ساخت و اعتباریابی مقیاس اهمالکاری شغلی
ساخت و اعتباریابی مقیاس اهمالکاری شغلی
علی بدیع – رزا وظیفه دار – هدیه ساعدی
قسمت عمده اي از زندگي روزانه هر شخص صرف اشتغال به كار ميشود . فعاليت كاري از نظر سلامت رواني شخص فعاليتي مهم به حساب ميآيد و كار وسيله اي است كه براي فرد استقلال ميآورد و رشد عزت نفس او را مساعد ميكند. (حمزه گنجی ، روان شناسی کار)
اهمال كاري ( Procrastination )یا تنبلی را به عنوان (تمايل به دوري از انجام يك فعاليت، وعده به انجام دادن آن در زمان ديگر و استفاده از بهانه ها و عذرهاي متفاوت براي توجيه اين تأخير و دوري از سرزنش ناشي از آن) تعريف كرده اند.
اهمالكاري مزمن در تصميم گيري باعث اهمالكاري مزمن در انجام وظايف ميشود، زيرا فرد اهمال كار نميتواند تصميم بگيرد كه چه فعاليت هايي را در چه زماني و بر اساس اولويت بندي بايد انجام دهد ( بسويك و همكاران، 1977 ) .
در اهمالكاري دست‌كم 7 عامل مشخص نقش دارد كه عبارتند از:
- ناشيگري‌يابي اطلاعي از كار
- عادت به تعويق انداختن كار
- بي‌حالي و بي‌رمقي
- فراموشكاري
- نداشتن مهارت كامل در انجام كار
- شرايط نامساعد بدني
- به تعويق انداختن عمدي كار
معمولا افراد اهمالکار دارای دو ویژگی شخصیتی عمده هستند :
۱ خودآگاهي يا بصيرت اندک(يعني تمايل به موفقيت و مسئوليت پذيري و توان فردي)
۲- روان رنجوري(بي کفايتي، اضطراب، بي ثباتي عاطفي و ترس از شکست)
به تاخیر انداختن کارها از 3 ناراحتی منشا می‌گیرد:
الف - احساس خودکم‌بینی
ب - پایین بودن سطح تحمل (سرخوردگی)
ج- خشم و پرتوقعی )دکتر بیوک تاجری)
با توجه به جستجوی پژوهشگران مشخص گردید که در خصوص اهمالکاری شغلی پرسشنامه ای وجود ندارد (سال 1389 ) لذا پژوهشگران حاضر در صدد بر آمدند تا در این خصوص مقیاسی را ساخته و اعتباریابی کنند. در ابتدا بر اساس مطالعات کتابخانه ای ویژگی های افراد اهمالکار در کار مشخص و بر اساس آن تعدادی سوال تهیه و تنظیم شد . در گام بعد با استفاده از نظرات کارشناسان ، سوالات تکراری و غیر قابل پذیرش از جمع سوالات خارج و در نهایت پرسشنامه ای با 34 سوال بدست آمد.
بمنظور تحلیل عوامل مقیاس ، پرسشنامة تهیه شده بین نمونه ای در دسترس از جامعة کارکنان ادارات و شرکت های شهر اهواز مشتمل بر 300 نفر ( 206 مرد و 94 زن) توزیع شد و پس از تکمیل توسط ایشان جمع آوری گردید.
ميانگين و (انحراف معيار) نمره آزمودني ها در كل مقياس (عاملهاي چهارگانه) به ترتيب 18/67 (24/11) ميباشد. در عامل اول، ميانگين و (انحراف معيار) نمره آزمودني ها به ترتيب 95/26 (14/6)، در عامل دوم، ميانگين و (انحراف معيار) نمره آزمودني ها به ترتيب 31/21 (42/4)، در عامل سوم، ميانگين و (انحراف معيار) نمره آزمودنيها به ترتيب 02/9 (98/2) و در عامل چهارم، ميانگين و (انحراف معيار) نمره آزمودني ها به ترتيب 90/9 (97/2) ميباشد.
تحلیل عوامل پرسشنامه نشان داد که مقیاس بدست آمده دارای 4 عامل می باشد. همچنین از جمع 34 ماده تحليل عوامل شده 5 ماده روي هيچ كدام از چهار عامل قرار نگرفتند و در نتيجه حذف شدند .
عامل اول داراي 12 ماده مي باشد . ماده هايي كه روي عامل اول قرار گرفته اند به روشني اهمال کاری مختص امور شغلی را نشان مي دهند ( براي مثال ماده هاي 34 و 17 ) لذا عامـل اول به عنوان « اهمال کاری شغلی اختصاصی » نامگذاري گرديد.
عامــل دوم داراي 9 ماده مي باشد . ماده هايي كه روي عامل دوم قرار گرفته اند به روشني عدم انجام کار و فرار از مسئوليت کاری را نشان مي دهند ( براي مثال ماده هاي 6 و 10 ) لذا عامل دوم به عنوان «اهمال کاری شغلی عملی» نامگذاري گرديد. عامل سوم داراي 4 ماده مي باشد .
ماده هايي كه روي عامل سوم قرار گرفته اند به روشني اهميت عوامل غير شغلی را نشان مي دهند ( براي مثال ماده هاي 23 و 33 ) لذا عامل سوم به عنوان « اهمال کاری شغلی ناشی از اهميت امور زندگی(غيرشغلی) » نامگذاري گرديد. عامل چهارم داراي 4 ماده مي باشد . ماده هايي كه روي عامل چهارم قرار گرفته اند به روشني اهميت عوامل شغلی را نشان مي دهند ( براي مثال ماده هاي 26 و 27 ) لذا عامل چهارم به عنوان « اهمال کاری اهميت امور شغلی » نامگذاري گرديد.
به منظور نمره گذاري اين مقياس 29 مـاده اي براي هر يك از پنج گزينه « هميشه»، « بيشتر اوقات»، « بعضی اوقات»، « بندرت»،« هرگز» به ترتيب مقادير5 ،1،2،3،4 در نظر گرفته شد.
براي سنجش پايايي مقياس اهمال کاری شغلی از دو روش همساني دروني و تنصيف استفاده شد. که ضرايب آلفاي كرونباخ و تنصيف به ترتيب براي كل پرسشنامه اهمال کاری شغلی 82/0 و 70/0, می باشد.
برای اندازه گیری اعتبار پژوهش حاضر، مقياس اهمال کاری شغلی ( ساخته شده توسط پژوهشگران ) به طور همزمان با پرسشنامه اهمال کاری تحصيلی( ساخته شده توسط جناب آقای دکتر عبدالکریم سواری ) همبسته گرديد که برای کل مقیاس اهمالکاری شغلی برابر با (0001/0 p= و33/0r=)می باشد.
