0 - 1 درصد كلريد آمونیوم یا زئوليتها میتوان آلكالوز ناشی از استرس گرمايي را کاهش دهد. بيكربنات سدیم باعث تحريك مصرف آب و دان در دمای بالای محیطی مي شود. با افزودن این مواد شيميايي به دان جوجه های تحت استرس گرمايي مي توان رشد بدن را تا 9% افزایش داد. دفع پتاسیم از طريق ادرار در دماي 35 درجه بسیار بیشتر از دمای 24 درجه است. با افزایش دماي محيط از 25 تا 38 درجه نياز به پتاسيم از 4/0 به 6/0 درصد افزايش مي يابد. طيور براي به حداكثر رساندن وزن بدن تحت شرايط گرمايي نياز به مصرف 8/1-3/2 گرم پتاسيم در روز دارند.براي جبران كاهش مصرف خوراك ناشي از استرس گرمايي، به ازاي هر يك درجه افزايش دما از 20 درجه سانتيگراد، مقدار مجاز مصرف الكتروليتها در جيره غذايي(سديم، پتاسيم و كلريد) مي تواند 5/1 درصد افزايش يابد. |
22.افزایش سرعت عبور غذا از دستگاه گوارشی
23. کمبود مواد ویتامینی:
Aنقش ویتامین
از جمله فعالیت های متابولیسمی که ویتامین A در آن نقش دارد می توان به بینایی ، تولید مثل ، حفظ غشاهای مخاطی ، نقش کوآنزیمی و هورمونی ، سنترموکوپلی ساکاریدها ، رشد استخوان ، سنتر کورتیکوستروئیدها ، تنظیم فشار مایع مغزی نخاعی ، فیزیولوژی غده تیروئید و نقش در متابولیسم مواد اشاره نمود.
نقش ویتامین A در سیستم ایمنی طیور:
- نقش مثبت ویتامین A در تولید پادتن در جوجه ها (Herlyn , et al. , 1975) .
- وابسته بودن پاسخ پادتن در جوجه ها به مقدار ویتامین A ، به طوریکه وجود ویتامین A با دز بالا درجوجه ها سبب افزایش 2 تا 5 برابر سطح پادتن در سرم در مقایسه با گروههایی که فاقد ویتامین A بودند ، شده بود ( Lcutskay , et al , 1977 ) .
- سطح بالای ویتامین A در جیره به میزان 60000 IU/kg سبب افزایش سطح پادتن در سرم و فعالیت بیگانه خواری سلول های ایمنی در جوجه شده بود. این اثرات تابع حضور ویتامین E در جیره است (Tengerdy,1977) .
- مؤثر بودن ویتامین A در نگهداری و رشد اندامهای لمفی ( تیموس و بورس) ؛ بطوریکه در جیره های حاوی سطوح پایین ویتامین A ، رشد این اندامها دچار آسیب و اختلال گشته بود (Davis , 1983) .
- تأثیر مثبت ویتامین A به میزان 350 mg/kg در تکثیر لمفوسیت های ( Sklan, 1989) T .
- ویتامین A در تنظیم پاسخ ایمنی نقش دارد. همچنین محققین دریافتند که زیادی یا کمبود ویتامین A سبب صدمه زدن به سیستم ایمنی می گردد ( Friendman , 1989) .
- تأثیر کمبود ویتامین A در کاهش فعالیت لمفوسیت های T سیتوتوکسیک ( این سلول ها نقش مهمی دربهبود بیماری های ویروسی ایفا می نمایند (Siytsma , 1990) .
- کاهش مقاومت در مقابل عفونت کلی باسیلوز در اثر کمبود (0 mg/kg) یا بالا بودن (1000 mg/kg) ویتامین A بعلت تأخیر در پاسخ ایمنی (Friedman , 1991) .
- ایجاد بالاترین پاسخ ایمنی در بوقلمون بوسیله ویتامین A در مقادیر توصیه شده بوسیله NRC یا بالاتر از آن (Sklan , 1995) .
