اطلاعات داروها - فارماکولوژی

داروهای مسکن مخدر

ترياك عصاره خشك شده گل خشخاش است كه با تيغ كشيدن به دور كاسبرگ گل به

دست مي آيد .

ترياك از تركيبات مختلف و گوناگوني متشكل شده كه بالغ بر 25 آلكالوئيد آن تاكنون

شناسائي شده است . عملكرد اين آلكالوئيد ها و اثرات آن در بدن همانند كار هورمون

هاي طبيعي ضد درد مانند اندروفين ها و انكفالين ها مي باشد . در اوايل دهه 1970

دانشمندان متوجه شدند كه مواد اپيوييدي به گيرنده هايي در مغز متصل شده و اثرات

خود را بروز مي دهند كه هورمون هاي ضد درد طبيعي نيز با همان گيرنده ها تركيب

مي شوند و از طريق تاثير سلسله اعصاب مركزي موجب تخفيف احساس درد و سر

خوشي مي گردند .

هزاران سال است كه براي تسكين درد از اين مواد استفاده مي شود و اين امر هميشه

موجب سو مصرف از اين گياه جادوئي و تركيبات آن از زمان پي بردن بشر به اثرات آن

شده است .

برخي از آلكالوئيد ها و تركيبات ترياك مثل مورفين ، كدئين ، تبائين ، بعلت اينكه سنتز

شيميائيشان گران و پر هزينه است از ترياك استخراج مي شوند اما اين كار بدين جهت

حائز اهميت است كه با ايجاد تغييراتي در ساختمان آنها و اضافه كردن مواد شيميائي

مي توان اپيوييدهائي مصنوئي را بدين روش تهيه كرد،همانند هروئين كه از استيله كردن

مورفين به دست مي آيد.

هر چند امروزه دارو هاي مخدر مصنوعي و گوناگوني ساخته مي شود كه هيچ گونه پايه

طبيعي نداشته و صرفاً در آزمايشگاه بر پايه و همانندسازي ساختمان مولكولهاي تركيبات

ترياك ساخته مي شود مانند پتدين و متادون كه به اشكال مختلف قرص ، آمپول تزريقي

و شربت خوراكي وجود دارند .

در علم پزشكي اپيوييدها را بر حسب آگونيست خالص يا نسبی و آنتاگونيست بودن آنها

طبقه بندي میکنند و عبارتند از :

مرفيبن هاي مشابه آن : متادون ، I aam، پرو پوكسي فن ، مپردين ،

ايبوييدهاي مشابه آن : پتدين ، ديفنوكسيلات ، لوپراميد ، آلفاپرودين و ديگر اپيو ييدها مانند

پنتازوسين ، بوپره نورفين ، بوتر فانل ، بي پريدين ، نالتروكسان...

عمده ترين مورد مصرف اپيوييدها براي كاهش درد ناشي از بيماري و جراحي است مخصوصاً

دردهاي شديد و حاد از هر نوع كه باشد بسيار موثرند ، هرچند اثرات اين تركيبات متفاوت

است و بسته به شدت درد تجويز مي گردند كه در اين مورد مصرف mg 10مورفين برابر با

mg 50 دي هيدرو كدئين و mg 600 بوپره نورفين است .

مورد ديگر مصرف اين داروها استفاده در تسكين سرفه است . براي اينكار بيشتر از تركيبات

مورفين و كدئين استفاده مي شود همانند شربت اكسپكتورانت كدئين و دكسترومتورفان

پی كه اثر ضعيف تري دارد .

از ديگر موارد استفاده مي توان به درمان موقتي اسهال اشاره كرد كه از داروهاي مصنوعي

نظير لوپراميد و يا ديفنوكسيلات استفاده مي شود كه براي سو مصرف اين از داروها مقداري

آتروپين به آن اضافه شده است.

هرچند هرگز موثر واقع نشده است و عوارض شديد و وحشتناكي يه علت مصرف ديفنوكسيلات

بوجود مي آيد عمده اش به خاطر آتروپين مي باشد .

بسياري از اين داروها براي يك دوره تجويز مي شوند اما با ايجاد حالت سر خوشي در فرد سوء

مصرف اغاز مي شود و تجديد مكرر نسخه در ابتدا و مراجعه به پزشكان مختلف براي تهيه دوباره

دارو ها ، دزديده شدن دارو ها از داروخانه ها و كار خانه هاي دارو سازي و فروش در خيابان ها

تهیه روزانه و مراجعه مكرر به دارو خانه ها و دسترسي آسان به اين داروها از نشانه هاي این

شيوع گسترده و مرگبار است كه به علت ارزان بودن اين دارو ها نسبت به مواد مخدر طبيعي

هر روز در حال افزايش است .




