خون‌ريزي‌هاي گوارشي؛ علل و راه‌حل
خون‌ريزي از مجراي گوارشي يکي از شايع‌ترين مشکلاتي است که بيماران را مضطرب و وحشت‌زده به اورژانس مي‌کشاند. يکي از مهم ترين نکاتي که پزشک در اورژانس از بيمار مبتلا به خون‌ريزي دستگاه گوارش سوال مي‌کند، اين است که اين خون‌ريزي از دستگاه گوارش فوقاني است يا تحتاني.
براي آشنايي بيشتر با اين مشکل و شيوه درمان آن با دکتر ايرج خسرونيا، رئيس انجمن متخصصان داخلي ايران گفتگوي زير انجام شده است تا اطلاعات‌مان را در اين زمينه افزايش دهيم.
http://img.tebyan.net/big/1387/08/80...0522576144.jpg
چطور مي‌فهميم فردي دچار خون‌ريزي دستگاه گوارش شده است؟
استفراغ خوني، وجود خون قرمز در مدفوع و مدفوع سياه رنگ از علايم خون‌ريزي دستگاه گوارش هستند.
خون‌ريزي مجراي گوارش علل مختلفي دارد، از قبيل: زخم گوارشي، التهاب معده، واريس مري، آسيب مري، التهاب زخمي روده بزرگ، توده‌هاي سرطاني و هموروئيد.
مدفوع قرمز يا قرمز- قهوه‌اي نشان‌دهنده چه مشکلاتي است؟
اين علامت مي‌تواند نشان‌دهنده چند مشکل باشد؛ به طور مثال پوليپ روده بزرگ، سرطان، بيماري کرون يا کوليت اولسراتيو.
يکي از علل شايع‌تر خون‌ريزي‌هاي شديد مقعدي در افراد بالاي 60 سال، خون‌ريزي معده يا دوازدهه است به خصوص اگر خون‌ريزي سريع و شديد باشد. خون‌ريزي آهسته‌اي که از معده يا دوازدهه منشا مي‌گيرد و از مجراي روده عبور مي‌کند، موجب سياه شدن مدفوع مي‌گردد.
البته خوردن شيرين‌بيان يا ترکيبات آهن نيز مي‌تواند باعث سياه شدن رنگ مدفوع شود.
در صورت وجود خون در مدفوع چه کار کنيم؟
اگر متوجه وجود خون در مدفوع خود يا در سنگ توالت شديد، هر چه زودتر به اورژانس مراجعه کنيد. منشا خون‌ريزي ممکن است مشکل ساده‌اي مثل هموروئيد (بواسير) باشد، اما شما بايد از عدم وجود حالات جدي‌تري مانندسرطان روده بزرگمطمئن شويد.
http://img.tebyan.net/big/1387/03/15...1483929240.jpg
استفراغ‌هاي خوني چه تشخيص‌هايي را مطرح مي‌کنند؟
خون استفراغ شده مطرح‌کننده خون‌ريزي از مري، معده يا قسمت فوقاني روده کوچک (دوازده) است.
خون‌ريزي بخش‌هايي از روده که پايين‌تر از دوازدهه قرار دارند، معمولا به سمت بالا، يعني به معده بازنمي‌گردد، بلکه وارد مدفوع مي‌شود.
استفراغ خون با رنگ قرمز روشن نيز نشان مي‌دهد که خون‌ريزي تنها مدت کوتاهي قبل از بروز استفراغ آغاز شده است.
خوني که مدت زمان طولاني‌تر در معده باقي مانده باشد، معمولا قرمز تيره يا قهوه‌اي رنگ است، يا شبيه تفاله ي ته‌نشين شده ي قهوه است.
خون‌ريزي‌هاي دستگاه گوارش چطور تشخيص داده مي‌شوند؟
در خون‌ريزي قسمت فوقاني مجراي گوارش، پزشک از روشي به نام آندوسکوپي مجراي فوقاني استفاده مي‌کند. در اين روش يک لوله فيبر نوري کوچک از طريق مري پايين فرستاده شده و وارد معده مي‌گردد تا محل خون‌ريزي را کشف کند.
در خون‌ريزي‌هاي مجراي گوارش تحتاني پزشک ممکن است از کولونوسکوپي استفاده کند. کولونوسکوپي مشابه اندوسکوپي فوقاني است اما لوله آن از طريق مقعد وارد شده و در درون معده بزرگ به سمت بالا هدايت مي‌شود.
در اغلب موارد تشخيص وجود خون در مدفوع فقط از طريق انجام تست‌هاي آزمايشگاهي امکان‌پذير است، زيرا مقدار خون، کمتر از مقداري است که قابل رويت باشد و به اين حالت "خون مخفي" گفته مي‌شود.
درمان خون‌ريزي‌هاي دستگاه گوارش چگونه صورت مي‌گيرد؟
درمان بستگي به علت و شدت خون‌ريزي دارد.
در خون‌ريزي واريس مري ممکن است از روش‌هاي گوناگوني براي توقف خون‌ريزي استفاده شود.
اگر خون‌ريزي از يک ديورتيکول منشا گرفته باشد، تزريق مستقيم دارو به داخل سرخرگ تغذيه کننده آن مي‌تواند خون‌ريزي را متوقف کند.
در خون‌ريزي ناشي از زخم، گاستريت ( التهاب معده) ، پوليپ‌ها يا بواسير (هموروئيد) درمان عامل زمينه‌اي در اغلب موارد باعث توقف خون‌ريزي مي‌شود.
گاهي اوقات با استفاده از جريان الکتريکي يا نور ليزر که از طريق يک اندوسکوپ به محل منتقل مي‌شود، مي‌توان خون‌ريزي معده، دوازدهه يا روده بزرگ را متوقف ساخت.
در مواردي که خون‌ريزي به اين درمان‌ها پاسخ نمي‌دهد، عمل جراحي ضرورت مي‌يابد.
دکتر مجيد سلطاني