- نقش مثبت ویتامین A در افزایش پاسخ ایمنی در گله های تخمگذاری که در معرض استرس حرارتی قراردارند (Lin, 2002) .
- اثرات کمبود ویتامین A درکاهش ایمنی موضعی روده در برابر عفونت کوکسیدیوز مؤثراست (Dalloul ,2002) .
ویتامین B:
نقش ویتامین B:
به دلیل اینکه پاد تنها از جنس پروتئین هستند برای ساخت مداوم آنها به ویتامینهای گروه B به قدر کافی نیاز است . در استرسهای مزمن نظیر عفونتهای مقاوم و پایدار، استرس ایمونولوژیک یک روند ممتد است . بنابراین احتیاج مداوم به ویتامینهای گروه B جهت ساخت پادتن دو چندان می شود . همین طور برای ثابت ماندن ضریب تبدیل و رشد در طی استرس ایمونولوژیک احتیاج به این ویتامین ها ضروری به نظر می رسد
ویتامین C
از نظر فرمول شیمیایی این ویتامین از ساده ترین انواع ویتامین ها است و شباهت ساختمانی نسبی با اسید اسکوربیک دارد. ویتامین C به راحتی از دستگاه گوارش جذب می شود و بطور گسترده در تمام بدن پخش می گردد. راه دفع آن بطور عمده از طریق ادرار بوده ولی بسته به نوع موجود زنده ، راه دفع متفاوت است. در طیور به علت سنتز آن در بدن ، درحالت عادی افزودن این ویتامین به خوراک ضروری نیست .
فعالیت فیزیولوژیک ویتامین C
این ویتامین در فعالیت دستگاه های ایمنی ، تولید مثل ، قلبی ، بافت همبند ، سیستم عصبی ، تنفس ، چشم و در شرایط استرس زا دارای نقش حساس می باشد.
نقش ویتامین C در سیستم ایمنی
-عملکرد مؤثر و مناسب گلبول سفید خون ، فاگوستیوز و کشتن اجرام بیماریزا ( Bendish , 1992)
-داشتن خاصیت ضد ویروسی مستقیم (Jari Walla et al , 1996 )
-داشتن خاصیت باکتری کشی مستقیم ( Bendish , 1992)
-تقویت تولید پادتن ( Jari Walla , et al , 1996)
-تقویت تولید اینترفرون در سلول های آلوده به ویروس نیوکاسل ( Bendish , 1992).
-تقویت تولید کمپلمان ها و تنظیم عملکرد آنزیم لیپواکسیژناز که نتیجه آن تولید لوکوترین ها می باشد (Moser , et al , 1991)
-افزایش اتصال سلول های نوتروفیل به سلول های اندوتلیال (Bendish , 1992)
-تقویت کموتاکسی . (Bendish, 1992).
-نقش مثبت ویتامین C در افزایش تکثیر لمفوسیت ها در استرس گرمایی (Puthpongsiripon ,2001).
-نقش مثبت ویتامین C در خاصیت باکتری کشی هتروفیل ها (Andreasen , 1999) .
-میزان اثرگذاری ویتامین C بر روی وضعیت ایمنی به مدیریت مرغداری ، طول مدت اضافه نمودن آن به جیره، سن جوجه و تعادل ویتامین C با منشاء داخلی و خارجی بستگی دارد (Van Nickerk , 1989) .
-استفاده از ویتامین C به عنوان تقویت کننده سیستم ایمنی در بیماریها و عوامل تضعیف کننده ایمنی (Pardue , 1984) .
-کاهش دوره بیماری استافیلوکوکوزیس در طیور ( Levy , et al , 1996) .
- ویتامین C باعث افزایش خاصیت آنتی اکسیدانی ویتامین E می گردد (Jacob , 1995) .
-بهبود تقویت تولید پادتن علیه بروسلاآبورتوس و واکسن زنده و کشته نیوکاسل به وسیله ویتامین های C و E ( Pardue et al , 1984) .