نحوه اثر مواد شبه مصنوعي و صنائي اپيوييدي به چند عامل وابسته است :

مقدار مصرف ، شيوه مصرف ، وجود بيماري هاي قبلي ، مصرف همزمان با ساير مخدرها و

الكل و تداخل چند نوع از اين داروها ازعوامل مهم آن مي باشد . مقادير كم اين داروها احساس

درد را مهار مي كند و همچنين خواب آلودگي ، آرامش عضلاني ، تنگ شدن مردمك چشم ،

كاهش تنفس ، تعريق و تهوع بوجود مي آورد ودر مقدارهاي بالاي مصرف خطر از كار افتادگي

كبد ، تاول هاي چركي ، يبوست هاي حاد بسيار شايع است و اغلب پس از چند سال مصرف

منجر به مرگ مي گردد .

عمده ترين مشكل هنگامي رخ مي دهد كه يكي از تركيبات همانند هروئين يا ديفنوكسيلات

به همراه الكل و يا داروهاي بنزو ديازپين مانند ديازپام مصرف شوند در اين موارد و به علت تركيب

آنها فعاليت بخشي از مغز كه عهده دار كنترل كردن تنفس است را مختل كرده و در مقادير زياد

باعث قطع تنفس و مرگ مي شود . افرادي كه بدنبال آثار نشعه زا و سر خوشي اين دارو ها

هستند براي رسيدن به سطح نشعگي قبلي مدام مصرف خود را افزايش مي دهند . كه با

توجه به بي اثر شدن تدريجي اين داروها و پديده تحمل نسبت به آنها ديگر اثرقبلي را ندارند و

فرد مصرف دارو را قطع مي كند و در شروع مجدد به همان ميزان قبلي مصرف كرده كه اغلب

منجر به دارو زدگي يا over dose شده وبه مرگ اين افراد مي انجامد .

در حال حاضر سو مصرف و اعتياد به داروهاي اپيوييدي شيوع گسترده اي پيدا نموده است .

مصرف گسترده دارو هاي بدون نسخه نظير ديفنو كسيلات و استامينوفن كدئين ، اكسپكتورانت

كدئين ، ترامادل و بي پريدين گرفته تا انواع تقلبي بوپره نورفين ،مورفين . نورچيزك ، متادن و

غيره به تجربه در اين سال ها ثابت شده است.

پيامدهاي مصرف اين دارو و عوارض آنها بمراتب مخرب تر از مواد مخدر طبيعي نظير ترياك است

و بايد با انديشه اي نو و طرحي تازه به جنگ با اين پديده مخرب رفت .

به طور مثال بنابر آمار رسمی منتشر شده در جدول پر فروشترین داروها در ایران در سال 84

رتبه اول متعلق به قرص استامینفن کدئین و رتبه چهارم برای دیفنوکسیلات است که عمده آن

سوء مصرف می باشد و متاسفانه بخش عمده ای این سوء مصرف از هنگامی شروع می شود

که شخص مصرف کننده مواد مخدر برای درمان اعتیاد خود اقدام کرده و به علت عدم آشنایی

درمانگر با صورت مسئله اعتیاد و برای رفع سندروم محرومیت ناشی از قطع مصرف مواد با تجویز

این داروها شروع به مصرف کرده و بی توجه به این موضوع مهم هسند که تمامی این عوارض

ناشی از کمبود ترشح هورمنهای طبیعی جسم می باشد و این داروها هیچ گونه تسریعی در

بهبودی و راه اندازی این سیستم ایجاد نکرده و تنها درمانی حمایتی بوده و باعث بروز وضعیت

بسیار وخیم تری نسبت به گذشته شده است وبیمار پس از مدتی خودسرانه دز مصرفی را

بالا برده و بعد از بعد بیماری اعتیاد و به علت مصرف همزمان چندین نوع از این داروها به همراه

مواد مخدر دچار وضعیت جدید و خطرناکی می شوند که منجر به اغتشاش شعور و کاهش

سطح هوشیاری ، بروز عوارض ناشناخته شده که در مواردی هرگز قادر به درمان این بیماری

جدید نخواهند بود هرچند که اکنون با روش درمان تدریجی در کنگره 60 بسیاری از این افراد

درمان و به حالت تعادل طبیعی برگشتند.