هدف کاهش علفهاي هرز، عوامل بيماريزا و آفات خاك است که در نتيجه کيفيت وکميت محصولافزايش مي يابد. بايد توجه داشت که اين روشها هرگز جايگزين استفاده از نشا، بذر وقلمه هاي سالم و عاري از بيمارگر و رعايت بهداشت نمي شوند. کنترل علفهاي هرز درگلخانه کار مشكلي است زيرا گياهان نسبت به علفكشها حساس بوده و علفهاي هرز اغلب دربرابر سموم علفكش مقاومت نشان مي دهند. اغلب علفهاي هرز در گلخانه و مزارع گلبوسیلة کشت و کار، وجين دستي و ضدعفوني خاك با مواد شيميائي کنترل مي شوند. درکاشترديفي، کنترل علفهاي هرز آسانتر بوده و آسيب وارده به محصولات در اثرکولتيواتورکمتر است. براي کاهش علفهاي هرز رعايت تناوب مناسب بوده و در صورتيكه يكمحصول هر سال کشت شود موجب افزايش نوع خاصي از علفهاي هرز مي شود. بهترين شيوهکنترل، رعايت بهداشت است بطوريكه ممكن است بذور علفهاي هرز از طريق بستر کاشت، بههمراه قلمه، پياز و ديگر اندامهاي گياهي و ابزار و گلدانهاي کثيف پراکنده شوند. شستشوي سقف گلخانه، رعايت تناوب و آبياري با آب سالم از جمله اعمالی است که می توانانجام داد. هرگز نبايد اجازه داد که علفهاي هرز گل داده و بذر توليدکنند.شيوه هاي ضدعفوني و موارد استفاده برخي از روشهاي ضدعفوني محيطهاي کشت مورد استفاده :
١. استفاده از لايه پوششي
درصورت استفاده از آبياري خودکار، پوششي از ذرات ريزايجاد مي شود که سطح خاك را از خشك شدن حفظ مي کند و جوانه زني و استقرار علفهايهرز يكساله را کاهش مي دهد. استفاده از پوشش مواد آلي حول نشا موجب مي شود که نوربه سطح خاك نرسيده و رشد علفهاي هرز کنترل شود. استفاده از مالچهاي ريز به عمق4- 5سانتيمتر قبل از جوانه زني علفهاي هرز موجب کنترل آنها مي شود. در صورت استفاده ازمالچ درشت بايد عمق آن حدود 7.5-10 سانتيمتر و حتي بيشتر باشد تا از رسيدن نور بهسطح خاك جلوگيري کند استفاده از مالچهاي ريز اجازه جوانه زني به علفهاي هرز را نميدهد اما اگر علفهاي هرز از آنها عبور کند به سرعت رشد مي کنند. درمواردي استفاده ازاين مالچها در اطراف ساقه مي تواند موجب بروز برخي بيماريهاي خاص شوند. 2 .آفتابدهي
شيوه مناسب کنترل علفهاي هرز، عوامل بيماريزا و ساير آفات موجود درخاك است. اين عمل زماني انجام مي شود که شدت نور خورشيد و دماي محيط بالا باشد. درابتدا قبل از پوشاندن سطح خاك با پلاستيك، بايد گياهان موجود را حذف و بقاياي قطعاتگياهي و ريشه را خارج نمود. سپس سطح خاك را با پلاستيك تميز و شفاف پوشاند و لبههاي آنرا در خاك قرار داد. حداقل بمدت 4-6 هفته و تا زمان آماده شدن زمين براي کاشتسطح خاك را مي پوشانند. نور از پلاستيك وارد شده و سطح خاك را گرم و بتدريج حرارتبه عمق خاك نفوذ آرده و معمولاً ناحية ضدعفوني شده تا عمق 10-15 سانتيمتر مي باشد.بايد توجه داشت که پس از آفتابدهي خاك با ماده ديگري مخلوط نشود چون ممكن استآلودگي مجددي را به دنبال داشته باشد. بر اين اساس بهترين زمان آفتابدهي خاك فصلتابستان است. ممكن است علفهاي هرزي مانند شبدر شيرين به اين وسيله بخوبي کنترلنشوند، در نتيجه استفاده از لا يه پلاستيك دوم که بوسيله سيمهاي معلق نگهداري ميشود مفيد است. هواي ايجاد شده بين دو لايه عايق مناسبي بوجود آورده و مي تواندعلفهاي هرزي را که در لايه اول نفوذ کرده اند از بين ببرد.