ویتامین D:
نقش ویتامین D:
فرم فعال ویتامین Dدر ساخت پروتئین متصل شونده به کلسیم مشارکت داشته و برای تعادل کلسیم- فسفر خون ضروری می باشد یک مسئله عمومی که در آب و هوای گرم و مرطوب وجود دارد کپک زدگی دان است و باعث اختلال در عملکرد چینه دان و تورم روده ای قارچی می شود و یا وجود مایکو توکسین ها باعث افزایش نیاز به ویتامینها مخصو صاً ویتامین Dمی باشد.
ویتامین E :
ساختمان آلفا – توکوفرول یک ترکیب هتروسیکلیک می باشد که از یک هسته کرومان و یک زنجیره جانبی متصل به آن تشکیل شده است و هر واحد بین المللی آن برابر با یک میلی گرم دی ال – آلفا توکوفرول استات است. جذب ویتامین E از طریق تشکیل میسل در مجرای روده صورت می گیرد. پایداری ویتامین E بسیار پایین است. برای افزایش ثبات ویتامین E ، دی ال – آلفاتوکوفرول استات در جیره های غذایی طیور تجاری اضافه می گردد.
وظایف ویتامین E در بدن
از جمله وظایف این ویتامین در بدن می توان به نقش آن در کمک به بقا و رشد جنین ، ممانعت از اکسیداسیون مواد حساس به اکسیژن ، جلوگیری از اکسیداسیون چربی های درون سلولی و غشاء سلولی ، تنظیم عملکرد عضلات و حفظ تعادل گلیکوژن و متابولیسم کربوهیدرات ها و کراتین در بدن ، مقابله با مسمومیت فلزات سنگین و ... اشاره نمود.
نقش ویتامین E در سیستم ایمنی
-اسیدهای چرب می توانند به عنوان ملکول تعدیل کننده سیستم ایمنی در ارتباطات بین سلول ها ، سیال بودن غشاء و شکل گیری ملکول پیامبر ثانویه دخالت نمایند و ویتامین E می تواند از این طریق تنظیم کننده سیستم ایمنی باشد.
-بهبود رشد اندامهای لمفاوی مانند بورس و تنظیم لمفوسیت های موجود در بورس و تیموس و افزایش سلول های T 4 CD نسبت به 8 CD ( Marsh , et al , 1982) .
-افزایش تولید اینترفرون مقاوم به اسید در اثر ایجاد عفونت ویروسی و باکتریایی در اثر تجویز ویتامین E به مقادیر بالا ( Franchini et al , 1990) .
-ایجاد ایمنی محافظت کننده در اثر ویتامین E در عفونت های اشریشیاکلی ( Tengerdy , 1975) ، نیوکاسل (Franchini , 1995) ، گامبورو (Mcllory , 1996) ، کوکسیدیوز ( Colnago , 1982) و برونشیت عفونی ( Darbishire , 1987) .
-تجویز و تزریق 10 واحد بین المللی ویتامین E در روز هجدهم دوره جنینی سبب افزایش ایمنی سلولی در جوجه های گوشتی گردید ( Gore , et al , 1997) .
-اثر ویتامین E بر روی متابولیسم اسید آراشیدونیک و هدایت آن به سمت سنتز پروستاگلاندین و لوکوترین ها (Blumberg , 1994 ) .
-نقش ویتامین E در میزان بقای سلول ها در محیط تیموس ( Forrest et al , 1994) .
-اثر مثبت ویتامین E بر روی تمایز لمفوسیت T در طحال ( Erf et al ,1998) .
-ویتامین E با تقویت سیستم ایمنی ، اثرات سوء سموم قارچی را بر روی سیستم ایمنی کاهش می دهد (Prakash et al , 2000) .
-افزایش فعالیت بیگانه خواری سلول های دفاعی در اثر تجویز ویتامین E ( Gonzalez , et al , 1995)
-اثبات نقش ویتامین E در افزایش فعالیت بیگانه خواری ماکروفاژ در مراحل اولیه رشد جوجه های گوشتی ( Konjufca et al , 2004) .
-استفاده از ویتامین E به عنوان ادجوان واکسن های کشته ( Barman, 2005) .
