بررسي اثرات ضد تهوعي فراكسيونهاي اندام‌هاي هوايي
[COLOR="Navy"]با توجه به اثرات ضد تهوعي گياه پونه در طب سنتي جهت اثبات اين اثر فعاليت ضد تهوعي فراكسيونهاي اين گياه روي جوجه بررسي گرديد. دو عصاره جوشانده آبي و خيسانده الكلي تهيه گرديد كه با توجه به اثر ضد تهوعي بيشتر عصاره الكلي ازآن دو فراكسيون آبي متانولي و كلروفرمي تهيه شد كه با توجه به ظاهر و حلاليت بهتر فراكسيون آبي متانولي از آن ساير فراكسيونها به روش كروماتوگرافي مايع با فشار متوسط (MPLC) تهيه شد كه كه از ميان اين فراكسيونها دو فراكسيون C (شماره 47 تا 53) و F (شماره 67) اثرات ضد تهوعي مناسبي را نشان دادند.
واژه‌هاي كليدي: ضد تهوعي، پونه، فراكسيونها
مقدمه
گياه پونه با نام علمي Mentha longifolia گياهي از تيره نعناع است(4) كه داراي خواص مختلفي است(5) از جمله موارد كاربرد آن در طب سنتي در درمان نفخ، تهوع و استفراغ، سردرد، بي اختياري ادراري، سنگ كليه، سرفه، بيماريهاي سينه و قلب، سكسكه، اسپاسم، يرقان،سياه سرفه، سرماخوردگي، تومور و اختلالات عصبي مي‌باشد (1،2،3،5) با توجه به اثرات مذكور در اين مطالعه فعاليت ضد تهوعي اين گياه مورد بررسي قرار گرفت.
مواد و روشها
آزمايشهاي روي جوجه (5-3 روزه) با وزن 40 گرم انجام شد.عصاره‌گيري به دو روش جوشاندن (آبي) و خيساندن (الكلي) انجام شد.براي تهيه فراكسيونهاي آبي متانولي و كلروفرمي، عصاره متانولي در متانول:آب (2:3) حل شده و چهار مرتبه با كلروفرم استخراج شد. بعد فراكسيون آبي متانولي به ستون MPLC (cm 48-/2) حاوي سيليكاژل 60 با قطر ذرات (40-15) ﻣﻴﻜﺮون اضافه شد و 67 فراكسيون جمع‌آوري شد كه فراكسيونهاي داراي RF يكسان با هم مخلوط شدند و در نهايت 6 فراكسيون حاصل شد كه دو فراكسيون C و F با توجه به مقدارشان انتخاب شدند.
با توجه به روش ماخذ (8)، براي ايجاد تهوع از سولفات مس (mg/kg 60، خوراكي) و ايپكا (mg/kg 60، خوراكي) و به عنوان كنترل منفي از نرمال سالين و به عنوان كنترل مثبت از متوكلوپراميد (mg/kg 1) استفاده شد. داده‌ها به صورت ميانگين خطاي معيار بيان شدند و آزمون (ANOVA) و آزمون متعاقب (Tukey-Kramer) انجام گرديد. نتايج داراي P<0.05 معني‌دار در نظر گرفته شدند.
نتايج و بحث
LD50 عصاره جوشانده آبي و خيسانده الكلي به ترتيب mg/kg 7/1561 و 6/2161 بود و به نظر مي‌رسد سميت عصاره آبي بيشتر بود.
عصاره آبي با دورهاي mg/kg 40، 70 و 100 و عصاره الكلي با دوزهاي mg/kg 320، 560 و 800 موجب كاهش معني‌دار تعداد تهوع نسبت به نرمال سالين گرديدند. فراكسيون آبي متانولي و كلروفرمي با دوزهاي mg/kg 10، 40 و 70 و فراكسيونهاي F و C با دوزهاي mg/kg 4، 7 و 10 موجب كاهش معني‌دار تعداد تهوع نسبت به نرمال سالين گرديدند. سولفات مس با سازوكار محيطي و ايپكا با سازوكار محيطي و مركزي تهوع ايجاد مي‌كنند(6 و 7 و 9). با توجه به اثرات ضد تهوع اين گياه عليه تهوع هر دوي اين مواد به نظر مي‌رسد كه اثر ضد تهوع اين گياه از طريق هر دو سازوكار محيطي و مركزي مي‌باشد. با توجه به اثر بيشتر عصاره الكلي به نظر مي‌رسد كه اجزاء‌ضد تهوع در مرحله الكلي بيشتر وارد شده‌اند. از طرفي فراكسيون F با اثر بيشتر در مرحله آخر از ستون خارج شده و چون به تدريج بر قطبيت حلال افزوده شده چنين نتيجه گرفته مي‌شود كه فراكسيون با قطبيت نسبتاً بيشتر اثر ضد تهوعي بيشتري دارد و با ادامه روند جداسازي مي‌توان به اجزاء خالص‌تر دست يافت كه بيانگر افزايش كارايي جداسازي مي‌باشد.
.