3 .استفاده از موادشيميائي در خاك
مي توان ماده شيميائي قابل تدخين را مستقيماً استفاده کرد. سطحخاك را با پوشش پلاستيك پوشانده و لبه هاي آنرا 10-15 سانتيمتر در داخل خاك قرارداد. براي آنكه تدخين موثرتر باشد خاك بمدت 3-4 روز بايد رطوبت يكنواختي داشته باشدبطوريكه در خاکهاي خيلي خشك و خيلي مرطوب و خاکهایي که مقادير سنگ و کلوخ زياديدارند، نتيجه مناسب نخواهد بود. پس از طي زمان مناسب پوشش پلاستيك را برداشته و باشخم زدن در روز بعد به هوادهي خاك کمك کرد. اگر هدف کاشت درخت و بوته هاي دارايريشه هاي عميق مي باشد، بايد حفرةکاشت را آماده نمود و بمدت 3-6 ماه به آن اجازةهوادهي داد. سه روش عمده تدخين مواد در خاك و ضدعفوني آن به شرح زير مي باشد:
الف) استفاده از بخار: اين روش نياز به تجهيزات زيادي دارد. معمولاً بخارآب با هوا مخلوط شده و در خاك تزريق مي شود.
ب) استفاده از متيل برومايد: از رايجترين شيوه هاي ضدعفوني خاك است بطوريكه سطح خاك را با پوشش پلي اتيلنپوشانده و در چند نقطه از خاك متيل برومايد تزريق مي شود. عمل تدخين بايد بطوريكنواخت انجام شود و پس از ٢ هفته پوشش پلي اتيلن را برداشته و بمدت ٢ هفته به خاكاجازة هوادهي داده شود.
ج) استفاده از متام سديم: در اين روش از واپام ٣ وباساميد ٤ استفاده مي شود. باساميد ماده اي خشك است که قبل از آبياري به مخلوطهايکشت گلداني اضافه مي شود و در طول مدت ٢ هفته اين ماده تجزيه شده و ماده فعال آنبصورت متيل ايزوتيوسيانات باعث ضدعفوني خاك مي شود. واپام بصورت مايع بوده که بصورتمحلول در آب به خاك اضافه شد ه که پس از ٢ هفته پوشش سطح خاك را برداشته و به آناجازة هوادهي داده مي شود.
عواملي که موجب ناسازگاري گياه و سموم مصرفي ميشوند عبارتند از:
اندازة گياه: گياهان کوچكتر نسبت به سموم علفكش حساسترند.
ميزان رشد گياه: گياهان در حال رشد و تازه کاشت، بعلت آنكه سيستم ريشه ايتوسعه يافته کمتري دارند حساسترند.
بافت و ميزان مادة آلي خاك: موجب شستشوي سمو يا جذب آن توسط ذرات خاك مي شود.
ميزان دز مصرفي سم: دزهاي بالاتر موجب آسيبديدگي گياه مي شوند.
دما: دماي بيشتر موجب افزايش عكس العمل بذر شده و در نتيجهآسيب وارده بيشتر است.
روش استفاده از سموم: ارتفاع سمپاشي بايد حداقل 50-60سانتيمتر بالاي سطح گياه باشد.
فرمولاسيون سموم: معمولاً گرانولها ازامولسيونها و پودرهاي وتابل ايمن تر هستند.
آزمون کاشت بذر کاهو براي رديابيمادة شيميائي در خاك:
زمان مورد نياز براي خروج کامل يك مادة شيميائي از خاكبستگي به نوع ماده، دما، رطوبت، عمق، نوع و مقدار خاك دارد. براي آزمايش در ظروفدردار از عميق ترين قسمت خاك تيمار شده 5-10 نمونه کوچك و در ظرف مشابه مقداري ازخاك تيمار نشده و شاهد نمونه برداري مي شوند. همه نمونه ها آبياري و بذر کاهو درآنها کاشته مي شوند. در ظروف را محكم بسته و از آنجا که بذرکاهو براي جوانه زنينياز به نور دارد بايد ظروف را در نقطه اي روشن با دماي ١٢ درجة سانتيگراد قرار دادو از قرار دادن ظروف در زير نور مستقيم آفتاب خودداري کرد، چون ممكن است موجبافزايش دماي ظروف شود. در صورتيكه هر دو ظرف جوانه زني مناسبي داشته باشند خاكتيمار شده براي کشت مناسب است در غير اينصورت بايد زمان بيشتري براي هوادهي صرف شدهو آزمايش را تكرار کرد. گروهي از گياهان نسبت به برخي از مواد شيميائي حساسيت زياديدارند و در اينگونه خاکها نمي توانند با موفقيت رشد کنند. سوزني برگان، رز، کلم،پياز، سير، زبان در قفا، ميخك، ميمون، کاهو، آنتوريوم، هميشه بهار، داوودي، تاتوره،شاپسند، بنفشه، پروانش، خاس، ابري، قدومه، ستاره اي، تاج خروسي، چلچراغ، حسن يوسف،اشرفي، انگشتانه، گل گاغذي، لوبليا، بابونه، فراموشم مكن و سلوي نسبت به ترکيب متيلبرومايد و آلروپيكرين حساسند. اغلب مواد شيميائي تدخيني مقدار آمونيوم و املاح خاكرا افزايش داده که هوادهي و گاه شستشوي خاك موجب برقراري تعادل عناصر مي شوند.
بخار:علف های هرز، حشرات،نماتد، قارچ و باکتريها_بمدت ٣٠ دقيقه در82-93 درجه سانتيگراد حرارت داده شود.
مخلوط هوا و بخار:علف های هرز، حشرات،نماتد، قارچ و باکتريها_خاك را بمدت ٣٠ دقيقه در حرارت ٧٤ درجه حرارت داده شود.
حرارت خشك:علف های هرز، حشرات ،نماتد، قارچ و باکتريها_بمدت ٣٠ دقيقه در82-93 درجه سانتيگراد حرارت داده شود.
متيل برومايد:علف های هرز، حشرات،نماتد، قارچ و باکتريها_سوزني برگان، خاس و رزهاي مولتي فلورا حساس هستند.
واپام:علف های هرز، حشرات،نماتد، قارچ و باکتريها_در نقاطي که امكان تماس بخار سم با گياهان باارزش وجود دارد از مصرف آن خودداري نمود.
الكل ٧٠ درصد:نماتد، قارچ و باکتري_سطوح مورد استفاده را با الكل آغشته نمود و اجازه داد تا سطح آنها خشك شوند.
کلراکسی (آب ژاول):قارچ و باکتري_به نسبت يك به نه با آب مقطر رقيق شده و بمدت 10 دقيقه ابزار مورد استفاده را در آن نگهداري و سپس شستشو نمود.
آب اکسيژنه:باکتري و قارچ_به ميزان تقريباً ٧١ گرم در ٤ ليتر آب مخلوط شده و ابزار را در آن غوطه ور و سطوح را تميز و سپس خشك نمود.
محلول آمونيوم:نماتد، باکتري و قارچ_سطوح آلوده را بمدت ١٠ دقيقه در آن غوطه ور و يا به آن آغشته و سپس خشك نمود.
منبع:baghdaranemazandaran.com