-اثبات توانایی ویتامین E به عنوان تحریک کننده تولید ایمونوگلوبولین A در مخاط روده و افزایش ایمنی روده ای ( Muir et al , 2002) .
-بهترین نتایج افزایش ایمنی ناشی از ویتامین E در مقادیر 25 تا 50 واحد در کیلوگرم مشاهده شد و سطوح بالاتر اثرات کمتری بر روی افزایش ایمنی دارا بودند (Leshchinsky , et al , 2001) .
-ژنتیک نقش مهمی در پاسخ جوجه ها به افزایش ویتامین E در افزایش ایمنی دارا می باشد ( Yang .2000)
لازم به ذکر است در برخی از تحقیقات عدم تأثیر مثبت ویتامین E بر روی سیستم ایمنی گزارش شده است که باید مورد توجه قرار گیرد. ممکن است عوامل مختلفی از جمله ژنتیک ، استرس و میزان ویتامین E در جیره پایه در متفاوت بودن گزارشها مؤثر باشند. همچنین میزان ویتامین E مورد نیاز در NRC فقط برای جلوگیری از بروز نشانه های کمبود ویتامین به علت اثرات تخریبی اکسیداسیون و کاهش باروری است و هرگز احتیاجات لازم برای تحریک و تقویت سیستم ایمنی را تأمین نخواهد ساخت.
24. مواد معدنی:
- كلسيم و فسفر
استرس گرمائی باعث كاهش مصرف كلسيم و تبدیل ویتامین D3 به فرم فعال متابوليكي آن (1,25(OH)2D3) که برای جذب کلسیم و مصرف آن ضروری است را كاهش مي دهد. نیاز به کلسیم در مرغهاي تخم گذار به خصوص در سنین بالاتر با افزایش دما افزایش می یابد. برای حل اين موضوع از صدف آسياب شده و يا سنگ آهک به میزان 1 گرم به ازای هر پرنده جهت تأمين كلسيم مورد نياز استفاده مي شود. همچنين در اين حالت براي مرغهاي تخم گذار، كلسيم مورد نياز را بيشتر از سطح پيشنهاد شده در نظر مي گيرند (75/3 گرم توصيه شده به ازای هر پرنده در هر روز).
کلسیم اضافی در جيره، موجب کاهش جذب غذا و خوشخوراكي دان خواهد شد. کلسیم باید به صورت جدا به عنوان یک گزینه غذائی ارائه شود. نتایج بهتر با ارائه کلسیم در بعد از ظهر به دست آمده است. اندازه مطلوب ذرات کلسیم یکی از عوامل مؤثر در تشکیل پوسته تخم مرغ مي باشد. حداقل قطر ذرات كلسيم جهت محفوظ ماندن در سنگدان مي بايست در حدود 2-1 میلیمتر باشد.
سطح فسفر نیز در جیره غذائی مهم است، به این دليل که فسفر اضافي در جيره سبب جلوگيري از آزاد شدن کلسیم از استخوانها و تشکیل کربنات کلسیم در غدد پوسته ساز می شود و متعاقب آن كيفيت پوسته تخم مرغ كاهش مي يابد.
25. تغیر در غلظت یونهای پلاسما:
افزایش دما باعث افزایش غلظت یونهای سدیم وکلر و کاهش غلظت یونهای فسفر وپتاسیم می شود .
3.عکس العمل طیور نسبت به استرس گرمایی چگونه میباشد؟
1.کاهش پذیرش غذا: آفرینش طیور طوری هست که با افزایش دما مقدار احتیاجات طیور به انرزی کاهش پیدا میکند و نیاز به پروتئین افزایش پیدا میکند اما متاسفانه برخی بر این باورند که نیاز به انرزی بیشتر است و به جیره غذایی طیور چربی اضافی وارد میکنند(مرغان گوشتی شایع تر است) واین باعث میشود که بالانس جیره غذایی بر هم خورد و نتیجه جمع شدن چربی در محوطه بطنی می باشد که کیفیت لاشه را پائین می آورد اگر ما توجه به سنتز پروتئین ها و ساختمان پروتئین ها داشته باشیم خواهیم دریافت که پروتئین ها بیشتر از چربیها تحت تاثیر قرار میگیرند به عنوان مثال از نظر ساختمان شیمیایی پروتئنها از ازت، کربن ، اکسیزن ، هیدروزن و گوگرد تشکیل شده اند و در عده ای از پروتئین ها علاوه بر عناصر فوق فسفر هم وجود دارد و تمامی عناصر فوق در شرایط استرس گرمایی تحت تاثیر قرار میگیرند و اغلب بصورت کمبود است پس نمیتوان گفت که پروتئین ها تحت تاثیر قرار نمی گیرند.
