آشنایی با کاروانسرای دیر گچین - تهران
آشنایی با کاروانسرای دیر گچین - تهران
آشنایی با کاروانسرای دیر گچین - تهران
کاروانسرای دیر گچین، کاروانسرایی قدیمی است که در نزدیکی شهر ری واقع است.
این کاروانسرا با عنوان مادر کاروانسراهای ایران در سال 1382 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. قدمت این کاروانسرا به دوران سامانی و صفویه می‌رسد.
یکی از دلایل نام نهادن کاروانسرای دیر گچین به عنوان مادر کاروانسراهای ایران [کاروانسرای دیر گچین، مادر کاروانسراهای ایران]، وجود کلیه مایحتاج مسافرین از جمله: مسجد، آسیاب، حیات خلوت، حمام و توالت عمومی در داخل کاروانسرا است.
این کاروانسرا دارای 6 برج است که 4 برج در گوشه‌ها و 2 برج نیمه مدور در طرفین ورودی قرار دارد.
کاروانسراى دیر گچین، بین راه شرق به غرب کاروانیان واقع شده بود، که به نام‌هاى قصرالجعین، قصر گچ، دیر گچین، قلعه دیر، دژ کردشیر معروف بوده است.
پایه‌هاى این کاروانسرا متعلق به یک آتشکده در دوران ساسانى بوده که در زمان صفویه از قلعه به کاروانسرا تغییر کاربرى یافته است.
این کاروانسراى چهار ایوانه به دلیل وزش بادهاى کویرى در ضلع شمال شرقی، جنوب غربى احداث شده است.
وسعت محوطه کاروانسراى دیر گچین به 12 هزار متر مربع مى‌رسد که بناى کاروانسرا با وسعتى حدود 8 هزار متر مربع در میان آن احداث شده است.
این بناى قدیمى داراى 43 حجره، ایوان شاه نشین، حیاط خلوت و 8 شترخانه، داراى منظر شاهى و 2 مغازه براى نگهدارى کالا، حمام و مسجد است.
بنای امامزاده سید سلطان هم در بخش میانی روستای خاوه از توابع دهستان به نام عرب جنوبی بخش جواد آباد واقع شده است.
بنای اصلی آن دارای پلان مربع بوده که در چهار گوشه دارای چهار طاقنماست و ورودی آن مستطیل شکل و گنبدی بر بالای آن قرار دارد.
کاروانسرای دیرگچین در دوره های مختلف از جمله دوران صفویه و قاجار مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.
با توجه به قدمت، وسعت و اهمیت آن که در بیشتر منابع و متون به عنوان مادر کاروانسراهای ایران از آن نام برده شده است و با توجه به طرح احداث جاده اصلی گرمسار به قم که از نزدیکی این بنا می‌گذرد، اداره کل میراث فرهنگی استان تهران تصمیم گرفت این کاروانسرا را به مکان توریستی و گردشگری تبدیل کند [مادر کاروانسراهای ایران احیا می‌شود].