1.علل کاهش پذیرش غذا : موجودات ذاتا در دمای بالا به کم اشتهایی مبتلا میشوند اما در شرایط استرس گرمایی طیور برای اینکه متابولیسم پایه راکاهش بدهد تا حرارت تولیدی دربدن کمتر باشد علاقه ای به خوردن غذا از خود نشان نمی دهد ثانیا طیور می خواهد قسمت بیشتر دستگاه گوارشی خود را به آب اختصاص بدهد تا آب از دست رفته بدنش را جبران نماید که معمولا آب بوسیله تبخیر ششی ویا مدفوع دفع میشود.
نتیجه:
1.احتیاج به پروتئین در جیره در چنین شرایطی بیش از انرزی می باشد اما نباید بالانس هر دو را از یاد ببریم.
2.باید به روشی حجم جیره را کاهش داد که جیره از لحاظ پروتئین و انرزی هیچ آسیبی نبیند که چربی در مورد تمامی طیور پیشنهاد نمی شود.
راهکار مدیریتی : تحقیقات و آزمایشات نشان داده که پیلت ویا کرامبل بهترین نتیجه را می دهد چون بدون کاهش مواد مغذی حجم جیره را کاهش می دهد وباعث افزایش مصرف غذا و افزایش تولید در تمامی طیور(گوشتی ، تخمگذار ، مادر ) می شود.
البته در صورت اوماج کردن غذا (دان) ما افزایش معنی داری در مصرف غذا خواهیم داشت(12%) ودر استفاده از چربیها افزایش مصرف غذا را نیز خواهیم داشت(15%) استفاده از پیلت مقدار مصرف غذا را به (17%) میرساند.
2.افزایش ضربان قلب و گشادن رگهای خونی :
دراین شرایط طیور با فرستادن خون به نواحی پرخون ( تاج و ریش ) وسطح بدن سعی بر کاهش دمای بدنش را دارد.
نتیجه : تحقیقات و آزمایشات نشان داده مرغانی که نسبت به جثه بدنیشان از تاج و ریش بزرگتر برخوردار هستند ودارای پوشش بدنی با تراکم کم هستند در استرس گرمایی مقاومت زیادی را از خود نشان می دهند به عنوان مثال نرها مقاومتر از ماده ها هستند ویا مرغان تخمگذار مقاومتر از مرغان گوشتی در شرایط استرس گرمایی هستند.
راهکار مدیریتی : در مورد پرورش دهندگان مرغهای گوشتی می توان گفت نزادی را جوجه ریزی و پرورش بدهند که درصد نرها در آن زیاد باشد.
3.افزایش سطح بدن در معرض جریان هوا :
طیور معمولا در این حالت بالهای خود را باز نگه می دارد
نتیجه : یکی از راههای شناسایی استرس گرمایی همین مورد می باشد.
راهکار مدیریتی : تراکم جمعیت در سالنها را باید کاهش داد تا از جریان هوا مرغها بتوانند به خوبی استفاده نمایند.
4.مالیدن خود به بستر سالن :
برای انتقال دادن حرارت بدن به زمین صورت می پذیرد .
نتیجه : برخورد سینه مرغ با بسترو در نهایت سینه مرغ در اثر آمونیاک موجود در بستر سوخته می شود که چنین لاشه هایی فاقد ارزش هستند.
راهکار مدیریتی : جلوگیری از مرطوب شدن بستر در این مورد هائز اهمیت است.
5.له له زدن وایجاد مشکلات تنفسی :
آخرین امیدهای طیور برای کاهش دمای بدن می باشد. که از کارایی بالایی برخوردار است اما در این حالت طیور مشکلات تنفسی از جمله بروز آلکالوز تنفسی را خواهیم
Co2 , o2 , H+داشت در این شرایط تعادل
بر هم خواهد خورد که با دفع بیکربنات همراه است، بیکربنات به عنوان بافر در خون عمل می کند و با دفع آن محیط خون به سمت قلیایی پیش می رود که به دنبال خود مشکلات گوارشی را ایجاد خواهد کرد
اما اگر له له زدن کارایی نداشته باشد یعنی محیط به قدری گرم باشد که طیور توان مقاومت را نداشته باشد یکی از حالات زیر اتفاق خواهد افتاد:
الف: حیوان ابتدا بی حال و سپس بی هوش خواهد شد که اگر سر حیوان زود بریده نشود بی شک حیوان خفه خواهد شد.
ب: در بعضی موارد حیوان فلج و یا دچار گرفتگی عضله می شود.
نتیجه:
حیوان دچار کمبود شده و از لحاظ غذایی احساس فقر می کند که کمبود ویتامین و مواد معدنی و الکترولیتها بیشتر بروز می کند.
راه کار مدیریتی:
الف: استفاده کردن از هواکشهای سقفی.
ب: اضافه کردن مکمل های ویتامینی و معدنی بر جیره طیور.
ج: استفاده کردن از تجربیات دام پزشکها در مراحل حاد.
راهکارهای مدیریتی در مورد تأسیسات مرغ داری در شرایط استرس گرمایی:
1- استفاده از سالن های بسته :
این عمل بویزه در مناطقی که رطوبت نسبی پایین است مهم می باشد.
2- عایق دار کردن سقف و دیوار های سالن ها :
برای جلوگیری از نفوذ تابش آفتاب صورت می گیرد و از پشم شیشه ، ا یرا نیت ، رنگزنی و سفید کاری استفاده می شود . برای سفید کاری بهتر است که از 9 کیلوگرم آهک ، 5/22 لیتر آب و 14/1 لیتر پلی وینیل استات استفاده شود .
3- استفاده از مه پاش ها :
این روش در مناطق گرم و خشک و شرایط حاد استرس گرمایی کاربرد دارد اما در شرایط نرمال استرس گرمایی به هیچ عنوان توصیه نمی شود.
4- استفاده از خنک کننده های دیسکی یا صفحه ای :
این خنک کننده ها قطرات آب را به صورت ریز در هوا پخش می کنند که باز هم مانند مه پاش ها ویژه مناطق گرم و خشک و شراطی حاد استرس گرمایی کاربرد دارد.
5- تهویه و استفاده از فن ها در سالن :
تهویه در جهت متعادل سازی دما و همچنین از بین بردن دی اکسید کربن ، آمونیاک ، سایر گازها ، گرد و غبار و همچنین کنترل رطوبت سالن ضروری بنظر میرسد . بنابراین در جهت چرخش هوای تازه در سالن ، استفاده از تهویه امری ضروری بنظر میرسد . در سالن های پرورش ، هوای تازه بایستی تولید شده ، بخوبی با هوای سالن مخلوط شده و در تمامی نقاط سالن در حال چرخش باشد .
در شرایط مطلوب سالن از نظر دما ( 1/21- 3/18 درجه ) سرعت جریان مواد نباید بیش از 9 متر در دقیقه باشد ولی با افزایش دما می توان آن را تا حدی که ایجاد گرد و غبار نکند ، افزایش داد . البته افزایش شدت جریان هوا تا حدود 31 روزگی تاثیر معنی داری بر رشد نیمچه ها ندارد . تهویه بویژه در تراکم های بالا سبب توزیع بیشتر اکسیژن شده ، سطح آمونیاک و Co2 سالن را کاهش می دهد .
6- استفاده از بستر مناسب:
